R e c e n z je
155
Z b ig n ie w J a b ł o ń s k i , Zarys dziejów Tow arzystw a N auk ow ego K rakow skiego(1815— 1872). P a ń s tw o w e W y d a w n ic tw o N au k o w e , K r a k ó w 1967, ss. 26.
W serii w y d a w n ic z e j O d d z iału w K ra k o w ie P o lsk ie j A k a d e m ii N a u k Nauka dla
wszystkich uk azała się b ro szu ra złożona ze w stęp u (w którym autor p rzedstaw ił źró
d ła sw ego o praco w an ia) i sześciu rozdziałów , kolejno opisujących: założenie T o w a rz y stw a N a u k o w e g o K ra k o w s k ie g o (przez d ługie łata — od 1831 r., tj. z lik w id o w a n ia W a rsza w sk ie g o T o w a rz y stw a P rzy jació ł N a u k , p o 1857 r., tj. ro k p ow stan ia T o w a rz y stw a P rzy ja c ió ł N a u k w Poznaniu — jed y n e j tego ty p u instytucji n a ziem iach polskich, co autor specjalnie p odkreśla n a s. 24); jego strukturę organ izacyjn ą; k o m isje n au k ow e; działalność w y d a w n icz ą; zbio ry m uzealne i biblioteczne.
Z . B r.
W ojciech K ę t r z y ń s k i , O Mazurach. O p ra c o w a ł i w y d a ł Janusz Jasiński. S to w arzyszenie S p o łe czn o -K u ltu raln e „Pojezierze”, O lsztyn 1908, ss. 104.
W 1868 r. w „Dzienniku Poznańskim ” (n ry 263 i 264) uk azał się arty k u ł W ojc ie c h a K ętrzyńsk iego O Mazurach. N astęp nie w rozszerzonej fo rm ie Ukazała się ta p ra c a w 1872 r. w „T ygod n iku W ielk op olsk im ” (n ry 7— 11) i w osobn ej odbitce. W 50. rocz nicę śmierci K ętrzyń sk iego a jednocześnie w 100. rocznicę pierw szej w e r s ji ro z p ra w ki O Mazurach Stow arzyszenie „Pojezierze” w y d a ło ją ze w stępem (ss. 7— 20) i p rz y pisam i J. Jasińskiego.
J. Jasiński w sk az u je tutaj, że w roku, w którym ukazała się p ierw sza w e r s ja O Mazurach, K ętrzyńsk i d ał się poznać jako św ietnie za pow iadający się uczony. W tym w łaśn ie ro k u w y d ru k o w a ł d w ie prace historyczne, ia w 1869 r. ogłosił n a stępny artykuł. W k ró tc e jego działalność n a u k o w a została p ozy ty w n ie oceniona: w 1869 r. w y b ra n o go członkiem czynnym P oznańsk iego T o w a rz y stw a P rzy ja c ió ł N au k .
Już jako członek tego T o w a rz y stw a K ętrzyń sk i o p u b lik o w ał w jegó „R oczni k ach” ko lejn ą ro z p ra w ę i n iebaw em na w a ln y m zebraniu, 1 V I I 1870, odczytał — ja k podano w Sprawozdaniu z czynności T o w a rz y stw a (o d m a ja 1869 r. do k w ietn ia 1871 r.) — „ro zp raw ę etnograficzno-historyezną O M azurach” .
J. Jasiński pisze, że wbriew określeniu zaw artem u w spraw ozdaniu, ro z p ra w k i O Mazurach nie m ożna zaliczyć do p rac historycznych, „przynajm niej w tym zak re sie n ie w n iosła ona n o w y ch elem entów nau kow ych. O Mazurach — to przede w szy st kim reportaż o aktualnej sytuacji politycznej M a z u ró w ” (s. 15).
W rozpraw ce te j jest m in . fragm en t z a w ierają cy o bserw ac je nad g w a r ą m a z u r ską. Jak czytam y w przypisie edytorskim (ss. 33— 34), o bserw acje te m a ją dużą w arto ść dla historii dialektologii polskiej.
Z. B r.
H elena M i c h a ł o w i c z , C zesław G u t r y, „Roczniki Tow arzystw a W arszaw
skiego P rzyjaciół N a u k ” (1802— 1830). Bibliografia zawartości. Z a k ła d N a ro d o w y im.
Ossolińskich — W y d a w n ic tw o Polskiej A k ad em ii N a u k , W r o c ła w — W a rs z a w a — K r a k ó w 1967, ss. 57.
„Roczniki T o w a rz y stw a W a rsza w sk ie g o P rzy ja c ió ł N a u k ” b y ły oficjalnym o rga nem T o w arzystw a. W ych o dziły w latach 1802— 1830, a w ię c niem al do końca d zia łal ności T ow arzy stw a. O gółem ukazało się 21 to m ów i atlas geologiczny ja k o dodatek. Z e b ra n a przez H . M ich ało w icz i Cz. G u try ’ego b ib lio g ra fia zawartości „R oczników ”
156
R e c e n z jepoprzedzona jest w y k azem bibliotek, m ających w s w y c h zbiorach „Roczniki T W P N ”, i opisem bibliograficznym „R oczników ” .
O p is biblio graficzn y zawartości podano w układzie chronologicznym . C ałość uzu pełniona jest d w om a in deksam i: au to ró w i tłum aczy o ra z rzeczowym . W pierw szym z nich podano też krótkie dane biograficzne; np. jeśli idzie o naszego pierwszego l i - tuanistę,, Franciszka Bohusza: „1746— 1820, dr fil., p rałat kated ry w il.”, alb o przy n a z w isk u A b ra h a m a Sterna: „1769— 1842, m echanik w yn alazca, dyr. szk. ra b in ó w ”. W e Wstąpię autorzy b ib lio grafii zapo w iadają, że na końcu tom iku „umieszczono spis w ykorzystanej literatu ry ” . W spisie rzeczy w y k a z u tego jedn ak nie umieszczono i, jak się okazuje, w ogóle go w tom iku nie ma.
Z. Br.
F elicja J a ł b r z y k o w s k a , Bibliografia zawartości tom ów X X I — X X V „Nauki
Polskiej” . Z a k ła d N a ro d o w y im. O ssolińskich — W y d a w n ic tw o P o lsk ie j A kad em ii
N au k , W ro c ła w — W a rs z a w a — K r a k ó w 1967, ss. 60.
W 1935 ¡r. u k aza ła się b ib lio grafia pierw szych dw udziestu to m ó w czasopisma (rocznika) „N a u k a P o lsk a ” ; opu blikow an o ją anonim ow o w t. 20 tego czasopisma. K on ty n u u je ją w ym ien iona w y żej praca, w y k o n an a w Bibliotece P A N w W a rs z a w ie * .
Jest to b ib lio g ra fia kom pletna, w układzie systematycznym, dostosowanym do w spółczesnych założeń naukoznawczych, różnym od uk ładu b ib lio g ra fii tom ów po przednich. W trzech działach: 1 Teoria i filozofia nauki, n Organizacja nauki (dzia
łalność naukowa), I I I Historia nauki, zn ajd uje się 487 pozycji (d z ia ł I V Skorowidze
za w iera tylko jedną pozycję, czterysta osiemdziesiątą ósmą). P o z a ¡głównym zrębem zn ajd u je .się in dek s osób i instytucji.
N a czele (ss. 5— 8) w id n ieje p rzedm ow a napisan a przez S tan isław a H erbsta, od 1929 r. p racow n ik a re d a k c ji „ N a u k i P o ls k ie j”. A u t o r przedm ow y traktuje ją jako „notatkę w spo m n ien iow ą”, która m a pobudzić d alsze w spom nienia, m ogące stać się m ateriałem d la przyszłego m onografisty czasopisma „ N a u k a P o lsk a ”.
D ział I I I Historia nauki liczy 39 pozycji w czterech poddziałach: 1. Zagadnienia
ogólne (13 pozycji), 2. Historia poszczególnych dyscyplin (5 pozycji), 3. Historia insty tucji naukowych (4 pozycje), 4. Biografika naukowa (17 pozycji).
Z. Br.
O. W . B u n a k o w a, R. W . K a m i e n i e c k a j a, Bibliografija trudów Instituía
etnografii im. N . N . M ik lu ch o -M a k ła ja 1900— 1962. Izdatielstw o „ N a u k a ” , L en in grad
1967, ss. 281.
W Z w ią z k u R adzieckim w y d a n o dotychczas w ie le spisów biblio graficzn ych z za kresu etnografii i n au k p o k re w n y c h 1. P rz y końcu 1967 r. p o ja w iła się n o w a biblio g ra fia -rejestrująca prace, jakie w y szły z Instytutu E tn ografii im. N . N . M ik łu c h o -M a - k łaja od chw ili utw orzen ia Instytutu do 1962 r.
* W e d łu g in fo rm acji W ykazu polskich bibliografii nie opublikowanych — w B i bliotece K ated ry B ibliotek o zn aw stw a U n iw ersytetu W a rsza w sk ie g o zn ajd u je się m a szynopis w y kon an ej w 1961 r. przez Teresę M a je w s k ą pracy m agisterskiej, stanowią cej b iblio grafię „ N a u k i P o ls k ie j” za la ta 1918— 1947 (9(25 poz.).
1 W ostatnich latach w y dan o następujące bib lio g ra fie : M . J. M e l e , Russkij
folklor. Bibliograficzeskij ukazatiel 1917— 1944. L en in grad 1966, ss. 682; M . J. M e l e , Russkij folklor. Bibliograficzeskij ukazatiel 1945— 1959. L en in grad 1961, ss. 401. Nieco
p u blikacji z zakresu etnografii re je stru je bardzo dobrze o p ra c o w a n a b ib lio grafia ar cheologii radzieckiej: Sowietskaja archiełogiczeskaja litieratura. Bibliografija 1918—
