Instytucjonalizacja samorządu w powiecie starachowickim

Pełen tekst

(1)2002. Marcin Zawicki Mał.p.lska łJ:k.ł.. Admlnl.tracll PubllCiln_1. Instytucjonalizacja samorządu w powiecie starachowickim 1. Wprowadzenie Niniejszy. artyku ł. sIanowi. syn t ezę. pierwszego clapu prac badawczych,. pro~. wadzonych w 2000 r. w ramach projektu pl. "Procesy instytucjonal izacji samorządu regionalnego i lokalnego". Projekl realizowany byl przez Instyt ut Filozo fii i Socjologii Pol skiej Akade mi j Nauk na zlecenie Ko mitetu Bada ń Naukowych . Podstawowym ce lem projektu, prowad zonego w województwach św i ę t o krzyskim i ł ódz kim oraz kijku powiatach tyc h że województw, jest mon itorowanie procesów tworzenia i funkcjonowania jednostek s amorząd owyc h. przewidzianych w nowym ustroju adminislIacji publicznej w Polsce. W szczegó ln ości chodzi tu o: I) uchwycenie prawidłowości tworzenia się instytucji ży cia publi cz nego w warunkach transformacji ustrojowej zasadniczo z mi e niającej warunki d zia l ań s połecznych,. czynn ików ekonomicz nych , spo ł ecznyc h . kulturowych wzorców in stytucj onaln ych życia publicznego w spo ł ecznościac h regio nalnyc h i lokalnych , 3) okreś l enie rzeczywistych funkcj i wladzy publicznej w rozwoju s po ł eczno -gospodarczym nowo powstałych s po lecz n ośc i terytorialnych. Przyj ęta metoda zak łada , że pełn e osiągnięc i e tak nakreś l onych celów badawczych możliwe będzie po zrea li zowaniu trzech na s t ę pują cyc h etapów projektu: l . Stud ia nad powstanie m insty tucjona lnyc h wzorców dz i ała n ia władzy pub licznej w województw ie i powiec ie . 2. Studi a Ilad funkcjami wzorców działania władzy publicznej w relacjach z otoczeniem instytucjonalnym: gospodarczym, s po ł ecz n y m i politycznym. 2). wyodrębnienie. wpływających. na. z ró ż ni co wan i e.

(2) Marcin Zmvick.i. 3. Studia nad spo ł eczny mi skutkami procesu tworzenia wzorców sprawowaw ł adzy. Władza regionalna i lokalna w zwierci adle społecznyc h od niesie!l. Artykuł jest analizą krystalizowania się instytucjonalnych wzorców działania w ład zy publicznej w odniesieniu do jednego z badanych powiatów - powiatu starachow ickiego. Z11em poruszane tu kwestie obrazują jedynie ocenę przebiegu procesu instytucjonalizacji starachowickiego samorządu pow iatowego z punktu widzenia funkcjonariuszy powiatowych. Zestawienie i synteza pr.ledstawionych tu opinii i wniosków ze stanow iskami mieszkaric6w danej s poł ecz n ości oraz innych zewnętrznych uczestników lub obserwatorów procesu instyt ucjonalizacj i będzie przedmiotem kolejnych etapów projektu. Metoda badawcza zastosowana w trakcie pierwszego etapu badail jest kompilacją metod jakościowych i ilościowych. W szczególnośc i skladają się na nią: - wywiady bezpośrednie z przedstawicielam i zarządu powiatu, rady powiatu , kierownikami i pracownikami starostwa powi atowego, jednostek organ izacyjnych powiatu, powiatowych s łu żb, inspekcji i s tra ży oraz reprezentantami władz gmin powiatu starachowickiego, - informacje zaczerpnięte z materiałów źródłowych, w tym: prawne regulacje funkcjonowan ia ad min istracj i powiatowej , dokumenty wewnęlrllle jednostek tworzących powiatową administrację zes po l oną, opracowania ana lityczne nia. pr.lygotowane na z lecenie Ministerstwa S praw materiały. Wewnętrznych. i Administracji,. prasowe i inne.. 2. Proces Instytucjonalizacji saMorzqdów powiato wych Reforma administracji publicznej, której ostatnim etapem było utwon:enie 1999 r. samo r ządowyc h powiatów i województw,jest kolejną fazą budowy s połeczell s twa obywatelskiego w Pol sce. K on sekwe ncją tego procesujest d zia łalno ść nowych podmiotów władzy publicznej, wokół których krystalizują się r óż n ego rodzaju zjawiska s poł eczn e!. Zjawiska te są w dużej mierze prostym rezultatem przyjętYCh w drodze legislacyjnej rozwiązań ustrojowych. Obok nich pojawiają s ię jednak również pewne symptomy świadcZl}Ce o rysowaniu się określonego modelu funkcjonowan ia nowych podmiotów w ła dzy publicznej, nie będącego tylko bezpośrednią konsekwencją uwarunkowań prawnych. Tendencje te nazwane zostały mianem instytucjonalizacji samorząd u . W ujęc iu socjOl og iczny m i n s tytucjonali z a cjąjcs l nadanie działaniom spontaniczny m i żywiołowym ram bardziej uporządkowan yc h organizacyj nie 2 • W odz. początkiem. 1 Zob. szen.ej B. Gąciarz, Procesy instYl11cjo1lo1iwcji samorzqdu regionalnego i lokal/lego, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademi i Nauk. Warszawa 1999 (maszynopis), s. 1. 1 Zob. K. Grzybowski, lnstytucjollaliwcja partii politycznych, Zeszyty Naukowe UJ. Prace z Nauk Politycznych. Krak ów 1972, z. 3, s. 9..

(3) bll'lYll1cjonalizacja samorządu IV powiecie starachowickim niesieniu do sa m orządu powiatowego instytucjonalizacja ta oznacza tworzen ie nowych wzorców działania tego samo r ządu, a także kierowan ie ak t ywności na nowe dziedziny życ ia lokalnego . Uc hw ycenie tych tendencj i jest istotne z punk tu widzen ia zarówno oceny rzeczywistego pos tępu tworzenia polskiego spo łeczeństwa obywatelskiego, jak i oceny spo łecz n ych sk utków przyjętych rozwiązań ustrojowych. 3 6 Uwarunkowania starachowickiego. społeczno-gospodarcze. powiatu. Powiat starachow icki położony jest w północnej części województwa św i ę tokrzyskiego . W jego sk ład wc h odzą mia sto Starachowice, miasto i gmina Wąchock oraz gmin y wiejskie Brody, Mirzec i Paw lów. Pow iat za mieszk uje 100 527 osób, według danych z kOlica 1998 r., co sytuuje powiat starachowick i na 3 miejscu w województwie J • Starachow ice posiadają tradycje powiatowe. W 1949 r. miastu Starachow ice-Wierzbnik nadano nazwę Starachowice, zaś powiatow i il żec ki c mu - na zwę starachow icki . B y ł o to jedno z waż n iejszych wydarzeń w historii miasta . Starachow ice pe łni ą funkcję lokalnego centrum gospodarczego i są podstawowym miej sce m pracy zarobkowej okolicznej ludności. Dlatego wszelkie negatywne skutki przeobrażeń gospodarczych, które wyst'lpily w Starachowicach po 1989 r., wywarł y duży wpływ na gospod ark ę calego subregionu starachowickiego' . Podstawowym problem gospodarczym i s po ł ecz n ym dla miasta i sąsiedni c h gmin była pos tę puj ąca degradacja Fabryki Samochodów Ciężarowyc h "S tar" (póiniej Za kład ów Starachowickich "Star" SA), której negatywne konsekwencje towarzyszyły również lokalnym i krajowym kooperantom. Kł opo t y zak ł adu powodowa ł y skutki wyją tk owo drastyczne dla gospodarki lokalnej. ponieważ by ł on wówczas podstawowym pracodawcą w subregionie. Rezultatem kryzysu fab ryki "S tar" było nara s taj ące bezrobocie w mieście i okol icy, które w porówna niu z innymi regionami dotknięt ymi skutkami trans formacji za istnial o tu dużo wcześn i ej. Złą sytuację na lokalnym rynk u pracy potęgowała równi eż pogarszaj ąc a s i ę kondycja ekonomiczna innych zakladów sektora państwowego i spółd z i elczego, funkcjonującyc h w mieście i okolicach' . Obecna sytuacja ekonomi czna prze dsiębiors tw zlokalizowanych w powiecie starachowickim jest 3 Powiaty w Polsce, Główny Urląd Statystyczny. Warszawa 1999. 4 Przewodnik po powiecie starachowickim. Agencja Rozwoju Regionalnego Starachowice. Starachowice 1998. s G. Gęsich. T. Peszkc. Pragram re.T/ruktllryzacji Starachowic - Slreslc,cllie. Grupa Gospo. darcza Sp. zo.o., Warszawa-Starachowice 1992: G. Gęsicka. T. Peszke. Starachowice 1992 - di'l' gl/oza sytuacji, Grupa Gospodarcza Sp. z 0.0., Warszawa- Starachowice 1992; G. Wolendzik. Swrachowickie in/cja/Ywy /la r],ec], przecill'dl.i,,/ania be:,robociu. Starachowice 1994..

(4) Marcin Zllwicki. wciąż słaba. Świ adczy o tym m.in. ogromne zainteresowanie zak ładów zalrudnianiem pracowników przy finansowym wsparciu Powiatowego Urzędu Pracy. W 1998 r. stopa bezrobocia odnotowana w powiecie starachowickim wynosi ł a 18,8% i była najwyższa w cały m województwie świętoknyskim (45 miejsce w kraju). W porównaniu z sąs i edn imi powiatami, ostrowieckim iskarżyskim, powiat starachowicki wyróżnia się bardzo dużym odsetkiem bezrobotnych mieszkających na wsi. W opinii Pow iatowego Urzędu Pracy w Starachowicach gwa ran cją istotnego ograni czenia bezrobocia na loka lnym rynku pracy jest przede wszystkim trwały wzrost koniunktury gospodarczej w regionie i kraju. Tymczasem bliska perspektywa tworzen ia nowych miejsc pracy w powiecie starachowickim nie jest obiecująca 6 . Świadczą o tym wyniki badań ankietowych wśród pracodawców w subregionie. przeprowadzanych prLez Powiatowy Urząd Pracy w Starachowicach w 1999 L , z których wnioskować można dalsze ograniczenie rynku pracy, w szczególności w sektorze publicznym. Zatrudnienie nowych pracowników w liczbie 181 deklarowało jedynie 35% zakładów , przy czym oczekiwano w tym wzg l ędzie na wydatną pomoc finansową Funduszu Pracy. Z kolei kategoryczną niemożność zatrud nienia dodatkowych pracowni ków potwierdziło aż 54 % zakładów pracy. Pracodawcy uzasadniali to następu jącymi argumentami: - przedsiębiorstwa mają problemy ekonomiczne , będące następstwem z ubożenia społeczeństwa.. - obciąże ni a podatkowe są zbyt wysokie. - własne środki finansowe zakładów pracy są bądż niedostateczne. bądź nie ma ich w ogóle, - istnieje zbyt duża konkurencja na rynku , - liczba zamówiell na produkty i usługi jest zbyt mała, - wyposażenie zakładów jest zbyt skromne , - pracownicy są zbyt niesolidni i niedbali 7 • Negatywnym symptomem zmian przekształceń gospodarczych w powiecie jest wzrost zai nteresowania prowadzeniem działalności rolniczej. św iad czący o rozwarstwianiu się gospodarki lokalnej. Mimo wy ra źnie niesprzyjającej koniunktury dla ograniczania bezroboc ia w powiecie starachowickim. dostrzegalne są pewne tendencje pozytywnie świadczące o przemianach gospodarki lokalnej. Niewątp l iwiejedną z nich jest wzrost z roku na rok liczby podmiotów rejestrowanych w systemie REGON , mimo że ge neralni e jest on wciąż relatywnie niski ' . Liczba jednostek zareje6 Zob . szerzej : AlIlllilG i ocella _ aktywIle form y l1rzeciwdl ialallia bez.robociu. Powiatowy Pracy w Starachowicach, Starachowice 2000. 7 Szerzej nu ten temat zob. badania ankietowe przeprowadzone przez Powiatowy Urząd Pracy w Starachowicac h w 1999 f . ł Według danych GUS za 1998 r. wskaźnik zarejestrowanych osób fizycznych i spółek cywilnych na 1000 mieszkaJiców w powiecie starachowickim wynosi 47, podczas gdy w sąsiednich, podobnych gospodurczo powiataeh: ostrowiec kim i skariyskim, wynosi! on odpowiednio 50 i 61. Pewnym odniesieniem w tym względzie mogą być również wicIkoki te skalkulowane dla województwa i całego kraju. wynoszące 50 i 66. Urząd.

(5) w powiecie starachowickim slrowanych w system ie REGON jest jednym z miern ików ak tywności gospodarczej i s poł ecz n ej na danym obszarze. Innym pozytywnym przejawem trans formacji stru ktu ry gospodarki powiatu starachowickiego jest duży przyrost w latach 1995- 1998 liczby jednostek zaj mu jącyc h s i ę szeroko rozu mianym pośredni ctwe m fina nsowym. I nicja t ywą mającą na ce lu aktywizację gospodarczą pow iatu jest specjalna st rera ekonomiczna (SSE). Z danych Ministerstwa Gospodarki za 1999 r. wyn ika, że wydano osiem pozwoleń na rozpoczęcie działal n ośc i w SSE Starachowice. Planowane inwestycje maj ą wyn i eść 56,3 mln z ł oraz szacuje się, że dzięki temu n astąp i wzrost zatrudn ienia o 680 osób.. 4 . Organb:acla Instytucil samorzqdu powiatowego w Starachowicach W identyfikacj i funkcji pełnionych przez samorząd powiatowy w Starachowicach pomocne będzie , obok już przytoczonego zarysu, określenie profilu ekon omicz n o-spo ł ecznego powiatu oraz op is b i eżącej organizacji admi nistracji powiatowej w Starachowicach i procesu jej tworzenia. Powiat starachow icki ru nkcjonuje w oparciu o regulacje ustawowe oraz statut powiatu. który przyjęty zos t a ł m ocą uc h wały rady powiatu starac howickiego Nr IVIIO/98 w dniu 17 grudnia 1998 r. W powiecie zadania powiatowe, zgodnie z uwarunkowaniami ustrojowymi , realizowane są przez pow iatowll adm in istrację zes polo n ą . Administrację tę two rzą: starostwo powiatowe. jednostki organizacyjne powiatu oraz kierownicy pow iatowych służb, inspekcji i s traży W szczególn ości, zgodnie z za ł ącz n ik i em nr 3 do "Regulaminu organ izacyjnego Starostwa Powiatowego \II Starachowicach'09, w gestii powiatu starachowickiego pozos t ają 23 jednostki organizacyjne. Trzec i ą grupę jednostek wchodzących w skI ad powiatowej ad ministracji zespolonej two rzą kierownicy powiatowych służb. inspekcji i s tr aży. Katego ri ą tą o bjęte są te jed nostki admin istracj i powiatowej. które przed wprowadzeniem rerormy admin istracji terytorialnej były rządowymi admi nistracjami specjalnymi. działającymi na szczeblu rejonu. W powiecie starachowickim , posiadający m bogale tradycje powiatowe, istnieją wszystkie pow iatowe s łużby , inspekcje i straże, których organami są: l) Komendant Powiatowy Policji , 2) Komendant Powiatowy Państwowej Straży Pożarnej, 3) Powiatowy Inspektor Sanitarny. 4) Powiatowy Lekarz Weterynarii , 5) Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego. Regulamin organizacyjny Starostwa Powiatowego w Starachowicach przyj~ty został mocą Nr VII22199 Rady Powiatu w Starachowicach z dnia 29 stycznia 1999 r. W pMniejszym okresie zostaly do niego wprowadzone poprawki, które dotyczyły również zmian w wykazie jednostek organizacyjnych powiatu (Powiatowy Urząd Pracy). OJ. Uchwały.

(6) Marcin Znwicki. Kierownikiem starostwa powiatowego oraz zwierzchnikiem służbowym pracown ik ów starostwa jest starosta sta rachowi cki. Starostwo zorganizowane jest w formie wydziałów oraz wieloosobowych i jednoosobowych stanowisk pracy. Wydzia ły oraz stanowiska pracy podejmują działania i prowadzą sprawy związane z realizacją zadań powiatu. Inn y. ni ż zamierzano przed rozpoczęciem d zia łalności powiatu,jest pod z iał zadrlll pomi ędzy osoby piastujące najważni ejsze funkcje w zarządzie, tj . staros t ę i wicestarostę. Obecnie za bieżące funkcjonowani e administracji powiatowej odpowiada zastępca starosty, zaś sam starosta podejmuje starania na rzecz pozyskania środków finansowych pozwalających niwelować niedostatki ś rodków w budżecie pow iatu. S pecyfiką organizacji starachowick iego starostwa powiatowego jest pionowe podporządkowanie komórek organizacyjnych bezpośredniemu nadzorowi poszczególnych członków zarządu (rys. l). Proces budowy instytucji powiatu starachowickiego zainicjowany zos tal wyborami do samorządu powiatowego. Wybory do czterdziestoosobowej rady powiatu przeprowadzo ne były w 7 okręgac h wyborczych i 65 obwodowych komisjach. W sumie oddano 34 971 ważnych głosów. w wyniku czego uzyskano 10 podział mandatów w radzie podany w tabeli 1 • Tabel;I I .. Podział. mandatów w. nIdzie powiatu. Komite!. starachowickiego Liczba mandatów. Razcm Bezpieczni - Forum Samorządowca Sojusz Lewic y Dcmokmlyeznej przymierLC Społeczne PSL--UP-KPEiR h Stamchowice Wspólna Sprawa·. 17. IS 6 2. Koalicja AWS i UW. b Ugrupowania te zawarly sojusz powyborczy i w chwili rozmów w sprawie 7..aw ią7..ania koalicji oraz obecnie jako Przymierze Społeczne posiadają łącznie 8 mandatow, e Lokalny komitet wyborczy. bez afiliacji politycznych . Zródło: protokół z wyborów do rady powiatu starachowickiego z 13 pafdzicmika ł998 r. l. Przymierze Spo ł eczne PSL- UP- KPEiR prowadziło negocjacje zarówno z SLD, jak j Razem Bezpieczni - Forum Samom!dowe. Ostatecznie zawiązana zostala koalicja ugru powań Razem Bezpieczni - Forum Samorządowe i przymierze Społeczne PSL- UP- KPEiR. Identyczna koa licja funkcjonuje w gminie miej skiej Starachowice, co jest wynikiem wspólnych powyborczych ustaleń prowadzonych zarówno dla uk ł adu miasta , jak i powiatu.. \O. Na podstawie. 1998 r.. protokołu. z wyborów do rady powiatu starachowickiego z dnia 13 paidziemika.

(7) l. Kierownicy powiatowych s ł użb inspekcji i straży Komendant POWIRlOw)' Policji Komend"nt Powiatowy Pańsl wo\\'eJ Stn:i:y Pournej Powiatowy Inspektor Sanitarny Powiatowy Le kan Welerynafii Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego. Biuro Rady. Irl Wicestarosta l. Clłone k. Zanądu. ds . Rolnictwa i Ochrony. Zespól Radców Prawnych. I I. G<od<... Środowiska. Powiatowy. I. Wyd1.iał. Peł nomoc::nik. ds.. promocji i wsp6lpncy z organizacjami pozarządowymi. Powiatowy Rucznik Konsumentów Wydział Obronności. Bezpieczeństwa. iSpnw Obywatelskich. Geodezji. Katastru i Gospodarki Nierucho-. Wydl.ial Rolnictwa.. mościami. Środowi5ka. Wydzial BudownlctwI i Gospodar\l;i Komunalnej. Lc~nictwa. i Ochrony. H. Rada Powiatu. -.l Za~. PoII'ialUJ. Czlonek ds. Edukacji , Kultury. Z:tnądu. Cz/onek Zarządu. ds. Zdrowia i PQlityld Społecznej. CZłonek. Zarządu. ds. Inwestycji i Rehabilitacji Zawodowej. St.koły. ponldgimnazjalnc. oświatowo. -wycl'lowawcze. -. WydZlal Zdrowia j Polityki Społecznej. Zespól ds. Inwestycji i Rehabilitacji Zawodowej. Powiatowe zakłady. sluzby Zdrowia. UDom Pomocy I L Spolecznej. i Dróg. uI Powiatowych Zarząd Dróg. POWiatowy Pracy. Urląd. Skarbnik Wydzial Edukacji. Kultury. Kultury Fizycz.nej i Turystyki. Placówki Wydzial Komuniklcji. J. Powiatowe Centrum p,""", Rodzinie. Rys. J. Struktu ra powiatowej administracji zespolonej w Starachowicach Zródło: Statut powiatu starachowickiego. Starostwo Powiatowe w Statachowicach, Starnchowice 1999.. Głó....ny. II. Sekretarz Powiatu. J. Ks~gowy ~::~~~~. Wydzia ł I I Orgalliz.acyjny I. WYdziatJl1 Finansowy. j.

(8) Marcin Zilwicki Bardzo ważna kwestia dotyczy zakresu zadań realizowanych przez powiat. Rozmiar, a zw ł aszcza ich liczba o k aza ł y s i ę znacznie w i ększe niż początkowo oczekiwano. Stanowisko takie rep reze ntują osoby, które bądź nie by ł y wcześn i ej związa n e z pracą w ad min istracj i pub licznej, bądź ich dośw i adczen i a ogra ni cza ł y s i ę jedynie do pe łni en i a fu nkcj i radnego w gminie. Tezy tak iej nie g ł oszą osoby. które obecne zadania powiatowe realizowa ł y uprzednio np. w ramach u rzędu rejonowego. Dla nich b i eżące o bowiązki nie są zaskoczeniem. Wiedza o funkcjac h i zadaniach pow iatu wśród cz ł onków jego obec nego zarlądu przed rozpoczęciem dział aln ości pow iatu obejmował a sprawy najistotniejsze oraz te, o których mówiono n aj więcej. Chodzi tu więc o ogó lnie rozu miane zapisy ustawy o samorządzie powiatowym, która wymien ia 21 obszarów zadań będących w gest ii powiatu. W toku bieżących prac okazalo s i ę, że liczba spraw, które wymagają ak t yw n ości zarządu,jesl w rzeczywisto śc i dużo większa i obejmuje równ i eż zap isy wielu innych ustaw, zw ł aszcza ustawy kompetencyj nej. Na domiar tego zakres zadań realizowanych przez powiat jest coraz większy, czego przykład stanowi np. centralizacja do powiatu zadan z zakresu komunikacji. Jednym z wniosków,jaki nasuwa się w wyniku rozmów przeprowadzonych z pracownikami administracj i powiatowej w Starachow icach,jest mala wiedza o instytucji samorządu pow iatowego wśród mieszkańców powiatu w okres ie inicjowania jego dzia ł alności . Znam ienna jest również niska ocena stanu wiedzy o powiecie , jego miejscu i kompetencjach w system ie administ racj i pub licznej, przy pisywa na osobom kandydującym do rady powiatu . Jedynie w jednostkowych przypad kach kandydac i dysponowali odpowiednią znajomośc ią zakresu kompetencj i powiatu i mechani zmów jego funkcjonowan ia. Nale ży ocenić, iż ob raz administracji pow iatowej i stojących przed nią wyzwań by ł budowany na podstawie doświ adczeli z funkcjonowania gmi n. Można nawet s t w i erdzić, iż nie by ł y odosobnione wyobrażenia, że powiat będzie realizował zadania podobne do gmi nnych, lecz w szerszej skali (zasięg terytorialny dzia ł a n ia). Nie by ł o dyskusji o potrzebie utworzenia powiatów, o ic h funkcjac h . Powszechnie pa n owa ł o przekonan ie, że w wyniku dz ialari legislacyjnych zosta n ą okreś l o n e kompetencje samorządu powiatowego oraz że Starachowice są n a t ura ł ną i przesąd zo n ą siedzibą sa m orząd u powiatowego. jako powiat historyczny oraz jednostka, w której swoją s iedzibę mial Urząd Rejonowy. Bardzo prawdopodobne jest. iż ta właśnie pew n ość o braku wplywu na rozwiąza n ia legislacyjne oraz braku zagrożenia degradacj" statu su miasta (a więc ewentualnym pomin i ęcie m na mapie powiatowej) były pnyczyną niepodejmowani a dyskusji o polrLebach i oczekiwaniach wobec samorządu powiatowego nawet wśród loka lnych elit poli tycznych. Jednocześ n ie można by ł o zauważyć pewne braki czy zakłócenia w przeplywie informacji o skal i przedsięwzi ęc i a,jaki m było utworzenie struktu r powiatowych w Starachowicach. Zarzuty o charakterze nierozpowszechniania i nieunaoczniania skali t ru d n ości czy spraw w ym a gaj ącyc h rozw i ąza ni a w momencie.

(9) JlI!uytllcjol/aliwcja samorządu. w. powiecie starachowickim. tworzenia powiatu m ożna kierować pod adresem kierownictwa Urzędu Rejono. wego jako grona osób, które posiadaly w tym zakresie naj szerszą wiedzę (także popartą osobistym zaangażowaniem z tytułu pracy w strukturach gm innych). Efektem takiego ..zaniedbania poprzez niedoinfonn owanie" było nieprzygoto· wanie siedziby powiatu do potrzeb starostwa powiatowego. W momencie rozpoczęcia dz i a ł alności sytuacja powiatu starachowickiego była dobrze postrzegana, z uwagi na funkcjonowan ie Urzędu Rejon owego. I s tniał y więc z jednej strony zal ążki bazy materialnej, z drugiej doświadczona kadra do realizacji zadano Real izacja przez powiat zadan z zakresu adminiSlracji rządowej, przejętych bezpoś rednio z adm inistracji rejonowej, rozpoczę ł a s i ę bez zakłócen, niejako z marszu. Wspomniany Urząd Rejonowy w Starachowicach obejmował swym zasię· giem obszar 3 obecnych powiatów: starachowickiego, skariyskiego i ostrowieckiego. W Urzędz i e zatrudnione był y 32 osoby. 2 osoby z kierownictwa Urzęd u były odpowiedzia ł ne za organizowanie struktur powiatowych w Starachowicach oraz Skarżysku-Kamiennej i Ostrowcu Świętokrzyskim, i to one miały najczęst sze kontak ty, z tytułu wykonywania obow iązków s łu żbowych, z pełn omoc ni kiem ds. wdrażania reformy na terenie województwa świę t okrzyskiego. Największego wysiłku organi zacyjnego wymaga ł o lworlenie struktur zajmujących s i ę sprawami ośw i aty oraz ochrony zdrowia. Dodatkowo sytuację komplikowała trwająca od kilkunastu lat budowa szpitala w Starachowicach. W okresie tworzenia powiatów najwięks zy m probl emem by ly bardzo mał e środki finansowe na tworzenie starostw. Praktycznie bezkonniktowo odbywało się przekazywanie kompetencji oraz rozw iązywani e spraw kadrowych. Prlekazywanie pracowników do starostw m i ało generalnie charakter "papierowy"w ba rdzo szybkim czasie znależli oni pracę w mi ej scu swojego zamieszkania (najczęśc i ej w strukturach administracji samorządowej). Z tego też względu nowo tworzone starostwa, które nie przejmowa ł y pracowników z byłych urzę· dów rejonowych, miały większą swobodę w doborze pracowników. Tworzeniu struktur powiatowych w Starachowicach towarzyszyło wie le trudności natury organizacyjnej, prawnej i finan sowej. W pierwszym roku działa l ności pow iatu pojawiły się konHikty związane l. przekazywaniem pracowników, środków i kompetencji. W opinii pracowników starachowickiego starostwa wynikały one z asp iracji nowych powiatów (głównie ostrowieckiego oraz ska rżys ki ego) do tworzenia na w ł asnym teren ie s l użb, inspekcji i st raży pow iatowych. Wraz z decyzją utworzenia powiatów w tych ośrodkach aspiracje te oczyw i ście nie byly bezpodstawne. Najbardziej konnikt owa sytuacja dotyczyła s łu żb weterynaryj nych: powiat ostrowiecki już w marcu 1999 r. wystąpił o przekazanie kompetencji i środków b ud że towych na tell cel. Problem po l egał na tym, iż powiat ostrowiecki dążył do przeję cia środków finan· sowych bez przejmowania pracowników. Propozycja władz powiatu sta rachowickiego zmierzala do uregulowania Iych kwestii z końcem roku budżetowego. W wyniku nadzorczego rozs t rzyg n ięc i a wojewody świętokrzys ki ego dosz ł o.

(10) - -. -~-~---------. Marcin Zawicki. jednak do przekazania 1/3 ś rodków i tylko jednego pracownika w terminie wcześniejszym. Takie sytuacj e konfl iktowe ni e m i ały mi ejsca w przypadku tyc h s łu ż b , które przed reformą m i a ł y swoje siedziby we wszystkich trzech sąs i ed nich miastach pow iatowych (n p. Sanepid). Problemami wskazywanymi prlcz władze powiatu w pie rwszym kwartale 1999 r. i zw i ązan y mi z funkcjonowaniem starostwa by ły: - brak ś rodków finan sowych na zatrudnienie 50% brakującej kad ry pracow+ ników sa m o rządowych , - brak środk ów na zakup podstawowych mebli biurowych i materiałów biurowych, - brak środków na k o mput e ry z ację starostwa. Znamienne jest to, że sygnali zowane bariery dotyczyły j edynie spraw zw i ą za nych z finansowaniem d zia ł alności starostwa, podczas gd y w kwesti ac h o rganizacji i spraw prawnych ju ż w tym POCz~ltkowym okresie starostwo funkcjo n owa ło bez przeszkód l1 • Największym prob lemem na począ tku działalno ści inspekcji sanitarnej w strukturac h admi ni stracj i powiatowej by ł brak ś rodków fin ansowych na wyko nanie niezbęd nych remontów oraz uzupełnienie aparatury [aboralOryjnej. Dla PansIwowej Powiatowej Straży Pożarnej dotkl iwe by ł o obniżenie obsady osobowej z 83 s trażaków - w dniu 31.[2,[998 r. do 78 s trażaków począwszy od 0 1.0 1. 1999 r. Poza tym syg nalizowano rów n ież brak ś rodk ów w bud żec i e na zakup sprzę tu pożarn iczego w mi ejsce starego sp r zę tu i samochodów, które miał y przekroczone normy użytkowania. We wszystkich powiatowych słu żb ac h , inspekcjac h i strażach sygna lizowano potrzebę podjęc i a pi lnyc h moderni zacj i i remontów siedzibi l.. 5 . FunkcJe. samorządu. powiatowego w Starachowicach. W s pó ł praca zan;ądu powiatu z radą, w której d omi n ują ś rodowiska nauczycie lskie i lekarskie, uklada się dobrze. Ogólna ocena w skali sześc i os t opniowej , jaką można wystawić podsumowując relacje za rządu i rady, to 5. Składają się na to róż n e powody: - przewodniczący rady posiada duże doświadcze ni e, które nabyl prac uj~lc w strukturach g minnych, - starosta jest postrzegany jako osoba otwarta na wspó łpracę i róż n e inicjatywy,. 11 lIifomwcja lPrt.ądu powwIu w SlarachowicllCh l realizacji bIlliżelu za 1999 rok. opracowanie przygotowane przez zarząd powiatu starac howickiego. 12 Ankieta MSWiA dotycząca realizacji wd rażani a reformy administracji publicznej w powiecie starachowickim w okresach: l stycznia - 3 1 marca 1999 r., l stycznia - 31 marca 2000 r.. I kw ietnia - 30 czerwca 2000 r..

(11) samorzqdu w powiecie starachowickim. - opozycja zas ia dająca w radzie jest opozycją konstruktywną . W sytuacjach problemowych , gdy opozycj a formułuje zastrzeże ni a pod adresem ni ektóryc h działań , z re g uł y s ą to uwagi trafne i s ą uw zg lędniane przez zarz,}d. Ogólna opinia na temat jakośc i wykonywania zadaJ] przez powiat jest pozytywna. W śród zadań powiatu. które w opinii władz i pracowników powiatu są wykonywane w Starachowicac h szczególnie dobrze , znajd uj.} s ię sprawy z zakresu : - geodezji. - budownictwa i nad zoru budowlan ego. - oświaty, - ochrony zdrow ia , - promocji (mimo braku ich wykonywania w początkowym okresie funkcjonowania powiatu) , - ochrony konsumentów. Początkowym utrudnieni em w tym względzie były: - ni ska ś wiadom ość mi esz kańców w zakresie realizowanyc h przez powiat zadań - sytuacja la dzięki syste matycznie prowad zo nej akcji informacyj nej (cotygodniowe audycje w lokalnym radio oraz stala rubryk a powiatowa w dwóch loka lnych gazetach) w opinii wladz powiatu istotn ie się z mi e niła . - niedoinfonnowanie w zakresie zmian lokal owych: na p i ętrze zajmowanym obecnie pr.l.cz starostwo mi cści ł s i ę wcześniej Urząd Rejonowy i Rej onowy Urząd Pracy. który z korlcem 1998 r. przen iesiony zoslal do nowej siedziby w innej części miasta : w pierwszym okresie 1999 r. większość przychodzących interesantów sz ukała właśnie urzędu pracy. Właściwe relacje z adm ini stracjami specjalnymi S'ł na etapie wypracowywania. Relatywnie wysoko oceniana jest ws półpraca ze sł użbami Sanep idu oraz S tra żą Pożarn:} . Znacznie trudniej jest ułoż yć wlaściwe stos unki z Po li cją która jak do lej pory nie poddawała się ko ntroli cyw iln ej. W tym zakresie widoczne s ą pewne obawy ze stron y sł u żb mundurowych co do ce l owośc i i i stotn ośc i np. przed staw iania na radzie powiatu informacji o stanie bezpieczetistwa w powiecie. W ogółnej ocenie ro zw iązań ustrojowych dotyczących powiatów szczególnie istotne są dwie kwestie: - wysoce ni edoskonałe i tymczasowe są rozwiązania w zakresie finansów gdzie g ł ów nym problemem jest - oprócz zbyt niskich budżetów ~ ma ł y udział dochodów w ł asnych, w znacznym stopniu ograniczaj'jcy możliwo ść kreowania polityki finan sowej. Większość pozycji budżelu to dotacje lub subwencje. Tak i stan rzeczy rodzi w powiecie starachow ickim , podobnie jak i w innych pow iatac h, praktykę dofinansowywani a zada ń z części drogowej subwencji ogólnej; ~ liczba powiatów; wskazuje się na to , że są one zbyt male i przez to s ł abe ekonom iczni e. Celowe by ł oby rozważe ni e zmniejszenia ich liczby (nawet o polowę). Choć sytuacja taka nie dotyczy powiatu starac howickiego . to du że wą tpli wości budzi fakt ut worzenia powiatów grodzkich..

(12) Marcin wwieki. Stanowiska osób wyrażających opinie w sprawie zakresu zadań i kompetencji powimu oraz ic h finansowania są dość zb liżon e do siebie. Przykładowe wypowiedzi w lej kwestii są na stę pują ce: - .,Generalnie uznać należy. że zadania po zostające w gestii powiatu są wła śc iwe dla tego szczebla admini stracj i pub licznej ... ", - .,Nie ma taki ch zadań i kompetencji powiatu, które trudno byłoby realizować. Obecny zakres zadań i kompetencji realizowanych przez powiat jest dobry. Z drugiej jednak strony nie ma możliwości przejęc ia nowych zadań z uwagi na niedofinansowanie tych obecnie realizowanych ..... , - .. Wdrażanie rerormy administracji publicznej jest procesem, który jeszcze ni e zostal zakończo n y. Wi elką ni ewiadoma pozostaje w dalszym ciąg u finan sowanie samorządu wojewódzkiego i powiatowego - uregulowanie tej kwestii jest odw lekane w czas ie, co nie s łu ży dobrze tym szczeblom samorządu ... ", - .,Blisko dwuletnie doświadczenia ni e wskazują na to, i ż samorząd pow iatowy rea li zuje kompetencje, które mo żna uznać za zbęd n e, niepotrzebne lub manwe. Nie zachodzi więc potrzeba "pozbycia" się kompetencji przez slruktury powiatowe. Co najwy żej można mówić o ich dostosowaniu np. w obszarze rol nictwa ..... - "Rozsze rzenie kompetencji powiatu może być ce lowe. W obecnym porządku prawnym może to być wykonywane w drodze porozumień ... ", - ..Z'lkres zadań realizowanych przez powiat należy uznać za odpowiadający potrzebom mieszkańców ... ". Obok opi nii wyrażanych w sposób dość enigmatyczny. nie brak również stosunkowo precyzyjnych za l eceń co do kierunków zmian zakresu zadań powiatu oraz sposobów ich finansowania. Postu laty te dotyczą taki ch spraw. jak: l. Zarząd zani e mieniem Skarbu PaJlstwa. Obowiązująca ustawa o gospodarce ni e ru chomościam i postrzegana jest jako dobry akt prawny, który uregulowal wiele niedoskonalości poprzednich rozwiązali legiSlacyjnych. Byli pracownicy administracji rejonowej twierdzą jednak, że przekazanie mienia Skarbu Pań s twa w zarząd stronie samo r ządowej by lo błędem. Zarząd z anie tym mieniem jest zadan iem z zak resu administracji rządowej. realizowanym z mocy ustawy przez sa morządową administrację powia t ową. Ta kie umocowanie wedlug rozmówcy nie daje jednak gwarancji rzetelnego dbania o interes pań s twa w tym wzg l ędzie . Wnioskować należy. że skoro zarządzanie mieniem Skarbu Pań stwa przez powiat. wykonywane jako zada nie z zakresu admi ni slracj i rządowej, ni e jest dobrym rozwiązaniem, to sytuację poprawić moglaby ustawowa centralizacja tego zad ania poprzez jego przekazani e wojewodzie. 2. Rolnictwo i ochrona środowis ka. Doświadczenia pokazują, iż szczególnie nikla jest rola rolni ctwa i ochrony ś r odowiska. W tych obszarach być może kompetencje powiatu powinny zostać zweryfikowane. 3. Szkol Y artystyczne. W dalszym ciągu trwa wykonywan ie niektórych postanowień ustawy dotyczących przepisów wprowadzających ustawy reformują ce administrację publi cz ną , co nie zawsze jest pozbawione kontrowersji ..

(13) Przykładowo od I stycznia 200 I r. zakładanie i prowadzen ie sz kół artystycznych przechodzi do kompetencji samo r ządów powiatowych i wojewódzkich niestety nie ma jasności pomimo zbliżania s i ę tego term inu, czy i na jakich zasadach przekazanie to na stąpi. 4 . Zw ięk szeni e funkcj i usługowej powiatu wobec gmin - bez naruszania ich kompetencji. 5. System finansowania samorząd u powiatowego. Głów n ym postulatem w tym względzie jest ograni czenie liczby dotacji i subwencji na rzecz zwięk szen ia dochodów własnych - co spowoduje niższy udz i ał w budżecie pienię dzy znaczonyc h i zw i ę k szy swobodę w ic h wydatkowaniu. Dopiero wówczas mo ż n a będzie w pelni traktować powiat jako podmiot zdolny do kreowania au tonomicznej polityki. Kadrę pracowniczą Starostwa Powiatowego w Starachowicach tworzą by li pracownicy Urzędu Rejonowego i inni pracownicy, posiadający lub nie doświadczenie w pracy w adm inistracji publicznej . Zauważalna jest wyraźnie krytyczna op inia o instytucji powiatu prezen towa na przez pracowników, będą cyc h uprzednio pracownikami rządowej administracji rejonowej. Osoby te genera lnie uważają powiatowe struktury samo rządowe przede wszystkim za zbyt drogie, mniej sk uteczne i w zbyt małym stopniu sprawujące zarząd nad majątkiem pań stwowym. W szczególnośc i stanowiska te można sprowadzić do ru s lępuj:}cyc h punktów: l . Koszty funkcjonowania samorząd u powiatowego S,j zbyt wysokie w slosunk u do oczekiwań. Głównym ź ród ł em tych kosztów są w dużej mierze nieuzasadnione wydatki ponoszone na utrzymanie tzw. czynnika demokratycznego, czyli rady powiatu. Funkcja radnego powinna być bowiem piastowana spolecznie. co jest zgodne z oczekiwaniami mieszkańców. Jednocześnie ni e powi nno być żadnych obaw o zainteresowanie pe lnieniem fu nkcji radnego honorowo. Osoby, które zasług ują na to, by reprezentować interesy wyborców w radzie powiatu. z pewnością nie z re zygnowałyby z tej funkcji mimo utraty dochodów z tego t yt ułu . Jednocześnie oszczędności powslałe w ten sposób mogłyby zostać wydatkowane dUlo bardziej pożytecznie, np. na specjalistyczne ekspertyzy. Z powodu niedostatku środków powierzanie przygotowan ia takich fachowych opracowań nie jest możliwe. 2. Niska efektywność administracji powiatowej. Zadania realizowane przez Starostwo Powiatowe w Starachowicach są w bardzo dużej mierze zgod ne z tymi, które wykonywal przed reformą Urząd Rejonowy w Starachowicach. Jednakże po reformie. w celu realizacji tego samego zakresu usług publicznych, w miejsce Urzędu Rejonowego w Starachowicach utworlOno Starostwo Powiatowe w Skarżysku-Kamiennej, Starostwo Powiatowe w Ostrowcu Świę tokrzyskim i wspomniane starostwo starachowickie. Mając na względzie liczbę 32 pracowników Urzędu Rejonowego w Starachowicach i łącznie około 5- 6-krotnie wyższą liczbę pracowników trzech nowych starostw, wniosek wydaje się jednoznaczny. Nastąpiło dramatyczne obniżenie efektywności funk-.

(14) Marcin Ztlwicki. cjonowania administracji na szczeblu ponadgminnym. Argu ment ten oznacza również. że liczba obecnych powiatów jest zbyt duża. J. Kwalifikacje pracowników administracji uległy drastycznemu obniżeniu. Z uwagi na duży wzrost liczby pracown ików zatrudnionyc h w adm inistracji powiatowej w przeciągu lat 1999 i 2000 w porównaniu ze stanem sprLed reformy. ogólny poziom kompetencji kadr ulegl znacznemu obniżeniu. Brak wiedzy wśród urzęd nik ów o obowiązuj ą cych regulacjach praw nych bez p ośred ni o ujemnie rzutuje na pozi om obs łu gi klientów starostwa. 4. Niedobrym rozwiązaniem jest wieloosobowa od powiedz i alność za funk cjonowanie powiatu. która spoczywa na zarządz i e. Oznacza ona defaclo brak rzeczyw istej odpowiedz i a ln ości za materię będącą w gesti i pow iatu . Sposobem na z mian ę takiego stanu rLeczy może być zmiana ordynacj i wyborczej w kieru nku bez pośredni ego wyboru starosty, ale również burmistrza. wój ta . prezydenta oraz nadanie tym funkcjom statusu jednoosobowych organów wykonawczych. Ko l ejną kwestią. wymagającą omówieni a. są priorytety powiatu . Dla powiatu starac howickiego lista ta przedstawia się następująco: I . DokOlicze ni e wieloletniej budowy szpitala. Jest to najważn i ejszy priorytet powiatu starachow ickiego. Inwes tycja ta jest finansowa na ze środ ków budżetu cent ralnego. St<ld starania władz powiatu mogą ograniczać się jedynie do działali lobbingowych mającyc h na cel u doprowadzenie do jej jak najszybszego zakończe ni a. 2. Zakończenie tworzenia Muzeum Wielkiego Pieca. które w przy sz łośc i ma się st a ć atutem wspierającym turystyczny rozwój powiatu . 3. Za k ończenie budowy szpitala paliatywnego w Kałkowie-G dowie - inwestycji zainicjowa nej przez gmi n ę Pawłów i lokałnq parafi ę, a fi n ansowaną ze środków zagranicznej fundacji. 4. Przeprowadzka starostwa do obiek tu bardziej funkcjonalnego. 5. Utworzenie warsztatu terapii zajęCiowej i warsztatu aktywizacji zawodowej. W tym względzie powiat wspiera inicjatywę organi zacji społecz n ej, która wystąpiła z propozycją utworzenia tych jednostek, s łu żących aktywi zacji zawodowej osób niepełnosprawnych. 6. Walka z bezroboc iem. W tym zakres ie w powiecie panuje szczegół nie trudna sytuacja. będąca sp u ściz ną monokultury przemysłowej. 7 . Ochrona zdrowia - w szczegó lności duży nacisk kładzio n y jest na rozwój opiek.i paliatywnej oraz p op rawę dos t ęp nośc i u sług dla mie sz k ańców. 8. Oświata, a w szczegó ln ośc i um ożliwienie mlodzi eży bezpła tnego kształ cenia na poziom ie wyższym zawodowy m na terenie pow iatu - w tym celu podejmowane są inicjatywy na rzecz utworzenia wyższej pub li cznej szkoły zawodowej - inicjatywa ta ma bardzo szerokie grono zwo lenn ików (w ład ze mi asta. in stytucje poza rządowe) - oraz dostosowanie siec i szkó ł do potrzeb lokalnych (np. zostali powołani pełnomocnicy miasta i pow iatu ds. dostosowania sieci szkół podstawowych i gimnazjów w południowej częśc i miasta)..

(15) Itwyrll cjolla/iwcja. samorządu IV. powiecie starachowickim. 9. Sprawy obywatelsk ie (w tym. także. zabezpieczenia na wypadek. kl ęs k. żywio łow yc h) .. 10. Promocja powiatu - wyjśc i e na zewnątrz z ofert'l, jaką mo że pow iat w ce lu przyciągnięcia inwestorów. Inne zadania b i eżące nie mogą być uznawane za priorytety w działalności powiatu z uwagi na niemożność desygnowania na ich realizację w i ększych kwot z budżetu powiatu. zaproponować. 6. Powlqzanla Instytucll samorzqdu powiatowego w Starachowicach w układzie regionalnym I ponadregionalnym Powiat - gminy. Po. począ tk owym, dość. trudnym i nicpewnym okres ie wymiana informacji powiatem i gmi nami pow iat u zaczyna przebi egać coraz sprawniej. Stosunkowo długo trwało przekonywanie gm in powiatu starachowi cki ego, że funkcjonowanie powiatu nie ograniczy w żaden sposób kompetencji gm in. Patrząc na ws pó łp racę powiatu z gminami m oż na zaobse rwowa ć pewne napięcia . W szczegó ln ości chodzi tu o funkcje reprezentacyjne, czy li o 10, kto i w jakim zakresie jest gospodarzem terenu . Trudn ości te, których z pewnością nie można okre ś l ić mianem konniktu , zauważa l ne są w przypadku relacji starosta starachowicki - prezydent miasta Starachowice. Napięc i a tego typu ni e występują w przypadku relacji starosta - wójtowie pozostałyc h gmin . Przykładem dobrej komunikacji pomiędzy powiatem i gm inami jest ugrun towany już zwyczaj zapraszania na każdą sesję rady pow iatu przedstawicieli w ład z wszystkich gmin powiatu. Powiat starachowicki angażuje się w przedsięwz i ęcia wyk raczające poza zakres swych ustawowych zadań . PrLykladem tego jest daleko idąc a współpraca z gmi n ;ł Pawłów, polegająca na praktycznym przejęciu do realizacj i inicjatywy budowy domu opieki paliatywnej. Gmina organizacyjnie nie mogła sobie poradzi ć z t ą inwestycją. Przystąpienie pow iatu do budowy domu opieki pal iatyw nej, reali zowanej ze środków pozabudżetowy ch, stwo rzyło sza n sę na pomyś ł ne doprowadze nie tej inwestycji do kOlka. Mimo że z auwa ża lne są duże pos t ępy w układaniu stosunków pow iatu z gminami, to jed nak wspó ł pracę tę oceni a s i ę stosu nkowo ni sko. Przyczyn tej sytuacj i dopatrywać się moż n a wśród takic h aspektów,jak : - uwarun kowania personalne; w większości przy padków przewodniczący zarząd ów gmi n dz i a ł ają w sa m orządzie od co najmniej dwóch kadencji. Osoby te liczyły na pozyskanie pieniędzy od powiatów, glównie na rozwój infrastruktury pełniącej funkcje po nadlokalne. Najbarrłziej dobitnym tego przykład e m były oczekiwania wobec a n gażow ani a środ ków powiatowych w modernizację dróg gminnych . W rzeczyw i stośc i sta ł o się zupe ł nie inaczej. Pod pi sane zos t ały pom i ędzy.

(16) Marcill lawicki bowiem porozumi enia , na mocy których to gminy współfinansują remont dróg powiatowych; - gminy generalnie nie dos trzegają kreatywnej roli powiatów w inspirowaniu polityki ponadlokalnej, np. w zakresie walki z bezrobociem czy promocją powiatu; - pomimo zalożen reformy mówiącej o nienaruszalności zakresu swego działania, gm iny wyrażnie obawiały s ię dotrzymania tych postanowien. I stnieją szanse na pełnienie przez powiat roli konsolidacyjnej , lecz jedynie w wybranych obszarach, do których można za li czyć: opiekę zdrowotną, promocj ę. politykę edukacyjną, zakres działania powiatowych s łu żb, inspekcji i straży oraz być mo że drogownictwo.. Powiat - województwo Współpraca powiatu z województwem przebiega dobrze i bez konniktów. Z uwag i na udział we władzach powiatu członków AWS. relacje z wojewodą są z natury rzeczy dobre. Z kolei ud zia ł w wojewódzkich władzach samo rzą dowych PSL pozwala na utrzymywanie równi eż dobrych stos unków z tym samorządem poprzez koalicyjnego partnera we w ł adzach pow iatu - sojuszu Przymierza Społecznego i Komitetu Wspólna Sprawa. Współpraca powiatu z samorządem województwa była szczególnie intensywna w trakcie procesu tworzenia strategii rozwoju województwa święto krzy skiego. Zarz.,d województwa na konwencie sta rostów województwa św ięto krzyskiego zaprosił powiaty do uczestniczenia w procesie budowania strategii. Władze powiatu z zadowolenie m obserwują , iż większość wniosków powiatu - zg łaszanych celem uwzględnienia w strategi i - znalazła się w jej ostatecznych zapisac h. Dużą aktywność w tym zakresie wykaza li wywodzący s ię z terenu powiatu radn i Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego. Również w sprawach bieżących i istotnych dla rozwoju powiatu obserwuje s i ę dobry klimat do współpracy. Przykładem m oże być popieranie s tarań w ład z powiatowych w sprawie utworzenia w Starachowicach filii Akademii Święto krzyskiej.. Powiat - inlle powiaty Poza układem powiat starachowicki - gminy powiatu starachowickiego, o jakości wspólpracy pomiędzy powiatem i innymi podmiotami samo r ządu decydują w dużej mierze czyn niki polityczne. Czyn nik ten determinuje również stosunki powiatu starachowickiego z innymi powiatami. Województwo św ię tokrzyskie jest zdominowane przez koalicje z udziałem SLD. Na szczeb lu powiatu jedynie w dwóch powiatach w województwie, tj . skarżyskim i starachowickim, utworzone zos tały koalicje, w których wladzę sprawuje AWS. Taki stan rzeczy tworzy układ , w którym naturalnym partnerem powiatu starachowickiego jest powiat skariyski. Nie oznacza 10, że komakty powiatu starachowickiego z innymi powiatami są nieprzyjazne..

(17) srarachowickim Na przykładzie powiatu starachowic kiego stwierdz i ć należy, że nie ma żad nych instytucjonalnych form współpracy pomi ędzy tym i jednostkami. J eśli można mówić o jak i chś formach współpracy, to są nią zwykle fachowe porady zasięgane u ko legów w sąsiednich powiatach. Dotyczą one np. wzorów pism i dokumentów. interpretacji przepisów itp. Są to kontakty nieformalne, prywatne, które w sposób niezinstytucjonalizowany wspomagają bieżące pełnienie obowiązków przez pracowników starostwa. Powiat - mieszkwlcY Korzystnie układają się również relacje między powiatem a mieszkańcami, czego dowodem jest coraz powszechniejsze rozróżnianie przez mieszkańców zakresu usług świadczonyc h przez administrację gminną i powiatową. Obecny stan jest wed łu g starosty rezultatem między innymi dobrej wspó łpracy z mediami. W szczególności owoc uj ą cykliczne publikacje o charakterze inform acyjnym w prasie oraz okresowe wystąpienia reprezen tantów powiatu w lokalnym radio i telewizji. Z punktu widzenia urzędników administracji powiatowej nie jest ł atwo określić, jak w rzeczywistości przebiega proces konsolidacji mieszkańców wokół instytucji powiatu. Nie brakuje opi nii , że mimo poprawy wiedzy wś ród mieszkańców o zakres ie u s łu g świadczonych przez samorząd powiatowy, nadal jest allil jeszcze znikoma. Najprawdopodobniej dla mics:tkańca jest oboję tn e. czy sprawę załatwia w urzęd zie rejonowym czy powiatowym, w obu przypadkach bow iem odbywa się to w zasadzie w identyczny sposób. Powiat - organizacje pozarządowe i grupy spolecZlle Organizacje pozarządowe działające w powiec ie starachow ickim zorien towane są na różne formy aktywności. Część z nich realizuje swoje statutowe zadania z bardzo pozytywnym i rezultatami, nie brak jednak równiez. takich, które mają na celu jedynie poszukiwanie funduszów na swoje zadani a i następ nie ich. wykonywanie w możliwie minimalnym stopniu. Bezwzględną e litę organizacji pozarządowych w powiecie starachowickim stanow ią organizacje świadczące pomoc środowisk u osób niepełnosprawnych. Ta grupa organ izacji jest g ł ównym partnerem społecznym powiatu i kontraktorem jego zadań. Ciekawy kształt, świadczący o postępie procesów instylucjonal izacj i w powiecie starachowickim, przyjęło zdy nami zowanie prac nad uruchomieniem Muzeum Wielkiego Pieca. W celu wsparcia pow iatu w tych działaniach wyło niła się i skrystalizowa ła nieformalna grupa lokalnych przedsiębiorców. 70-80-osobowa rzesza reprezentan lów lokalnego biznesu finansowo i organizacyjnie pomaga doprowadzić tę inicjatywę do końca, nie będąc przy tym bezpośred nim beneficjenlem przedsięwzięcia. Powiat - iI/ile podmioty Powiat nawiązal współpracę zagrani czną z ni emieckim towarzystwem technicznym w zakres ie ochrony zabytków tech niki (Zespól Wielkiego Pieca).

(18) Marcin Zall'icki celem wspó lnego występowan i a o ś rodki unijne na realizację zadań z tego zakresu (Dolina Kamiennej - zabytki techn iki ). Duże znaczen ie w życiu i przezwyciężaniu problemów powiatu przyw iqzuje siC do działań posłów ze Starachowic (w zakresie spraw związanych z bezrobociem, inicjowaniem różnych przeds i ęwzięć) oraz dobrej współpracy z parafiami katolickimi, które szczególnie są aktywne w takich obszarach,jak wolontariat, o raz w działaniach w ramach programu "bezpieczny powiat".. 7 . Podsumowanie Badania przebiegu procesu instytucjona li zacji powiatu starachowickiego do wyciągnięcia następ ujących wniosków. Znamienne j est angażowanie się powiatu starachowickiego w sprawy, które nie należą dojego podstawowych, ustawowych obowiązków. Przyk ła dami tego są priorytetowe traktowanie budowy zak ładu o pi eki paliatywnej i duże zaa ngażowa ni e w pomyś l ne zakończenie budowy szpi tala - obiektu ważnego dla mi esz k ańców powiatu , ale będącego zadaniem centralnym, nie powiatowym . Aktywność la świadczy o tym, że mówiąc o instytucjonalizacji powiatu stara chowickiego, najeży ws kazywać na dwa aspekty tego procesu. I . Instytucjonalizacja wokó ł realizacji zadań ustawowych. Proces ten . choć z pewnymi trudnościami, ale natury raczej finansowej niż organizacyjnej, przebiega stosunkowo sprawnie. Powiat realizuje swoje zadania i kompetencje w stopniu adekwatnym do posiadanych zasobów. Należy oczek iwać. ze pos tęp decentralizacji finansów publicznych korzystnie wpłynąłby zarówno na standard ,jak i zakres usług świadczonych przez powiat starachowicki. 2. Instytucjonalizacja wokół innych spraw nie wynikających z obow i ązków ustawowych. Ten drugi aspekt jest równie ważny, a być może ważniejszy ni ż "doc ieranie się" powiatu w obszarze j ego ustawowych obowiązków. Chodzi tu o ksztallowanie s i ę nowych pól aktywności samorząd u powiatowego , tj.: integracja g min , aktywizacja i angażowanie lokalnego biznesu w sprawy publiczne , angażowanie się w inwestycje gminne, podejmowanie roli med iatora w sprawach inwestycji ponadgminnych itp. Tc nowe funkcje powiatu starac howick iego bez wątpienia wpływają na jego końcową ocenę,jako podmiotu władzy publicznej. sk łaniają. Build ing Self-government. Insłitułi ons. in the Starachowice Powiat. This ar1icle analyscs the emcrgencc of inslitutional models for (he actions of pub lic authorities in the Starachow ice powiat. The issues examined in Ihe ar1icle provide <In cvaluation of progress in inslitution-building in the Starachowice powiat from the poinl of view of powiat officials. The ar1icle was prepared on the basis of direcl interviews conducted wit h powiat adminiSlration employees in Starachowice as well as on the. basis of source documents. Using.

(19) · starllcl/OlI'ickim this research method, the analysis or the inSlitution.bui lding process co\'ered the fol1owing aspeets: - the organization of powitll self·government instilulions in Starachowice, _ the funclion s sel f-governmcnl institut ions perform in the Swrachowice powiat, - Ihe links between POW;CI' se lf-go"crnmenl insli tulions III Starachowice on a regional and supra-regionallcvcl. The research results point lowards the exislencc oftwo aspects oflhc instil ution.building process in the Star.\chowice pOW;CI' . I. Inslllullon-building invoh'lIIg lhe performance or sIalUlOry lasks. whkh, despile certain dlfficultles of a financial ralher than organlsaliona l nalure. is procceding relatlvely well . The IJOlI'iar performs ils lasks:ll a !Cvcl commcnsurJte wilh Ihe resources at ils disposal. 11 may be expected thal progress in Ihc decentrJlization or public finanees would positi"cly affeel bolh thc standard and scope of serv iees delivered by Ihe Starachowice pow;al. 2. Inslllution-building involving issues other Ihan thoS!! connecled with the performance or st:llutory tasks. This aspcel is just as, and possibly morc, imporlanl than Ihe powim meeting iu legaj obl igations . lt in"olves Ihc development of new areas or aClivity, such as commuOlly W"WIlI) IIllegrJ.llon, the act1vallon and engagement of local businesses in publie Issues. In"olvemclII in commu nit y (gm/Iw) inveslments. 1lledlalloll in cross-C01ll 1llunal (gll1i/l(l) inveslmcnls, ctc. These new powilll fUIICtiolls h:!"c an imporwnl imp:!ct on the gcneraJ evalual ion of Ihe powiat as a public authority..

(20)