View of Parish Community of Love and Brotherly Service According Father Ryszard Kamiński

KS. WIESAW PRZYGODA

PARAFIA WSPÓLNOT 

A MIOS´CI I SUZ

 BY BRATERSKIEJ

W UJE

 CIU KS. RYSZARDA KAMIN

´ SKIEGO

PARISH COMMUNITY OF LOVE AND BROTHERLY SERVICE ACCORDING FATHER RYSZARD KAMIN´ SKI

A b s t r a c t. One of the leading areas of scientific research of Fr. R. Kaminski is the pro-blem of the parish and parish ministry. One of the biggest achievement of this author is deve-loping in Poland a theory of structure of the parish and its saving activities. Fr. R. Kaminski is convinced that the effectiveness of the impact of the parish pastoral ministry on the faithful is conditioned by its permanent renewal. The essence of this renewal of the parish is to deve-lop its character as a community, knowledge and beliefs of the faithful, greater apostolic commitment of the laity and the creation or strengthening of existing substructures in the parish community, especially the parish pastoral council, a small religious communities and community life of the parish clergy. The article contains an analysis of the scientific achieve-ments of Fr. R. Kaminski in the field of the model of the parish as a community of love and brotherly service.

Key words: Ryszard Kamin´ski, parish, charity, diacony.

Jednym z wiod acych kierunków badan´ naukowych ks. prof. dr. hab. R. Kamin´skiego jest szeroka problematyka parafii i duszpasterstwa parafialne-go. Protoplaste i Mistrza wspóczesnych pastoralistów polskich1 od dawna interesoway uwarunkowania historyczne i aktualny stan parafii2, a takze

Ks. prof. dr hab. WIESAWPRZYGODA kierownik Katedry Teologii Charytatywnej Ins-tytutu Teologii Pastoralnej i Katechetyki, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawa II, Al. Racawickie 14, 20-950 Lublin; e-mail: przygoda@kul.pl

1_{Zob. W. P r z y g o d a. Mistrz pastoralistów polskich. „Przegl ad Uniwersytecki” 2007}

nr 3 s. 4.

rozwój struktury parafialnej3 oraz odnowa duszpasterstwa parafialnego4. Chociaz nieobce mu byy dos´wiadczenia duszpasterstwa parafialnego w in-nych krajach europejskich5, to jednak zawsze zalezao mu przede wszystkim na kondycji i sprawnos´ci pastoralnej parafii w Polsce6. Swoj a dziaalnos´ci a naukowo-dydaktyczn a, wykadami w auli uniwersyteckiej i na licznych sym-pozjach w Polsce, ale przede wszystkim swoim pisarstwem naukowym suzy temu celowi, by parafia w Polsce, mimo nawet niekorzystnych uwarunkowan´ spoeczno-kulturowych, miaa sie dobrze i wci az sie pomys´lnie rozwijaa.

Ks. R. Kamin´ski jest przekonany, ze skutecznos´c´ oddziaywania pastoral-nego parafii na wiernych w nowym typie spoeczen´stwa polskiego uwarunko-wana jest jej permanentn a odnow a7. Istot a zamierzonej odnowy parafii jest

Studia Teologiczne” 9-10:1981-1982 s. 62-98; t e n z e. Parafia w diecezji i Kos´ciele po-wszechnym. RTK 30:1983 z. 6 s. 99-117; t e n z e. Parafia wspólnot a i instytucj a. Aspekt historyczny. RTK 32:1985 z. 6 s. 15-35; t e n z e. Parafia katolicka w przemianie. W: Prze-miany religijnos´ci spoeczen´stwa polskiego w s´wietle badan´ lubelskiego s´rodowiska naukowego.

Red. W. Piwowarski, J. Styk. Warszawa: PTS, LTN 1993 s. 151-159; t e n z e.

Duszpaster-stwo w spoeczen´stwie pluralistycznym. Lublin: Atla 2 1997 s. 57-218; t e n z e. Parafia miejscem realizacji duszpasterstwa. W: Teologia pastoralna. Red. R. Kamin´ski. T. 2. Lublin:

Atla 2 2002 s. 11-78; t e n z e. Parafia w nauczaniu Kos´cioa wspóczesnego. RT 50:2003 z. 6 s. 5-20.

3_{R. K a m i n´ s k i. Parafia wspólnot a wspólnot. W: Kos´ció w suzbie czowieka. Red.}

W. Turek, J. Marian´ski. Olsztyn: Warmin´skie Wydawnictwo Diecezjalne 1990 s. 203-217; t e n z e. Parafia wspólnot a wspólnot. „Sacerdotalis Institutio” 1:1997 nr 2 s. 116-127; t e

n-z e. Struktury wspólnotowe parafii. W: Teologia pastoralna. T. 2 s. 45-60.

4 _{R. K a m i n´ s k i. Ewangelizacja w parafii. „Czestochowskie Studia Teologiczne”}

4:1976 s. 107-122; t e n z e. Funkcje tradycyjne i nowe parafii terytorialnej. RTK 32:1985 z. 6 s. 51-67; t e n z e. Ewangelizacja parafii przez kaznodziejstwo. RT 40:1993 z. 6 s. 65-75; t e n z e. Budowanie wspólnoty parafialnej przez Eucharystie. RT 41:1994 z. 6 s. 7-14; t e n z e. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2007 s. 215-298.

5 _{R. K a m i n´ s k i. Rady duszpasterskie we Woszech znakiem odnowy eklezjalnej.}

„Chrzes´cijanin w S´wiecie” 10:1978 nr 66 s. 82-94; t e n z e. Parafialna Rada Duszpasterska

w Austrii w s´wietle badan´ socjologicznych. „Collectanea Theologica” 52:1982 f. 3 s. 127-137;

t e n z e. Rec.: R. Pannet. La paroisse de l’avenir. L’avenir de la paroisse. Paris 1979. RTK 30:1983 z. 6 s. 341-345; t e n z e. Rec.: P. M. Zulehner. Priestermangel praktisch. Von der

versorgten zur sorgenden Pfarrgemeinde. München 1983. RTK 33:1986 z. 6 s. 230-233. 6_{R. K a m i n´ s k i. Parafia w Kos´ciele w Polsce: zmierzch czy jej rozwój? „Ateneum}

Kapan´skie” 85:1993 nr 506 s. 39-52; t e n z e. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i

prak-tyce pastoralnej s. 71-81.

7_{R. K a m i n´ s k i. Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej. Studium pastoralne. Lublin: RW}

KUL 1987 s. 287-372; t e n z e. Odnowa parafii jako wspólnoty wiary. W: In te Domine speravi.

Ksiega pami atkowa pos´wiecona Ksiedzu Arcybiskupowi Bolesawowi Pylakowi. Red. Cz. Bartnik,

natomiast rozwijanie jej wspólnotowego charakteru, pogebianie wiedzy i przekonan´ religijnych wiernych, wieksze zaangazowanie apostolskie laikatu oraz kreowanie lub umacnianie istniej acych juz w parafii substruktur wspól-notowych, zwaszcza parafialnej rady duszpasterskiej8, maych wspólnot reli-gijnych9 oraz zycia wspólnotowego prezbiterium parafialnego10. Wydaje sie, ze optymalny na obecne czasy model parafii mozna na podstawie dorob-ku naukowego ks. R. Kamin´skiego okres´lic´ mianem „parafia wspólnot a wspólnot”. Jednak w przekonaniu autora tego opracowania, nowatorsk a wizje parafii w ujeciu ks. R. Kamin´skiego mozna równie dobrze przedstawic´ w mo-delu wspólnoty mios´ci i suzby braterskiej11.

I. PODSTAWY TEOLOGICZNE PARAFII JAKO WSPÓLNOTY MIOS´CI I SUZ BY

Teologicznych podstaw parafii ujetej jako wspólnota mios´ci i suzby w refleksji ks. R. Kamin´skiego mozna doszukac´ sie zarówno w trynitologii, jak i eklezjologii. W jego przekonaniu juz Pismo S´wiete dostarcza mocnych argumentów uzasadniaj acych koniecznos´c´ braterstwa i usuznej mios´ci w pa-rafii12. Aposto Pawe nazywa Boga wprost „Bogiem mios´ci” (2 Kor 13, 11), a Aposto Jan podkres´la, ze „Bóg jest mios´ci a” (1 J 4, 8). Mios´c´ Boga, ujawniaj aca sie we wzajemnych relacjach osób Boskich oraz w relacji do

8_{R. K a m i n´ s k i. Powoanie i funkcjonalnos´c´ Parafialnej Rady Duszpasterskiej.}

„Ate-neum Kapan´skie” 70:1977 nr 412 s. 278-293; t e n z e. Rola parafialnych rad

duszpaster-skich w zyciu wspólnot parafialnych i diecezji. RT 40:1993 z. 6 s. 95-103; t e n z e. Dziaal-nos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 196-203.

9_{R. K a m i n´ s k i. Mae grupy religijne a odnowa Kos´cioa. „Homo Dei” 54:1995 nr 4}

s. 37-48; t e n z e. Stowarzyszenia i ruchy religijne a parafia. W: Nowa wiosna Kos´cioa. Red. M. Boruc. Siedlce: Diecezjalna Rada Ruchów i Stowarzyszen´ Kos´cielnych 1999 s. 65-74; t e n z e. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 161-170, 203-214.

10_{R. K a m i n´ s k i. Zycie wspólne prezbiterium parafialnego. „Wiadomos´ci Diecezjalne}

Podlaskie” 43:1974 nr 6 s. 182-193; t e n z e. Wspólnotowos´c´ zycia prezbiterium

parafialne-go. W: Powoanie czowieka. T. 6. W suzbie Ludowi Bozemu. Red. B. Bejze.

Poznan´Warsza-wa: Pallottinum 1983 s. 678-688; t e n z e. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce

pastoralnej s. 191-196.

11_{Ten model zosta wybrany s´wiadomie, gdyz jest najblizszy zainteresowaniom i}

specjali-zacji autora tego opracowania. Warto w tym miejscu wspomniec´, ze ks. R. Kamin´ski przyczyni sie wydatnie do powoania w 2005 r. w Instytucie Teologii Pastoralnej KUL pierwszej w Polsce Katedry Teologii Charytatywnej, której kierownikiem jest autor niniejszego opracowania.

ludzi, stanowi motyw i przykad dla naszej mios´ci bliz´niego. Jak istot a wspólnoty osób Boskich jest mios´c´, rozumiana jako dawanie i przenikanie sie tych osób, tak samo mios´c´ braterska stanowi najgebsz a tres´c´ i bez-pos´redni a przyczyne istnienia kazdej wspólnoty religijnej13.

Zdaniem ks. R. Kamin´skiego mios´c´ braterska jest kontynuacj a Boskiej mios´ci w stosunkach czowieka z bliz´nimi, co powinno miec´ bezpos´rednie przeozenie na relacje panuj ace we wspólnocie parafialnej. Kazda wspólnota chrzes´cijan´ska ma bowiem swoje z´ródo w zjednoczeniu wierz acych z Trójc a S´wiet a, a równoczes´nie staje sie znakiem rzeczywistego uczestniczenia w zy-ciu Bozym. Mios´c´ chrzes´cijan´ska pochodzi od Ojca przez Syna i w Duchu S´wietym jest ofiarowana czowiekowi. Ostatnio potwierdzi to papiez Bene-dykt XVI w encyklice Deus caritas est, pisz ac ze „mios´c´ nie jest juz przyka-zaniem, ale odpowiedzi a na dar mios´ci, z jak a Bóg do nas przychodzi” (nr 1). Jezeli zas´ mios´c´ moze byc´ „przykazana”, to tylko dlatego, ze wczes´niej jest dana (nr 14).

Z prawdy, ze mios´c´ rozumiana jako dawanie i przenikanie sie jest istot a wspólnoty osób Boskich, ks. R. Kamin´ski wyci aga wniosek aktualny dla zycia wspólnoty parafialnej. Równiez jej przyczyne i istotn a tres´c´ stanowi bezinteresowna i ofiarna mios´c´. Tylko mios´c´ jest w stanie tworzyc´ prawdzi-w a wspólnote miedzy ludz´mi. Mios´c´ otwiera przystep do ludzi, którzy zamy-kaj a sie przed traktowaniem ich w sposób rzeczowy, a otwieraj a sie tylko wówczas, gdy s a traktowani z poszanowaniem godnos´ci i w atmosferze praw-dziwej mios´ci. Przeniknieta Boz a mios´ci a parafia w przekonaniu lubelskiego pastoralisty umozliwia rozwój mios´ci w ludzkich sercach, a mios´c´ praktyko-wana przez ludzi buduje wspólnote parafialn a14.

Solidnych podstaw do uzasadnienia koniecznos´ci braterstwa i usuznej mios´ci dostarcza, zdaniem ks. R. Kamin´skiego, chrystologia. Wezwanie do realizacji mios´ci chrzes´cijan´skiej wynika w jego przekonaniu nie tylko z wezwania do mios´ci Boga jako celu ostatecznego czowieka oraz mios´ci bliz´niego jako Jego obrazu i podobien´stwa, lecz takze z przynaleznos´ci do wspólnoty zbawienia. Fundamentem tej wspólnoty jest natomiast zwi azek mios´ci miedzy Zbawc a i zbawionymi oraz miedzy samymi zbawionymi15.

13 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 195; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 280.

14_{K a m i n´ s k i. Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej s. 123-124.}

15_{R. K a m i n´ s k i. Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci. W: Komisja}

Dusz-pasterska Episkopatu Polski. Wierze w Boga Ojca. Program duszpasterski na rok 1998/99. Katowice: Wydzia Duszpasterski Kurii Metropolitalnej 1998 s. 286.

Wezwanie chrzes´cijan do praktykowania mios´ci braterskiej i suzebnej wyni-ka ponadto z samego przykadu Chrystusa (J 13, 15) oraz Jego utozsamiania sie z „brac´mi” (por. Mt 25, 40). Chrystus nazwa przykazanie mios´ci pierw-szym i najwazniejpierw-szym (Mt 22, 37-39), a mios´c´ uzna za znak rozpoznawczy swoich prawdziwych uczniów i nas´ladowców (J 13, 35). A zatem opisane na kartach Ewangelii postepowanie Jezusa wzgledem ludzi jest nie tylko przyka-dem dla Jego uczniów, ale takze zobowi azaniem i miar a mios´ci bliz´niego16. Argumentów teologicznych za ksztatowaniem parafii jako wspólnoty mi-os´ci i suzby braterskiej dostarcza w przekonaniu ks. R. Kamin´skiego takze eklezjologia. Za tak a wizj a parafii przekonuje lektura Dziejów Apostolskich, które wskazuj a na istotne elementy wspólnoty chrzes´cijan´skiej. Wprawdzie odnosz a sie one wprost do budowania wspólnoty Kos´cioa lokalnego, co zda-niem ks. R. Kamin´skiego nalezy równiez odnosic´ do budowania wspólnoty w najmniejszej komórce Kos´cioa, jak a jest parafia. Otóz s´w. ukasz obok sowa Bozego i liturgii zwraca uwage na role mios´ci suzebnej w budowaniu wspólnoty eklezjalnej (por. Dz 2, 42; 4, 32). Dla lubelskiego pastoralisty pierwotna gmina jerozolimska jest wzorcem wspólnoty mios´ci i suzby wza-jemnej nie tylko w sensie historycznego przykadu, ale takze w sensie ponad-czasowej zasady eklezjalnej. Zasada ta odnosi sie m.in. do parafii, która tylko wtedy urzeczywistnia Kos´ció, gdy stanowi „wspólnote bratersk a w gotowos´ci do wzajemnej mios´ci ofiarnej”17.

Mios´c´ Boza w przekonaniu ks. R. Kamin´skiego jest podstaw a budowania wspólnoty pomiedzy ludz´mi. Mios´c´ miedzyludzka ma bowiem swoje z´ródo w Bogu, który jest mios´ci a. Chrzes´cijanin powoany do mios´ci, której owo-cem jest miosierdzie, powinien odzwierciedlac´ w swoim postepowaniu posta-we Boga wobec ludzi. Pastoralista lubelski przywouje w swojej argumentacji sowa Chrystusa: „B adz´cie miosierni, jak Ojciec wasz jest miosierny” (k 6, 36). W ten sposób z postawy Boga wzgledem ludzi ks. R. Kamin´ski uzyskuje mocny fundament pod budowanie wiezów mios´ci braterskiej we wspólnocie parafialnej18. Realizacja dzie miosierdzia chrzes´cijan´skiego, które odnosz a sie do wszystkich ludzi potrzebuj acych, jest w jego przekonaniu najbardziej przekonuj ac a dziaalnos´ci a apostolsk a, gdyz dowodzi, ze parafia, podobnie jak cay Kos´ció, jest wspólnot a mios´ci19.

16_{K a m i n´ s k i. Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej s. 123.}

17_{K a m i n´ s k i. Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci s. 286.}

18_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 280.} 19_{K a m i n´ s k i. Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej s. 125.}

Z zaozonego modelu teologicznego parafii ks. R. Kamin´ski potrafi wyci  a-gac´ konkretne wnioski dla duszpasterstwa. Wskazuje bowiem, ze do dusz-pasterstwa parafialnego nalezy prowadzenie wiernych do takiego zjednoczenia w mios´ci, aby okazywanie sobie szacunku, zyczliwos´ci i pomocy braterskiej byo w parafii czyms´ normalnym. Takie podejs´cie powinno doprowadzic´ do przenikania duchem mios´ci chrzes´cijan´skiej s´wiadomos´ci i stylu zycia para-fian. Duszpasterze powinni korzystac´ z dostepnych im s´rodków nadprzyrodzo-nych i organizacyjnadprzyrodzo-nych do rozbudzania ducha mios´ci oraz gotowos´ci do niesienia pomocy wszystkim potrzebuj acym w parafii. W przekonaniu lubel-skiego pastoralisty nie do przyjecia jest postawa wyczekiwania pomocy od organizacji charytatywnych lub humanitarnych, gdy potrzeby parafian mog a byc´ zrealizowane przez indywidualne lub zespoowe posugi we wspólnocie parafialnej20.

II. DIAKONIJNY STYL KIEROWANIA PARAFI A

Wedug ks. R. Kamin´skiego waznym czynnikiem budowania wspólnoty para-fialnej jest styl kierowania parafi a. Wspóczes´nie wierni s a bardzo wyczuleni na tym punkcie i wprost alergicznie reaguj a na autokratyczny, arogancki lub czysto urzedowy styl zarz adzania parafi a. Totez w przekonaniu lubelskiego pastoralisty konieczna jest dzisiaj odnowa stylu posugi duszpasterzy. W celu budowania braterskiej wspólnoty parafialnej konieczne jest przyjecie przez duszpasterzy zaozenia, ze wszelki urz ad w Kos´ciele nie jest powodem do wywyzszania sie lub tym bardziej z adania spoecznych przywilejów, lecz jest – jak okres´li to Sobór Watykan´ski II – „posugiwaniem” (KK 24), co wczes´niej w jezyku biblij-nym zostao wyrazone greckim pojeciem „diakonia”21.

Podstawow a zasad a w realizacji funkcji pasterskiej w parafii zdaniem ks. R. Kamin´skiego powinna byc´ pokorna suzba braciom (Mt 20, 26). Przy-kad takiej suzby pozostawi biskupom i prezbiterom sam Chrystus, który przyj a postac´ sugi (por. Flp 2, 6) i przyszed po to, aby suzyc´ (por. k 22, 26). Chrystus swoj a postaw a wskaza na potrzebe suzenia bliz´nim. Postepo-wanie Chrystusa jest dla duchownych i s´wieckich chrzes´cijan przykadem

20_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 281;}

por. W. P r z y g o d a. Funkcja charytatywna Kos´cioa po Soborze Watykan´skim II. Lublin: Instytut Teologii Pastoralnej 1998 s. 176-183.

21_{Zob. Dz 1, 17 i 25; 21, 19; Rz 11, 13; 1 Tm 1, 12; por. R. K a m i n´ s k i. Funkcja} diakonii w Kos´ciele. RTK 32:1990 z. 6 s. 5-15.

i miar a mios´ci cakowicie oddaj acej sie ludziom na suzbe (por. 1 J 16). Po-suga ta wymaga wyjs´cia z wasnego egoizmu oraz wyzwolenia sie z tak powszechnej wspóczes´nie z adzy panowania (por. Mk 10, 42-45). Wedug ks. R. Kamin´skiego w wykonywaniu funkcji pasterskiej prezbiterzy powinni kierowac´ sie nie tylko zdecydowaniem, ale i agodnos´ci a, pokor a i cierpliwo-s´ci a, roztropnos´ci a i troskliwos´ci a o wspólnote. Najwazniejszym motywem pasterskiej dziaalnos´ci powinna byc´ troska o zbawienie dusz. Kierowanie parafi a trzeba wykonywac´ tak, aby wspólnota religijna przyjmowaa j a jako bratersk a pomoc, a nie jako przejaw autokratycznej wadzy22.

Z soborowego spojrzenia na Kos´ció ks. R. Kamin´ski wywodzi nowy obraz prezbitera i jego posugi w parafii. W s´wietle nauczania Soboru Watykan´skie-go II hierarchia kos´cielna zostaa ponownie przywrócona Ludowi Bozemu. Odt ad hierarchia nie moze byc´ juz postrzegana jako pozostaj aca na zewn atrz Ludu Bozego, kieruj aca nim i prowadz aca go. Trzeba j a raczej widziec´ po-s´ród ludu pozostaj acego we wspólnotach, a jej misje jako suzbe maj ac a na celu budowanie i wzrost wspólnot eklezjalnych23. Podstawow a zasad a   acz-nos´ci prezbitera parafialnego z wiernymi jest fakt bycia jednym z nich. Po-niewaz prezbiter wywodzi sie spos´ród wiernych, powinien byc´ dla nich ojcem i bratem. W przekonaniu pastoralisty lubelskiego duszpasterz powinien wyste-powac´ wobec powierzonych parafian nie tylko jako reprezentant biskupa diecezjalnego i ogniwo  acz ace wspólnote parafialn a z Kos´cioem diecezjal-nym, ale takze jako uosobienie mios´ci spoecznej i ludzkiej dobroci. Znaki ojcostwa i braterstwa, które uwypukli Sobór Watykan´ski II, a które prezbiter parafialny powinien okazywac´ swoim wiernym, s a znakami mios´ci Chrystusa we wspólnocie eklezjalnej24.

Wedug ks. R. Kamin´skiego tylko kierowanie parafi a motywowane mio-s´ci a pastoraln a stwarza wspóczes´nie szanse na budowanie wraz z parafianami

22_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 272;}

zob. W. S´ m i g i e l. Uczestnictwo wiernych s´wieckich w budowaniu Kos´cioa-Wspólnoty.

Studium teologicznopastoralne w s´wietle nauczania Kos´cioa (1962-2009). Lublin:

Wydawnic-two KUL 2010 s. 317-343.

23_{Sobór Watykan´ski II zaznacza, ze „biskupi wraz ze swymi pomocnikami, prezbiterami}

i diakonami, objeli posugiwanie we wspólnocie” (KK 20). Zwi azek urzedu ze wspólnot a Ludu Bozego zaznacza sie wyraz´nie przy okres´laniu celu dziaalnos´ci biskupów i prezbiterów. Jest nim budowanie wspólnoty wierz acych z Bogiem i ze sob a wzajemnie i do tego celu zmierza cae duszpasterstwo (por. DB 16; DP 6).

24 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 188; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 274.

braterskiej wspólnoty25. Z mios´ci a pastersk a powinien proboszcz podejmo-wac´ wszystkie czynnos´ci kierownicze w parafii: planowanie, organizacje, koordynacje i kontrole dziaalnos´ci duszpasterskiej i apostolskiej, a takze wszelkie czynnos´ci administracyjne. W mys´l spoecznej zasady pomocniczos´ci proboszcz nie powinien rezerwowac´ dla siebie zadan´ i obowi azków, które mog a wypenic´ zgodnie ze swymi kompetencjami inni prezbiterzy lub wierni s´wieccy. Ks. R. Kamin´ski mocno podkres´la, ze wiez´  acz aca proboszcza ze wspópracownikami parafialnymi oraz wiernymi powinna byc´ wiezi a wspólno-ty i diakonii, a nie wiezi a uzaleznienia. Rola mios´ci w kierowaniu wspólnot a chrzes´cijan´sk a jest fundamentalna. Proboszcz powinien nie tylko sam kiero-wac´ sie mios´ci a pastoraln a wobec wiernych, ale takze budzic´ i podtrzymy-wac´ mios´c´ miosiern a wiernych wzgledem ludzi potrzebuj acych w parafii26. Poniewaz mios´c´ pastoralna konkretyzuje sie w dialogu ze wszystkimi czonkami wspólnoty, przeto do powinnos´ci proboszcza zdaniem ks. R. Ka-min´skiego nalezy poznawanie nie tylko potrzeb religijno-moralnych wiernych, ale takze uwarunkowan´ materialnych, ekonomicznych i spoeczno-kulturowych ich zycia, gdyz tylko uwzglednienie penego kontekstu zycia parafian umozli-wia prowadzenie z nimi skutecznego dialogu27. Podejmowane w atmosferze dialogu decyzje parafialne s a atwiejsze do zaakceptowania i przyjecia przez wiernych, a przez to bardziej skuteczne. W celu podejmowania decyzji traf-nych i skutecztraf-nych potrzebny jest przede wszystkim dialog proboszcza i in-nych prezbiterów z czonkami wspólnoty parafialnej. Chodzi o dialog we-wn atrzkos´cielny, któremu Sobór Watykan´ski II pos´wieci wiele miejsca. W prowadzeniu tego dialogu obowi azuje zasada „w rzeczach koniecznych jednos´c´, w w atpliwych wolnos´c´, a we wszystkich mios´c´” (KDK 92).

W przekonaniu ks. R. Kamin´skiego proboszcz powinien wspierac´ odpowie-dzialnos´c´ wiernych za losy wspólnoty parafialnej przez zasieganie ich roz-tropnej rady i powierzanie im konkretnych zadan´ w parafii. Dlatego w jego przekonaniu konieczn a form a wspópracy wiernych z proboszczem i innymi prezbiterami zaangazowanymi w duszpasterstwie parafialnym jest parafialna rada duszpasterska. Jest to zespó osób powoanych do tego celu, aby analizo-wac´ i rozwazac´ sprawy zwi azane z dziaalnos´ci a duszpastersk a w parafii oraz wyci agac´ z tego praktyczne wnioski. Poniewaz parafialna rada duszpasterska jest reprezentacj a ogóu parafian, proboszcz nie powinien lekcewazyc´ jej

25_{Zob. K a m i n´ s k i. Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej s. 132-136, 143-146.} 26_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 275.} 27_{Zob. J. W a l. Kultura dialogu. Kraków: Wydawnictwo „Czuwajmy” 2012 s. 145-422.}

propozycji, lecz je doceniac´ i starac´ sie uwzgledniac´ przy podejmowaniu waznych dla zycia parafialnego decyzji28.

Diakonijny charakter wzajemnego odniesienia duszpasterzy i wiernych w Kos´ciele wyraza sie wzajemn a wymian a posug. Zdaniem ks. R. Kamin´-skiego duchowni s´wiadcz a ludziom s´wieckim gównie posugi duchowe, s´wieccy zas´ odwdzieczaj a sie im wszelk a inn a pomoc a. W ten sposób realizu-je sie nie tylko wzarealizu-jemnos´c´, ale równiez komplementarnos´c´ posug w Kos´cie-le. Wierni s´wieccy maj a prawo do postrzegania swoich pasterzy jako braci, którzy na mocy Chrystusowego autorytetu tak pasterzuj a rodzinie Bozej, ze nowe przykazanie mios´ci jest wypeniane przez wszystkich29.

III. DZIAALNOS´C´ CHARYTATYWNA W PARAFII

Budowaniu wspólnoty mios´ci i braterskiej suzby w parafii suzy dobrze zorganizowana dziaalnos´c´ charytatywna. Wedug ks. R. Kamin´skiego we wspólnocie ludzi wierz acych nie ma osób, które nie potrzebowayby pomocy innych, nie ma tez takich, które nie mogyby i nie powinny pomagac´ innym. Wszyscy czonkowie Ludu Bozego s a zobowi azani do s´wiadczenia mios´ci chrzes´cijan´skiej, na co zwróci uwage dokument Soboru Watykan´skiego II30. W przekonaniu lubelskiego pastoralisty parafia realizuje sie w peni, gdy w niej urzeczywistnia sie wspólnota braterska w gotowos´ci do wzajemnej mios´ci ofiarnej. Realizacja funkcji charytatywnej parafii obejmuje najpierw s´wiadectwo mios´ci braterskiej, a nastepnie rózne formy dobroczynnos´ci i wzajemnej posugi. Z ycie wspólnoty parafialnej nie byoby autentyczne, gdyby jej czonkowie nie trwali w jednos´ci i mios´ci, a ich czyny miosier-dzia pochodziy tylko z prostego humanitaryzmu czy filantropii, a nie ze s´wiadomos´ci i motywacji ewangelicznej31.

28_{Zob. K a m i n´ s k i. Parafia miejscem realizacji duszpasterstwa s. 48-55.}

29 _{K a m i n´ s k i. Funkcja diakonii w Kos´ciele s. 14-15; zob. W. P r z y g o d a.} Diakonia jako wyzwanie dla uczniów Chrystusa dzisiaj. „Rocznik Teologii Katolickiej” 7:2008

s. 153-164.

30_{„Poniewaz uczynki mios´ci i miosierdzia s a wspaniaym s´wiadectwem zycia}

chrzes´ci-jan´skiego, przygotowanie do apostolstwa winno prowadzic´ tez do ich praktykowania, by wierni uczyli sie od samego dziecin´stwa wspóczuc´ braciom i wspomagac´ ich wielkodusznie w potrze-bie” (DA 31).

Ks. R. Kamin´ski bardzo trafnie diagnozuje aktualn a sytuacje ludzkich potrzeb w naszej Ojczyz´nie. Zaznacza, ze w okresie PRL totalitaryzm i nie-wydolnos´c´ sytemu komunistycznego, a w okresie III RP demokracja, plura-lizm i wolny rynek spowodoway, ze obszar pracy charytatywnej Kos´cioa w Polsce jest bardzo duzy. Jak zauwaza:

trudnos´ci materialne Polaków, uci azliwos´ci zycia codziennego, zderzenie progra-mowego ateizmu z 1000-letni a tradycj a chrzes´cijan´sk a, propagowanie moralnos´ci laickiej prowadziy do osabiania wiezi a nawet rozbicia wielu rodzin […]. Hodo-wana ideologicznie i podsycana odgórnie przez 45 lat nienawis´c´ miedzyludzka, korupcja w zyciu publicznym s a przyczyn a wielu schorzen´ nerwicowych i psy-chicznych. Przymusowy kolektywizm w okresie PRL i w ostatnich latach liberalna konkurencja rozkreciy spirale obojetnos´ci i przesadnego indywidualizmu. Nasta-wienie propagandy PRL na produkcje, a okresu po roku 1989 na ekonomie i kon-sumpcje wyzwolio duzy wzrost apetytów konsumpcyjnych, trudnych do zaspoko-jenia w polskich realiach. Sytuacja ta sprzyja rozwojowi zachannos´ci i rywaliza-cji, po aczonej z niedostrzeganiem praw i potrzeb innych ludzi. Wszystkie te czynniki spowodoway, ze obszar potrzeb ludzkich materialnych i duchowych w spoeczen´stwie polskim jest wielki, a zdolnos´ci ludzi do spontanicznego niesie-nia pomocy bliz´nim s a ograniczone. Sytuacja ta ma istotne znaczenie w okres´le-niu zadan´ charytatywnych Kos´cioa i kazdej parafii katolickiej32.

Wspólnota parafialna powinna reagowac´ na wszystkie potrzeby i zagroze-nia w s´rodowisku parafialnym, udzielaj ac  w zaleznos´ci od potrzeb  pomo-cy materialnej lub duchowej. Pomoc materialna jest potrzebna wszedzie tam, gdzie wystepuj a zagrozenia i niedomogi, którym potrzebuj acy nie s a w stanie sprostac´ sami. Te niedomogi s a czesto nastepstwem róznych nieszczes´c´: cho-roby, kalectwa, staros´ci, alkoholizmu, narkomanii, kataklizmów, przemocy itd. Wspólnota parafialna powinna pomagac´ w agodzeniu skutków nieszczes´c´ ludzkich. W udzielaniu pomocy materialnej trzeba jednak d azyc´ do aktywizo-wania samodzielnos´ci osoby potrzebuj acej. Proponowana przez katolick a nauke spoeczn a zasada „pomoc ku samopomocy” ma duzy walor wychowaw-czy. Czowiek w potrzebie ma czesto potencjalne mozliwos´ci byc´ samodziel-nym, lecz wskutek niewiedzy, leku, kompleksów czy niewiary w swoje mozli-wos´ci, nie jest w stanie tej bariery przekroczyc´. Duszpasterze musz a miec´ w tym zakresie duzo wrazliwos´ci i zrozumienia, jes´li chc a skutecznie oddzia-ywac´ na potrzebuj acych pomocy parafian33.

32_{Tamze s. 281-282.}

33_{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 197-198; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 282.

Wedug ks. R. Kamin´skiego w okresie wci az trwaj acej transformacji spo-eczno-ustrojowej zachodzi potrzeba poszerzenia tradycyjnej posugi charyta-tywnej. Od w asko pojetej dobroczynnos´ci powinna ona byc´ poszerzona w kie-runku zaspokojenia wszystkich realnych potrzeb istniej acych w s´rodowisku parafialnym. Wieksz a uwage nalezy przywi azywac´ do róznych, niedocenia-nych wczes´niej, a w obecnej sytuacji dostepniedocenia-nych form dziaalnos´ci spoecznej, zarówno na paszczyz´nie wyznaniowej, jak i pozawyznaniowej. Wspóczes´nie nalezy takze rozwijac´ wspóprace z instytucjami rz adowymi i samorz adem lokalnym, a takze z róznymi organizacjami pozytku publicznego. Nowe spoj-rzenie na dziaalnos´c´ charytatywn a w parafii domaga sie takze poszerzenia podmiotu dziaalnos´ci charytatywnej, zwaszcza o ludzi modych, oraz poszu-kiwania bogatszych form aktywnos´ci charytatywnej, tak indywidualnej, jak i zbiorowej, planowanej oraz spontanicznej34.

Realizacja funkcji charytatywnej w parafii powinna wzmacniac´ w jej spo-ecznos´ci poczucie wspólnoty. Posuga mios´ci ze swej natury przyczynia sie bowiem do wzmacniania jednos´ci miedzy parafianami i do budowania wspól-noty eklezjalnej. Ks. Kamin´ski wskazuje, ze powoanie przez apostoów wspópracowników do rozdawania jamuzny i „obsugiwania stoów” (Dz 6, 1-7) stanowi dla parafii wszystkich czasów zywy przykad i wezwanie do tworzenia zespoów charytatywnych celem usprawnienia posugi charytatyw-nej. Taka potrzeba istnieje w dzisiejszych polskich parafiach. Wystepuj aca w spoeczen´stwie bieda rodzi koniecznos´c´ zacies´nienia wspópracy ducho-wien´stwa z laikatem dla skuteczniejszego zaradzenia wystepuj acym potrze-bom. Nalezy zatem rozwijac´ i doskonalic´ juz istniej ace zespoy, a takze po-woywac´ nowe, wyspecjalizowane w celu niesienia zorganizowanej pomocy charytatywnej35.

Budowanie wspólnoty mios´ci i braterskiej suzby w parafii dokonuje sie takze poprzez wychowanie do mios´ci bliz´niego. Najlepsze owoce przynosi proces wychowania zintegrowanego, gdy wszystkie podmioty wychowania d az a do tego samego celu. W spoeczen´stwie pluralistycznym trudno jest realizowac´ taki model wychowania. Niemniej Kos´ció nie moze w tej sprawie pozostawac´ bezczynny. Duszpasterze parafialni powinni wpywac´ na rodziny, szkoy, mae grupy religijne i poszczególnych ludzi, aby ksztatowali w sobie postawe wrazli-wos´ci na potrzeby bliz´nich, zwaszcza skrajnie ubogich i potrzebuj acych

pomo-34_{K a m i n´ s k i. Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci s. 290.}

35_{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 200-201; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 284.

cy. Formacja charytatywna w parafii powinna prowadzic´ do peniejszego zrozu-mienia idei mios´ci i miosierdzia chrzes´cijan´skiego oraz wzrostu zaangazowania na polu dziaalnos´ci charytatywnej. Do osi agniecia tego celu parafia powinna wykorzystac´ wszystkie dostepne jej s´rodki duszpasterskie36.

Pogebianie s´wiadomos´ci i poczucia odpowiedzialnos´ci wszystkich parafian za dzieo miosierdzia dokonuje sie gównie przez katechizacje i kaznodziej-stwo. W przekonaniu ks. R. Kamin´skiego na miejscowych duszpasterzach spoczywa obowi azek wypracowania dostosowanego do potrzeb lokalnych programu katechetycznego i kaznodziejskiego oraz umiejetne zharmonizowa-nie go z ogólnym programem duszpasterskim. Nauczazharmonizowa-nie parafialne powinno ukazywac´ nadprzyrodzon a godnos´c´ i wartos´c´ kazdego czowieka, zwaszcza biednego i sabego. Powinno ono przypominac´, ze postawa czowieka w s´ro-dowisku zycia, pracy i wypoczynku ma wyrazac´ sie zyczliwos´ci a do otocze-nia oraz wrazliwos´ci a na potrzeby innych37.

Obok przepowiadania parafialnego, zdaniem ks. R. Kamin´skiego takze liturgia spenia podstawow a role w formacji charytatywnej. Jest ona bowiem – jak uczy Sobór Watykan´ski II – „szczytem, do którego zmierza dziaalnos´c´ Kos´cioa i jednoczes´nie jest z´ródem, z którego wypywa caa jego moc” (KL 10). Szczególn a role w formacji i uaktywnieniu charytatywnym parafian peni a sakramenty inicjacji chrzes´cijan´skiej: chrzest, bierzmowanie, a zwa-szcza sakrament Eucharystii, który dokument soborowy za s´w. Augustynem okres´la jako „sakrament miosierdzia” i „weze mios´ci” (por. KL 47). Litur-gia jest s´rodkiem przygotowania parafian do podejmowania zadan´ w dziele mios´ci i miosierdzia. Uczestnictwo w liturgii parafialnej, zwaszcza eucha-rystycznej, uczy poczucia odpowiedzialnos´ci za bliz´nich, szczególnie naj-bardziej potrzebuj acych oraz dostarcza motywacji do ofiarowania im koniecz-nych do zycia rzeczy, czasu, pokrzepienia i mios´ci38.

Wszystkie podstawowe funkcje Kos´cioa zmierzaj a do budowania wspólno-ty jako swego celu39. Sposób realizowania funkcji nauczycielskiej, liturgicz-nej i pasterskiej jest wazny dla rozwoju parafii jako wspólnoty mios´ci brater-skiej. Troska o rozwój przepowiadania sowa Bozego, liturgie oraz dziaalnos´c´

36 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 199; t e n z e.} Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci s. 291-292.

37_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 283.} 38 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 199; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 283.

39 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 210; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 291.

pastoraln a jest trosk a o rozwój parafialnej wspólnoty. Do tej troski zapraszaj a nie tylko wyzwania obecnego czasu, ale takze nauczanie wspóczesnego Ko-s´cioa. Przekonania lubelskiego pastoralisty potwierdza nauczanie Benedykta XVI, który w encyklice Deus carits est podkres´li, ze dziaalnos´c´ na rzecz potrzebuj acych pomocy nie jest przypadkow a aktywnos´ci a Kos´cioa, któr a mozna by powierzyc´ komus´ innemu, lecz „nalezy do jego natury, jest niezby-walnym wyrazem jego istoty” (nr 25). Wedug papieza posuga mios´ci nale-zy, obok udzielania sakramentów i goszenia sowa Bozego, do istotnych sek-torów dziaalnos´ci zbawczej Kos´cioa. Dlatego „Kos´ció nie moze zaniedbac´ posugi mios´ci, tak jak nie moze zaniedbac´ sakramentów i Sowa” (nr 22).

IV. S´WIADECTWO MIOS´CI W DZIAALNOS´CI MISYJNEJ PARAFII

Parafia, podobnie jak Kos´ció, nie jest stworzona dla niej samej, ale w celu wypenienia powierzonej jej misji40. Na podstawie dorobku naukowego ks. R. Kamin´skiego misje parafii mozna okres´lic´ jako budowanie bosko-ludzkiej wspólnoty mios´ci. W jego przekonaniu mios´c´ Boga prowadzi konsekwentnie do uczynków mios´ci bliz´niego, a mios´c´ braterska jest namacalnym dowodem duchowej mios´ci Boga. Totez dziea mios´ci chrzes´cijan´skiej wypywaj ace z przykazania Bozego s a szczególnym znakiem uczniów Chrystusa. W s´wiadec-twie mios´ci wyraza sie nadzwyczaj poci agaj aca sia wewnetrznego oddziaywa-nia apostolskiego41. Dlatego chrzes´cijanin powinien pielegnowac´ kontakty z ludz´mi i s´wiatem, powinien s´wiadczyc´ szerok a suzbe spoeczn a i wychodzic´ naprzeciw potrzebom ludzi. Obowi azkiem kazdego chrzes´cijanina jest takze troska o parafialn a wspólnote mios´ci braterskiej42.

Szczególn a role w misyjnym oddziaywaniu wiernych na ludzi niewierz  a-cych lub oddalonych od Kos´cioa odgrywa apostolskie s´wiadectwo mios´ci (DA 8). W przekonaniu ks. Kamin´skiego wszelka dziaalnos´c´ apostolska powinna sie rodzic´ z mios´ci i z niej czerpac´ swoje siy. Apostolstwo ludzi s´wieckich jest przede wszystkim okazaniem mios´ci wobec drugiego

czowie-40_{Przy okazji refleksji na temat misji parafii warto przywoac´ rozprawe doktorsk a}

napisa-n a pod kierunkiem ks. prof. R. Kamin´skiego: T. F a l a k. Parafia wspólnot a misyjn a w uje-ciu G. Michonneau (1899-1983). Lublin 1998.

41_{Zob. J. M a j k a. S´wiadectwo chrzes´cijan´skie jako element ewangelizacji. W:} Ewangeli-zacja. Red. J. Krucina. Wrocaw: Wrocawska Ksiegarnia Archidiecezjalna 1980 s. 77-97.

42 _{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 194; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 279-280.

ka, wspólnoty rodzinnej i kazdej innej spoecznos´ci. Kazdy czyn katolika dla urzeczywistniania Kos´cioa w wierze i mios´ci jest apostolstwem. Takim dziaaniem jest kazdy czyn ukierunkowany na drugiego czowieka i kazd a wspólnote: mazen´sk a, zakonn a, kapan´sk a oraz ma a grupe religijn a. U pod-staw kazdej formy apostolstwa lezy mios´c´ chrzes´cijan´ska, bez której nie ma zadnego wzrostu ani posugi braterskiej, nie ma zycia we wspólnocie rodzin-nej, celibacie czy dziewictwie, nie ma takze penego uczestnictwa w stowa-rzyszeniach i wspólnotach religijnych (por. KK 42).

Waznym elementem apostolstwa parafian jest przenikanie swego s´rodo-wiska duchem chrzes´cijan´skim, a powinien to byc´ duch szacunku, zyczliwos´ci i mios´ci wzajemnej. Chodzi tutaj o obszar porz adku doczesnego, w którym Kos´ció czy parafia nie posiadaj a bezpos´rednich kompetencji. Obszar ten obejmuje zycie rodzinne, gospodarke, polityke, kulture i sztuke oraz wszelk a troske o rozwój i postep w s´wiecie (por. DA 7). W spoeczen´stwie plura-listycznym wazne jest rozróznienie miedzy tym, co chrzes´cijanie czyni a we wasnym imieniu, jako obywatele kieruj acy sie swoim sumieniem, a tym, co czyni a w imieniu Kos´cioa (KDK 76). W przekonaniu ks. Kamin´skiego czasy obecne domagaj a sie w sposób wyj atkowy obecnos´ci i zaangazowania ludzi s´wieckich. Sytuacja w Polsce w okresie przejs´cia od totalitaryzmu do demo-kracji domaga sie ze szczególn a si a chrzes´cijan´skiego stylu zycia u ludzi ochrzczonych i bierzmowanych oraz ich zaangazowania w apostolstwo43.

S´wiadectwo mios´ci bliz´niego ma charakter chrzes´cijan´ski, jes´li za nim stoi postawa szacunku i uznania godnos´ci kazdej osoby ludzkiej. W chrzes´cijan´-skim s´wiadectwie wazne jest takze wspóczucie polegaj ace na uznaniu za swoje cudzych przezyc´ i potrzeb oraz gotowos´c´ do spieszenia z pomoc a wszystkim ludziom, którzy znalez´li sie w potrzebie, suzenia ca a swoj a osob a (por. 1 J 3, 18; Mt 18, 2). Autentyczne chrzes´cijan´skie s´wiadectwo mios´ci ma charakter bezinteresowny. Nie ogranicza ono ludzkiej wolnos´ci ani nie ma na celu korzys´ci utylitarnych czy checi panowania (por. DA 8)44. W dobie kryzysu wspóczesnej cywilizacji zachodniej s´wiadectwo czynnej mios´ci chrzes´cijan musi byc´ jeszcze bardziej wyraziste niz w innych epokach. Zaape-lowa o to s´w. Jan Pawe II w przededniu Wielkiego Jubileuszu 2000-lecia

43_{K a m i n´ s k i. Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s.}

278-279; zob. M. F i a  k o w s k i. Formacja chrzes´cijan´ska katolików s´wieckich w s´wietle nauczania Kos´cioa wspóczesnego. Studium teologicznopastoralne. Lublin: Wydawnictwo KUL

2010 s. 306-342.

44_{K a m i n´ s k i. Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym s. 196; t e n z e.} Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej s. 280-281.

chrzes´cijan´stwa, aby „na kryzys cywilizacji odpowiedziec´ cywilizacj a mios´ci opart a na uniwersalnych wartos´ciach pokoju, solidarnos´ci, sprawiedliwos´ci i wolnos´ci, które znajduj a pene urzeczywistnienie w Chrystusie”45.

Zdaniem ks. R. Kamin´skiego powyzsze zalecenie papieza odnosi sie do wszystkich katolików, ale takze do wspólnot parafialnych i organizacji ko-s´cielnych. Wszyscy s a zobowi azani do budowania cywilizacji mios´ci w dzi-siejszym skomplikowanym s´wiecie, a obowi azek ten w szczególny sposób ci azy na kazdej wspólnocie parafialnej, która jest znakiem Kos´cioa Chrystu-sowego dla poszczególnych chrzes´cijan, a takze dla ludzi niewierz acych lub poszukuj acych dopiero swojej drogi do Boga46. Potwierdzi to ostatnio pa-piez Benedykt XVI w encyklice Caritas in veritate, pisz ac ze „obrona praw-dy, proponowanie jej z pokor a i przekonaniem oraz s´wiadczenie o niej w zy-ciu stanowi a wymagaj ace i nie do zast apienia formy mios´ci” (nr 1). Kazdy czowiek jest powoany do miowania bliz´nich w prawdzie Bozego projektu, którego strózem i pierwszym wykonawc a jest sam Chrystus Pan47.

Na kon´cu warto podkres´lic´, ze ujecie parafii jako wspólnoty mios´ci i bra-terskiej suzby jest znacz ace nie tylko dla teorii teologii pastoralnej, lecz takze dla praktyki duszpasterskiej zwaszcza w naszej ojczyz´nie. Ks. R. Ka-min´ski podkres´la w tym konteks´cie, ze duszpasterze i wierni s´wieccy w Pol-sce maj a jeszcze wiele do zrobienia, aby w peni wcielic´ w zycie model parafii braterskiej wspólnoty, stale gotowej do suzebnej mios´ci ofiarnej. Jego zdaniem nalezy przede wszystkim dowartos´ciowac´ diakonie w ksztace-niu teologicznym oraz w formacji seminarzystów i duszpasterzy, a wtedy mozna oczekiwac´ suzebnego stylu kierowania parafi a, diakonijnego stylu zycia codziennego parafian oraz wzmozonej, dynamicznej i adekwatnej do zmieniaj acych sie potrzeb wiernych dziaalnos´ci charytatywnej48.

*

Przedstawiony szkic ukazuje zaledwie zarys modelu parafii jako wspólnoty mios´ci i braterskiej suzby w ujeciu ks. R. Kamin´skiego, i to wy acznie

45_{J a n P a w e  II. List apostolski Tertio millennio adveniente w zwi azku z}

przygoto-waniem do Jubileuszu Roku 2000. 10 XI 1994 nr 52.

46_{K a m i n´ s k i. Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci s. 285-288.} 47_{Zob. W. P r z y g o d a. Chrzes´cijanin s´wiadkiem mios´ci w s´wiecie. Refleksja} pasto-ralna na podstawie encyklik papieza Benedykta XVI. RPK 3:2011 s. 335-348.

w aspekcie przedmiotowym. Opracowanie penej koncepcji takiego ujecia parafii na podstawie mys´li lubelskiego pastoralisty wymagaoby gruntownego przestudiowania i przedstawienia penych podstaw teologicznych, podmiotu, metod i s´rodków oraz celu dziaalnos´ci zbawczej wspólnoty parafialnej w aspekcie mios´ci i braterskiej suzby. Jest to jednak projekt na duzo szersze opracowanie i z pewnos´ci a w niedalekiej przyszos´ci zostanie ono przez ko-gos´ zrealizowane, np. w formie dysertacji doktorskiej.

BIBLIOGRAFIA

K a m i n´ s k i R.: Funkcje tradycyjne i nowe parafii terytorialnej. „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 32:1985 z. 6 s. 51-67.

K a m i n´ s k i R.: Przynaleznos´c´ do parafii katolickiej. Studium pastoralne. Lublin: RW KUL 1987.

K a m i n´ s k i R.: Parafia wspólnot a wspólnot. W: Kos´ció w suzbie czowieka. Red. W. Turek, J. Marian´ski. Olsztyn: Warmin´skie Wydawnictwo Diecezjalne 1987 s. 203-217. K a m i n´ s k i R.: Funkcja diakonii w Kos´ciele. „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 32:1990

z. 6 s. 5-15.

K a m i n´ s k i R.: Parafia w Kos´ciele w Polsce: zmierzch czy jej rozwój? „Ateneum Kapan´-skie” 85:1993 nr 506 s. 39-52.

K a m i n´ s k i R.: Rola parafialnych rad duszpasterskich w zyciu wspólnot parafialnych i diecezji. „Roczniki Teologiczne” 40:1993 z. 6 s. 91-100.

K a m i n´ s k i R.: Mae grupy religijne a odnowa Kos´cioa. „Homo Dei” 64:1995 nr 4 s. 37-48.

K a m i n´ s k i R.: Duszpasterstwo w spoeczen´stwie pluralistycznym. Lublin: Atla 2 [Wro-caw] 1997.

K a m i n´ s k i R.: Parafia wspólnot a wspólnot. „Sacerdotalis Institutio” 1:1997 nr 2 s. 116-127.

K a m i n´ s k i R.: Parafia miejscem budowania cywilizacji mios´ci. W: Komisja Duszpaster-ska Episkopatu Polski. Wierze w Boga Ojca. Program duszpasterski na rok 1998/99. Kato-wice: Wydzia Duszpasterski Kurii Metropolitalnej 1998 s. 280-297.

K a m i n´ s k i R.: Diecezja i parafia miejscem pastoralnej posugi wzgledem chorych i cier-pi acych. „S´l askie Studia Historyczno-Teologiczne” 33:2000 s. 277-281.

K a m i n´ s k i R.: Dziaalnos´c´ zbawcza Kos´cioa w teorii i praktyce pastoralnej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2007.

P r z y g o d a W.: Mistrz pastoralistów polskich. „Przegl ad Uniwersytecki” 2007 nr 3 s. 4. P r z y g o d a W.: Z ycie i dziaalnos´c´ naukowo-dydaktyczna ks. prof. dra hab. Ryszarda

Kamin´skiego. „Roczniki Teologiczne” 54:2007 z. 6 s. 7-13.

P r z y g o d a W.: Chrzes´cijanin s´wiadkiem mios´ci w s´wiecie. Refleksja pastoralna na podstawie encyklik papieza Benedykta XVI. „Roczniki Pastoralno-Katechetyczne” 3:2011 s. 335-348.

PARAFIA WSPÓLNOT A MIOS´CI I SUZ BY BRATERSKIEJ W UJE CIU KS. RYSZARDA KAMIN´ SKIEGO

S t r e s z c z e n i e

Jednym z wiod acych kierunków badan´ naukowych ks. R. Kamin´skiego jest problematyka parafii i duszpasterstwa parafialnego. Duzym osi agnieciem tego Autora jest rozwój w Polsce teorii struktury parafii i jej dziaalnos´ci zbawczej. Ks. R. Kamin´ski jest przekonany, ze sku-tecznos´c´ oddziaywania pastoralnego parafii na wiernych uwarunkowana jest jej permanentn a odnow a. Istot a odnowy parafii jest natomiast rozwijanie jej wspólnotowego charakteru, poge-bianie wiedzy i przekonan´ religijnych wiernych, wieksze zaangazowanie apostolskie laikatu oraz kreowanie lub umacnianie istniej acych juz w parafii substruktur wspólnotowych, zwa-szcza parafialnej rady duszpasterskiej, maych wspólnot religijnych oraz zycia wspólnotowego prezbiterium parafialnego. Artyku zawiera analize dorobku naukowego ks. R. Kamin´skiego w zakresie modelu parafii jako wspólnoty mios´ci i suzby braterskiej.