Widok Synod dla Azji w świetle polskiej prasy katolickiej

EWELINA CHROBOT

Synod dla Azji w œwietle polskiej prasy katolickiej

Synod for Asia in the light of the Polish Catholic press

Od Nowosybirska po D¿akartê, od Tokio po Bejrut, Azja budzi zachwyt i zdumienie. Tu w³aœnie ogniskuj¹ siê rozmaite sprzecznoœci: stare tradycje reli-gijne i spo³eczeñstwo przysz³oœci, najbardziej dynamiczne tygrysy œwiatowego kapitalizmu obok pozosta³oœci ustroju komunistycznego. Azja jest tak¿e kolebk¹ wielkich œwiatowych religii. Na tym kontynencie powsta³ hinduizm, buddyzm, islam, judaizm oraz chrzeœcijañstwo. Tu tak¿e rozpoczê³a siê misja g³oszenia Dobrej Nowiny przekazanej uczniom przez Jezusa Chrystusa.

Pierwsze tysi¹clecie otworzy³o serca ludnoœci europejskiej, drugie zaœ by³o œwiadkiem misji w Afryce i obu Amerykach. Jan Pawe³ II pragn¹³, by w dzie-jach zbawienia ludzkoœci, u progu trzeciego tysi¹clecia wybi³a wreszcie godzina dla Azji, do czego impulsem mia³o byæ zwo³anie Specjalnego Zgromadzenia Biskupów dla owego kontynentu. Myœl¹ przewodni¹ synodu sta³o siê has³o: „Je-zus Chrystus – Zbawiciel oraz Jego misja s³u¿by i mi³oœci w Azji”. W poni¿szym artykule przeœledzimy jak owe zgromadzenie zosta³o ukazane na ³amach czo³o-wych polskich czasopism katolickich, maj¹cych najwiêkszy wp³yw na œwiado-moœæ religijn¹ i misyjn¹.

I. PRZEBIEG SYNODU

Jan Pawe³ II wyrazi³ potrzebê zwo³ania specjalnych synodów kontynental-nych w liœcie apostolskim „Tertio Millennio Adveniente” – bêd¹cym preludium do obchodów Jubileuszowego Roku 2000. Zgromadzenia biskupów wyrasta³y z soborowej wizji Koœcio³a, otwieraj¹cej szerok¹ perspektywê dla wszystkich wierz¹cych. Przed specjalnym synodem dla krajów azjatyckich, odby³y siê ju¿ pierwsze spotkania biskupów z Europy, Afryki oraz Ameryki Pó³nocnej i

Po³u-A

M

P

dniowej. O zapowiedziach zwo³ania synodu dla kontynentu azjatyckiego mogli-œmy dowiedzieæ siê z polskiego wydania „L’Osservatore Romano”, „Przegl¹du Powszechnego” oraz „Misyjnych Dróg”.

Papie¿ podj¹³ prace przygotowawcze na spotkaniu z przedstawicielami Fe-deracji Konferencji Episkopatów Azji. Wydarzenie to mia³o miejsce 15 stycznia 1995 r. w Manili. Podczas wizyty Jan Pawe³ II zwróci³ siê o pomoc w zorganizo-waniu synodu poœwiêconego Azji oraz zaapelowa³ do hierarchów o sporz¹dze-nie dokumentu roboczego.

Pozytywna odpowiedŸ reprezentantów episkopatu zaowocowa³a powo³aniem we wrzeœniu 1995 r. piêtnastu cz³onków Rady Sekretariatu Synodu Biskupów, ta data wyznacza równie¿ pocz¹tek pracy wed³ug okreœlonego wczeœniej regulami-nu. Wydarzenie w Manili znalaz³o odzwierciedlenie w „IdŸcie na ca³y œwiat” oraz w „Misyjnych Drogach”, które dodatkowo poinformowa³y o powo³aniu cz³on-ków Rady Synodu. O spotkaniu papie¿a z biskupami w stolicy Filipin pisa³o tak-¿e polskie wydanie „L’Osservatore Romano” nakreœlaj¹c g³ówny temat i charak-ter spotkania.

Pierwszym etapem pracy hierarchów by³o opracowanie dokumentu wstêpne-go nazywanewstêpne-go „Lineamenta”. W zwi¹zku z jewstêpne-go przywstêpne-gotowaniem Rada Sekre-tariatu wys³a³a we wrzeœniu 1996 r. specjalnie zredagowany kwestionariusz z³o-¿ony z jedenastu pytañ, na które odpowiedzia³o zarówno wielu biskupów jak i teologów.

Nie mo¿emy pomin¹æ tu pewnej krytyki jaka zosta³a skierowana w stosunku do „Lineamenta”. Pojawi³y siê uwagi ze strony Koœcio³a japoñskiego, odnosz¹ce siê do jego metodologii. Hierarchowie podkreœlili koniecznoœæ t³umaczenia do-kumentów przygotowawczych na jêzyk japoñski i potrzebê dodatkowego czasu, by mogli je poddaæ pod dyskusjê. Konferencja Episkopatu Japonii uzna³a pyta-nia zawarte w „Lineamenta” za zbyt europejskie. Perspektywa spojrzepyta-nia zachod-niego nie uwzglêdni³a w swoim polu widzenia duchowego poziomu ludnoœci azjatyckiej. Zwrócono tak¿e uwagê na fakt, i¿ to nie rzymskie sekretariaty maj¹ podawaæ tematykê synodu, ale biskupi azjatyccy powinni mieæ tu pierwszeñstwo. Zaapelowano równie¿, by wœród obserwatorów bior¹cych udzia³ w zgromadze-niu nie zabrak³o przedstawicieli p³ci ¿eñskiej. Przez ten fakt chciano prze³amaæ i przekreœliæ doœæ powszechn¹ dyskryminacjê kobiet jaka obecna jest na terenie Azji. Biskupi japoñscy opracowali swój kwestionariusz na podstawie nades³a-nych z ca³ego kraju propozycji. Zaakcentowali inne kwestie, jednak pozostali wierni duchowi g³ównego tematu. Misyjne czasopismo „Nurt SVD” dostrzeg³o odpowiedŸ biskupów z Kraju Wiœni i zatroszczy³o siê o przek³ad oficjalnej od-powiedzi episkopatu tego kraju.

O „Lineamenta” wypowiedzieli siê tak¿e hierarchowie z Filipin, którzy pod-kreœlili, i¿ zgromadzenie biskupów w Watykanie powinno byæ prawdziwie azja-tyckie oraz obejmowaæ owoce wypracowane przez FABC. Zaznaczyli tak¿e

spe-cyficzn¹ duchowoœæ kontynentu oraz perspektywê jak¹ niesie ze sob¹ rozwój teologii azjatyckiej. Z kolei biskupi indyjscy po³o¿yli nacisk na brak troski o ele-menty odnosz¹ce siê do mistyki i duchowoœci w Azji, co mog³o stanowiæ istotn¹ przyczynê niepowodzeñ misji.

Episkopat Wietnamu dostrzeg³ natomiast, i¿ nadmiern¹ uwagê przywi¹zuje siê do prawowiernoœci Koœcio³a azjatyckiego. Mozaika religijna i kulturowa wi-dziana oczami zachodu nie mo¿e usilnie dopatrywaæ siê potencjalnych zagro¿eñ i odstêpstw. Hierarchowie zwrócili szczególn¹ uwagê na potrzebê inkulturacji. Informacje odnosz¹ce siê do utworzenia wspomnianego dokumentu polscy czy-telnicy mogli uzyskaæ podczas lektury „Misyjnych Dróg” oraz polskiego wyda-nia „L’Osservatore Romano”.

Kolejnym krokiem by³o opracowanie kwestionariuszy oraz opinii biskupów jakie zosta³y nades³ane do Stolicy Apostolskiej, by stworzyæ dokument roboczy – „Instrumentum Laboris”. Po wytê¿onych pracach opublikowano go w lutym 1998 r., w jêzyku angielskim i francuskim. Dokument nawi¹zywa³ do g³ównego tematu, jaki zosta³ okreœlony dla synodu: „Jezus Chrystus Zbawiciel oraz Jego misja mi³oœci i s³u¿by w Azji”. Tak sformu³owana myœl zamierza³a uj¹æ unikal-ny problem okolicznoœci, w jakich znajduje siê Koœció³ w Azji oraz zaj¹æ siê faktycznym stanem mieszkaj¹cych tam wiernych. Istotne by³o podkreœlenie, zgodnie z ide¹ has³a przewodniego, osoby Jezusa Chrystusa jako jedynego Zba-wiciela. W samym dokumencie wyró¿niono siedem rozdzia³ów wraz ze s³owem wstêpnym i zakoñczeniem. Krótkie omówienie poszczególnych rozdzia³ów, ja-kie zawiera³o „Instrumentum Laboris” mogliœmy znaleŸæ na ³amach polsja-kiego wydania „L’Osservatore Romano”. Natomiast niewielkie wzmianki mówi¹ce o utworzeniu wspomnianego dokumentu znalaz³y siê w „Goœciu Niedzielnym” oraz „Misyjnych Drogach”.

Na kanwie „Lineamenta” oraz „Instrumentum Laboris” stworzono punkt wyjœcia dla dyskusji synodalnej. Wypowiedzi ojców synodalnych podawane by³y w ukazuj¹cym siê codziennie biuletynie prasowym poœwiêconym owemu zgro-madzeniu. Natomiast wszyscy zainteresowani mogli takie informacje odszukaæ na ³amach w³oskiej wersji „L’Osservatore Romano”, lub na oficjalnych stronach internetowych Watykanu.

Inauguracja obrad Specjalnego Zgromadzenia Synodu Biskupów dla Azji nast¹pi³a w Bazylice œw. Piotra w Watykanie dnia 19 kwietnia 1998 roku. Cere-monii rozpoczêcia towarzyszy³y obrzêdy i muzyka wywodz¹ca siê z azjatyckiej kultury, jak donosi³ „Biuletyn KAI”, na którego ³amach czytamy, i¿ „dary o³tarza przynieœli indonezyjscy tancerze w strojach ludowych podczas innych czêœci li-turgii wykonywano muzykê wywodz¹c¹ siê z Indii i Korei”1_{. Mury Bazyliki}

Watykañskiej us³ysza³y niejako now¹ pieœñ azjatyckich instrumentów oraz

dlitwê wiernych w rodzimych jêzykach Azji, co zaakcentowano w artykule napi-sanym dla „Misyjnych Dróg”.

Kardyna³owie, arcybiskupi, biskupi i ksiê¿a pochodz¹cy z kontynentu azja-tyckiego sprawowali Eucharystiê wspólnie z Ojcem Œwiêtym. Znamienne by³y fragmenty Pisma Œwiêtego czytane podczas liturgii, o czym mogliœmy dowie-dzieæ siê z lektury „Goœcia Niedzielnego” gdzie opisano nawi¹zania papie¿a do czytañ przypominaj¹cych wydarzenia z wieczernika tydzieñ po Zmartwychwsta-niu Pana. Wœród zgromadzonych uczniów, obecny by³ niedowierzaj¹cy œw. To-masz, który umocni³ wiarê w spotkaniu ze Zmartwychwsta³ym, by nastêpnie przynieœæ Dobr¹ Nowinê na teren Indii.

Jan Pawe³ II uwypukli³ fakt, ¿e to w³aœnie Azja jest kolebk¹ naszej wiary, co zosta³o podkreœlone na ³amach „Biuletynu KAI”. Papie¿ zaakcentowa³ tak¿e, ¿e synod powinien ws³uchaæ siê w przekaz Ducha Œwiêtego, by nie tylko wiedzieæ, ale i zrozumieæ, jak powinien byæ g³oszony Jezus Chrystus w kontekœcie innych religii. Zaakcentowano tak¿e potrzebê dawania œwiadectwa ¿ycia i nowej aktyw-noœci misyjnej co zosta³o zawarte w „Misyjnych Drogach” oraz „Biuletynie KAI”.

Na uwagê zas³uguje tak¿e zainteresowanie papie¿a nieobecnoœci¹ biskupów z Chin, którzy z powodów politycznych nie otrzymali zgody na opuszczenie kra-ju. Brak biskupów z Pañstwa Œrodka zosta³ szeroko podjêty na ³amach „Goœcia Niedzielnego”, „Biuletynu KAI” oraz „Niedzieli” i „Przegl¹du Powszechnego”. W przekazach prasy zawarto informacjê, i¿ hierarchowie nie przybêd¹ do Waty-kanu ze wzglêdu na brak wiz oraz pokrótce nakreœlono jak wygl¹da obecna sytu-acja Koœcio³a w tym kraju. Hierarchowie chiñscy wystosowali w trakcie trwania synodu faks zredagowany w jêzyku ³aciñskim, w którym zawarli g³êbokie ubo-lewanie, i¿ nie mog¹ uczestniczyæ w obradach, o czym poinformowano czytelni-ka w polskim wydaniu „L’Osservatore Romano”. Krótkie informacje o tele gra-mie znalaz³y siê na ³amach „Niedzieli”, „Biuletynu KAI” oraz „Misjonarza”. Prasa zaakcentowa³a wiêc nie tylko sam fakt nieobecnoœci hierarchów ale œledzi-³a dalsze wydarzenia zwi¹zane z zaistnia³¹ sytuacj¹.

Po rozpoczêciu zgromadzenia uroczyst¹ Eucharysti¹, podjêto obrady. W pra-cach synodu uczestniczyli g³ównie biskupi, ale nie zabrak³o tak¿e ekspertów, audytorów oraz delegatów przyby³ych z innych Koœcio³ów chrzeœcijañskich. £¹cznie w Watykanie zgromadzi³o siê ponad trzysta piêædziesi¹t osób. O liczbie uczestników synodu pisa³a na swoich ³amach „Niedziela”, „Biuletyn KAI”, „Goœæ Niedzielny”, „IdŸcie na ca³y œwiat”, „Misyjne Drogi” oraz polskie wyda-nie „L’Osservatore Romano”. Na synodzie nie zabrak³o tak¿e Polaków. Wœród ojców synodalnych obecny by³ administrator apostolski Kazachstanu – biskup Jan Pawe³ Lenga a tak¿e dwaj prze³o¿eni misji koœcielnych sui iuris podlegaj¹-cych bezpoœrednio Watykanowi, ojciec Krzysztof Kuku³ka z Uzbekistanu oraz ojciec Andrzej Madej z Turkmenistanu. Obecnoœæ Polaków na synodzie zosta³a

podkreœlona jedynie na ³amach polskiego wydania „L’Osservatore Romano” oraz „Misyjnych Dróg”.

Przewodnictwo Synodu zosta³o powierzone prefektowi kongregacji do spraw Ewangelizacji Narodów – Józefowi Tomko, Juliusowi Riyadi Darmaatmadaja oraz Stephanowi Kim Sou-hwanowi. Relatorem generalnym mianowano kardy-na³a Paula Shan Kuo-hsi, o czym mogliœmy dowiedzieæ siê z polskiego wydania „L’Osservatore Romano” oraz czasopisma „Misyjne Drogi”.

Dzieñ po uroczystej ceremonii rozpoczêto dwutygodniowe prace nad pierw-sz¹ faz¹ obrad zogniskowan¹ w trzynastu kongregacjach. Zarysowano najwa¿-niejsze etapy oraz rozpoczêto dyskusjê nad obecn¹ sytuacj¹ panuj¹c¹ w Koœciele azjatyckim. Dyskutowano tak¿e o problemach religijnych, spo³ecznych, ekono-micznych i politycznych.

Ojcowie Synodalni nie pozostali tylko w ciemnym krêgu problemów Azji. Uwypuklono wiele pozytywnych znaków nadziei, które koncentrowa³y siê wo-kó³ swoistego g³odu wartoœci wy¿szych i duchowych, jakie daje siê zauwa¿yæ wœród ludnoœci azjatyckiej.

Synteza dyskusji znalaz³a odzwierciedlenie w dokumencie o nazwie „Rela-tio post discepta„Rela-tionem”, o czym czytelnicy mogli dowiedzieæ siê z lektury pol-skiego wydania „L’Osservatore Romano”. W pierwszym polu omawianych za-gadnieñ znalaz³y siê tematy chrystologiczne, pneumatologiczne i eklezjologiczne, nie zabrak³o równie¿ problematyki wielokulturowoœci i wielo-religijnoœci konty-nentu azjatyckiego. Kolejny kr¹g obj¹³ sprawy dotycz¹ce ewangelizacji, dialogu miêdzy religiami, liturgii oraz tematy poœwiêcone rodzinie, godnoœci kobiety, wychowaniu, ochronie zdrowia czy sprawiedliwoœci spo³ecznej.

Kolejna faza obrad – druga oraz trzecia – przybra³a charakter bardziej anali-tyczny. W tym czasie odbywa³y siê spotkania i dyskusje w ma³ych grupach jêzy-kowych. W ten sposób zdo³ano wyodrêbniæ jedenaœcie zespo³ów roboczych podzielonych na poszczególne jêzyki. Po zakoñczonych dyskusjach w poszcze-gólnych grupach, moderator przedstawi³ na auli rezultaty prac. O przebiegu po-szczególnych faz obrad, mogliœmy dowiedzieæ siê w krótkiej recenzji zawartej w czasopiœmie „Misyjne Drogi” oraz w szerszym opracowaniu, jakie przedsta-wi³o polskie wydanie „L’Osservatore Romano”.

Na podstawie analizy tych¿e wyników, ojcowie synodalni opracowali tzw. „Propositiones”, stanowi¹ce podstawê do stworzenia wniosków koñcowych ob-rad. Sam tekst owego dokumentu nie zosta³ podany do publikacji, wiemy jedy-nie, ¿e zosta³ on przekazany 13 maja na rêce Ojca Œwiêtego, by móg³ on wspie-raæ siê na jego przes³aniach podczas tworzenia posynodalnej adhortacji. Informacje o „Propositiones” zamieszczono w „L’Osservatore Romano”, „Mi-sjach Dzisiaj” oraz „Goœciu Niedzielnym”.

ze-brañ kongregacji generalnej podjêto g³osowanie tajne, którego celem by³o wy³o-nienie cz³onków Posynodalnej Rady Sekretariatu Generalnego Synodu, których poznaliœmy dziêki polskiemu wydaniu „L’Osservatore Romano”. Organ ten bê-dzie wspomaga³ hierarchów kontynentu azjatyckiego we wprowadzaniu w ¿ycie postanowieñ synodu, jakie bêd¹ zawarte w posynodalnej adhortacji „Ecclesia in Asia”.

W przeddzieñ zakoñczenia zgromadzenia zosta³o og³oszone specjalne orêdzie skierowane do Ludu Bo¿ego, z którego treœci¹ mogliœmy zapoznaæ siê w polskim wydaniu „L’Osservatore Romano”. Omówienie orêdzia znalaz³o siê w „Misyj-nych Drogach”, gdzie streszczono najwa¿niejsze wnioski podjête przez biskupów oraz w „Misjach Dzisiaj” w których omówiono najwa¿niejsze punkty przemó-wienia. Przes³anie biskupów zosta³o równie¿ ukazane w „Niedzieli” oraz „Go-œciu Niedzielnym”, gdzie mogliœmy zapoznaæ siê z jego g³ównymi konkluzjami. Ostatnim aktem wieñcz¹cym obrady synodu by³a Msza Œwiêta koncelebrowana w Bazylice Watykañskiej 14 maja 1998 r. Mimo, i¿ Eucharystia by³a sprawowa-na wed³ug rytu ³aciñskiego, nie zabrak³o w niej elementów pochodz¹cych z tra-dycji azjatyckiej. Jan Pawe³ II poinformowa³ tak¿e zgromadzonych, ¿e pragn¹-³by odbyæ podró¿ apostolsk¹ do Azji, by na jej terenie przekazaæ wiernym owoc obrad, czyli posynodaln¹ adhortacjê „Ecclesia in Asia”. Z³o¿enie na ich rêce owocu wytê¿onej pracy ich przedstawicieli stanowi swoiste dowartoœciowanie oraz wyraz pe³nej troski o ich wzrost w wierze.

II. PROBLEMATYKA SYNODU

Biskupi zgromadzeni w Watykanie podczas obrad pragnêli ukazaæ prawdzi-we oblicze Koœcio³a azjatyckiego, który nie jest pozbawiony trudnych i bole-snych spraw. Podczas lektury polskiej prasy katolickiej mogliœmy zapoznaæ siê z pal¹cymi problemami owego kontynentu. W pierwszej kolejnoœci przedstawi-my kwestie obejmuj¹ce sprawy z zakresu ¿ycia spo³ecznego, ekonomicznego i politycznego. Wypowiedzi biskupów zosta³y zaczerpniête z polskiego wydania „L’Osservatore Romano”, które poda³o t³umaczenia wyst¹pieñ.

Hierarchowie zwrócili uwagê na panuj¹cy wyzysk krajów biednych przez kraje wysoko uprzemys³owione oraz na nadmiern¹ globalizacjê zmierzaj¹c¹ do nadmiernej liberalizacji i prywatyzacji, co skutkuje niszcz¹cymi skutkami dla œrodowiska naturalnego. Arcybiskup D’Souza zaproponowa³, by budowaæ cywi-lizacjê mi³oœci, wzywaj¹cej do spojrzenia na œwiat w perspektywie chrzeœcijañ-skiej. W zwi¹zku z tak¹ wizj¹ nale¿a³oby kontrolowaæ systemy handlu w sposób mog¹cy zapewniæ opiekê najs³abszym, którzy potrzebuj¹ pomocy z zewn¹trz by obroniæ siê przed wyzyskiem. Ponadto istotn¹ spraw¹ by³o po³o¿enie nacisku na pierwszeñstwo cz³owieka w dziedzinie zarówno finansów jak i przemys³u.

Problemy ekonomiczne nie mog³y byæ oddzielone od spraw spo³ecznych, gdy¿ obie te sfery wzajemnie ³¹cz¹ siê i przenikaj¹. Pal¹c¹ kwesti¹ sta³o siê ubó-stwo, niedo¿ywienie oraz rodz¹ce siê konflikty spo³eczne. Kardyna³ Kim Sou-hwan w przemówieniu cytowanym przez „Niedzielê” i „Goœcia Niedzielnego” wspomnia³ o œmiercionoœnych si³ach zagra¿aj¹cych kulturze ¿ycia i wspólnoty, które przejawiaj¹ siê w coraz powszechniejszym materializmie i zobojêtnieniu na ¿ycie duchowe. Kardyna³ zaakcentowa³ tak¿e szerz¹cy siê relatywizm i konsump-cjonizm prowadz¹cy do osamotnienia i wyizolowania cz³owieka. W œrodowi-skach gdzie licz¹ siê jedynie osobiste zyski, coraz mniej miejsca zostaje dla bliŸ-niego potrzebuj¹cego wsparcia i opieki.

O aspektach nierównoœci i niesprawiedliwoœci nie zawaha³ siê mówiæ kardy-na³ Kim Sou-hwan, zaznaczaj¹c tym samym fakt, i¿ Koœció³ nie mo¿e pozostaæ obojêtny wobec wspomnianych przez niego kwestii i powinien aktywnie anga-¿owaæ siê w najwa¿niejsze sprawy dotykaj¹ce bezpoœrednio wiernych. Znamie-nitym przes³aniem hierarchy by³y s³owa maj¹ce na celu wyzbycie siê poczucia bezpieczeñstwa, gdy¿ nie raz g³osz¹c orêdzie Jezusa Chrystusa wierni spotkaj¹ siê nie tylko z niezrozumieniem ale równie¿ z oporem wobec dzia³añ wymierzo-nych przeciwko szerz¹cej siê kulturze œmierci.

G³os arcybiskupa Barragana poruszy³ sprawê opieki zdrowotnej. Wed³ug hie-rarchy troska o zdrowie powinna stanowiæ p³aszczyznê wspó³pracy nie tylko dla chrzeœcijan, ale równie¿ innych religii dzia³aj¹cych na jej rzecz. W za³o¿eniach Barragana nie dominowa³ jedynie aspekt czysto medyczny, d¹¿¹cy jedynie do upowszechnienia i humanizacji leczenia. W jego wypowiedzi obecna by³a myœl, i¿ istotne jest ukazanie przy tej tematyce godnoœci cz³owieka i œwiêtoœci jego ¿ycia. Dziedzina opieki zdrowotnej ma tak¿e szansê podnieœæ rolê kobiet, o czym mówi³ biskup Soreng. Dziewczêta s³u¿¹c jako pielêgniarki w prywatnych klini-kach i domach opieki staj¹ siê œwiadkami Jezusa poprzez s³u¿bê drugiemu cz³o-wiekowi. Synod poœwiêci³ sporo uwagi trudnej sytuacji niewiast w spo³eczeñ-stwie azjatyckim, o czym polski czytelnik móg³ dowiedzieæ siê z lektury „Niedzieli” oraz „IdŸcie na ca³y œwiat”.

Przemiany dokonuj¹ce siê w gospodarkach niejednokrotnie nios¹ za sob¹ zaburzenia nie tylko na tle spo³ecznym, ale równie¿ politycznym, gdy¿ w³adze chc¹c zapewniæ sobie potencjalny zysk z przemian ekonomicznych kieruj¹ siê interesem nie narodu, lecz w³asnym.

Biskupi obraduj¹cy na synodzie nie ominêli tego obszaru gdy¿ w niejednym kraju azjatyckim obecny jest ustrój komunistyczny ograniczaj¹cy wolnoœæ reli-gijn¹ mieszkañców. O potrzebie pomocy dla Koœcio³a, dotkniêtego represjami w³adz wypowiada³ siê biskup John Tong Hon mówi¹cy o sytuacji panuj¹cej w Chinach. Hierarcha zaznaczy³, i¿ w³adze s¹ zainteresowane przede wszystkim mo¿liwoœci¹ kontrolowania wszelkich dziedzin ¿ycia, w tym tak¿e religii. Pod-czas prowadzenia polityki œcis³ej kontroli pog³êbia³ siê roz³am pomiêdzy

wspól-notami koœcielnymi, które w sposób jawny sprawowa³y kult, a tymi pozostaj¹cy-mi w ukryciu.

O obronie wolnoœci religijnej w Chinach wypowiedzia³ siê biskup Andrew Tsien Chih-ch’un, który równie¿ wspomnia³ o przeœladowaniach, jakich doœwiad-czaj¹ wierni nale¿¹cy do Koœcio³a podziemnego, nazywaj¹c go Koœcio³em lojal-nym wobec nastêpcy œw. Piotra. Pragn¹³ w swoim wyst¹pieniu zaznaczyæ, i¿ potrzebna jest solidarnoœæ z cierpi¹cymi za wiarê i poparcie ze strony Stolicy Apostolskiej dla biskupów i wierz¹cych wiernych papie¿owi. Bolesny roz³am Koœcio³a na terenie Chin stanowi nie lada problem dla Koœcio³a powszechnego, gdy¿ dzia³ania jednocz¹ce s¹ hamowane przez ustrój komunistyczny. Jednak mimo wielu problemów jakie napotykaj¹ wierni chiñscy nie brakuje w tym kraju pozytywnych ziaren nadziei wspomnianych przez biskupa Tong Hona mówi¹ce-go o mê¿nych œwiadectwach wiary ludzi represjonowanych ze wzglêdu na przy-nale¿noœæ do Koœcio³a katolickiego. Hierarcha dostrzeg³ ci¹gle kwitn¹ce powo-³ania zakonne stanowi¹ce szansê na przetrwanie trudnego okresu. Oprócz wypowiedzi hierarchy Tong Chona i Tsien Chih-ch’una jak¹ poda³o polskie wy-danie „L’Osservatore Romano” mogliœmy zapoznaæ siê z fragmentem wyst¹pie-niem biskupa Josepha Zen Zu-Kiuna zamieszczonego w tygodniku „Niedziela”. Koadiutor diecezji Hongkongu mówi³ o sytuacji wiernych w Chinach oraz o trud-nym i bolestrud-nym roz³amie na koœció³ podziemny i patriotyczny.

W szeregu krajów azjatyckich borykaj¹cych siê z problemami, jakie stawia religii ustrój socjalistyczny staje obok Chin – Laos, gdzie wraz z wprowadzeniem nowego ³adu politycznego musieli opuœciæ kraj wszyscy misjonarze, co w kon-sekwencji spowodowa³o, i¿ wierni zamieszkuj¹cy kraj pozostali bez duszpaste-rzy. O tych skutkach mówi³ na synodzie wikariusz apostolski, biskup Jean Som-meng Vorachak.

Ustrój komunistyczny zagoœci³ tak¿e w Korei Pó³nocnej, o której mówi³ metropolita Seulu, kardyna³ Stephen Kim Sou-hwan. W³adze owego pañstwa w latach piêædziesi¹tych star³y wszelkie przejawy katolickoœci. Mimo i¿, w ko-lejnych dziesiêcioleciach pañstwo utworzy³o Koreañskie Stowarzyszenie Kato-lickie oraz wznios³o w Phenianie katolicki koœció³, dzia³alnoœæ chrzeœcijan jest ograniczona i poddana kontroli pañstwa. Œcis³y nadzór w³adz nad sfer¹ religijn¹ prowadzi niejednokrotnie do represji, co nie mo¿e pozostawaæ bez uwagi dla Koœcio³a powszechnego, który powinien wyraziæ solidarnoœæ z przeœladowany-mi, o co apelowa³ administrator apostolski Syberii, biskup Joseph Werth. Hierar-cha dostrzeg³, jak wielk¹ wagê ma wsparcie z zewn¹trz, gdy¿ takiego stanu rze-czy doœwiadrze-czy³ Koœció³ dzia³aj¹cy w krajach by³ego Zwi¹zku Radzieckiego.

Ukazane w poprzednim podrozdziale zagadnienia z zakresu ¿ycia spo³ecz-nego, ekonomicznego oraz politycznego stanowi³y wa¿ny element rozwa¿añ oj-ców synodalnych. Jednak zasadnicze miejsce podczas obrad zajê³y zagadnienia odnosz¹ce siê do spraw Koœcio³a, misji oraz dialogu. Hierarchowie podejmuj¹c

liczne dyskusje dzielili siê swoimi doœwiadczeniami, zamierzeniami a tak¿e pla-nami. W wyst¹pieniach biskupów dominowa³y problemy i tematy specyficzne dla Koœcio³ów lokalnych, ale nie zabrak³o wœród nich zagadnieñ posiadaj¹cych za-siêg globalny, wyp³ywaj¹cych ze specyfiki oraz mentalnoœci narodów azjatyckich oraz ró¿norodnoœci religijnej.

Prowadzenie dialogu z innymi religiami i kulturami wymaga odpowiedniej formacji œwieckich oraz duchownych. Ordynariusz z Filipin, biskup Arturo Ba-stes w swoim przemówieniu podkreœli³ istotê dostosowania formacji kandydatów do ¿ycia zakonnego do warunków lokalnych. Koœció³ w Azji nosi znamiona zbyt europejskie i wymaga przekszta³cenia siê w Koœció³ prawdziwie azjatycki, nie bêd¹cy monokulturow¹ kopi¹ zachodu o czym pisa³a „Niedziela” wraz z „Biule-tynem KAI”. Mimo wielu trudnoœci, jakie napotyka chrzeœcijañstwo na owym kontynencie, roœnie liczba powo³añ, co daje jasny sygna³ dla wprowadzenia zmian. O tej kwestii wypowiada³ siê tak¿e arcybiskup Peter Chung Hoan Ting. Hierarcha podkreœli³, ¿e przygotowanie kap³anów powinno uwzglêdniaæ kontekst lokalny a wyk³adowcy odbywaæ formacjê oraz specjalistyczne studia w Azji. Kszta³towanie kap³anów powinno byæ wra¿liwe na tradycje religijne Azji, by w przysz³ej pracy nie dochodzi³o do konfliktów i nieporozumieñ miêdzy wy-znawcami oraz by pasterze potrafili umiejêtnie prowadziæ dialog z innymi, w duchu szacunku i mi³oœci.

Formacja kap³anów i osób konsekrowanych powinna byæ po³¹czona ze zna-jomoœci¹ sytuacji spo³eczno-kulturowej oraz warunków ekonomicznych i poli-tycznych. Koœció³ ma staæ siê koœcio³em identyfikuj¹cym siê z ludŸmi, którzy najczêœciej s¹ biedni. Biskup Bastes apelowa³, by kandydaci do ¿ycia zakonnego rzeczywiœcie anga¿owali siê w pracê z ubogimi. Arcybiskup Chung Hoan Ting uzupe³nia³ wspomnian¹ kwestiê o potrzebê przestrzegania praw cz³owieka, które s¹ nieustannie ³amane w Azji.

Biskup Nicholas Cheong Jin-suk, mówi³ o potrzebie formacji i otoczenia tro-sk¹ duszpastertro-sk¹ rodzin, o czym mogliœmy przeczytaæ w „L’Osservatore Roma-no” i „Biuletynie KAI”. Hierarcha zwróci³ uwagê, i¿ istotne jest podjêcie dzia³añ w tym zakresie, gdy¿ przysz³a ewangelizacja w du¿ej mierze zale¿eæ bêdzie od koœcio³a domowego. Kszta³towanie i dbanie o rodzinê oraz formacja osób du-chownych stanowi¹ niejako dwa filary, na których podpieraæ siê bêdzie rozwój chrzeœcijañstwa na kontynencie azjatyckim.

Na rozkwit wiary ma niew¹tpliwie wp³yw tak¿e ca³y proces ewangelizacyj-ny, któremu poœwiêcono znaczn¹ uwagê podczas obrad. W kontekœcie wielowie-kowej pracy misyjnej i ma³ej liczby katolików rodzi siê pytanie jak nale¿y g³osiæ orêdzie Jezusa Chrystusa by by³o ono zrozumiane i przyjmowane przez ludzi. Sprawa ta zosta³a poddana pod rozwa¿ania ojców synodalnych, i tak kardyna³ Stephan Kim Sou-hwan oraz biskup Augustinus Jun-ichi Nomura dostrzegli, i¿ niezwykle wa¿n¹ rolê pe³niæ powinno osobiste œwiadectwo ¿ycia. Postêpowanie

chrzeœcijan jest najlepszym sprawdzianem wiary, dziêki niemu wierni dziel¹ siê ¿yciem danym przez Chrystusa z innymi. Œwiadectwo ¿ycia mo¿e przejawiaæ siê w rozmiary sposób, chocia¿by poprzez ukazywanie godnoœci osoby ludzkiej, o czym mówi³ metropolita Kalkuty, arcybiskup Henry Sebastian D’Souza. Jest to bardzo istotna kwestia, gdy¿ w wielu azjatyckich spo³eczeñstwach dochodzi do poni¿ania cz³owieka i obdzierania go z jego podstawowych praw.

W obrêbie œwiadectwa ¿ycia niezwykle wa¿n¹ rolê sprawuj¹ kobiety, o któ-rych wspomnieliœmy wczeœniej omawiaj¹c problemy spo³eczne, akcentuj¹c po-trzebê podniesienia ich roli w spo³eczeñstwie. Szansê na to daje praca wielu dziewcz¹t jako pielêgniarki, gdzie maj¹ sposobnoœæ wykazania siê trosk¹, mi³o-œci¹ i wspó³czuciem wobec cierpi¹cych i chorych. O ich zas³ugach mówi³ biskup Charles Soreng, wspominaj¹c równie¿ jakimi wspania³ymi œwiadkami Jezusa Chrystusa s¹ kobiety pracuj¹ce wœród niechrzeœcijan. Hierarcha skierowa³ tak¿e apel o to, by zatroszczyæ siê o formacjê religijn¹ kobiet i mê¿czyzn by powie-rzyæ im przygotowanie do pracy misjonarskiej, bowiem koœció³ w Azji nie mo¿e pozostawaæ ci¹gle w obszarze misyjnym. Ojciec Raymond Rossignol podkreœli³ wypowiedŸ biskupa Sorenga, mówi¹c, ¿e ka¿dy Koœció³ partykularny powinien zarazem przyjmowaæ i wysy³aæ misjonarzy.

Ojcowie synodalni podczas trwania obrad poruszyli tak¿e kwestiê inkultura-cji, o czym wspominano niejednokrotnie w polskiej prasie. W wielu wypowie-dziach przewija³y siê spostrze¿enia na temat koniecznoœci szacunku i rozeznania w stosunku do rzeczywistoœci azjatyckiej co zaakcentowano w „Goœciu Niedziel-nym” oraz w „IdŸcie na ca³y œwiat”. Taka ró¿norodnoœæ kultur, tradycji i religii niew¹tpliwie wymaga troski i umiejêtnego zaadoptowania do tradycji chrzeœci-jañskiej tych aspektów, które s¹ mo¿liwe do przyjêcia. Niektórzy uczestnicy sy-nodu wezwali Watykan do okazania wiêkszego zaufania lokalnym Koœcio³om w kwestiach t³umaczeñ tekstów liturgicznych na miejscowe jêzyki, o czym pisa³ „Biuletyn KAI” oraz „Przegl¹d Powszechny”.

O problemie inkulturacji mówi³ na synodzie, biskup Michael Bunluen Man-sap, wspominaj¹c, i¿ dbanie o t¹ dziedzinê powinno rozci¹gaæ siê na wszystkie p³aszczyzny ¿ycia cz³owieka, by w duchu wolnoœci nie budziæ strachu poprzez pogró¿ki. Dostrzeganie pozytywnych aspektów kultury jest nieuniknione jeœli Koœció³ pragnie zakorzeniæ siê w danym œrodowisku. Niezdolnoœæ do kompro-misu dzia³a niekorzystnie dla rozwoju wiary chrzeœcijañskiej. Jednym ze specy-ficznych elementów kultury Azji, o którym dyskutowano, by³ kult przodków praktykowany w wielu krajach. Biskup Tong Hon stwierdzi³, i¿ kult ten szeroko rozpowszechniony w Chinach oraz Wietnamie powinien byæ zaadoptowany przez Koœció³. Sprawa poœwiêcona kultowi przodków przedstawiona zosta³a na ³amach „Biuletynu KAI”, „Przegl¹du Powszechnego” oraz w „IdŸcie na ca³y œwiat”. We wspomnianej prasie znalaz³ siê przekrój problemu wraz z cytatami zaczerpniêty-mi z wypowiedzi ojców synodalnych.

Potrzeba pracy misyjnej i wi¹¿¹ca siê z ni¹ inkulturacja jest niezwykle wa¿-n¹ spraw¹ dla kontynentu Azjatyckiego, jednak ojcowie synodalni nie pozostali obojêtni wobec tych krajów, na terenie których potrzebne jest prowadzenie re-ewangelizacji. Ponowne krzewienie wiary nale¿a³o rozpocz¹æ na terenie pañstw by³ego Zwi¹zku Radzieckiego, o czym mówili przedstawiciele tamtejszych ko-œcio³ów. Jako pierwszy zabra³ g³os prze³o¿ony misji sui iuris Turkmenistanu, oj-ciec Andrzej Madej, który podczas swojego wyst¹pienia nakreœli³ sytuacjê Ko-œcio³a na terenie kraju. Niew¹tpliwie wieloletnia obecnoœæ re¿imu sowieckiego destrukcyjnie wp³ynê³a na wiernych, jednak misjonarze przybywaj¹c do Turkme-nistanu zdo³ali dotrzeæ do niewielkiej grupy ludzi, którzy zachowali w pamiêci swoje katolickie korzenie. Wierni przez lata pozbawieni opieki duszpasterskiej powinni byæ otoczeni szczególn¹ trosk¹ i wsparciem, by wzmocnili swoj¹ wiarê i odwa¿nie g³osili j¹ innym. Prze³o¿ony misji wymieni³ tak¿e pierwsze ziarna wiary, jakie uda³o siê zasiaæ w Turkmenistanie, a nale¿a³y do nich chocia¿by poszukanie katolickich rodzin, sprawowanie Eucharystii, organizowanie spotkañ biblijnych czy otwarcie katechumenatu.

O podobnych kwestiach mówi³ tak¿e prze³o¿ony misji sui iuris Tad¿ykista-nu, ksi¹dz Carlos Avila. Kap³an ten tak¿e zaakcentowa³ potrzebê rozwijania za-l¹¿ka chrzeœcijañskiego obecnego na tym terenie, a skutecznie t³umionego przez dawny ustrój sowiecki. Obecna sytuacja i przychylne nastawienie w³adz pozwa-laj¹ na odrodzenie siê wra¿liwoœci religijnej u³atwiaj¹cej podjêcie na nowo nie-³atwego dzie³a ponownej ewangelizacji, w które wrysowane bêdzie poczucie ³¹cznoœci z koœcio³em powszechnym. Po wypowiedzi Avili zabra³ g³os prze³o¿o-ny misji sui iuris Uzbekistanu, ojciec Krzysztof Kuku³ka. Zakonnik ten, podob-nie jak poprzednicy, opisa³ sytuacjê Koœcio³a katolickiego ¿yj¹cego w mpodob-niejszo- mniejszo-œci. Wierni przez lata dzia³aj¹cy w ukryciu pragn¹ wyjœæ z podziemia, ale jest to utrudnione ze wzglêdu na dominuj¹cy tam islam. Kap³ani pracuj¹cy na tym tere-nie s¹ wezwani do dawania bardziej czytelnego i przekonywuj¹cego œwiadectwa. Ojciec Kuku³ka wspomnia³ jak wa¿na jest dzia³alnoœæ akcji charytatywnych. O tym aspekcie dzia³ania Koœcio³a mówi³ tak¿e administrator apostolski Kazach-stanu, biskup Jan Pawe³ Lenga. G³oszenie Chrystusa wœród ludnoœci wymêczo-nej trwaj¹cym re¿imem sowieckim wymaga dzia³ania chocia¿by na polu ochro-ny zdrowia czy opieki nad ubogimi. Taki apostolat pozwala na dotarcie do wielu œrodowisk. Dla Kazachstanu otwiera siê nowy rozdzia³ tak jak przed Koœcio³em w Kirgistanie, o którego sytuacji mówi³ prze³o¿ony tego regionu bêd¹cego misj¹

sui iuris, Alexander Kahn. Wyrazi³ on wielk¹ wdziêcznoœæ papie¿owi za

miano-wanie nowych biskupów dla krajów po sowieckich i za utworzenie misji sui

iu-ris. Wierni w Kirgistanie mimo, i¿ stanowi¹ mniejszoœæ, s¹ bardzo aktywni nie

tylko w parafiach ale równie¿ w swoich œrodowiskach œwieckich. O chrzeœcija-nach z by³ego Imperium Sowieckiego jako jedyny pisa³ ojciec Cognasso w „Mi-syjnych Drogach” ukazuj¹c jak wierni, na nowo odkrywaj¹ samych siebie ¿yj¹c w wolnym kraju.

Wypowiedzi prze³o¿onych misji sui iuris, obejmuj¹cych kraje by³ego Zwi¹z-ku Radzieckiego, s¹ znakami wyznaczaj¹cymi kierunek i potrzebê podjêcia re-ewangelizacji. Azja jest wiêc kontynentem wymagaj¹cym szczególnej troski i wsparcia.

III. POLSKA PRASA KATOLICKA O SYNODZIE

Zwo³anie Specjalnego Zgromadzenia Biskupów dla Azji by³o wydarzeniem wrêcz prze³omowym, co nie umknê³o polskiej prasie katolickiej. Na ³amach wie-lu pism mogliœmy zapoznaæ siê nie tylko z informacjami nap³ywaj¹cymi z Waty-kanu ale tak¿e z opracowaniami, komentarzami i felietonami odnosz¹cymi siê do owego wydarzenia. Przyjrzyjmy siê w pierwszej kolejnoœci polskiemu wydaniu „L’Osservatore Romano”.

Na ³amach czasopisma zosta³y zamieszczone homilie wyg³oszone przez pa-pie¿a na rozpoczêcie oraz zakoñczenie obrad, wypowiedzi biskupów na poszcze-gólnych kongregacjach oraz orêdzie ojców synodalnych skierowane do Ludu Bo¿ego. Stanowi³o to ogromny walor gdy¿ jedynie tu zamieszczono pe³ne wy-st¹pienia ojców synodalnych, które zosta³y podzielone wed³ug porz¹dku poszcze-gólnych kongregacji. Na ³amach czasopisma brakowa³o jednak omówienia za-mieszczonych wypowiedzi, chodŸ na pewne usprawiedliwienie mo¿na sobie pozwoliæ, gdy¿ zamieszczono jeden artyku³ omawiaj¹cy ca³y proces formowania zgromadzenia i przebiegu obrad. We wspomnianym tekœcie mogliœmy zapoznaæ siê tak¿e z dwoma unikatowymi informacjami, które nie zosta³y zawarte w ¿ad-nym in¿ad-nym czasopiœmie. Pierwsza dotyczy³a podania cz³onków Posynodalnej Rady Sekretariatu Synodu, druga natomiast odnosi³a siê do przedstawienia da-rów jakie otrzymali uczestnicy zgromadzenia od samego papie¿a.

Omawiane czasopismo w³¹czy³o tylko jeden artyku³ omawiaj¹cy synod azja-tycki, mimo to, czytelnik móg³ po jego lekturze zarysowaæ sobie ramy nie tylko obrad, ale równie¿ przygotowañ jakie musia³y je poprzedziæ. Niew¹tpliwym bra-kiem by³o pominiêcie w artykule Czes³awa Drê¿ka, omówienia lub ukazania pro-blemów jakie poruszone zosta³y na auli synodalnej. Jak ju¿ wspomnieliœmy, na uwagê zas³uguje fakt, i¿ polskie wydanie „L’Osservatore Romano” jako jedyne poda³o pe³ne teksty wyst¹pieñ hierarchów, co stanowi³o jedno z g³ównych Ÿró-de³ do opracowania artyku³u. Stanowi to cenny walor, nawet jeœli czytelnicy mogli zapoznaæ siê z przebiegiem synodu dopiero miesi¹c po jego zakoñczeniu. O synodzie pisa³ tak¿e „Biuletyn KAI”, który w sposób profesjonalny poda-je mediom informacpoda-je o bie¿¹cej dzia³alnoœci i stanowisku Koœcio³a. Na ³amach pisma przedstawiono g³ówn¹ myœl jak¹ nios³a ze sob¹ homilia na rozpoczêcie obrad. Podkreœlono tak¿e akcenty wywodz¹ce siê z azjatyckiej kultury i tradycji, które zosta³y w³¹czone w liturgiê. Adnotacja ta zas³uguje na wyszczególnienie gdy¿ w innych pismach nie by³o podobnej wzmianki.

W relacji z synodu nie zabrak³o informacji na temat liczby uczestników, na co poœwiêcono odrêbn¹ kolumnê. Pozosta³e tytu³y polskiej prasy katolickiej po-mija³y tê kwestiê lub w³¹cza³y j¹ w ogólne relacje. Biuletyn poruszy³ tak¿e pro-blem nieobecnoœci chiñskich biskupów, którzy z przyczyn politycznych nie otrzy-mali zgody na wyjazd do Watykanu. Zagadnienia poruszane na auli synodalnej zosta³y potraktowane selektywnie. Kr¹g zagadnieñ podanych w owym czasopi-œmie zacieœni³ siê do kwestii religijnych. Jedynym poruszonym aspektem z za-kresu ¿ycia spo³ecznego by³a sprawa ubogich dzieci pozostaj¹cych pod opiek¹ Koœcio³a, wypowiedŸ ojca Wensa Padilli znalaz³a siê jedynie na stronach KAI oraz „Niedzieli”. Drugie zaakcentowanie zagadnieñ spo³ecznych mo¿na by³o odnaleŸæ w wypowiedzi kardyna³a Shan Kuo-Hsi, w której wymienione zosta³y problemy analfabetyzmu czy niewolniczej pracy najubo¿szych mieszkañców kontynentu. Ostatnia wzmianka odnios³a siê do sytuacji kobiet i rodziny, podczas krótkiej relacji zawieraj¹cej wypowiedŸ biskupa Nicholasa Cheong Jin-suka oraz siostry Filomeny Hirota i biskupa Remigiusa. To by³y jedyne punkty, w których dotkniêto obszaru spo³ecznego, zdecydowanie wiêksz¹ uwagê poœwiêcono pro-blemom pozostaj¹cym w krêgu religijnym. Na dwadzieœcia jeden wypowiedzi azjatyckich biskupów zawartych w biuletynie, a¿ szesnaœcie dotyczy³o kwestii religijnych. Najwiêcej g³osów poœwiêcono sprawie inkulturacji2_{. Na ³amach}

cza-sopisma mo¿na by³o zapoznaæ siê z pojedynczymi wypowiedziami biskupa Ba-sters, dotycz¹c¹ potrzeby azjatyckiego modelu ewangelizacji oraz kardyna³a Shan Kuo-hsi, który zwróci³ uwagê na fakt i¿, Azja jest kolebk¹ wszystkich wielkich religii. Dwie wypowiedzi przypad³y na podkreœlenie wyj¹tkowoœci Jezusa Chry-stusa jako jedynego Zbawiciela3_{. Pozosta³e g³osy odnosi³y siê do sytuacji w}

Ko-œciele jerozolimskim i koreañskim, oraz do kwestii stosunków z islamem, mó-wiono tak¿e o potrzebie wykszta³cenia katolików4_.

Niew¹tpliwie pozytywnym aspektem w przekazie informacji z synodu by³a bie¿¹ca relacja, gdy¿ „Biuletyn KAI” jest pismem wydawanym raz w tygodniu. Czytelnik móg³ wiêc œledziæ postêpy w pracach ojców synodalnych.

2 _{W „Biuletynie KAI” zamieszono siedem wypowiedzi ojców synodalnych odnosz¹cych siê} do problemu inkulturacji, by³y to g³osy biskupa Francisco Clavera, biskupa Francisa Hadisumatra, biskupa Johna Tong Hona, biskupa Hguyen Son Lam, arcybiskupa Etienne Nguyen Nhu Thê, bi-skupa Teodora Bacani oraz bibi-skupa Michaela Bunluena Mansapa.

3 _{Na ³amach „Biuletynu KAI” znaleŸæ mogliœmy wypowiedzi odnosz¹ce siê do Jezusa} Chry-stusa jako jedynego Zbawiciela, autorstwa kardyna³a Williama Bauma oraz biskupa Alberta Ran-jith Patabendige Dona.

4 _{Odnoœnie sytuacji jaka znajduje siê na terenie Ziemi Œwiêtej wypowiada³ siê arcybiskup} Cyrille Salim Bustors oraz arcybiskup Michael Sabbah. Natomiast o uwarunkowaniach koreañskie-go Koœcio³a mogliœmy dowiedzieæ siê z wyst¹pienia kardyna³a Stephana Kim Sou-hwana. O spra-wie stosunków z islamem zosta³y zamieszczone g³osy biskupa Josepha Couttsa oraz biskupa Bo-utrosa Marayati, natomiast o potrzebie kszta³cenia i podnoszenia kwalifikacji katolików mogliœmy dowiedzieæ siê z wypowiedzi Josepha Pawathili.

Zgromadzenie poœwiêcone Azji nie zosta³o pominiête przez ogólnopolskie czasopisma katolickie. „Goœæ Niedzielny” umieœci³ na swoich ³amach wzmiankê o przygotowaniu „Instrumentum Laboris” – dokumentu bêd¹cego podsumowa-niem odpowiedzi hierarchów na „Lineamenta”. Zwrócono tak¿e uwagê na spo-tkanie hierarchów w Quezon City na Filipinach podczas którego dyskutowano o problemach religijnych i ekonomicznych. Biskupi zwrócili uwagê na wady strukturalne gospodarki i na coraz powszechniejszy wyzysk biednych. Po ukaza-niu elementów przygotowawczych rozpoczêto relacje z uroczystej inauguracji obrad. Czytelnik móg³ zapoznaæ siê z g³ówn¹ myœl¹ wyra¿on¹ przez papie¿a w homilii. W dalszej czêœci zawarto informacje o liczbie uczestników oraz zaak-centowano fakt nieobecnoœci biskupów z Chin.

Problemy poruszane na synodzie by³y ukazane w „Goœciu Niedzielnym” doœæ selektywnie. W czasopiœmie ukazano jedynie dwa zagadnienia, stanowi¹ce najistotniejsze punkty. Na ³amach czasopisma pojawi³a siê tylko jedna wypo-wiedŸ kardyna³a Kuo-hsi, odnosz¹ca siê do sprawy analfabetyzmu i wyzysku biednych oraz zdawkowe przes³anie o potrzebie podjêcia inkulturacji. Mimo ubo-giego ukazania problematyki obrad, w kolejnym numerze mogliœmy zapoznaæ siê z omówionym szerzej orêdziem jakie wystosowali do Ludu Bo¿ego ojcowie sy-nodalni.

Przedstawione powy¿ej informacje ukazywa³y czytelnikowi g³ówny zarys synodu poœwiêconego Azji. Jest to niew¹tpliwie pozytywny aspekt, jednak w przekazie zawartym w czasopiœmie brakuje do ukazania ca³oœci, krótkiego omówienia homilii na zamkniêcie obrad.

Kolejnym tygodnikiem w którym odnaleŸliœmy wzmianki na temat synodu jest „Niedziela”. W piœmie zamieszczono pierwsz¹ skrótow¹ informacjê o zgro-madzeniu w dwa tygodnie po jego rozpoczêciu, odnosi³a siê ona do homilii wy-g³oszonej przez Jana Paw³a II. Podano tak¿e liczbê uczestników synodu i szero-ko omówiono nieobecnoœæ hierarchów z Pañstwa Œrodka. W dalszej czêœci wymieniono problemy jakie podjêli ojcowie synodalni. Jako pierwsze przedsta-wione by³o zagadnienie analfabetyzmu, biedy oraz wyzysku o czym mówi³ kar-dyna³ Paul Shan Kuo-hsi. Nastêpnie cytowano wypowiedzi biskupa Bastera oraz arcybiskupa Shimamoto, którzy podjêli g³os o potrzebie budowania autentyczne-go Koœcio³a azjatyckieautentyczne-go. W dwóch kolejnych numerach „Niedzieli” zosta³y podane kolejne wyst¹pienia odnosz¹ce siê do kwestii dyskryminacji kobiet i ich instrumentalnego traktowania. Obok g³osu ojca Remigiusa, na uwagê zas³uguje cytat siostry Filomeny Hiroty z Japonii. Na ³amach „Niedzieli” zosta³a poruszo-na równie¿ kwestia niestabilnej sytuacji w Jerozolimie i poruszo-na Bliskim Wschodzie, o czym mówi³ arcybiskup Bustors, kardyna³ Sfeir oraz arcybiskup Sabbah. Ty-godnik, jako jedyny poœwiêci³ miejsce na zamieszczenie g³osów odnosz¹cych siê do wspomnianych wczeœniej terenów. Inaczej wygl¹da³o ukazanie sytuacji Ko-œcio³a w Chinach w dwóch wypowiedziach biskupa Tong Hona i biskupa

Zu-Kiuna, gdy¿ w wiêkszoœci pism mogliœmy odnaleŸæ wzmianki o Pañstwie Œrod-ka. Sytuacje innych krajów o których mogliœmy przeczytaæ w trakcie lektury „Niedzieli” to: Korea, o której mówi³ kardyna³ Kim Sou-hwan oraz Mongolia o której opowiada³ ojciec Padilla.

Wœród problemów kontynentu azjatyckiego wymieniono tak¿e potrzebê dia-logu. Zaakcentowa³ to w szczególnoœci biskup Marayati, który zaapelowa³ do Watykanu o przygotowanie dokumentu dotycz¹cego stosunków miêdzy katoli-kami a muzu³manami. Inn¹ kwestiê podj¹³ biskup Claver, gdy¿ mówi³ on o po-trzebie rzeczywistej inkulturacji.

W „Niedzieli”, podobnie jak w „Goœciu Niedzielnym”, zabrak³o do pe³nego ukazania ca³ego przebiegu zgromadzenia informacji odnosz¹cej siê do homilii na zakoñczenie obrad. Przedstawiono jedynie g³ówne punkty orêdzia ojców syno-dalnych jakie skierowali oni do wiernych. W czasopiœmie zabrak³o tak¿e ukaza-nia fazy przygotowawczej synodu oraz artyku³u ukazuj¹cego obecn¹ sytuacjê Koœcio³a w Azji.

W „Przegl¹dzie Powszechnym”, podobnie jak w poprzednich tygodnikach, pierwsza wzmianka o synodzie ukaza³a siê w dwa tygodnie po jego rozpoczêciu. Zawiera³a ona skrótowy zarys przes³ania homilii wyg³oszonej podczas uroczy-stej inauguracji. Dla czytelników chc¹cych poznaæ przebieg zgromadzenia kolej-ne numery przynios³y rozczarowanie, gdy¿ nie zamieszczono w nich ¿adnych informacji o dalszym toku prac ojców synodalnych.

Nasze rozwa¿ania odnosz¹ce siê do czasopism ogólno koœcielnych zamknie „Przegl¹d Powszechny”, w którym zamieszczono informacje o synodzie niemal-¿e dwa miesi¹ce po zakoñczeniu obrad. W artykule Marka Blazzy ukazano za-powiedŸ zwo³ania zgromadzenia oraz omówiono krótko aktualn¹ sytuacjê Ko-œcio³a w Azji. Wspomniano tak¿e o nieobecnoœci chiñskich biskupów. Absencja delegatów z Pañstwa Œrodka zosta³a szczególnie uwypuklona gdy¿ podobn¹ iloœæ tekstu poœwiecono na ukazanie zagadnieñ poruszanych na synodzie.

Pierwsza grupa tematów ukazana w artykule odnosi³a siê do jednoœci Koœcio-³a i wiernego przyjmowania nauczania papieskiego o czym mówili kardyna³owie: Angelo Sodano oraz Joseph Ratzinger. Kolejne g³osy odnosi³y siê z kolei do potrzeby g³oszenia Jezusa Chrystusa jako jedynego Zbawiciela oraz do koniecz-nej odwagi w potwierdzaniu wyj¹tkowoœci zbawczej roli Pana na tle innych reli-gii, co zaakcentowali biskupi: Baum oraz Patabendige. Ponadto autor przedsta-wi³ problem poruszany wielokrotnie na synodzie, odnosz¹cy siê do inkulturacji. Niestety nie popar³ tego ¿adnym cytatem, co uczyni³ chocia¿by ukazuj¹c zagad-nienie kultu przodków praktykowany w wielu azjatyckich krajach, podpieraj¹c siê na wypowiedzi kardyna³a Tong Hona. Na zakoñczenie ukazana zosta³a sytu-acja Koœcio³a w Korei Pó³nocnej w wypowiedzi kardyna³a Kim Sou-hwana oraz zakreœlono obraz spo³ecznoœci wiernych w Mongolii, podpieraj¹c siê g³osem prze³o¿onego misji sui iuris w U³an Bator, ojca Padilli.

Nie trudno zauwa¿yæ, ¿e w tak ukazanych problemach zabrak³o miejsca na poruszenie kwestii z zakresu ¿ycia spo³ecznego czy ekonomicznego. W artykule nie otrzymaliœmy równie¿ informacji odnosz¹cej siê do homilii na rozpoczêcie oraz zakoñczenie obrad. Gdyby umieszczono w tekœcie brakuj¹ce elementy, sta-³by siê wartoœciowym opracowaniem zgromadzenia azjatyckich hierarchów.

Synod dla Azji zosta³ zaakcentowany nie tylko na ³amach ogólnopolskich czasopism katolickich. Wydarzenie to odbi³o siê echem równie¿ w pismach po-siadaj¹cych charakter œciœle misyjny. I tak „Misyjne Drogi” umieœci³y pierwsz¹ wzmiankê o zgromadzeniu w dwa miesi¹ce po zakoñczeniu obrad. W krótkiej adnotacji przekazano g³ówn¹ myœl homilii wyg³oszonej podczas uroczystej inau-guracji oraz podano liczbê uczestników.

Kolejny numer, wrzeœniowo-paŸdziernikowy, w ca³oœci zosta³ poœwiêcony tematyce synodu, co by³o fenomenem w obliczu pozosta³ych tytu³ów. Zaowoco-wa³o to tak¿e g³êbszym i szerszym podejœciem do tematu. Artyku³ ojca Madeja mówi³ o wielkim znaczeniu zgromadzenia dla kontynentu. Zaakcentowa³ przy tym poczucie wspólnoty, podkreœlaj¹c przy tym fakt wprowadzenia w liturgiê rozpoczynaj¹c¹ obrady, elementów zaczerpniêtych z rodzimej tradycji i kultury. W piœmie zamieszczono tak¿e wywiad z arcybiskupem Phan Min Manem, który ukaza³ czytelnikom sytuacjê panuj¹c¹ w Koœciele sajgoñskim. Podobnych roz-mów nie odnaleŸliœmy w ¿adnych innych pismach katolickich.

„Misyjne Drogi” ukaza³y tak¿e aktualn¹ sytuacjê Koœcio³a w Azji. Przedsta-wiono równie¿ g³ówne wyzwania w obliczu których stoi tamtejszy Koœció³. Czy-telnicy mogli te¿ zapoznaæ siê z przebiegiem zgromadzenia oraz przygotowania-mi jakie go poprzedzi³y. Wyprzygotowania-mieniono liczbê uczestników wyszczególniaj¹c przy tym Polaków bior¹cych udzia³ w obradach. Fakt ten zas³uguje na uwagê, gdy¿ jedynie w tym miejscu wyró¿niono obecnoœæ Polaków. Na ³amach pisma zawar-to krótk¹ adnotacjê odnosz¹c¹ siê do absencji biskupów z Chin, po czym skrózawar-to- skróto-wo zarysowano przebieg obrad pomijaj¹c przy tym poruszan¹ problematykê, co stanowi³o s³aby punkt owego numeru. Z kolei orêdzie skierowane do Ludu Bo-¿ego zosta³o bardzo szeroko omówione, omijaj¹c przy tym homilie na zakoñcze-nie obrad.

W czasopiœmie zamieszczono unikatow¹ relacjê uczestnika synodu, ojca Cagnasso, który mówi³ o potrzebie re-ewangelizacji terenów by³ego Zwi¹zku Radzieckiego. Zakonnik podkreœli³ poczucie wspólnoty i ubogacenia jakie towa-rzyszy³y uczestnikom.

W naszych rozwa¿aniach nie mog³o zabrakn¹æ miejsca na „Misje Dzisiaj” gdzie w tekœcie Jana Jarco ukazano „Propositiones” z³o¿one na rêce Ojca Œwiê-tego, które wykorzystane zostanie do utworzenia dokumentu posynodalnego „Ec-clesia in Asia”. Omówiono równie¿ orêdzie wyg³oszone na zakoñczenie obrad. Przekrojowo podano wybrane problemy jakie zosta³y poruszone. Nie zamiesz-czono tu ¿adnych informacji na temat dokumentów przygotowawczych czy

cho-cia¿by homilii na rozpoczêcie obrad. Tekst stanowi³by dobre przekrojowe opra-cowanie tematu gdyby zosta³ uzupe³niony o brakuj¹ce informacje.

Kolejnym pismem misyjnym poddanym pod refleksjê jest miesiêcznik „IdŸ-cie na ca³y œwiat”. W jednym z artyku³ów mo¿emy dopatrzeæ siê przedpola w ukazaniu synodu dla Azji, gdy¿ zosta³ on poœwiêcony kongresom Zgromadze-nia Konferencji Episkopatu Azji. Szóste zgromadzenie hierarchów odbywa³o siê w stolicy Filipin – Manili, podczas którego papie¿ wezwa³ do odkrywania auten-tycznego Koœcio³a azjatyckiego oraz zaapelowa³ do biskupów kontynentu o po-moc w przygotowaniach do synodu.

W piœmie zamieszczono tekst Urszuli Madej, relacjonuj¹cej wydarzenie sy-nodu. Autorka pominê³a myœl dotycz¹c¹ homilii na rozpoczêcie obrad, ale nie opuœci³a adnotacji o liczbie uczestników, zaznaczaj¹c nieobecnoœæ hierarchów z Pañstwa Œrodka. Znacz¹ czêœæ artyku³u poœwiêcono na ukazanie problematyki jaka dominowa³a podczas obrad. Podkreœlono potrzebê podjêcia procesu inkul-turacji oraz adaptacji kultu przodków, praktykowanego w wielu krajach. Autorka zaakcentowa³a równie¿ podzia³y jakie wystêpuj¹ miêdzy katolikami ¿yj¹cymi w Chinach oraz ukaza³a trudn¹ sytuacjê zrodzon¹ na terenie Bliskiego Wschodu. W artykule nie zabrak³o miejsca na podkreœlenie trudnej sytuacji kobiet i ich ni-skiej pozycji spo³ecznej. Wymieniono problem dyskryminacji dziewcz¹t oraz nierówne p³ace bêd¹ce pal¹cymi kwestiami wymagaj¹cymi rozwi¹zania. Jak wi-dzimy w tekœcie wymieniono jedynie wybrane problemy, co rzutuje na niepe³ny obraz tematyki poruszanej podczas obrad. Artyku³ zakoñczono krótkim akcen-tem skoncentrowanym na g³ównej myœli homilii wyg³oszonej podczas Liturgii na zakoñczenie obrad. Ponownie zwrócono uwagê na nieobecnoœæ biskupów z Pañ-stwa Œrodka oraz wyra¿ono nadziejê papie¿a na otwarcie siê Koœcio³a chiñskie-go na Koœció³ powszechny.

W tekœcie zabrak³o informacji odnosz¹cych siê do orêdzia jakie wystosowali ojcowie synodalni do Ludu Bo¿ego. Czytelnik nie zapozna³ siê podczas lektury artyku³u z fazami jakie poprzedza³y samo zgromadzenie azjatyckich biskupów. Brakowa³o w piœmie ukazania zapowiedzi zwo³ania specjalnych synodów konty-nentalnych oraz informacji odnosz¹cych siê do „Lineamenta” oraz dokumentu roboczego „Instrumentum Laboris”.

Na ³amach „Misjonarza” czytelnik móg³ zapoznaæ siê z bardzo fragmentarycz-nym przedstawieniem synodu dla Azji, nie ukazuj¹cym nawet zarysu obrad. Wspo-mniano jedynie o nieobecnoœci chiñskich biskupów, którzy uczestniczyli w zgro-madzeniu za pomoc¹ faksu oraz zaakcentowano wypowiedz biskupa Tong Hona, odnosz¹c¹ siê do potrojenia siê liczby wiernych w Pañstwie Œrodka. W tym samym numerze zamieszczono tak¿e felieton Henryka Jerzmañskiego, mówi¹cy o ró¿no-rodnoœci jaka obecna jest na kontynencie azjatyckim. Nale¿y tak¿e dodaæ, ¿e in-formacje odnosz¹ce siê do wydarzeñ poprzedzaj¹cych synod ograniczy³y siê do wzmianki na temat spotkania azjatyckich hierarchów na forum, które poœwiêcono

analizie gospodarki regionu. Biskupi podjêli krytykê negatywnych zjawisk, takich jak korupcja, nepotyzm czy z³e zarz¹dzanie sektorem prywatnym i publicznym.

Felieton odnosz¹cy siê do wielkiej azjatyckiej mozaiki, który zosta³ zamiesz-czony w piœmie móg³ stanowiæ dobre przedpole do ukazania problematyki jak¹ poruszyli ojcowie synodalni, jednak tak siê nie sta³o. W czasopiœmie zabrak³o tak-¿e artyku³u w którym moglibyœmy przeczytaæ relacjê ze specjalnego zgromadze-nia azjatyckich hierarchów. Gdyby zamieszczono chocia¿ jeden tekst omawiaj¹cy synod moglibyœmy zrozumieæ brak informacji o nim w bie¿¹cych wydarzeniach. Nale¿y wspomnieæ, ¿e w „Misjonarzu” znalaz³o siê miejsce na przedstawienie i doœæ szczegó³owe opracowanie synodu dla Oceanii.

Podobna sytuacja ujawni³a siê na ³amach „Nurtu SVD”, kwartalnika poœwiê-conego tematyce misjologicznej i religioznawczej. W piœmie nie zamieszczono ¿adnego artyku³u poruszaj¹cego temat zgromadzenia azjatyckich biskupów w Wa-tykanie, mimo i¿ wczeœniej pojawi³y siê teksty omawiaj¹ce synody dla Ameryki oraz Afryki. Pominiêcie i brak opracowania obrad hierarchów z Azji stanowi nie-w¹tpliwie s³aby punkt czasopisma, jednak ogromnym walorem sta³o siê t³umacze-nie oficjalnej odpowiedzi biskupów japoñskich na „Lineamenta” jakie zawarte zo-sta³o na ³amach „Nurtu SVD”. Stanowi to niezwyk³y okaz, gdy¿ jedynie w tym miejscu mogliœmy zapoznaæ siê z polsk¹ wersj¹ wspomnianego dokumentu, która nios³a ze sob¹ wa¿ne uwagi metodologiczne i tematyczne dla dalszych prac. Po-nadto umieszczono tekst wprowadzaj¹cy, gdzie wyjaœniono i omówiono przygoto-wania do stworzenia odpowiedzi na pytania które nap³ynê³y z Watykanu.

Warto zauwa¿yæ tak¿e, ¿e niektóre czasopisma misyjne ca³kowicie pominê³y w swoich wydaniach informacjê odnosz¹ce siê do zgromadzenia azjatyckich hie-rarchów. W „Misjach Salezjañskich” nie ma ¿adnej wzmianki na temat synodu jaki by³ poœwiêcony Azji. Nie znajdujemy nawet krótkich wzmianek w kalenda-rium zamieszczanym w czasopiœmie, choæ jest to miejsce w którym odnotowy-wane s¹ bie¿¹ce wydarzenia jakie maj¹ miejsce w Koœciele powszechnym.

Na ³amach czasopisma „Posy³am Was” oraz „Horyzontów Misyjnych” czy-telnik tak¿e nie móg³ zapoznaæ siê z informacj¹ mówi¹c¹ o specjalnym zgroma-dzeniu azjatyckich hierarchów. Nie zawarto informacji o tym wydarzeniu nawet w krótkich adnotacjach.

Powy¿ej ukazaliœmy jak zosta³o ukazane Specjalne Zgromadzenie Biskupów dla Azji na ³amach polskiej prasy katolickiej. W naszej pracy opieraliœmy siê na artyku³ach zaczerpniêtych z najwa¿niejszych czasopism maj¹cych najwiêkszy wp³yw na œwiadomoœæ nie tylko religijn¹ ale i misyjn¹ chrzeœcijan w Polsce.

W wyniku analizy mogliœmy zauwa¿yæ ró¿ne podejœcia w ukazaniu synodu. Niektóre czasopisma, takie jak „L’Osservatore Romano”, „Goœæ Niedzielny”, „Niedziela”, „Biuletyn KAI”, „Przewodnik Powszechny” „IdŸcie na ca³y œwiat” czy „Misyjne Drogi”, stara³y siê ukazaæ ca³oœciowo przebieg synodu. Natomiast

„Przewodnik Katolicki”, „Nurt SVD” czy „Misjonarz” ograniczy³y siê w swoim przekazie jedynie do wybranych zagadnieñ, niejednokrotnie potraktowanych skrótowo i powierzchownie. Jednak zebranie treœci zawartych w artyku³ach po-zwoli³o na ca³oœciowe przedstawienie przygotowañ jakie podjêto przed rozpoczê-ciem zgromadzenia oraz samo rozpoczêcie, przebieg i zakoñczenie obrad. Uka-zano tak¿e problematykê jaka poruszona zosta³a podczas obrad na auli synodalnej. Analiza wielu Ÿróde³ pozwoli³a na pe³niejsze i g³êbsze ukazanie te-matu. Autorzy podejmuj¹cy w¹tek zgromadzenia azjatyckich hierarchów ukazy-wali rozmaite aspekty owego wydarzenia, jedni dbali o ca³oœciowe przedstawie-nie synodu, inni poprzestawali jedyprzedstawie-nie na skrótowych i przedstawie-niepe³nych informacjach. Zauwa¿yliœmy tak¿e, ¿e niektóre czasopisma ca³kowicie pominê³y temat zgro-madzenia azjatyckich biskupów.

Polskie wydanie „L’Osservatore Romano” przedstawi³o na swoich ³amach bardzo dobry materia³ Ÿród³owy. Zamieszczaj¹c teksty homilii papie¿a oraz po-szczególne wypowiedzi ojców synodalnych odnaleŸliœmy w piœmie znakomit¹ bazê do opracowania przebiegu oraz problematyki poruszanej podczas obrad hie-rarchów. Jednak w polskim wydaniu „L’Osservatore Romano” nie mogliœmy odnaleŸæ artyku³ów omawiaj¹cych kontekst oraz rzeczywistoœæ w jakiej ¿yj¹ wierni na kontynencie azjatyckim. Zosta³o to z kolei uzupe³nione podczas lektu-ry „Biuletynu KAI”, gdzie spotkaliœmy siê z felietonami ukazuj¹cymi zalektu-rys sy-tuacji panuj¹cej na przyk³ad w Chinach czy Wietnamie, pominiêto jednak inne pañstwa. Czytelnik móg³ œledziæ postêpy prac oraz poznaæ g³ówne problemy ja-kie poruszali hierarchowie na bie¿¹co. W „Biuletynie KAI” raz w polskim wy-daniu „L’Osservatore Romano” zapoznaliœmy siê tak¿e z unikatowymi informa-cjami odnosz¹cymi siê do ceremonii rozpoczêcia oraz zakoñczenia obrad.

Ogólnopolskie czasopisma katolickie jakie zosta³y omówione w powy¿szej pracy ukazywa³y wydarzenia z azjatyckiego synodu na bie¿¹co. Jednak podawane informacje by³y umieszczane w krótkich dzia³ach podaj¹cych skróty wydarzeñ, dlatego adnotacje odnosz¹ce siê do zgromadzenia ograniczane by³y jedynie do podania g³ównych myœli jakie pojawi³y siê podczas trwania obrad. W omawianych tygodnikach: „Goœciu Niedzielnym”, „Niedzieli” i „Przewodniku Katolickim” mogliœmy zapoznaæ siê jedynie z wyselekcjowanymi treœciami. W ¿adnym z wy-mienionych tytu³ów nie odnaleŸliœmy opracowania prac ojców synodalnych, nie mogliœmy tak¿e zapoznaæ siê z obecn¹ sytuacj¹ jaka panuje w Koœciele azjatyc-kim. Inne podejœcie ukazano na ³amach „Przegl¹du Powszechnego”, gdzie w od-rêbnym tekœcie ukazano przygotowania jakie poprzedzi³y synod oraz przedstawio-no uwarunkowania w których ¿yj¹ wierni na owym kontynencie. Autor omówi³ tak¿e problemy jakie poruszone by³y na obradach. Ograniczono siê jednak tylko do zagadnieñ religijnych, pomijaj¹c tym samym kwestie z zakresu ¿ycia ekono-micznego, spo³ecznego i politycznego. Gdyby uzupe³niono artyku³ o brakuj¹ce ele-menty stanowi³by on niew¹tpliwie wartoœciowe opracowanie.

Wybrane czasopisma misyjne w ró¿nym stopniu przedstawia³y wydarzenie synodu. „Misjonarz” zawar³ tylko adnotacjê o rozpoczêciu obrad oraz krótki ar-tyku³ odnosz¹cy siê do sytuacji Koœcio³a w Azji. Z kolei „Misyjne Drogi” jako jedyne, ca³y numer poœwiêci³y na omówienie synodu, gdzie znaleŸliœmy równie¿ wywiad z arcybiskupem Phan Min Man, opowiadaj¹cego o sytuacji Koœcio³a sajgoñskiego. Wszystkie pisma misyjne podawa³y informacjê o zgromadzeniu azjatyckich biskupów z opóŸnieniem, co wynika z czêstotliwoœci wydawania owych tytu³ów, co nie obni¿a wartoœci owych treœci, ale nie by³o mo¿liwym œle-dzenie spraw na bie¿¹co. Na uwagê zas³uguje t³umaczenie oficjalnej odpowiedzi biskupów japoñskich na „Lineamenta”, jakie umieszczone zosta³o na ³amach „Nurtu SVD”. Jednak w piœmie nie zamieszczono ¿adnego artyku³u, który poru-sza³by temat samego zgromadzenia azjatyckich hierarchów. Dziwi ten fakt, zw³aszcza gdy, wczeœniej umieszczone by³y teksty omawiaj¹ce synod dla Afryki i Ameryki. Z kolei „Misje Salezjañskie”, „Posy³am Was” oraz „Horyzonty Mi-syjne” w ogóle nie zamieœci³y na swoich ³amach informacji odnosz¹cych siê do odbywaj¹cego siê w Watykanie specjalnego zgromadzenia azjatyckich hierar-chów. W œwietle owych trzech tytu³ów wynika, i¿ polscy czytelnicy byli ma³o zainteresowani Azj¹ i zwi¹zanymi z ni¹ wydarzeniami.

Nie mo¿na by³o odnaleŸæ w polskiej prasie katolickiej tekstu lub czasopisma, który by w sposób idealny ukaza³ Specjalne Zgromadzenie Biskupów dla Azji. Mo¿liwe, ¿e wynika³o to z braku lepszych Ÿróde³ informacji i dlatego redakcje nie mia³y dok³adniejszych materia³ów. Jednak analiza wszystkich artyku³ów i pozycji pozwoli³a na skondensowanie i uzupe³nienie brakuj¹cych informacji, co zaowocowa³o mo¿liwoœci¹ ca³oœciowego przedstawienia synodu.

SUMMARY

New challenges for the Church in _{Asia became the motive for calling by John Paul II the} Synod for Asia. It took place in 1998 in Rome (19th _{of April – 14}th _{of May). The article traced how} this synod was portrayed in the Polish Roman Catholic press. The author analy_{zed relations on the} subject of the synod which appeared in the Polish Catholic press. At first she presented what was written in the Polish version of “L’Osservatore Romano” and in the “Bulletin K_{AI”. This} information was compared with the data which appeared in most important Polish Catholic weekly press and in the Polish missionary maga_zines.

Key words:

Asia – Church, Lineamenta, Instrumentum Laboris, Synod for Asia S³owa klucze: