nego. Aby zabezpieczyc te dostawy konieczne jest rozpoznanie i udokumentowanie ponad 1 mId t
za-sob6w kruszywa naturalnego. Obecnie mamy udoku- .
mentowaue w Polsce okolo 4,1 mId t zasob6w kru-szywa naturalnego - g}6wnie dla potrzeb resorlu budownictwa.
Zasoby perspektywiczne kruszywa naturalnego okreslone przez Instytut Geologiczny wynosUl 2,4 mId t. Zabezpieczenie potrzeb wymaga wi~c prze-znaczeruia dla drog0W1ll1ctwa okolo 1/2 zasob6w. per-spektywic:Dnyeh. Jest to zadanie trudne wobec baT-dzo powainych program6w rozwoju budownictwa. Dotyehczas resort komunikacji w melym stopniu roz-wijal wlasn~ bazE: surowrowll - opieraj~c siE: gl6w-me na doraznych punktach eksploatacji krus,zywa naturalnego.
Omawiane problemy przedstawione zostaly na krajowym sympozjum "Gospodarka zlozowa w dro-gownictwie" jakie odbylo siE: w 00. 22-23 In 1975 r. (robacz Prz: geol. nr 7/76). W czasie dlugotralej dyskusji zwr6oono uwagE: na koniecznoAc szerszego wlQczania siE: kombinat6w- geologicznych podleglych CUG do prac poszukiwawcw-dokumentacyjnych dIa potmeb drogownictwa.
'Przedstawione 'powy':i:ej zadania dla sluZby geo-logicznej stwarzajQ wyjQtkowo skomplikowaIlll sy-tuacjE: w zakresie poszukiwania kruszywa natural-nego. Jest oczywiste, ze dotychczasowll metodq po-szukiwania nowych zl6z nie bE:dziemy w stanie za-' berz;pieczyc odpowiedniego przyrostu bazy zasobowej. W Instytucie GeologiC:Dnym opracowane zostaly pro-pozycje w zakresie zmiany metodyki prac poszuki-wawczych (8). Do najwa±niejszych zagadnien nalezy:
1) zmiana obowiQzujllcych kryteri6w bilansowoSci! a szczeg61nie co do maksymalnej glE:boko§Cl . eksploatacji,
2) wprowadzenie regionalnych, prognostycznych opracowan w skali 1: 200 000 w uj~clu woje-w6dzk,im zamiast dotycllczas pr,zeprowadzonych ~wiad6w terE!lllowych,
3) zmiana g~stosci siatek wierlniczych,.
4) zmiana zakresu badan ustalajllcych przydatnosc kruszywa,
5) wydatne zwi~kszenie ilo§ci 'urz!:\dzen wiertni-czych.
SUMMARY
The modernization and development of road net-work lin Poland planned for the years 1976--1990 requires an adequate resources of natural aggrega-tes. The paper presents an analysis of the present--day knowledge and degree of utilization of natu-ral aggregate resources for road making as well as prognoses for future developments in this area. The need for large-scale intensification of geological--prospecting and documentation works is emphasi-zed. .
Spemienie powyzszych postulat6w jest niezb~dne dla prawid~owego rozwi~zania kryzysowej sytuacji kruszywowej w resoroie budownictwa i drogowni-ctwa. Postulowane zagadnienia znalazly juz cz~§cio wo sw6j wyraz w szeregu uchwal okre§lajQcych za-sady gospodarki i oehrony z~6z (1). Konieczne jest r6wniez przystl:lpienie do opracowywania dla wybranych obszar6w 0 duzej koncentracji kruszywa -dokumentacji kompleksowych (2). Dzia~ania te po-winny doprowadzic do znacznego zwiE:kszenia przy-rostu udokumentowanych zasob6w krilszywa
natu-ralnego.
LITERATURA
1. Ko z low ski S. - Nowe zasady gospodarld i ochrony zl6z. Prz. geo!., 1975, nr 8.
2. K 0 z low ski S. - Zasady sporz!ldzania kom-pleksowych dokumentacji geologicznych. Ibidem, '
1976, nr 2. .
3. Pa'wlowska J., Siliwonczuk Z. - Mapa kruszywa naturalnego w Polsce 1: 500 000. Wyd.
Geol., Warszawa, 1970.
4~ Piwocka K., SliZewski W. - Badania nad ustaleniem zale:moSci parametrow jakosciowyeh kruszywa naturalnego od genezy i form zl6z w osadach czwartorz~dowych w p6lnocno-wschod-; niej Polsce. Sur. min., 1969, t. 2.
5. S i I i won c z u k Z. - Atlas litologic~no-surow cowy kruszywa naturalnego w Polsce 1: 2000 000. Wyd. Geol., Warszawa, 1974. • 6. S i 1 i won c z u k Z. Geologiczno-surowcowe
problemy kruszywa naturalnego w Polsce. Kwart . geol., 1974, nr 4.
7. Si 1 i won c z u k Z. Geologiczno-surowcowa ocena bazy zasobowej kruszywa naturalnego Pol-ski p6lnocnej. Zesz. nauk. AGH, Geologia, 1975,
z.
4.8. S i 1 i won c z u k Z. - Zasady programowania i prowadzenia prac geologiczno-poszukiwawczych kruszywa naturalnego. Inform. i komunikaty ZPK,
KBiSM, 1976.
PE3IOME
nJIaHHPOBBHHbni: Ha nepMo~ 1976-1990 06'beM MO-~epHMsaIl;MM M paSBMTMH ~opo2KHoA CeTM IIoJIbwM TPe-6yeT COOTBe'l'C'lBeHHOro o6ecneQeHMH Cb1pbeBoA 6asb1 npMpo~Horo ~p06JIem!Oro MaTepmma. B CTaTbe npe~ CTaBJIeH aH8JIHS cOBpelleHHOi'O COCTOHHltll paSBe~M M CTeneHM MCnOJIhSOBaHJm CbIpheBOA 6aSbI npMpO,llHOro ,IU)06JIeHHOrO MaTepMaJIa, a TalCKe onpe~eneHbI npo-rHoSbI e'e pa:3BMTMH. IIpe~CTaBJIeHa Heo6xo,llHMOC'l'b 3Ha"lMTeJIbHOA MHoreHcHq,M1ta~H reonoronoHCKCBbIX M
AOKYMeHTaIl;HOHHbIX pa60T.
STANISl.AW Om.OWSKI
untwersytet Warszawsld
o NmKTORYCH PROBLEMACH STRATYGRAFII
Opracowane pod patronatem Komitetu NaukGeo-logicznych PAN "Zasady polskiej klasyfikacji, termi-nologii i nomenklatury stratygraficznej" (1975) sta-nowi~ istotne wydarzenie w polskiej stratygrafii. Z .ich ukazaniem si~ dobiegaj& konca instynktowne,
. subiektywne wydzielenia, a rozpoczyna siE: okres swladomych wyr6znien jednostek stratygraficznych, ich rangi, przydatnosci i stosunku do innych jedno-stek. Pojawienie siE: "Zasad" stworzylo talde nowe mozliwosci dzialania naukowego i organizacyjnego w zakresie stratygrafii oraz zmusza do przewidywa-nia i odpowiedniego pokierowaprzewidywa-nia pracami straty-graficznymi.
Najpilniejszll spraw!:\ obecnie staje si~ wprowa-dzenie "Zasad" do praktyki geologicznej i w tym
UKD 551.7:068+001.4(438) zakresie podi~to juz wielokierunltowe dziaJania. DziE:-ki uprzejmo~i dyrekcji Instytutu Geologicznego CUG "Zasady" powielono w tak duzym nakladzie, i:i: sta-ly siE: dostE:pne dla kazdego geologa interesujllcego si~ problemami stratygrad'ii. .
Komitet Nauk Geologicznych PAN zdecydowal
po-dzielic kraj
na
7 region6w geologicznych i kaidemu z nich przydzieill podzespM autor6w, kt6rzy po-winni uporzqdkowac, a tam gdzie istnieje potrzeba, tak.ze uzupelnic terminologiE: stratygraficzn~. Kierow-nikom poszczeg61nych podzespol6w pozostawiono znaczn~ swobodE: w doborze autor6w opracowan wy-cinkowych, prosz~c jedynie, aby byllto
geolodzy gwarantuj&cy. najbardziej kompetentne i bezstronne opracowania. Ustanowiono nastE:pujl\ce regiony, a naPierwszy impuls powstal w kr~gach shlZby geolo-gicznej tego kraju, gdy w 1882 r. dyrektor tejze shlZ-by opublikowal og61ny schemat klasyfikacji w geo-logii i zestaw kolor6w dIa potrzeb kartografii geolo-gieznej. Nast~pnde. w 1889 r. zwolano konferencj~ geoIog6w pracujllcych w sluzbie geoIogicznej i w wymku jej obrad opublikow8lIJ.o po raz pierwszy (1890 r.) zasady nomenklatury i klasyfikacji. W 1899 r. powolano do zycia w sluzbie geologicznej Komi-tet Nazewlllacbwa Geologic2Il1ego (The Geologic Na-mes Committee), kt6ry postawil sobie za cel roz-patrywanie wszystkich nazw formacji geologicznych lub iIllnych wydzielen, pod klltem ich zgodnosci z za-sadami nomenklatury i klasyfikacji. Komitet ten pra-cuje w dalszym cillgu, publikuje sprawozdania ze swych prac i bez jego zgody ode mogll bye wprowa-dzone wydzielenia stratygraficzne do publikacji lub tez na mapy wykanywane· przez sluzb~ geologiczn". W 1902 r. powstal w sluzbie geologricznej odr~bny ko-mitet dla us-prawniania zasad nome.nklatury straty-graficznej, zapoc~,tkowal on c~ seriE: spotkan spe-cjalistycznych, w kt6rych wyniku· ogloszono wiele pubIikacji z ·zakresu pods taw stratygraDii.
Znaczny krok naprz6d zostal uczYIlliony w 1930 r., kiedy z inicjatywy Stowarzyszenia Geolog6w
(Asso-ciation of A1nerican State Geologists) powolano ko-mitet dla rozpatrzenia powod&w odmiennego wyniania identycznych jednostek geologicznych w r6z-nych cz~sciach tego kraju. Do komitetu zaproszono przedstawicieli: shlZby geologicznej, Amerykailskiego Geologicznego Towarzystwa Naula;lwego (Geological Society of America) i AmerykaI'iskiego Stowarzysze-nia Geolog6w Naftowych (American Association of Petroleum Geologists). Powstal 12-osobowy komitet narodowy, kt6ry rozwinlll bardzo' ozywionll,
r6Zno-rodlUl i bogaUi w wyniki dzialalno~, czego wyrazem bylo opublikowanie kodeksu stratygraficznego pt.: "Classifica,tion and Nomenclature Of Rock' Units" w 1933 r.
Z biegiem czasu zaistniala potrzeba dalszego do-skonalenia kodeksu i dla tyeh cel6w· powolano VI 1946 r. American CoIDnlission on Stratigraphic No-menclature. Po wieloletnich dyskusjach i naradach w srodowisku geologicznyro komisja opublikowala w 1961 r. nowy kodeks stratygraficzny, a jego osta-tecz·na, aktualna wersja zostala opublikowana w . 1970 r.
Do najbardziej znacZllcych cech kodeksu straty-graficznego St. Zj. nalezy wyr6znienie nast~pujfl cych, wazmejszyeh kategorii jednostek stratygraficz-nych:
- jednostki litostratyg:raficzne· (rock-:stratigraphic units),
- jednostki biostratygraficzne . (biostratigrapb,ic units),
- jednostki chronostratygraficzne (time-stratigraphic units),
- jednostk.i glebowe (soil-stratigraphlc units). Ponadto om6wione Sq w nim dwie dalsze kategorie jednostek, kt6re nie Sl\ co prawda jednostkami ~le stratygraficznymi, ale Sll scisle ze stratygraf~' ZWill-zane:
- jednostki geochronologic21ne (geologic-time units), - jednostki klimatostratygraficzne (geologic-climate
units).
Kodeks stratygraficzny jest bardzo precyzyjnie sformulowany i zawiera 37 paragraf6w. Wiele osillg-ni~ i doswiadczen tego kodeksu leglo u podstaw Mi~dzynarodowego Kodeksu . Stratygraficznego (An Lnternational Guide to stratigraphic Cl8S8ification, Terminology and Usage, 1972), opraoowanego pod
reda.kcjll prof. H. D. Hedberga, kt6rego nazwisko spotyka si~ ju! w wydawnictwach z 1957 r. wsr6d os6b bio~cych udzial wraz z innymi geologami w pracach nad przygotowaru.em nowego kodeksu stra-tygraficznego st. Zj. Do "Mi~dzynarodowego' Kodeksu Stratygraficznego" bardzo wyrafnie nawillzujll "Za-sady polskdej klasytfikacji, terminologll i nomenkla-tury stratygraficmej" (1975).
"Australijski kodeks stratygraficzny" (The Austra-lian Code of Stratlgraphic Nomenclature) powstal w 1956 r., nast~pnie ·poddany zostal zmianom, zrewi-dowa~ wersjE: opubliloow8lIJ.o w 1964 r., od tego czasu byly juZ 4 wydania kodeksu, Jest to
opraco-692
wame ba:rdzo zwi~le, np. przedruk z 1973 r. llczy niespelna 8 stron druku. Najbardziej istotnymi ee-chami tego kodeksu jest wyr6Znienie nast~pujllcych 3 kategorii jednostek stratygrafieznych:
- jednostki litostratygraficzne (rock units), - jednostki geochronologiczne (time units),
- jednostlti. chronostratygrafdczne (time-rocks units).
W ostatnim wydaniu rozpatr.z:ona jest ws~pnie
kolejna kategoria jednostek stratygraficznych, tj. jednostki glebowe. W wielu dziedzinach kodeks au-stra1ijski nawiqzuje dosy6 scisle do "Mi~dzynarodo wego kodeksu stratygralicznego", chociaZ nie~y do tak wielkiej precyzji poszczeg6lnych paragraf6w i definicji, jaIm jest osi~i~ta w tyro ostatnim. .
Opracowanie i opublikowanie "Zasad polskiej
kla-syfikacjl, ter.minologii i nome~klatury stratygraficz-nej" nadrobilo w kr6tkim CZQsie op6Znienia polskiej stratygrafii w stosunku do innych kraj6w. JednakZe wraz z ich wydaniem problemy stratygrafii nie 7.0-staly autornatycznie i raz ·na zawsze rozwillzane, czeka nas jeszczeduZo pracy. WeZnie~ze zadania: - powolanie, ustalenie planu dziamnia ~
przysttwie-nie do efek,tywnej dzialalnosci Komisj~ Straty-graficznej; w· jej !tklad powiImi wejs6 wybitni geolodzy-stratygrafowie ze wszystkich instytucji
i organizacji naukowy<:h, wktorych po§wd~ca l!iE: stratygrafii nalezyt!\ uwag~; .
- .pomoc przy wprorwadzaniu ;,Zasad" · do praktyki
geologicznej ; . .
- nawillzame scislej wsp61pracy z Mi~dzynarodowll Podkomisjq Klasyfikacji Stratygraficznej (ISSC) i innymi orgamzacjami naukowymi; . - p!.'zyst!\pienae do prac nad dll'ugll edycjll. "Zasad";
szczeg6lnie wame jest pozyskanie do wsp61pracy specjalist6w z zakresu geologii czwartorz~du dla opracowania zagadnien klimatostratygrafii. Pot-rzebne b~dzie takz.e ustosunkowanie si~ do kwestii· . je'dnostek glebowych.
LITERATURA
1. A n I n t ern a t ion a 1 Guide to Stratigraphic Classification, Terminology and Usage. Introdu-ction and Summary. Intern. Subcomm. on Strat. Classif., [In:] Lethaia, 1972, 110. 5 (3) .. Re;ort 7. Oslo.
2. A u s t r a I i a n Code of Stratigraphk Nomen-clature. Forth Edition, 1964. Reprinted, 1973 . 3. Cod e· of Stratigraphlc Nomenclature.
Stratigra-phic Nomenclature in Reports of the US Geologi-cal Survey, 1974 . .
4.
11
e d b e r.g H. D. (Ed.) - Preliminary Report on Lithostratigrapbic Units. Intern. Subcomrri. on Strat. Classif., Report, 1974, no. 3, Montreal. 5. He d b erg H. D. (Ed.) - Preliminary Reporton
Stratotypes. Intern. Subcomm. on Strat. Classif., Report, 1970, no. 4, Montreal.
6. K u t e k J. - Sekcja stratygraficzna PTG. Prz. geol. 1971, nr 7.
7. K u t e k J. - Poziomy biostratygraficzne -- a-rys problematyki. Post. Nauk geol., 1972, nr. 4. 8. Z a sad y polskiej klasyfikacji, terminologii i
no-menk:latury stratygraficznej. Instrukcje i metoay badaI'i geologicznych. 1975, z. 33.
9. Zamoida A. I., Kowalewskij O. P., Moi-seJ.ewa A. I., Jarkin W. I. - Projekt
straty-grafl~eskogo kodeksa SSSR. Wtoroj wariant.
Le-ntnarad. 1974.
SUMMARY
The Pcinciples of the PoliSh S1ratigraphical Cla-ssi:ncation, TeNDinology and Nomenclature, prepared under the auspices of the Col1l'nl1ttee of Geological Sciences of the Polish Academy Of Sciences, were publdshed in 1975. The Pi'inci.ples have been written with a marked reference
