520 K ron ika
Stanisław a rekrutow ali się zarówno z przeciw ników Fam ilii, której biskup kra kow ski był stronnikiem , jak i z grona osób zw alczających nowe kierunki filozo ficzne i ośw iatow e. Andrzej Stan isław był zw olennikiem i propagatorem tych ostatnich. Popierał spraw ę założenia Collegium N obilium przez leatyn ów i pijarów, opiekow ał się zdolnym i adeptam i filozofii recentiorum. Miał w ięc Andrzej Załuski w rogów jako działacz z obozu Czartoryskich i jako zw olennik odnowy w nauce i oświacie.
Fakt, że dw ukrotnie odraczano inaugurację B iblioteki oraz ostatecznie zre zygnow ano z uroczystego jej otwarcia, zw iązany jest nie tylko z trudnościami, jak ie stw arzał braciom obóz zachowawczy, ale także z nieporozum ieniam i pom ię dzy sam ym i założycielam i fundacji. Braci Załuskich dzielił zaw zięty opór o to, który z nich posiada w iększe prawo do rozstrzygania o spraw ach fundacji. Józef Załuski rozw inął ożywioną akcję, aby przekonać w spółczesnych, że jest jedynym twórcą Biblioteki. Można sądzić, że pew ne działania przeciwników fundacji m ogły służyć referendarzowi za pretekst do uniknięcia uroczystości inauguracyjnej, która m iała podnosić zasługi jego brata.
* *
*
W dyskusji w zięli udział kolejno: mgr A. M atuszewski, doc. I. Łossowska, doc. I. S tasiew icz-Jasiuk ow a, dr R. Ergetowski, dr R Róziewicz, prof. W. Voise, mgr M. K inow ska, mgr J. Jarzęcka i doc. K. Targosz.
D yskusja skupiła się wokół przedstaw ionych przez referenta trudności zw iąza nych z otw arciem Biblioteki. U czestnicy zebrania podnosili różnorodne pochodzenie niechęci do Biblioteki — począwszy od spraw ogólnych, o charakterze politycz nym — poprzez nietolerancję i ksenofobię — aż do osobistych niechęci i animozji. Dr J. R óziewicz podkreślił, że brak dokumentu rozstrzygającego jednoznacznie spraw ę inauguracji B iblioteki czyni rozważania na ten tem at domysłami i hipo tezami. Przypom niał zebranym, że każda .w ielka inicjatyw a społeczna w w ieku X IX spotykała się z zaciekłym oporem. Biblioteka Załuskich, choć w cześniejsza o stu lecie nie było pod tym w zględem w yjątkiem . W tym m iejscu przypomniano ostrą opozycję kręgów zachow aw czych w obec pijarskiego Collegium Nobilium i KEN. W ątek ten podchw ycił prof. Voise, który zwrócił uw agę na fakt, iż niechęć społe czeństwa polskiego wobec now ości sięga w iek u XV. Ta swego rodzaju „ciągłość tradycji” — w yrażająca się w konserw atyzm ie części społeczeństwa, ksenofobii i nietolerancji — da się obserwować w każdej epoce historycznej.
Na koniec zabrał głos referent stwierdzając, że zjawiska, które pozostaw iły po sobie nikłe albo tylko pośrednie źródła, są trudne do zbadania, ale szczególnie ciekaw e. Do takich w łaśn ie należy sprawa otwarcia Biblioteki Załuskich.
Małgorzata K in ow ska (W arszawa)
PO SIEDZEN IE ZAKŁADU H ISTO RII O RG ANIZACJI NAUKI IHNOiT
W dniu 20 listopada 1981 r. odbyło się zebranie, na którym dr Halina Horo- dyska przedstaw iła referat p.t. D zieje Konkursu im. Lindego w latach 1876— 1885. R eferat ten jest fragm entem w iększej pracy, m ającej na celu ukazanie znaczenia tego Konkursu w nauce, w tym w ypadku stym ulującego badania nad językiem polskim , co m iało n iezw ykle doniosłe znaczenie w w arunkach rozbiorów. Przed staw iony fragm ent om awia pierw szy okres funkcjonow ania fundacji Konkursu im. Lindego, kładąc głów ny nacisk na opis przebiegu poszczególnych konkursów
K ronika 521
oraz ocenę nadsyłanych prac. Szczególnie interesująco w ypadł problem oceny prac konkursow ych przez kom isję powołaną, zgodnie ze statutem fundacji, przez A k a dem ię U m iejętności w K rakowie. Sprawa ta b ow iem nie była dotąd znana, po niew aż komisja kierowała się zasadą tajności recenzji prac n ie nagrodzonych oraz zachowania anonim ow ości ich autorów.
N astępnie zadano referentce w iele pytań, m ających na celu w yjaśn ien ie n iek tó rych problem ów, m.in. kryterium periodyzacji historii Konkursu; anonim ow ości prac nadsyłanych na Konkurs; tajności recenzji prac nie nagrodzonych; preferencji prac pisanych sp ecjalnie na Konkurs; publikacji prac nagrodzonych; w ielk ości fu n duszu fundacji; kryterium oceny rozpraw przez kom isję AU i przyznaw ania nagród. D yskusję podsum ow ał doc. Bohdan Jaczew ski, który podkreślił celow ość badań nad m iejscem K onkursu im. Lindego w polskim życiu naukow ym oraz jego rangę w porównaniu z innym i konkursami.
Elżbieta S ztra j (W arszaw a)
ZEBRANIE ZESPOŁU H ISTO RII NAUK ROLNICZYCH IHNOiT
Dnia 22.IX.1981 r. odbyło się w K rakow ie zebranie Zespołu H istorii Nauk Rol niczych z udziałem jego członków oraz zaproszonych gości. K ierow nik Zespołu — doc. Stan isław Brzozowski — przedstaw ił stan prowadzonych badań i m ożliwości ich publikowania. N astępnie w ysłuchano 2 referatów .
Pierw szy z nich, pióra dr W acławy Szelińskiej pt. P ro b le m a ty k a rolnicza u Jana Długosza, p ośw ięcony był om ów ieniu elem en tów dotyczących gospodarstwa w iejskiego, w ystępujących w dziełach J. Długosza Chrographia Regni Poloniae (1455—1480) oraz Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis (1470— 1480). W opisach poszczególnych m iejscow ości i regionów Długosz uw zględnił rodzaje gleb i ich żyzność, rozm ieszczenie pól uprawnych, łąk, pastw isk i lasów oraz w ystęp ujące w nich gatunki zw ierząt. Przy okazji inw entaryzacji dóbr kościelnych w diecezji srakow skiej podał zasady regulow ania dziesięciny i odbywania pańszczyzny. Infor m acje te, aczkolw iek w ystępujące ubocznie w dziełach D ługosza, dają obraz sto sunków rolniczych w XV w. W dyskusji — w której uczestniczyli doc. Brzozowski, dr K osiek i dr Oleszakowa — zwrócono uwagę na fakt, że nikt spośród w sp ół czesnych D ługoszow i n ie zajm ował się szerzej tem atyką rolniczą i stąd znaczenie jego dzieła rów nież na tym polu. Zastanawiano się także nad m ożliw ościam i w y korzystyw ania obcych źródeł rolniczych przez autora.
N astępny referat pt. Działalność naukowa i d y d a k ty c z n a K ółka Rolników S tu d en tó w UJ w latach 1891— 1939 w ygłosiła mgr Elżbieta Orman. A utorka podkreśliła dużą aktyw ność naukową członków Kółka przed 1914 r., przejaw iającą się w licz nych poważnych odczytach i dyskusjach; n atom iast w tzw. okresie m ięd zyw ojen nym silniejszy akcent kładziono na działalność dydaktyczną i rozryw kową. R efe rentka om ówiła rów nież prace w ydaw nicze kółka — zw łaszcza publikow anie skryptów oraz działalność jego biblioteki. W dyskusji zwrócono u w agę (dr Laszczka, dr K osiek, doc. Brzozowski, dr Szelińska, mgr Ozga) na brak drukowanych spra wozdań Kółka R olników z początku lat dwudziestych, a także na przyczyny zmian profilu jego działalności po I w ojnie św iatow ej, brak zainteresow ania praktyką rolniczą. Podkreślono duże powodzenie skryptów — w ydaw anych przez Kółko — w uczelniach zagranicznych skupiających Polaków.
Ligia Hayto (K raków )
