Tom 2(38) − 2010
ANNA BORAWSKA
EFEKTYWNA KOMUNIKACJA W PRZEDSIE
˛ BIORSTWIE
WSTE˛ P
W ostatnich latach zainteresowanie problematyk ˛a komunikowania sie˛ wy-raz´nie wzrasta. Mówi sie˛ o epoce pokolenia informacyjnego, zatem tendencja do ci ˛agłego usprawniania procesów przekazywania, odbioru i rozumienia in-formacji jest zupełnie naturalna. Wyróz˙nikiem naszych czasów jest niezwykle szybkie tempo rozwoju narze˛dzi i s´rodków komunikowania sie˛. Wszystko to ma na celu efektywne porozumiewanie sie˛.
W ksi ˛az˙ce Komunikatorzy Andrzej Drzycimski pisze: „Współczesny s´wiat to s´wiat, w którym podstawowym surowcem gospodarczym i strategicznym jest nie we˛giel, złoto czy z˙elazo. Najwaz˙niejsze stało sie˛ słowo”1. Dlatego tez˙ niezwykle waz˙ne jest, aby inwestowac´ w skuteczne komunikowanie sie˛, które moz˙e przynies´c´ wiele korzys´ci. W przeciwnym wypadku moz˙na ponies´c´ kle˛ske˛, a nawet straty materialne.
Niestety cze˛sto sie˛ zdarza, z˙e proces komunikacji jest niedoceniany w firmach. To wielki bł ˛ad, poniewaz˙ to włas´nie komunikacja umoz˙liwia sku-teczne przekazywanie celów, motywowanie oraz włas´ciwe zagospodarowanie zdolnos´ci i umieje˛tnos´ci pracowników. Okazuje sie˛ bowiem, z˙e dobrze poin-formowani pracownicy pracuj ˛a nawet do 30% wydajniej niz˙ ci, którzy zatrud-nieni s ˛a w przedsie˛biorstwach, w których nie stawia sie˛ na skuteczn ˛a
komu-Mgr ANNABORAWSKA– asystent Katedry Zastosowan´ Matematyki w Instytucie Ekonomii i Zarz ˛adzania na Wydziale Nauk Społecznych KUL; adres do korespondencji: Al. Racławic-kie 14, 20-950 Lublin.
1A. D r z y c i m s k i, Komunikatorzy, Oficyna Wydawnicza Branta, Warszawa–
nikacje˛. Ponadto dzie˛ki efektywnej komunikacji w firmie moz˙na doskonalej realizowac´ funkcje kierownicze, planowac´, przewodzic´ i sprawowac´ kontrole˛. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie roli komunikowania sie˛ w przed-sie˛biorstwie, z uwzgle˛dnieniem moz˙liwos´ci optymalizacji tego procesu, oraz przedstawienie problematyki skutecznej komunikacji w polskich firmach po 1989 r.
1. ISTOTA I ROLA KOMUNIKOWANIA SIE˛ W PRZEDSIE˛ BIORSTWIE
Komunikowanie sie˛ w organizacji jest jednym z najwaz˙niejszych proble-mów współczesnych przedsie˛biorstw. Dlatego tez˙ istnieje koniecznos´c´ opra-cowania jak najlepszego procesu komunikacji, aby produkcja, praca urze˛du czy innych podmiotów gospodarczych była jak najbardziej efektywna.
Aby lepiej zobrazowac´ wage˛ procesu skutecznej komunikacji, posłuz˙e˛ sie˛ metafor ˛a domu.
Załóz˙my, z˙e planujemy budowe˛ domu (budynku mieszkalnego czy uz˙ytko-wego, biurowca itp. konstrukcji). Wyobraz´my sobie, co mogłoby sie˛ stac´, gdyby konstruktorzy budynku, architekci oraz pracownicy poszczególnych branz˙ (murarze, energetycy, specjalis´ci od kanalizacji, gazoci ˛agów, dekarze itp. robotnicy) nie komunikowali sie˛ ze sob ˛a. Wszyscy ci pracownicy musz ˛a sie˛ konsultowac´ odnos´nie do wykonywanych czynnos´ci! Zajmuj ˛a sie˛ swoj ˛a prac ˛a, ale musz ˛a wykonywac´ j ˛a w porozumieniu z przedstawicielami innych dziedzin. W przeciwnym wypadku trudno be˛dzie unikn ˛ac´ katastrofy budowla-nej, bo co stanie sie˛, jes´li robotnicy którejs´ z branz˙, wykonuj ˛ac swe prace, nieumys´lnie narusz ˛a konstrukcje˛ budynku lub przypadkowo przetn ˛a kable z ukryt ˛a instalacj ˛a elektryczn ˛a lub gazow ˛a?! W budownictwie błe˛dy takie mog ˛a kosztowac´ sporo pienie˛dzy, a nawet ludzkie z˙ycie czy zdrowie. Wynika z tego, z˙e bez skutecznej komunikacji nie da sie˛ sprawnie funkcjonowac´.
Czym zatem jest komunikowanie sie˛? Poje˛cie to pochodzi z łacin´skiego communico ‘czynic´ wspólnym, cos´ z kims´ dzielic´’, a takz˙e ‘komus´ czegos´ uz˙y-czyc´, udzielic´, dopus´cic´ do udziału’. Polski termin komunikacja jest bliski znaczeniowo angielskiemu communication. Najcze˛s´ciej komunikowanie sie˛ ro-zumiemy jako przekazywanie wiadomos´ci pomie˛dzy nadawc ˛a a odbiorc ˛a.
Komunikowaniem sie˛ moz˙na okres´lic´ dwukierunkowy proces przekazywa-nia informacji od jednej osoby do drugiej2. Skuteczne komunikowanie sie˛ to proces wysyłania wiadomos´ci (nadawania komunikatu) w taki sposób, aby wiadomos´c´ otrzymana miała moz˙liwie jak najbardziej zbliz˙one znaczenie do wiadomos´ci wysłanej. Uproszczony schemat procesu komunikowania sie˛ przedstawia rysunek 1.
Jak widac´, głównym elementem procesu komunikowania sie˛ jest nadanie komunikatu (zakodowanego odpowiednio kodami: je˛zykowym, para- i pozaje˛-zykowym). Komunikat ten kieruje nadawca do odbiorcy, jednak zakładaj ˛ac, z˙e ma to byc´ „komunikowanie sie˛”, a nie tylko „komunikowanie”. Zachodzi tu tzw. sprze˛z˙enie zwrotne – dotychczasowy odbiorca, aktywnie uczestnicz ˛acy w komunikowaniu sie˛, kieruje sw ˛a odpowiedz´/komunikat do dotychczasowego nadawcy, zatem naste˛puje odwrócenie ról itd. Komunikat nadawany jest oczy-wis´cie w okres´lonym je˛zyku i konteks´cie. Nie moz˙na równiez˙ zapominac´ o tym, z˙e tres´c´ nadawanego komunikatu moz˙e miec´ róz˙ny wydz´wie˛k w zalez˙-nos´ci od intencji nadawcy i odbiorcy, co zwi ˛azane jest z ich osobistym dos´wiadczeniem oraz filtrami emocjonalnymi.
2R. W. G r i f f i n, Podstawy zarz ˛adzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Pełny proces komunikowania sie˛ powinien przebiegac´ w dwóch kierun-kach. Z jednej strony nadawca przekazuje swój komunikat, z drugiej odbiorca reaguje w taki sposób, z˙e zwrotnie przesyła wiadomos´c´ nadawcy. Na tak ˛a dwukierunkowos´c´ procesu komunikowania sie˛ wskazuje takz˙e Zbigniew Ne˛c-ki, definiuj ˛ac komunikowanie sie˛ „interpersonalne jako podejmowan ˛a w okres´lonym konteks´cie wymiane˛ werbalnych, wokalnych i niewerbalnych sygnałów (symboli) w celu osi ˛agnie˛cia lepszego poziomu współdziałania”3.
Celem komunikacji społecznej jest zatem kształtowanie, modyfikacja lub zmiana wiedzy, postaw i zachowan´ zgodnie z interesami oddziałuj ˛acych na siebie nadawców i odbiorców. Dzie˛ki skutecznej komunikacji moz˙na poniek ˛ad wpłyn ˛ac´ na szeroko rozumian ˛a jakos´c´ (pracy, produkcji, obsługi itd.). W zwi ˛azku z tym moz˙na wysnuc´ wniosek, z˙e wie˛kszos´c´ kłopotów powoduj ˛ a-cych obniz˙enie jakos´ci wynika z problemów nie dos´c´ skutecznego przekazy-wania informacji wewn ˛atrz firmy.
Ponadto komunikacje˛ moz˙na rozpatrywac´ w aspekcie kultury organizacyj-nej przedsie˛biorstwa, której jest ona elementem. Kultura organizacyjna jest bowiem zbiorem wartos´ci i zachowan´ organizacyjnych, trwałych i uznawa-nych przez wszystkich pracowników przedsie˛biorstwa, a jedn ˛a z najistotniej-szych jej składowych jest styl porozumiewania sie˛, czyli komunikowanie sie˛. Kultura ta obejmuje takz˙e takie aspekty, jak: formy współistnienia jednostki z innymi pracownikami, miejsce klientów i sposób ich traktowania, znaczenie przywi ˛azywane do róz˙nych funkcji i aspekt podstawowy, czyli sposób komu-nikowania sie˛ wewn ˛atrz organizacji i firmy z otoczeniem4.
Zdaniem menedz˙erów najwaz˙niejsze umieje˛tnos´ci zarz ˛adzania to: – komunikowanie sie˛ (94% odpowiedzi ankietowanych),
– podejmowanie decyzji (89%),
– tworzenie profesjonalnych relacji (77%), – wraz˙liwos´c´ na kulture˛ firmy (73%), – rozwi ˛azywanie konfliktów (58%),
– zdolnos´c´ rozwi ˛azywania problemów (57%), – praktyczne umieje˛tnos´ci (53%)5.
Komunikowanie sie˛ jest najcze˛s´ciej wskazywan ˛a poz˙ ˛adan ˛a umieje˛tnos´ci ˛a zarz ˛adzania menedz˙erów. Praktycznie wszyscy ankietowani zgodnie
stwier-3Z. N e˛ c k i, Komunikacja mie˛dzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu,
Kraków 1996.
4http://kadry.nf.pl5 (8.05.2008).
dzili, z˙e jest to najwaz˙niejsza cecha dobrego menedz˙era. Ws´ród kombinacji pozostałych kompetencji odgrywa ona istotn ˛a role˛ w skutecznym zarz ˛adzaniu przedsie˛biorstwem. Inne czynniki okres´laj ˛ace efektywne działania to:
– inicjatywa i kreatywnos´c´, – zdolnos´c´ podejmowania decyzji, – planowanie pracy sobie i innym, – wraz˙liwos´c´ ekonomiczna,
– znajomos´c´ je˛zyków, – fachowa wiedza.
Analizuj ˛ac znaczenie komunikacji w grupie czy organizacji, nalez˙y pod-kres´lic´, iz˙ stanowi ona podstawe˛ zasadniczych funkcji, takich jak sprawo-wanie kontroli, motywosprawo-wanie, wyraz˙anie uczuc´ oraz informosprawo-wanie. Komuni-kacja, zarówno formalna, jak i nieformalna, słuz˙y kontrolowaniu zachowania członków organizacji poprzez komunikowanie poz˙ ˛adanego sposobu zachowa-nia b ˛adz´ przeciwstawianie sie˛ niewłas´ciwemu poste˛powaniu. Moz˙e zatem sprzyjac´ motywacji, gdyz˙ za jej pos´rednictwem us´wiadamiamy członkom or-ganizacji, czego sie˛ od nich oczekuje, jak mog ˛a poprawic´ swoj ˛a efektywnos´c´ i jakie popełniaj ˛a błe˛dy. Informowanie o celach i przekazywanie informacji zwrotnej o poste˛pach w ich osi ˛aganiu pobudza motywacje˛.
Komunikacja umoz˙liwia równiez˙ wyraz˙anie uczuc´ i zaspokajanie potrzeb społecznych, stanowi ˛ac mechanizm wyraz˙ania zadowolenia czy frustracji. Funkcjonowanie w zespołach wymaga ujawniania uczuc´ i emocji, zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, co jest moz˙liwe włas´nie dzie˛ki komuni-kowaniu sie˛ ich członków.
Przekazywanie danych czy informacji stanowi niezbe˛dny składnik procesu podejmowania decyzji. Dzie˛ki komunikacji moz˙liwe staje sie˛ skuteczniejsze działanie przy mniejszym poziomie ryzyka. Kaz˙dy proces komunikowania sie˛ pełni przynajmniej jedn ˛a ze wspomnianych funkcji i jest przez to niezbe˛dnym elementem funkcjonowania w relacjach z innymi ludz´mi, a takz˙e w organi-zacji.
2. OPTYMALIZACJA PROCESU KOMUNIKOWANIA SIE˛
Charles Handy pisze, z˙e „niewłas´ciwa komunikacja jest zewne˛trznym prze-jawem ukrytych zaburzen´ w organizacji”6. Efektywnos´c´ komunikacji zalez˙y od podobien´stwa umieje˛tnos´ci komunikacyjnych, postaw, wykształcenia, do-s´wiadczen´ społecznych i kultury uczestników tego procesu. Im wie˛ksze róz˙-nice w obre˛bie wymienionych cech, tym wie˛ksze prawdopodobien´stwo niepo-wodzenia w komunikacji. Nieefektywnos´c´ komunikacji oznacza, z˙e znaczenie wiadomos´ci, stworzone przez odbiorce˛, be˛dzie róz˙nic´ sie˛ od znaczenia przy-je˛tego przez nadawce˛. Skuteczne komunikowanie sie˛ zachodzi zatem wów-czas, gdy wiadomos´c´ zostanie włas´ciwie zrozumiana.
Jes´li w komunikacji zabraknie jednego z elementów wymienionych wczes´-niej w schemacie procesu komunikacji, uznaje sie˛, z˙e komunikowanie sie˛ nie nast ˛apiło. Moz˙e sie˛ np. zdarzyc´, z˙e wiadomos´c´ była wysłana przez nadawce˛, ale nie była odebrana. Komunikat moz˙e byc´ tez˙ zakłócony przez tzw. szumy, czyli wszystkie zewne˛trzne dz´wie˛ki słyszalne w trakcie dekodowania komu-nikatu. O pełnym procesie komunikacji mówimy wtedy, kiedy mie˛dzy nadaw-c ˛a a odbiorc ˛a nast ˛api sprze˛z˙enie zwrotne. Moz˙e ono przyjmowac´ formy za-równo bezpos´rednie (ustne potwierdzenie przyje˛cia komunikatu), jak i po-s´rednie, wyraz˙one poprzez działanie czy dokumentacje˛. Silne sprze˛z˙enie zwrotne przyczynia sie˛ do skuteczniejszego komunikowania.
Dobra komunikacja to taka, która: – eliminuje szumy,
– korzysta ze sprze˛z˙enia zwrotnego,
– korzysta w odpowiedni i s´wiadomy sposób z komunikacji werbalnej i niewerbalnej,
– umie dobrac´ rodzaj komunikacji do czasu, miejsca i celu.
Proces komunikacji w organizacji nie powinien byc´ chaotyczny. Wypraco-wane metody komunikowania sie˛ powinny byc´ ustandaryzoWypraco-wane, tak aby moz˙na było doskonalic´ komunikacje˛ (organizacja ucz ˛aca sie˛).
Dzie˛ki dobrej komunikacji moz˙na osi ˛agn ˛ac´ duz˙e sukcesy, ignoruj ˛ac j ˛a – spektakularn ˛a poraz˙ke˛. To od organizacji (i wszystkich jej członków) zalez˙y, jak wykorzysta sie˛ wiedze˛ o komunikacji w przedsie˛biorstwie.
P r z e z w y c i e˛ z˙ a n i e b a r i e r w k o m u n i k a c j i Pomimo tak wielu moz˙liwos´ci komunikowania sie˛ porozumienie mie˛dzy-ludzkie jest trudne do osi ˛agnie˛cia. Na kaz˙dym etapie przekazywania infor-macji, pocz ˛awszy od naczelnego kierownictwa, a skon´czywszy na personelu wykonawczym, moz˙e dojs´c´ do istotnych deformacji przekazywanych tres´ci. Boz˙ydar Kaczmarek wymienia katalog barier w przekazie i odbiorze komuni-katu7. Do utrudnien´ w nadawaniu zalicza on wieloznacznos´c´ komunikatów, osobist ˛a perspektywe˛, je˛zyk, asynchronizm przekazów i grupe˛ barier zwi ˛ a-zanych z komunikatami: ich sprzecznos´c´, agresywnos´c´, równoległos´c´, nie-informacyjnos´c´ i ambiwalentnos´c´. Natomiast ws´ród problemów zwi ˛azanych z odbiorem wymienia słuch fonematyczny, filtrowanie, interpretacje˛, nie-uwage˛, krytycyzm i skojarzenia.
Do głównych barier w komunikacji w firmie moz˙na zaliczyc´:
1. Róz˙nice w postrzeganiu (sposób zrozumienia niektórych informacji zalez˙y np. od stopnia i rodzaju wykształcenia nadawcy i odbiorcy; ten sam komunikat moz˙e byc´ róz˙nie interpretowany przez nadawce˛ i odbiorców);
2. Róz˙nice je˛zykowe (komunikat be˛dzie odebrany przez odbiorce˛ tylko wówczas, gdy je˛zyk jego nadania jest dla niego zrozumiały);
3. Emocje i nieufnos´c´ (komunikat moz˙e zostac´ zniekształcony, jes´li od-biorca jest np. zestresowany, zazdros´ci, odczuwa gniew i nie ufa nadawcy, który, byc´ moz˙e, piastuje wyz˙sze stanowisko niz˙ odbiorca; bariera ta moz˙e tez˙ byc´ zwi ˛azana ze struktur ˛a władzy, dlatego w komunikowaniu sie˛ warto wyeliminowac´ reakcje emocjonalne);
4. Niezgodnos´c´ mie˛dzy komunikacj ˛a je˛zykow ˛a i nieje˛zykow ˛a (aby komuni-kat został prawidłowo odebrany, tzw. mowa ciała musi byc´ odzwierciedleniem i potwierdzeniem wypowiedzi słownej);
5. Niedroz˙ne kanały informacji (formalne i nieformalne kanały przebiegu informacji sprawdzaj ˛a sie˛ tylko wówczas, gdy wszystkie ich ogniwa działaj ˛a prawidłowo);
6. Przeci ˛az˙enie – nadmiar informacji lub ich niejednoznacznos´c´ (komunikat musi byc´ jednoznaczny i w miare˛ zwie˛zły, tak aby nie doszło do nieporozu-mien´ zwi ˛azanych z nadinterpretacj ˛a).
Gdy nie ma komunikacji, utrudniony lub wre˛cz zablokowany jest przepływ informacji z wyz˙szych do niz˙szych szczebli zarz ˛adzania i bezpos´rednio do pracowników. Personel czuje sie˛ w takiej sytuacji zagroz˙ony, niepewny co do
7B. K a c z m a r e k, Misterne gry w komunikacje˛, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii
własnych losów, dba wył ˛acznie o osobiste interesy i zabezpieczanie swojej pozycji. Jez˙eli pracownicy otrzymuj ˛a informacje jedynie drog ˛a nieformaln ˛a i nie wiedz ˛a, co sie˛ dzieje, jaka jest przyszłos´c´ firmy i ich własna, jakie zmiany ich czekaj ˛a i jak sie˛ do nich przygotowac´, buduj ˛a własne (oparte na wyobraz˙eniach i plotkach) obrazy przyszłos´ci, z reguły katastroficzne lub przesadnie optymistyczne. Taka sytuacja wczes´niej czy póz´niej doprowadzi do kryzysu w firmie.
Kluczowa postawa kierownicza w zarz ˛adzaniu, jak juz˙ wczes´niej była o tym mowa, to postawa nastawiona na aktywne komunikowanie sie˛, samo-rozwój, umieje˛tn ˛a współprace˛ i współdziałanie nie tylko mie˛dzy jednostkami, ale równiez˙ z klientem.
K o m u n i k a c j a w p o l s k i c h f i r m a c h p o r o k u 1989
Wprowadzenie systemu otwartej komunikacji wewne˛trznej napotyka opór zwłaszcza w tych polskich organizacjach, które funkcjonowały w systemie gospodarki centralnie stosowanej. Tamten ustrój gospodarczy i polityczny z punktu widzenia komunikacyjnego okres´la sie˛ jako system informacji reglamentowanej.
Ukształtowana w czasach PRL kultura organizacji przenosi sie˛ na postawy dzisiejszego menedz˙mentu i pracowników. Jest to zjawisko, które obserwuje sie˛ przede wszystkim w tych firmach, które nie wprowadzaj ˛a systemów ko-munikacji wewne˛trznej i nie kieruj ˛a sie˛ zasad ˛a, z˙e dobrze poinformowany pracownik jest aktywny i nie jest manipulowany informacjami z „drugiego obiegu”: plotk ˛a lub wybiórczo przekazywanymi informacjami przez lepiej „zorientowanych” („poinformowanych”) członków organizacji lub liderów zwi ˛azkowych. Inaczej mówi ˛ac, system komunikacji wewne˛trznej powinien byc´ tak zorganizowany, z˙eby wszystkie informacje, które nie s ˛a tajemnic ˛a firmy, były doste˛pne dla jej pracowników. Takie załoz˙enie komunikowania sie˛ z członkami organizacji jest niezbe˛dnym warunkiem otrzymywania informacji zwrotnych, mówi ˛acych o nastrojach ws´ród załogi i ewentualnych problemach w firmie8.
Według badan´ prowadzonych w Polsce na nowej kulturze, w której domi-nuj ˛ac ˛a role˛ odgrywa komunikowanie sie˛, mog ˛a zyskac´ ludzie aktywni, krea-tywni, przedsie˛biorczy, dobrze wykształceni, młodzi, nieboj ˛acy sie˛ ryzyka.
Natomiast trac ˛a na niej ci, którzy nie potrafi ˛a zaadaptowac´ sie˛ do nowych warunków, trwaj ˛a w starych schematach mys´lenia i działania.
Wdraz˙anie rynkowych zasad zarz ˛adzania przedsie˛biorstwami i kształtowa-nie nowej prorynkowej kultury organizacji zwi ˛azane jest z istnieniem spo-łecznego oporu wobec wprowadzanych zmian. Sposób wykonywania pracy, formy stosunków mie˛dzyludzkich czy tez˙ stopien´ i formy uczestnictwa w za-rz ˛adzaniu to tez˙ aspekty kulturowe zwi ˛azane z porozumiewaniem sie˛ i zarz ˛ a-dzaniem informacj ˛a.
Obserwacja rzeczywistos´ci polskiej pozwala na stwierdzenie, z˙e prze-kształcenia własnos´ciowe w duz˙ym stopniu znosz ˛a ograniczenia w sposobie zarz ˛adzania, a zwłaszcza w przypadku, gdy wprowadzane s ˛a rozwi ˛azania firm zagranicznych, które przeje˛ły przedsie˛biorstwa pan´stwowe w drodze prywa-tyzacji9.
Do rozwi ˛azania pozostaje jeszcze kwestia kształcenia polskiej kadry menedz˙erskiej, tak aby potrafiła zarz ˛adzac´ i mys´lec´ strategicznie mimo znikomego dos´wiadczenia w gospodarce rynkowej. Cze˛sto zdarza sie˛, z˙e kie-rownikiem w sprywatyzowanych przedsie˛biorstwach zostaje przedstawiciel zagranicznej firmy, która wykupiła spółke˛. Rozwi ˛azanie takie jest w po-cz ˛atkowej fazie (tuz˙ po prywatyzacji) korzystne. Lepiej jednak, aby mene-dz˙erem został wkrótce obywatel kraju, w którym firma ma swoj ˛a siedzibe˛. Któz˙ bowiem lepiej zrozumie bol ˛aczki polskiej organizacji niz˙ Polak? Do potrzeb polskich konsumentów i pracowników najlepiej moz˙e sie˛ odnies´c´ polski menedz˙er, wychowany i kształcony w polskiej kulturze i rzeczywis-tos´ci rynkowej.
ZAKON´ CZENIE
Trudno wyobrazic´ sobie z˙ycie w społeczen´stwie, rodzinie czy organizacji bez komunikowania sie˛ z innymi. Komunikacja daje nam szanse˛ na wymiane˛ mys´li i współdziałanie. Jest procesem społecznym o waz˙nym znaczeniu dla funkcjonowania pojedynczych jednostek i całych organizacji. Dobra komuni-kacja wewn ˛atrz firmy zwie˛ksza zaangaz˙owanie pracowników i zmniejsza ich opór wobec zmian. Pracownicy, którzy wiedz ˛a, co dzieje sie˛ w firmie, czuj ˛a sie˛ docenieni i traktowani powaz˙nie, dlatego maj ˛a powaz˙ne i pozytywne
po-9A. B e r g t o l d, Efektywna komunikacja w organizacji, w: http://kadry.nf.pl
dejs´cie do wykonywanych zadan´. Komunikacja wewne˛trzna w organizacji jest wie˛c waz˙nym narze˛dziem przeciwdziałania kryzysom wewne˛trznym, zapew-niaj ˛acym efektywne działania. Dostarczaj ˛ac pracownikom pełn ˛a informacje˛, okazuje sie˛ im zaufanie i szacunek, a takz˙e dzieli sie˛ z nimi odpowie-dzialnos´c´.
Ze wzgle˛du na wszechobecnos´c´ i znaczenie komunikacji w przedsie˛bior-stwie niezmiernie waz˙nym zadaniem menedz˙erów jest skuteczne zarz ˛adzanie procesem komunikowania sie˛. Powinni oni wiedziec´, w jaki sposób maksyma-lizowac´ potencjalne korzys´ci z komunikacji i minimamaksyma-lizowac´ ewentualne problemy, przezwycie˛z˙aj ˛ac bariery w komunikacji.
Brak skutecznej komunikacji jest jedn ˛a z najpowaz˙niejszych przeszkód na drodze do efektywnej działalnos´ci grupowej. Dotyczy to zarówno przekazy-wania odpowiednich wiadomos´ci, jak i rozumienia ich znaczen´.
W zalez˙nos´ci od tego, czy pracownicy i menadz˙erowie znaj ˛a i stosuj ˛a zasady efektywnej komunikacji werbalnej i pozawerbalnej, czy polecenia s ˛a jasne czy nieczytelne, a oczekiwania znane lub nieprzewidywalne, praca przebiega harmonijnie, a zadania s ˛a wykonywane.
Bez komunikacji w przedsie˛biorstwie nie moz˙na mówic´ o pełnym kształcie pracy firmy. Wyraz˙a to hasło: „Bez skutecznej komunikacji nie ma sprawnej organizacji!”
LITERATURA
B e r g t o l d A., Efektywna komunikacja w organizacji, http://kadry.nf.pl (15.04.2008).
B i e l a w s k i P., Komunikacja wewne˛trzna, http://www.epr.pl (15.04.2008). D r z y c i m s k i A., Komunikatorzy, Oficyna Wydawnicza Branta,
Warsza-wa–Bydgoszcz 2000.
G r i f f i n R. W., Podstawy zarz ˛adzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
H a n d y C., Understanding Organisations, Oxford University Press, 1993. K a c z m a r e k B., Misterne gry w komunikacje˛, Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005.
N e˛ c k i Z., Komunikacja mie˛dzyludzka, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków 1996.
http://kadry.nf.pl (8.05.2008).
EFFECTIVE COMMUNICATION IN A COMPANY
S u m m a r y
Communicating in an organization is one of the most important problems of modern companies. The wrong system of communication is an outer symptom of latent disturbances in organization.
The process of communication should be worked out the best that it is possible, so that the work of the economic entity was most effective. Managers should know in what way to maximize the potential profits on communication and minimize possible problems by overcoming the barriers in communication.
Introducing the system of open inner communication often encounters resistance, especially in those Polish organizations that functioned in the system of centrally directed economy. However, active, creative, enterprising, well educated, young people who are not afraid of risks, may profit from the new culture, in which communicating plays a dominating role. On the other hand, those who cannot adopt their attitudes to the new conditions and keep to the old schemas of thinking and acting, lose.
Owing to good communication one may achieve great successes, but ignoring it he may experience a spectacular failure.
Translated by Tadeusz Karłowicz
Słowa kluczowe: komunikowanie sie˛, bariery w komunikacji, optymalizacja komunikacji. Key words: communicating, barriers in communication, optimizing communication.
