razem z nami Majstruj W dziale propozycje" znajd Pastwo nie tylko wskazówki - co, jak

Pełen tekst

(1)

(2) Majstruj. razem z nami Do Jest. rqk Czytelników trafia kolejny zeszyt „Sam Zrobi - Encyklopedia". on utrzymany w przyjtej przez redakcj konwencji, zwaszcza w trzech. dziaach: „technologie", narzdzia" „materiay". Zmodyfikowany zosta dzia „propozycji". tym numerze sq one monotematyczne, podporzd,,. i. W. idei: konstrukcjom rónego rodzaju, czsto egzotycznych nas nieznanych - gier. Bdzie to - jak nam si wydaje — unikalne wydawnictwo, przedstawiajce gry Dalekiego Wschodu, Chin Japonii. Znajd si take w nim gry popularne w dawnej wspóczesnej Europie,. kowane jednej i. u. i. i. pochodzce. W i. w. z. Egiptu. i. Indii.. dziale „propozycje" znajd Pastwo nie tylko wskazówki - co, jak gier. to te z czego zrobi, ale równie syntetyczny wykad zasad pewnym sensie jest nowoci. Nie wyjanialimy dotychczas — na przy-. H. kad - sposobu uytkowania pawlacza lika. pod. czy. Inaczej jest z. wykonanego przez. siebie sto-. gdy wykonane meble miay urzdzeniami do gier — zwaszcza. oczywiste przeznaczenie. tymi, których dotd nie nie wystarczy podanie spo-. telewizor,. W. znalimy w naszym kraju. tym przypadku materiaów. Naley poda reguy gier. Na przykad sobu wykonania oprócz opisu wiekowej gry, popularnej po dzie dzisiejszy w Korei — Tjak-ma-czo-ki (gra w trzy pary) redakcja postaraa si o zwizy wykad jej podstawowych regu. Tak te postpuje z grami: Pachisi, Mandaryn, Klipklap propozycje pozostaymi — a jest ich dziewi. Mamy nadziej, Zeszytu CC 86 „Sam Zrobi - Encyklopedia" niejako podwójnie wypeni zadanie poytecznego spdzenia wolnego czasu. wówczas, gdy bdziemy konstruowa wybrane urzdzenia do gry, wtedy — gdy wraz z przyjaciói. e. i. I. i. mi. bdziemy odpoczywa. przy grze.. Pragniemy te zwróci uwag pastwa na stron estetyczn wykonania gier. Musz one by barwne, starannie wykonane, by cieszy swym zewntrznym wygldem nasze oko stwarza warunki do aktywnego wypoi. czynku. I. wikszym uznaniem Czytelników w naszej redakcji dzielcie si swoimi spostrzeesi dzia porad. Piszcie do nas Bdziemy take wdziczni za nadesane do nas propozycje urz-. jeszcze jedno. Coraz. cieszy niami.. i. dze, które sami zbudowalicie. Oczekujemy wic na listy. yczymy zatem udanych konstrukcji, a póniej sukcesów w grach zespoowych.. REDAKCJA.

(3) 4. TCCHNOiOOlC. Geometryczne metody trasowania. 16. 14 Tarniki. '. Strugi. rczne do drewna. 20. 22. Kleje. Klej. do drewna. z. kasztanów. Angielski. Tajemniczy. cymbergaj. labirynt. 28. 43. Samotnik. Klip-Klap. Skrzynkowe. meble ogrodowe. 46 Tjak-ma-cio-ki Stolik. 48. z. misek. Peryskop. ^. AjM| <»WU|#I% S^gummmk VAA2|lf ^P^Silll WwWWW ***zV*~Of>*4*o. REDAGUJE ZESPÓ: Danuta Podkomorska Jan wicz. redaktor. naczelny,. Dembiski - zastpca redaktora naczelnego, Grayna Jakubo- sekretarz redakcji, Zofia Bieszczanin, Anna Dbrowska,. Adam B. Empacher, Lucjan Januszewski, Donata Naumienko, Jerzy Janusz Polaski, Konrad Widelski, Wojciech Grzymaa - konsultacja graficzna, Zofia Wojnar - opracowanie graficzno-techniczne, Andrzej Ptaszyski - rysunki, Andrzej wietlik - okadka. ADRES REDAKCJI: 00-955 Warszawa, ul. Mysia 2, telefony: 21-06-49, 21-03-71 w. 410, 498. 546. Do opracowania numeru wykorzystano fotografie róda: Spiele der Welt, Complete do-it-yourself. razie publikacji, zastrzega sobie prawo Redakcja przyjmuje artykuy nadesane przez Czytelników. ich skracania, w przypadku negatywnej oceny merytorycznej - artykuów nie odsya. WYDAWCA: Pastwowe Przedsibiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita" Zespó Redakcji SAM, 00-950 28-12-41. Cena egzemplarza - 120 i. Warszawa, ul. Mysia 2, telefony centrali: 21-03-71 Druk: Olsztyskie Zakady Graficzne im. Seweryna Pieninego, zam. 1164 Copyright 1986 by „Sam Zrobi Nakad 300 000 egz. Zamówienia ogosze przyjmuje PPW „Rzeczpospolita" - Dzia Ogosze, 00-950 Warszawa, ul. My2 - 25%, - HI strokolor dodatkowy sia 2, te. 29-86-14. Ceny ogosze - 1 cm - 260 z. Dopaty: na okadki - 50%, - IV strona okadki - 100%. Koszty opracowania graficznego ponosi zleceniodawca. Stali klienci mogq korzysta z bonifikaty. Za tre ogosze redakcja nie odpowiada. P-53/202 Pietrzyk,. i. W. i. ©. ..

(4) Geometryczne metody trasowanie MAREK LATA. gadkie drewno (ub pyta drewnopochodna) kreli si oów-. ton,. kiem typowym sprztem krelarskim. Do rysowania na papierze. i) Pokrto. ito. floMadnego. wielkoci. ustawienia. Blokada. stosuje si oówki z grafitem o twardoci 2H do 4H, na drewnie materiaach drewnopochodnych - HB H.. promienia.. i. i. Rysunki na blachach wymagaj stosowania punktaka, rysika traserskiego oraz cyrkla traserskiego, przy czym do rysowania na blachach mikkich (np. stopy. aluminium) mona uywa cyrkla krelarskiego wyposaonego. 6). w kocówk z ig. Wielko przyrzdów zaley. od rozmiarów wykonywanego rysun-. Uywany przymiar (potocznie linijka) nie. ku.. Jiniowy. moe by. od. krótszy. wymiaru. konieczne. najwikszego. Moe. jego. te okaza si. stosowanie cyrkla z przeduaczem ramienia lub cyrkla. drkowego.. Przed trzeba niczny. Podstawowe przyrzdy krelarskie: a) — cyrkiel drkowy, b) — cyrkiel krelarski (strzaki wskazuj miejsca kasowania tuzów), c) - przeduacz ramienia cyrkla, d) - wymienna kocówka cyrkla (z ig), e) - sposób ostrzenia grafitu w cyrklu, f) - sposób ostrzeRys.. nia. I.. oówka. Niektóre. mogq. by. metody. geometryczne. pomocne. krelarskich.. nakrtek. radekowa-. przyrzqdów,. nych oraz wkrta zaciskajcego przegub znajdujcy si na jednym z ramion. Opór przestasi wkrtem reguluje wiania umiejscowionym w pobliu pocyrklach ramion (w czenia krajowych jest on przy napisie. si zastosowa które powinno przypadku do trasowania. gdy podoem jest papier, kar-. SKALA). Prostoliniowo prowadzonych linii kontroluje si wzrokoniec kowo, trzymajc jeden. Przyrzqdy. przy traso-. i. przyrzdów. Cyrkle nie powinny mie luzów: przy zmianie rozwarcia powinny natomiast stawia wyrany opór. Luzy kasuje si przez siine do-. krcenie. waniu, tj. wyznaczaniu na powierzchni materiau czy przedmiotu linii lub figur o zoonym ksztacie. Prace traserskie moatwo na wykonywa prostymi dostpnymi przyrzdami krelarskimi.. przystpieniem do pracy skontrolowa stan tech-. Twardo chni. i. charakter. trasowanego. okrelaj. rodzaj. W. powierz-. materiau.

(5) linii. je]. przechodzca przez jego rodek) oraz rodka danego odcinka. obu metod pokazano na przykadzie wykrelania wieloktów. si na pasko. Tak. - wykrelanie dwusiecznej kta (prosta przechodzca przez jego. foremnych. i. Oówki. ostrzy. „tpi si" stosunkomona uzyska cien-. zaostrzone. wo wolno kie. wzdu. patrzc blisko oka krawdzi podunej.. i. Podstawowe przyrzdy. linie.. krelarskie przedstawiono na. sunku. ry-. kt. dzielca wierzchoek dwa równe sobie kty) i. na. Metody stawione. s. podstawowe na. przed-. rysunkach 2-8.. skomplikowanych. prac. s. - wykrelanie gej. prostej danej prostej i. - wyznaczanie. prostej. Wielko równole-. prostopadej. do. przy. figur. rysowaniu. opisanego. dugoci. przedstawiono i. 18.. Jeli. wykrelania na rysun-. nie. ko-. jest. dokadnej elipsy, mona si posuy figur zwan owalem (jest bardzo zbliony do niej ksztatem). Sporysowanie. nieczne. linii. i. uków. Niejednokrotnie przy trasowaniu. geometrycznych. moe by. okre-. lana dwojako: wielkoci okrgu. symetralnej (prodo odcinka,. prostopada. sta. figur. geome-. skich proste metody tryczne, takie jak:. metody. Wykrelanie. Wykrelanie bardziej krelar-. 9-16).. (rys.. sób wykrelania owalu przedstawiono na rysunku 19.. Metody podstawowe Podstaw wykonywania. elipsy. kach 17. - podzia odcinka na n równych czci.. t.. Praktyczne. jej. stpowania. na. figurze. lub. Sposób powykorzystaniem. boku. z. krzywolielementów ksztatów niowych istotne jest uzyskanie pynnej zmiennoci linii konturowej elementu. Metody wykrela-. nia. uków. stycznych. do. siebie. do prostych przedstawiono na rysunkach 20-23. oraz. A. / /. < 3. Wykrelanie prostych prostopadych i równolegych do prostej p przy uyciu trójkta Ryl. 2.. przymiaru liniowego: przyprostoktnych trójkta ustawia linii p (pooenie A) a do jego przeciw prostoktnej dosuwa przymiar jak na ry(ekierki). i. • jedn z s/ wzdu. sunku. •. trójkt. przesuwa. przymiaru, np.. s/. wzdu. nieruchomego. do pooenia B. • przyprostoktne trójkta wyznaczaj: prost r równoleg oraz prost q prostopad do prostej. Wykrelanie prostopadej do danej prop i przechodzcej przez punkt A: • z punktu A zakrela si uk, który przetnie si z prost p w punktach B i C • z punktów B i C zakrela si jednakowym promieniem luki, które przetn si w punkcie D, lecym po przeciwnej stronie prostej p ni Rys. 3. stej. punkt A,. •. przez punkty A r przechodzca prostopada do prostej p. prosta. jest. i. D. p. 5.

(6) V9. i Z i. Wykrelanie prostej prostopadej do prop przez punkt A lecy na tej prostej: punktu A zakrelamy uk o dowolnym promieniu, otrzymujc na prostej p punkt B • z punktu B zakrelamy uk tym samym promieniem, otrzymujc punkt C • przez punkty B i C wykrelamy prost • z punktu C zakrelamy uk o promieniu jak dotychczas, ai do przecicia z prost q i otrzymujemy punkt D • punkty D i A wyznaczaj prost r prostopad do p Rys, 4. stej. •. z. Rys. 5. Wykrelanie prostej przechodzcej przez okrelony punkt A równolegej do danej prostej m: • przez punkt A prowadzi si dowoln prost n przecinajc prost m. Jej przecicie z prost m wyznacza punkt B • z punktu B promieniem Rn równym dugoci odcinka AB zakrela si uk do przecicia z prost n, otrzymujc na niej punkt C • z punktu C prowadzi si dowoln prost o do przecicia z prost m, otrzymujc na niej. a. punkt. D. • z punktu odcinka CD. Wykrelanie. symetralnej. danego odcin-. ka AB;. • z punktów A i B zakrela si uki promieniem wikszym od poowy dugoci odcinka AB • punkty C i D przecicia tych uków wyznaczaj symetraln s odcinka AB • punkt E jest rodkiem odcinka AB Rys. 7. Wyznaczanie dwusiecznej kta: z wierzchoka A kta o ramionach p. •. 6. /. W A. 2. 1. 3. 1. 4. 5. h. 8. D. promieniem Ro równym dugoci zakrela si uk do przecicia z prost o, otrzymujc na niej punkt E • punkty A i E wyznaczaj prost p równoleg do prostej m Rys. 6.. ty. krel si dowolnym promieniem uk, otrzymujc w miejscach jego przecicia z ramionami p oraz q punkty B i C • z punktów B i C zakrela si tym samym promieniem uki do ich przecicia, które wyzna-. a. cza punkt • punkty Rys. 8.. D A. i. D wyznaczaj dwusieczn. r. kta. Podzia danego odcinka AB na n rów-. nych czci: • przez punkt. A prowadzimy pomocnicz prost m pod dowolnym ktem ostrym do odcinka AB,. i. q za-. •. na. prostej. m poczynajc od. punktu. A. od-.

(7) s i z t. Xc. E. o. i. A. B. CO. 6. mierz si n jednakowych odcinków o dowolnej uki. dugoci (powstan punkt V, 2', 3* itd.) • kocowy punkt ostatniego odcinka na. m czy s/ prost • przez punkty V,. t. z. prostej. punktem B. prowadzi si proste równolege do prostej t, przecinaj one odcinek AB w punktach 1, 2, 3 itd., dzielc go na n równych czci 2',. 3' itd.. na ich przeciciu z okrgiem otrzymuje i punkty D i E • z punktu D albo £ promieniem R kreli si kolejny uk i na jego przeciciu z okrgiem otrzymuje punkt F. •. po poczeniu odcinkami punktów. otrzymuje Rys. 10.. Rys. 9. Konstrukcja. szeciokta foremnego wpi-. sanego w dany okrg o promieniu R: • z dowolnego punktu A na okrgu zakrela si uk o promieniu R, otrzymujc na przeciciach z okrgiem punkty B C • z punktów B C promieniem R zakrela si i. i. ABDFEC. si szukany szeciokt. Wykrelanie trójkta. równobocznego. o. danym boku AB:. •. z. niu. w. •. punktów. R^AB,. punkcie C punkt C. A. a. jest. i. fi. do. zakrela si uki o promiewzajemnego przecicia. ich. trzecim. wierzchokiem trójkta. równobocznego. 7.

(8) s i X K. D. \. A. D <. 12. Rys.. 11.. Wykrelanie. (kwadratu) wpisanego niu R: • rysu/e. czworokta. w. foremnego dany okrg o promie-. s/ dowoln rednic okrgu. i. ^. otrzy-. muje punkty A i B • wykrela si symetraln rednicy AB (patrz rys. 6) otrzymujc punkty C / D • punkty A,C,B,D wierzchokami kwadratu. B. s. Rys. 12. Wykrelanie kwadratu o danym boku AB: • wykrela si prost p prostopad do AB. J. ^. przechodzc przez punkt A (patrz rys. 4) z punktu A promieniem równym dugoci boku AB zakrela si uk do przecicia z prost p otrzymujc punkt C • z punktów B oraz C zakrela si uki o promieniu równym dugoci boku AB. W miejscu i. \V. OT. •. przecicia otrzymuje si punkt D punkty A,C,D,B wierzchokami szukanego kwadratu ich. s. •. Rys. 13. Wykrelanie omiokta foremnego wpisanego w dany okrg o promieniu R: • wykonuje si czynnoci jak przy wyznaczaniu kwadratu (patrz rys. 1t) otrzymujc punkty. A,C,B,D. •. wykrela si dwusieczne któw zawartych midzy rednicami AB i CD okrgu (patrz rys. 7) • wymoczone dwusieczne przecinaj okrg w punktach H,E,F,G. •. otrzymane. punkty A,H,C,E,B,F,D,G. s. wierz-. chokami szukanego omiokta Rys.. 14,. sanego. • do. • rys.. 8. Wykrelanie piciokta foremnego wpi-. w okrg. o promieniu R:. rysu/e si dowoln rednic AB niej rednic (patrz rys. 6). i. prostopad. 15. • z punktu E zakrela si uk o promieniu EC do przecicia ze rednic AB, otrzymujc punkt F • z punktu C zakrela si uk o promieniu CF, do przecicia z okrgiem, w ten sposób uzyskuje si punkty G i H • z punków G / H zakrela si uki o promieniach równych dugoci odcinka CF; w miejscach, w których przetn one okrg otrzymuje si punkty t i i • wyznaczone w ten sposób punkty C,G,H,I,J wierzchokami szukanego piciokta foremnego. a. a. s. CD. wyznacza si rodek E promienia 6). OB. (patrz. Rys. 15.. Konstrukcja. wpisanego. w okrg. siedmiokta o promieniu R:. foremnego.

(9) • •. si symetraln p boku AB punktu A zakrela si uk o promieniu AB do przecicia symetralnej p w punkcie D • prowadzi si prost przechodzc przez punkty A D • wyznacza si dwusieczn kta zawartego pomidzy prost q a bokiem AB ai do jej przecicia z ukiem w punkcie C • przez punkt C prowadzi si prost r równoleg do AB ai do jej przecicia z symetraln p w punkcie E • odcinek DE dzieli si na poow, otrzymujc w jego rodku punkt 05, który jest w przyblieniu rodkiem okrgu opisanego na piciokcie o boku AB • z punktu D zakrela si uk o promieniu D05, otrzymujc punkt 07, który jest w przyblieniu rodkiem okrgu opisanego na siedmiokcie o boku AB • z punktu 07 zakrela si uk o promieniu jak poprzednio, otrzymujc na symetralnej p punkt 08, który jest w przyblieniu rodkiem okrgu opisanego na omtokcie o boku AB. a. rysuje. z. i. • w zalenoci od rodzaju wykrelanego wielokta z wyznaczonego odpowiadajcego mu rodka okrgu (05, 07 lub 08) zakrela si okrg przechodzcy przez punkty A B (na rysunku i. •. dowolnego punktu A na okrgu zakrela si promieniem R uk ai do przecicia z okrgiem, otrzymujc punkty B i C, • czy si te punkty odcinkiem przecinajcym z. O A w punkcie D odcinek BD odkiada si szeciokrotnie cyrklem na okrgu zaczynajc od punktu B • otrzymane punkty B,E,G Fi,IJ,F wierzchopromie. •. t. s. kami szukanego siedmiokta Rys. 16. Wykrelanie picio- siedmiota foremnego o danym boku AB:. i. omiok-. przedstawiono konstrukcj piciokta foremnego) • z punktu A zakrela si uk o promieniu AB, otrzymujc na przeciciu z okrgiem punkt F • z punktu F zakrela si uk o promieniu AB, otrzymujc na jego przeciciu z okrgiem punkt G, z którego zakrela si kolejny uk AB otrzymujc punkt H • po poczeniu odcinkami ssiadujcych ze sob punktów A,F,G,H,B otrzymuje si szukany piciokt (Dla siedmio- i omiokta postpowanie jest analogiczne). '. 9.

(10) Rys. 17. Wykrelanie wartociach póosi a. elipsy. •. i. uk o promieniu równym OA, otrzymujc na. ACBD o danych b paskiem papieru lub. punktu O (na przeciciu. przedueniem. ciciu. •. • czy si Uni prost. na pasku papieru, tektury itp. odmierza si oznacza odcinki PM=b i PN=*a w sposób przedstawiony na rysunku, otrzymujqc „linijk" typu „X" lub „Y" • przedua si osie elipsy, otrzymujc proste •. i. Y. •. przesuwa si „linijk" typu „X" lub „Y" w sposób, aby punkt N zawsze lea na prozawsze na prostej x stej y, a punkt • punkt P „linijki" wyznacza kolejne punkty taki. M. elipsy. Wykrelanie elipsy ACBD o danych wartociach pólosi a i b sznurkiem: • z punktu C zakrela si uk o promieniu R=a, otrzymujc punkty Fi F2 (ogniska elipsy) • w punktach Fi F2 wbija si pineski (ewentualnie cienkie gwodziki) w taki sposób, aby pozostawi luz midzy ich ebkami a powierzchRys.. 18.. i. i. ni. rysunku. do pinesek przywizuje si kawaek cienkiego sznurka lub mocnej nici w taki sposób, aby odcinek sznurka znajdujcy si midzy pineskami mia dugo l"2a • kocem oówka napina si sznurek w sposób przedstawiony na rysunku. Przesuwajc oówek po torze, na jaki pozwaa stale napity sznurek,. si kontur szukanej. Rys. 19.. AB. i. Wykrelanie. CD:. z. prze-. osi. s. tworzcych owal Rys. 20. Wykrelanie uku o danym promieniu R stycznego do przecinajcych si prostych p i. :. •. si. rysuje. proste. R do prostych p. •. i. s. i. t. równolege. (patrz. rys.. i. odlege o. 2). punkt t jest przecicia prostych s rodkiem szukanego uku styczneap do prostych p • z punktu zakrela si uk promieniem R. t. Wykrelanie uku o promieniu R2 stycznego w punktach A od zewntrz A' od wewntrz do uku o promieniu R1 i rodka 01 (dwa przy-. Rys. 21.. •. kreli. zakrela si. osi). CD, punkt E punkty A oraz C • z punktu C zakrela si uk o promieniu równym odcinkowi CE, otrzymujc na przeciciu z prost AC, punkt F • wykrela si symetraln odcinka AE, otrzymujc na jej przeciciu z osiami CD oraz AB punkty 01 i 02. Nastpnie wyznacza si lece symetrycznie wzgldem rodka punkty 01' i 02'. Punkty 01,02,01' oraz 02' rodkami okrgów. tektury:. i. 10. z. elipsy. owalu. o. danych. osiach. padki). •. :. si. wykrela. proste przechodzce przez 1 oraz 01 i A • z punktów A i A' zakrela si uki o promieniu R2, do przecicia z prostymi 01 A oraz 1 01 A' otrzymujc punkty 02 I 02. punkty 01. i. A. a. • z punktu 01, poczynajc od punktu A. zakrela si uk o promieniu R1, a z punktów 02 02* podobnie zakrela si uki o promieniu. i.

(11) V. s o. s. ^0 cc p. 20. S. one styczne o promieniu R1 R2.. w. A. punktach. i. A. do uku. Wykrelanie uku o promieniach R3, R3', R3" stycznych do danych uków o promieniach R1 i R2 oraz rodkach 01 02 przy czym R3 i R3* sq wiksze od R2 i R4 (trzy przypadki): a, b, c • w kadym przypadku z punktu 01 zakrela si okrg o promieniu R1 a z punktu 02 okrg promieniu R2 • z punktów 01 02 zakrela si uki o promieniach równych sumie i rónicy promieni R3, R1 R2 tak, jak to przedstawiono na rysunku. punktach przecicia uków otrzymuje si punk03" ty 03, 03' Rys. 22.. i. i. W. 1. i. • i. wykrela si odcinki 01 03 02. 03'. oraz 01. 03". i. 02. i. 03",. 02 03, które. 01. w. 03'. miej-. scach przecicia punkty A i. daj. •. z. punktów. 03,. z. okrgami o rodkach 01 A', B' oraz A" B" 03' 03" zakrela si uki AB,. B,. i. S. one A'B" o promieniach R3, i RV oraz R3". styczne do uków o rodkach 01 i 02 i promieniach R1 i R2. 11.

(12) Rys. 23. Wykrelanie uku o promieniu R2 stycznego do danej prostej p oraz uku (okrgu) o promieniu R1 rodku 01: i. •. z. R1. punktu 01 zakrela si. oraz luk. nosi. o. promieniu,. okrg. którego. o promieniu wy-. dugo. R1+R2. • wykrela si prostq r równoleg do prostej p oddalon od niej o R2, w miejscu jej przecicia. ukiem o promieniu. otrzymuje. si. otrzymujc. na. Rl-\-R2,. punkt 02. •. wykrela si. przeciciu. z. odcinek. 01. 02. okrgiem o promieniu. R1. punkt B. • z punktu 02 zakrela si uk o promieniu R2, który jest styczny do prostej p w punkcie A oraz do uku (okrgu) o promieniu R1 w punkcie B. m.

(13) na. Przeciwogniowa. do pisania. Atramenty szkle. impregnacja. metalach. i. papieru. W. 100. si. rozpuszcza. denaturatu. ml. g szelaku, a po roi puszcz en u do10 g bieli cynkowej (biay). 10 g drobno sproszkowanego wgla drzewnego lub sadzy rozrabia tle. dokadnie w 30 ml szka wodnego. Bar-. 9. i. 20. zmielonej. g. si w. szka wodnego. ml. rozrabia. wa. g boraksu i 70 g szelaku ogrzewa 50 ml wody w kpieli wodne), do cakowitego rozpuszczenia. Nastpnie, w zalenoci od potrzebnego koloru, dodaje si biel cynkow (bia-. w skad. Atramenty,. których. wchodzi. s. (biay). 12. si w. a. sadz. (czarny).. trubardzo trwae szko wodne dne do usunicia. Naley je przecho-. y). lub. wywa w. Na. blasze cynkowej. i. zamknitym. szczelnie. naczy-. a przed uyciem wstrzqsnq. Pióra. niu,. stosowane do pisania na po uyciu bardzo staranie. szkle trzeba. oczyci. (Sts). kartonu. kredy. przesianej. i. 15. daje. tego atramentu nie zmienia si. po naniesieniu go na szko (czarny).. i. Na aluminium. 20 g siar20 g chlorku wapniowego czanu miedziowego rozpuszcza si w 100 ml wodnego roztworu elatyny uzyskanego z rozpuszczenia 5 g elatyny i. w. 100. ml. ciepej. (Sk). wody.. W. 0,5. wody rozpuszcza si eO-70 g. I. sodowego, tzw. boraksu, dodaje 150 ml szkl wodnego. czteroboranu. i. dokadnie. miesza.. si. zanurza. W. cao. tym. roztworze. przedmioty. przeznaczone. do impregnowania. Po wyjciu i roztworu pozostawia si je do wyschnicia. Zabieg powtarza si. Jeli zanurzenie jest nie moliwe, to model lub papier trzeba. dugo. „malowa" pdzlem. tak. a. na powierzchni wytworzy si wyrana bonka. Impregnowane w ten sposób:. tkanina. papier,. tektura,. karton. czy. staj si niepalne. (**). Plastelina. Do wyrobu. W. tym celu. potrzebna. plasteliny. bardzo dokadnie. oczyszczona. zwyk. jest. glina.. glin zarabia si. 15 g smaku wieprzowego. Nastpnie trzeba dola do naczynia 30 g. niego. terpentyny,. pamitajc. by. przed. tym. po 2-3 gona rzadk mas dzinach przecedza przez gste sito. Zawiesin pozostawia si no jaki. zgasi. oby czstki gliny opady na dno. wyparoPo zlaniu wody z wierzchu. dokadnie wymiesza najlepiej wstawiajc naczynie do miski z ciep su»odq. Joko pigmentów mona chych farb malarskich dowolnego ko-. wod. i. czas.. i. waniu. jej. raz. szcze. reszty. jesi - tym raeni na. glin. przesiewa. kruszy. i. sucho.. W 200. blaszanym. naczyniu. naley i. stopi. doda. do. palnika oraz. cieplej mieszaniny 150. Wszystkie. te. skadniki. doda. do. g suchej. glinki.. trzeba. bardzo. uy. loru.. g wosku pszczelego. pomie. (5. stosunku do iloci glinki). Aby. bez dostpu powietrza wuje si w blaszanym pudeku lub zawinit w foli z t wor zywa sztucznego.. - przecho-. (Sk). Miesza si. w. plastelina. nie. je. na sucho. twardniaa. z. glink. j. 13.

(14) S. Tarniki. narzdziami wieloWykonuje si. ostrzowymi. je ze stali. wglowej na-. Su. rzdziowej.. równywania elementów. i. (rys.. drewnianych. (rys.. nych ksztatów wymiarów. Elementy skadowe tarnika przedstawiono na rysunku 1. Na czci roboczej wyi. JANUSZ. koa.. h. szczone niesymetrycznie 3a) albo symetrycznie. 3b). liczby. W. naci. wierzchni. zalenoci od na 1 cm 2 po-. czci. roboczej,. s s. sq nacicia w ksztacie trójktów. Ich kra-. oznaczone numerami od 0-4 (tab. I), które umieszczone na czci nienacitej. Cechami charakteryzujcymi. wdzie tnce maj posta. wszystkie. konane. POLASKI. ci. do wywygadzania. nadawania im okrelo-. lub. Wysoko na= 0,25 Pn (rys. 2). Nacicia mog by rozmie-. uku. tarniki. tarniki. s: du-. —. -. r C/esc. Cz. zbiena Trzon. Cz. robocza. ^nienacieja. Cz. (brzeszczot). *. chwytowa 1. Rvs.. I,. Tabela. Elementy skadowe tarnika. II.. Tarniki. Rys. 2.. rczne do drewna Wymiary. Ksztaty. Nawa tarnika. Geometria ostrza tarnika. Symbol. w mm. zmienne. wymiar (wg ry-. i. sunku). ProdukoL. 1. h. /. wane. d. s. numery. Plaski. RPTa. 4. 200 250 300 350 400 150 200 250 300 350 400. Okrgy. RPTb. S. Póokrgy. RPTc. 6. 150. Póokrgy szeroki. 14. RPTd. 7. 200 250 300 350 400 150 200 250 300 350. 21. 25 30 35 39. 5 6.5 7 7.5. 9. 50 60 70 80 90 100 16 21. 25 30 35 40. 4.5 6 7 8,5. 10 11. 50 60 70 80 90 100. 18. 3.5. 50. 23 28. 4,5 5.5 Ó.5 7.5. 60. 34 39. 1-4 1-4. 60 70 80 90 100. 70 80 90. 0-4 0-4 0-4 6 8 10 12 15 18. 1-4 1-4 1-4. 0-4 0-4 0-4 1-4 1-4 1-4. 0-4 0-4 0-4 1-4 1-4 1-4 0-4. 0-4.

(15) — go,. ksztat przekroju porodzaj oraz. przecznego. naci. Numer. liczba. i. oznacza. narzdzie. mniejsz. liczbg. wic. naj-. z. naci,. o najwikszej wysokoci zbów, przeznaczone do zdzierania grubych warstw; numer 4 - narza. i. wygadzania. paskie, okrqge,. dzie do Tarniki:. póokrge, póokrge rokie. (rys.. mieszczone. sze-. 4—7) zostay za-. w. tabeli. II.. Tabela. I.. Numery tarników okrelajce. \. nr. nr. \. *°. nr 2. 1. Liczba. o\\. ich przeinaczenie. naci. na. nr 3 1. em«. nr 4. ±10*/*. 0). •. *\\ \. P zdzier. •. •. 1. 'e. .£. e. <u. -o. c c. j. 'li O £. 1. >. i H. U. « *. gladz. *». 40. 150. 14. 20. 28. 200 250 300 350 400. 11,2. 16. 22,4. 31.5. 9. 12,5. 18. 25. 5. 7,1. 10. 14. 20. 4,5. 6,3. 9. 11.2. 16. 4. 5,6. 8. 10. 14. K±X1. Rys. 3.. naci:. Rozmieszczenie. niesymetryczne, a) tryczne. b). syme-. Zastosowanie. 3. Do. tarnikowania. L. —. 21. powierzchni. paskich. 24. i. L. m. i. powierzchni tarnikowania Do stosunkowo krzywoliniowych o niewielkich promieniach. Do. powierzchni tarnikowania krzywoliniowych. paskich. H. H. I. fi. *-. l. stosunkowo Do tarnikowania paskich powierzchni grubych krzywoliniowych i. 15.

(16) i Strugi S. rczne. do drewna. m. BOGDAN POLAK 2. 1. 1. 3. 6. 5. 4. 7. czci struga: 1. Nazwy - korpus, 2 - stopa, 3 - rkoje, 5 - nó, 6 - pitka, 7 - odbój Rys.. Rys. 2.. i. 4. J. Tabela. Strugi. I.. klin,. 1. -. Nazwy elementów noa: 2 - chwyt, 3 - odchylak,. ostrze,. 4. - ruba. rczne paszczyznowe do drewna Wymiary. zmienne. Stosowany. z. noem. Ksztat. Nazwa. struga. Równiak. 3. h. i. 1. 5. 40 48. 56 65. 200 240. 56 65. RHAc. 6. 40 48. 56 65. >. 56 65. jak. na. rys.. t. Gadzik. z. Gadzik bez. z. pitk. i. rkojeci. pitki. 7. 40 48. 56 65. o. 56 63. RHAe. 10. 40 48. 56 65. 200 240. 56 65. RHAk. 12. 40 48. 56 65. O c o >. ksztacie. wg. rys-. 10. RHPa. 4. RHPd RHPe. 8 9. RHPe RHPd. 9 8. RHPd RHPe. 8 9. na. RHAd. pitki. rkojeci. 16. 90 100. symbolu. bez pitki. Równiak bez rkojeci. i. •. rysunku. c. i. •I. 7. RHAb. z. rkojeci. 4. b. 3. pitk. Równiak. a. RHAa. z. rkojeci. 1. wymiary wg. ryi.. i. 2. 1. Zdziorak. i. Symbol. 56 65. jak. 90 100. RHPf. 11. RHPf. 11. c. Spust. RHAh. 13. jak na. rysunku. RHPf. 11. Drapak (zbak). RHAf. 14. jak na. rysunku. RHPn. 15. o.

(17) Sq to narzdzia skadajce si ze stalowego noa, osadzonego w drewniane] obudowie za pomoc klina, najczciej pod ktem 45° do paszczyzny stopy. Ogólnie biorc rozrónia si. nastpujce. rodzaje strugów:. paszczyznowe zwane te ksztatownikami 3) do strugania paskich profili zczonych 4) do obrabiania powierzchni krzywych. Najbardziej rozpowszechnione s strugi paszczyznowe. Schemat konstrukcji tego rodzaju struga nazwy jego czci pokazano na rysunku t, 1). profilowe,. 2). i. noa. a. na rysunku. 2,. Obudow. oraz klin wykonuje si z twardych gatunków drewna, takich jak grab, buk, db lub wiz.. W. tylnej. cianie korpusu osadzony. jest. odbój,. wykonany ze stali wglowej zwykej jakoci. Uderza si w niego pobijakiem przy rozbieraniu struga lub regulacji pooenia ostrza wzgldem paszczyzny stopy. Pitka oraz rkoje uattwiaj trzymanie narzdzia podczas pracy. Elementem roboczym (skrawajcym) jest nó wykonywany ze stali narzdziowej stopowej. strugach - równiakach-gadzikach spustach. 4. TW-. W. i. nó moe by wyposaony w. odchylak. Takt. nó. wykonywuje si ze zwykej stali konstrukcyjnej. Jego zadanie polega na amaniu wióra, co zwiksza gadko obrabianej powierzchni. Dane dotyczce paszczyznowych strugów rcznych do drewna oraz ich zastosowa podane sq w tabeli, natomiast ksztaty rozwizania konstrukcyjne tych strugów stosowanych do nich noy pokazano na rysunkach 3-15. i. i. Zastosowani*. 11. do i. usuwania stosunkowo przyblionego ksztatu. grubych I. warstw drewna obrabianego. wymiarów. przedmiotu, pozostawia na struganej charakterystyczne ukowate wgbienia. powierzchni. do usuwania z powierzchni wypukoci, zwlchrowa wydoprowadzania je] do ksztatu paskiego.. W. i. równiakiem uzyskuje si dokadniejobróbce zdzierakiem wymiary obrabianego elementu strugania. niku sze. ni. do. nadawania. przy. wymaganej. W. równoci. !. gadkoci. wyniku strugania gadziobrabianej powierzchni. kami uzyskuje si qdane wymiary obrabianego ele-. mentu. do ostatecznego wyrównywania wierzchni dugich elementów. I. wygadzania. po208. do. powierzchni przeznarozwijania (zwikszania) czonych do klejenia (np. pod oklein). Pozostawia charakterystyczne wgbienia o przekroju trój-. kta. 17.

(18)

(19) Odnawiamy stosujc. !. specjalne preparaty. produkowane przez. INCO. Nitrocelulozowa. EMALIA-RENO do renowacji drobnych. BEJCA-EKTRA barwi i. po uprzednim oczyszczeniu. z. do kadzenia bezporednio na drewno. zalety:. zawiera dobra przyczepno. substancje hamujce rozwój grzybów owadów i. pod politur. si i. jq. lakiery. bezbarwne. i. trwao. kolory:. niszczcych drewno. stosuje. podoa. przedmiotów drewnianych. drewna materiaów drewnopochodnych. wyroby. przedmiotów metalowych. \. biay, óty, czerwony, granatowy, czarny (mieszajc z biaym mona uzyska wszystkie moliwe odcienie). Mona. kolory:. jq. rozciecza. rozpuszczalnikami Nitro. dqb, óty, palisander, orzech, maho, czarny. INCO Zjednoczone Zespoy G Warszawa, ul.. odarcze Sp.. z o.o.. ipóna 25 Z/0/5/86. S. c. 19.

(20) drewna. Kleje do STEFAN. SKOWSKI. Rys. Juliusz Puchalski. Sq. to. do. czenia. przeznaczone. substancje. drewna,. ale. teriaów. samego te wszelkich madrewnopochodnych nie. tylko. drewnopodobnych, jak sklejka, twarde pyty pilniowe, pyty wiórowe, padzierzowe. Z uwagi na wsiqkliwo porowato tych materiaów do ich czenia mog by stosowane zarówno kleje utwardzalne, jak i. mikkie. i. i. i. rozpuszczalnikowe.. Klejów przeznaczonych do. drewna. cze-. W. tablicy podano wykaz produkowanych w kraju klejów do drewna oraz informacje o najistotniejszych. waciwociach. spoin, które tworz. Pozwalaj one dobra klej najbardziej odpowiedni do warunków w jakich. spoina. ma pracowa.. si w. rozpuszcza. zimnej wodzie.. masy klejowej wynosi 5 godzin. Po tym czasie nieod-. wracalnie twardnieje. Aby przy-. gotowa. do czenia drew-. klej. wsypuje si stop-. iglastego. w. ci. tycznym.. wytworzy. Arbus. Przyrzdzony klej na 30 do 40 minut, po czym on gotowy do uytku.. Jest. teriaów jak. np.. wapnem hydratyzowanym,. szka, metalu. itp.. gumy,. i. Najczciej spotykane kleje do drewna s ponadto omówione dodatkowo w porzdku alfabe-. i. tkanin,. i. ywotno. na. materiaów pochodnych nie naley stosowa do czenia z drewnem innych ma-. nia. naft. Ma wygld zapach nafty. Klej ten. nem sodu grysiku. to. klej. mieszanin kiem. sodu,. kazeinowy. Stanowi kazeiny. kwanej. z. fluor-. bezwodnym wgla-. niowo 1. cz suchego. Do. zimnej. kleju. wody,. si. klejenia. i. klej z. 1,5. 1. czci. a. papka. odstawia si. jednolita. jest. drewna mieszanego przyrzdza czci suchego kleju. iglasto-liciastego. si. masowej do 2 czmieszajc. proporcji. wody..

(21) :. w. barwie od jasnoótej do ciemnobrzowej. Klej kostny zanurzony w wodzie. etanolu,. o temperaturze pokojowej pcz-. kroporowatej.. zyskujc na masie co najmniej 100%« Stan ten w zalenoci od wstpnej postaci, osiga si po upywie. wa. Butalast. i. roztworem. Jest. mieszaninie. nitrocelulozy. toluenu,. octanu butylu z octanu etylu dodatkiem plastyfikatora. Obie i. powleka. powierzchnie. sklejane. si klejem. w odst-. trzykrotnie,. pach co najmniej 30-minutowych. Powierzchnie czy si bezpo-. rednio. naoeniu. po. warstwy. kleju,. nieje. zwileniu bo-. i. ny klejowej acetonem lub innym. wchodzcym w. rozpuszczalnikiem. 2 godzin 18 godzin. kwaso-. kazeiny. wapnem hydratyzowanym, wglanem sodu naft. Ma wyz. i. z. grysiku,. odcieniem. nafty.. Klej. barw ótym. jasnoszar zapachu. o. -. dla. kleju. w. pere-. w. kleju. tab-. pokruszone. lub. wsypuje si do zimnej. pereek na 3/4 dm* wody.. Klej. si stopniowo, mieszajc drewnian opatk. Gdy klej cakowicie wchonie wod, naley go ogrza do rozpuszcze-. higro-. jest. si. w zimnej wodzie, tworzc jednorodn mas o odczynie alkalicznym. Naley rozrabia go w. Podgrzewanie powinno odbywa si w kpieli wodnej o temperaturze 343-353 K (70-80 C C) przez 15-30 minut. Kleju. wolno gotowa, poniewa wysza temperatura zbyt dugie ogrzewanie obnia wytrzynie. i. naczyniach. emalio-. glinianych,. cz mao. wanych lub drewnianych. 1 w proporcji masowej suchego kleju wsypuje si stopniowo do 2 czci zimnej wody, cigle miesza do otrzymania jednorodnej masy. Przyrzdzony klej naley odstawi na 1 godzin, po czym jest on gotowy do uy-. a. tku.. Przygotowany. musi. klej. by. zuyty w cigu 10 godzin. Po tym czasie gstnieje traci waciwoci wice. Rozcieczanie gotowego kleju jest niedopui. si na gorprzygotowany roztwór. Jeli. co.. kleju. jest. zbyt. rozcieczy. lepki,. mona. gorc wod.. miast. klej,. wzrosa. mywana. na. skutek. Nato-. lepko. którego. ochodzenia,. otrzy-. koci zwierzcych. czsto nazywany klejem. Bywa. nych. skim.. szku. Ma posta albo. tabliczek. charakterystycznym. stolar-. pereek, o. pro-. sabym, zapachu. stoso-. ywic. nion mocznikow. w. Mona. klejo-. dodawa peniacze w postaci mki mki ziemniaczanej niej, do. na-. niej. ytlub. mczki drzewnej. Do klejenia na zimno zaleca si klej o nastpujcym skadzie masowym mocznikowa ywica jowa BZ 60 mka ytnia. MZ. utwardzacz. 20%. kle-. 100. cz.. 5 cz.. jako 10. roztwór. ywotno. takiego kleju. peraturze. 20°. Do. cz.. Mocznikowa ywica klejowa BZ-60 60%. wodnym. roztworem z. form-. aldehydem. Stosuje si z dodatkiem utwardzacza MZ (klejenie na zimno) lub MG (klejenie. Utwardzaczem MZ chlorek amonu, a MG -. gorco).. na jest. mieszanina z. amonu. chlorku. mocznikiem.. ywica. naczy bez. sporzdzanego. mog dzi. by. to. tem-. naley. kleju. resztek kleju. Nie. poprzednio.. naczynia. stopów.. jej. i. si na obie. w. 30 minut.. wynosi. przygotowania. uywa. Klej. z. mie-. nakada. powierzch-. klejone. nie.. Mocznikowa ywica klejowa ywica. klejowa. to. lepka. jest. ta. j. wodnym. 60%. dodatkiem utwardzacza. z. to. Jest. wic. klej. dwuskad-. nikowy.. ywica cieczy. PW ma posta o. lepkiej. mlecznej. barwie. lub. ótobiaej. Klejenie elementów drewnianych. si anamocznikow ywic klejow BZ 60. Ze wzgldu na i. innych przeprowadza. logicznie jak. dugi mocznikowa nie nadaje zimno. Czas zbyt. przez. BZ 60. PW. roztworem polikondensatu mocznika z formaldehydem. Stosuje. MZ.. j. uprzednio odtuszczo-. Jest. si. polikondensatu mocznika. z. Mona j. na zimno albo na gorco. rozpowszechnajbardziej. go. trzeba podgrza.. Jest. Jest to techniczna glutyna. bezbarwna. Daje on spoiny o strukturze milub. przyszej spoiny.. Klejenie wykonuje. szczalne.. Kostny. ótej. barwie. wsypuje. nia.. kazeinowy. dobrze rozpuszcza. skopijny,. dla. wody, zachowujc stosunek masowy 1 :1 lub odmierzajc 1 dm s. mieszanin. gld. -. proszek. kleju.. Kazeinowy wej. prósz-. liczkach.. tabliczki. Jest. w. kach,. Pereki,. skad. dla kleju. ku lub uskach,. trzeciej. albo po cakowi-. tym wyschniciu. -. godziny. 1. opalizujca,. ciecz. przezroczysta. o. utwardzania,. czas. ywica klejowa PW si do klejenia na ten. mona. zastosowanie. skróci. utwardzacza. szybko dziaajcego, np. MZ.. 21.

(22) Wykaz klejów do drewna produkowanych w. Nazwa. Lp.. Polsce. kleju. Rodzaj. Posta. kleju. kleju. 3. 4. i 2. 1. Kazeinowy Kazeinowy Arbus. 3 4. Butalost. Melaminowomocznikowa ywica klejowa M-1 BZ 50 Mocznikowa ywica klejowa BO Mocznikowa ywica klejowa BZ 60, BZ 70, PW Mocznikowa ywica klejowa U 70 Wzmocniona ywica mocznikowa WO. aminowy aminowy aminowy aminowy aminowy. AG. 33. fenolowy fenolowy fenolowy fenolowy fenolowy fenolowy fenolowy. Winacet D. polioctan polioctan. winylu winylu. dyspersja dyspersja. polioctan. winylu. rozpuszczalnikowy. i. 9. AW. 12 13. Bakelitowy. L. Borsol. 14 15 1ó 17. Esbekol. Rezokol Rezokol. Wiko!. 18. 20. POW. 21. Pronitop. GM. Pronikol. L. °. rozpuszcza In kowy roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny rozpuszczalnikowy roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny roztwór wodny. 5 6 7 8. 11. +. staa staa staa staa. glutynowy glutynowy kazeinowy kazeinowy z pochodnych celulozy. Kostny Skórny. 1. 2. zalenie zalenie. Klej z. 40. M. I. 40. dokadnego ny. Dawniej do czenia papieru, bibuki kartonu powszechnie stosowany by klej z kasztanów. Póniej klej ten zosta cakowicie wyparty przez róne i. preparaty, które z kolei. kryzysu. komponentów. staa. kauczukowy. rozpuszczalnikowy. i. a. okresie. topi iwy. od proporcji sposobu utwardzania, od rodzaju dyspersji. kasztanów. syntetyczne. i. w. braku importowanych zniky z póek sklepoi. wych.. trzeba. wysuszenia.. potuc. t podda. i. Suche kaszta-. zemle na. procesowi. mk,. hydrolizy,. co. pozwala zamieni zawartq w mce. i. W. nym naczyniu ze. Prac rozpoczyna si od obrania piny dojrzaych kasztanów. 22. i. ich. z. u-. bardzo. 100 ml. wa w kpieli wodnej (35°C). tury. si. wlewa. wody. i. ogrze-. temperatury 308 K. osigniciu. Po. powoli,. tej. tempera-. maymi. por-. mieszajc, roztwór zawierajcy 3 ml stonego kwasu siarkowego H,SOj rozcieczonego w 20 ml wody. Wszystkie skadniki dokadnie si miesza ogrzewa w kpieli wodnej, utrzymujc temperatur 323 K (50°C) w cigu trzech godzin nie przerywajc mieszania. stale. i. sztanowy.. kasztanowej.. Hydroliz skrobi na dekstryn przeprowadza si w podwyszonej temperaturze w obecnoci mocnego kwasu mineralnego. tym celu 100 g mki kasztanowej miesza si w emaliowa-. cjami,. Tymczasem kasztany sq nada nic nie stoi na przeszkodzie, aby we wasnym zakresie zrobi dobry klej ka-. w dekstryn skrobi.

(23) POW Wasnoci Elastyczno. ten. Klej. spoiny. Odporno. maoi na cinani* (daN/. elaszty-. wny. cm 2 ). Uwagi. dzia-. wizania. noci. na. Czas. sty-. czny. anie. nie. roz-. odpor-. kiej. pusz-. ny che-. nie. czal-. micznie. anie. 7. •. 8. 10. 9. warstwie bezbarwn.. mona wykonywa. warstwy. szczególne. + +. + 1+24. 20+100. 24+72. + + +°. powyi.. 24+72. +°. +° +°. 100. +. °. +°. +° + powy.. 1+24. °. +. °. -(-. +° +°. -. + +. _ -. + +. dwuskadnikowy. +. + +. :. + + +. + +. 72. +. 25. 20-4-100. poni.. ciska. dwuskadnikowy. powierzchnie,. obie i. pozostawia pod. Wikol Jest. wodn. emulsj polioctanu. winylu z dodatkiem wypeniacza. biaa. o. lub. konsystencji. bez obcych. toluenu. Jest. iloci. niewielkiej. kremowa ciecz gstej mietany. wtrce. i. 24+72. nierozmie-. szanych skadników.. +. +. +. +. +. +. Klej. przed. kadnie. uyciem. klejenia. 20. ratur. powinien. 288-297. do-. trzeba. W. czasie. mie. tempe-. wymiesza.. 1. poni.. do-. obcie-. niem przez 15 do 20 minut.. i. + +. +. suszy. kleju. z-. to. 90. powy.. dwuskadnikowy dwuskadnikowy dwuskadnikowy dwuskadnikowy dwuskadnikowy dwuskadnikowy dwuskadnikowy. -j-. +. 100. + + +. + + + + + +. na zimno. a bezporednio przed czeniem zwila wieym klejem,. skada. + +. cienKleje-. si,. + +. +. materiaów,. gorco. Powierzchnie klejone koniecznie trzeba pokry klejem dwu- lub trzykrotnie. Po-. 12. 11. + 20-M00. przyczep-. dobra,. wielu. lub. ników 5. do. poli-. acetonie. Cha-. spoin elastyczn, w. daje. na dzia-. (n). w. si. rakteryzuje Wytrzy-. roztworem. jest. octanu winylu. chemiczna. K. (15-24°C).. Nakada si go tylko na jedn klejon powierzchni za pomoc drobno zbkowanej szpachelki,. zobojtnia si nadmiar kwasu tym celu do skrobi dodaje si 2-3 krople fenoloftaleiny, po. Teraz. siarkowego.. W. dolewa si wodny roztwór wodorotlenku sodowego, NaOH. Z chwilq, gdy pojawi si ju lekko róowe zabarwienie, trwae mimo mieszana, zobojtnianie jest skoczone. Rozklejon skrobi wylewa si na blach, a gdy dobrze wyschnie, miele wsypuje do soika. Z tak przygoczym,. maymi. silnie. mieszajqc,. porcjami. 10-procentowy. otrzymuje. si penowartociowy. klej. do. klejenia papieru. (StS). i. towanej mona ju wykona skrobi dobry kfej do papieru, kartonu tekI. tury.. Przygotowanie bieniu. kleju. poiega. mczki gorqcq wodq. na zarodokad-. i. nym wymieszaniu. Orientacyjnie. na 100 ml wody bierze. si 30-50 g dekstryny kasztanowej. Po dokadnym wymieszaniu rozrobieniu i. 23.

(24) 3. Krgle stoowe. © to gra zrcznociowa dla dwóch (lub wicej) osób, z systemem „automatycznego" ustaJest. Samodzielne wymodelu nie przekracza. wiania. krgli.. konanie. moliwoci amatorskich, drewniane. (qcznie. ale kule sztuk). 11. wytoczy na tokarce.. trzeba. Konstrukcja. Gra krgle stoowe (rys. 1) skada si z: planszy, zespou ustawiania krgli, kolumny ze wspornikiem,. na. którym. zawie-. jest. szona kula zbijajca oraz dwigien. krgli.. czci. Poszczególne. gry sq pokazane na rysunkach. do ci. 1. czznormalizowane podano w. 3.. Potrzebne materiay. i. tabeli.. Wykonanie czci Po zgromadzeniu materiaów wykonuje si wszystkie czci gry, i. zachowujc. ich. ksztaty. wymiary podane na rysunku. Szczególn. 2.. uwag. naley zwróci na dokadne dopasowanie pocze ktowników ramki ozdobnej (czci 2 pod3) stawy (czci 4 Chodzi 5). i. i. i. przede wszystkim. o. ucicie. koców dokadnie pod. ich. ktem. zrobi to stosujc skrzynk uciosow (patrz cicie drewna str. Gdy brak go). towych ktowników o podanych 45°. Najlepiej. wymiarach,. ozdobnej. i. na. czci. podstawy. ramki. mona. za-.

(25) stosowa. listwy o. gruboci. ka). i. mm. 20. mm,. (ram-. (podstawa), qczqc. gwodzikami. niewielkimi. je. 5. mm. szerokoci 10 oraz 15. klejem.. i. Kule. (12). „gowy". stanowiqce. krgli naley. spiowa. tarnikiem. aby uzyska paszczyzny rednicy 20 mm, a nastpnie. tak,. pomalowa: osiem — farbq czerwona a ]ednq ót, zostawia-. jc. niepomalowane powierzchspiowane. Korpusy krgli nie po opiowaniu tarnikiem (13) papierem ciernym tak, by. (1).. Po umocowaniu wysignika. (10). w. mm odlego. otworze o rednicy 10. kolumny. wkrtu. (9). tak,. by. uchem (100) od osi kolumny (9) wynosia 167 mm (rys. 4) - osadza si kolumn (9). w. pyty (14),. z. otworze o rednicy 25 (1),. Naley. by dolny. mm. wzmocnionym wkadkq przy. koniec. tym. uwaa,. kolumny prze-. szed przez otwór w wkadce (14), ale nie wystawa poza doln. paszczyzn krgli cenia. w. sach. (13). Monta. podstawy.. zaczyna. si od wywier-. kulach. (12). otworów. i. korpu-. rednicy. o. gbokoci. 12,0 mm, przy naley zapewni ich dokadnie wspórodkowe pooe-. 2,0. i. czym. w. okrgach o rednicy tworz spiowane kul opiowane powierzchnie. nie. 20 mm,. które. i. koce. Takie. korpusów.. otwory wierci si. same. w geometrycz-. 1. wymiary pouzyskay ksztaty kazane na rysunku 2, maluje si: osiem farbq ótq a jeden czerwona, zostawiajc niepomalowane górne powierzchnie, te rednicy 20 mm. si kuli uchwytu (7) wierci gbokoci otwór o rednicy 10 mm. Po wykonaniu otworów i. W. i. w. naley wygadzi ciernym ich kraworaz górnq powierzchni. pycie papierem. dzie 1. (1),. pomalowa. np.. jq,. farbq, zostawia jqc. zielonq. wzdu caego. niepomalowany pyty pasek o szerokoci 9 mm.. obwodu. Monta si od sklejenia Rozpoczyna ramki ozdobnej z czci (2) (3) oraz podstawy z ktowników (4) i. przyklejenia wkadki (14) (5) do dolnej powierzchni pyty (1) i. -. i. (rys.. 1,. schniciu. przekrój. A- A). Po wypenia. kleju. wszystkie szczeliny. i. wy-. si. nierównoci. szpachlówkq do drewna, a. na-. dokadnie pazewpierem ciernym. Górnq powierzchni bocznq ntrznq ramki ozdobnej maluje si farba stpnie. szlifuje. i. pomaraczow. a. farbq. zielonq. zewntrzne powierzchnie podstawy. Nastpnie qczy si pyt (1) z podstawq ciendugoci (o kimi gwodzikami pionowe. klejem. Ramk okoo 13 mm) ozdobn przykleja si do pyty i. Rys.. 1.. Zestawienie oraz szczegó. poczenia kolumny. z. pyt. 25.

(26) rodkach podstaw korpusów krgli. Nastpnie z gwodzi albo drutu stalowego o redninych. cy. 2,0. mm. przygotowuje. dziewi koków. si. po po(102) smarowaniu klejem wbija si je: najpierw w kule (12) a nastpnie razem z nimi czy z korpusami (13), smarujc przedtem klejem powierzchnie przylegania dobijajc kule tak, i. i. by. W. stykay si z korpusami. podstawy korpusów^ krgli. wkrca si wkrty. uchem. (100).. sam uchwyt wkrca si w. Taki. jeden (6),. z. koniec. trzonka. uchwytu. którego drugi koniec wkleja. si w otwór. kuli. (7). malujc. nastpnie cay uchwyt pomara-. 26. czow. sznurkami. Po wykonaniu. wsuwa. wszystkie. farb. Po jej wyschniciu si uchwyt w otwór o rednicy 11 mm w podstawie, a krgle ukada obok otworów o rednicy 10 mm na pycie (1) tak, aby ucha wkrtów, zamocowanych w podstawach krgli znalazy si o okoo 15 mm od otworów w pycie. Teraz pary krgli znajdujcych si w jednakowej odlegoci od trzonka uchwytu (6) czy si jednym odcinkiem. sznurka. (104),. prze-. pocigniciem. nym. „stan" w. jest, naley poprawi (odpowiednio wyrówna) dugoci sznurków cz-. cych. uprzednio. jajc dobra,. 80. tylny krgiel czy rodkowy si z uchwytem oddzielnymi i. punkt. mm. kul zbiacuszku (101). acuszka naley tak aby odlego midzy na. (1). czarno. na. (11). Dugo. stawach krgli. Przedni,. krgle z uchwytem. Teraz zawiesi pomalowan. mona ju. pyt dzon. 3).. uchwytu. swych miejscach na. pycie. Jeli tak nie. wlekajc go przez ucho wkrta osadzonego w trzonku, a koce przywizuje do wkrtów w pod(rys.. wiza. krgle powinny za jed-. a. przez. styczn. poprowa-. najniej. pooony wynosia. obrysu. kuli,. (rys.. Monta koczy. 4).. si naklejeniem cyfr od 0-9 na pycie pomidzy rzdami (1).

(27) _. j. Zestawienie. czci. obydwu grup otworów o red-. materiaów. i. nicy. Nr. Materia. Ctci wg. Nazwa czci. rys. 1 i. czci rocJzoji. (szl.J. wymiory (mm). yotunek,. mm. 3,5. mona. Liczba. (rys.. na przykad. Cyfry. 1).. wzi. z. te. ar-. kusza letrasetu.. 2. D. ryto pionszy Poprzeczko romki ozd obn © Pocflunico romki. 2 3. 5. 6. sklejka. 1. 10X300X350. ktownik. Zasady gry. drewniany. 5X15X15X310. ktownik. ozdobno]. 2. Podunico. 2. drewniany. 5X15X15X360. ktownik. pod stówy. drewniany. Poprzeczko pod stówy Trzonek uchwytu. ktownik. 5X20X25X350. drewniany. 5X20X25X300. drewno (buk) drewno (buk). :. 7. 10X70 20. 8. Z o tycz ko. drut stal.. albo mosidz. 3,0X45. 9. V Kolumna Wysignik. drewno drewno drewno drewno drewno drewno. 25X755 10X210. i. :. 11. 13. Kula krgla Korpus krgla. 14. Wkadka. 12. 100. wzmacniajca Wkrt z uchem. 101. acuszek. 102 103 104. Wkrt. Q. 50. 25X80. 2,5X15. metalowy,. ozdobny. d, 570 2X30 2X20. stal. z. uchem. stal. yka. Sznur nylonowy. wdkarska. zestaw. 0,4. wg. potrzeb. zabawy wpada w przewracajc ich mniejsz liczb. Za króla (rodkowego kul) otrzymuje. krgli,. wiksz. lub. strcenie. 35. stal. Koek. bd. uczestników. (buk) (buk) (buk) (buk) (buk) (sosna). 20X70X70 11. W. krgle stoowe moe gra jednoczenie kilka osób. Gracze umawiaj si przed gr do ilu punktów gra. Kula, puszczana z rki przez kolejnych. krgla. ót. z. si 9 punktów, za strcenie dowolnego innego - 1 punkt. Wygrywa ten, kto pierwszy osignie ustalon wczenie; liczb punktów. Jeeli. dwie. w. grze. bior udzia. uzyskane. osoby,. si za pomoc. notuje. wyniki liczyde,. tworz: dwie grupy po 20 otworów o rednicy 3,5 mm wykonane w pycie (1) oraz zatyczki (8). Górne rzdy otworów oznaczaj dziesitki, a dolne jednoci. Tak wic umieszczajc odpowiednio zatyczki (8) które. w. kady towa. u Q. \. 1. /. /. 101. Jeeli. rr. Rys. 3 Schemat z uchwytem. pocze. krgli. Rys. 4.. moe. no-. granicach 1-99.. wiksza ilo osób, notuj swoje wyniki w. gra. J. I Opracowa. —. Pooenie kuli pogldowy). (rysunek. w. dowolny sposób. 1. 4. 3. dwóch graczy. wyniki. pozostali i. i. i. z. zb//a/qce/. (idem).

(28) czyli pasjans. kulkowy. nia na kulki reprezentujce pionki oraz cztery miseczki do magazynowania pionków-kulek. gra. Mona. kulkami drewnianymi albo stalowymi. Do dolnej powierzchni pyty przyklejona. podkadka. jest. (3).. Potrzebne materiay. cz-. i. ci znormalizowane podano w tabeli.. Wykonanie czci Rys.. I.. Po przygotowaniu materia-. P/y ta planszy. ów. robi. pyt. si. planszy.. Szczególnie dokadnie trzeba wytrasowa nai. punktowa i. wgbie. osie. miseczek, a nastpnie na-. je, zachowujc wymiary podane na rysunku 2.. wierci tradycyjn amigówk naszych pradziadków. Mona jq rozwizyna samodzielnie wypokonanej planszy.. Gra. Konstrukcja. jest. wa. Najlepiej zrobi to wiertar-. Wyposaenie do. W. i. moe. W. nowoczenie wyposa-. onego. czci. i. 33 niewielkie. Materia!. czci. («>. 1. Pyto. 2. Pionek. 1. 32. nazwa, rodzaj, gatunek. drewno dbowe stal niklowano albo drewno. dbowe Podklojko. k. pionow. z. nastawianym. ogranicznikiem gbokoci wiercenia. Wszystkie. wg-. bienia. sam. powinny. profil.. mie. Mona. pewni wykonujc. em. to. ten za-. je wiert-. rednicy 13 mm kcie wierzchokowym 120°, a miseczki wiertem o rednicy ok. 50 mm. (Uwaga na oczy rce obrabiany materia wymaga zamocowania). o. i. i. Liczba. Nazwa czci. rf». 1. 3. wgbi-. materiaów. Nr. czci w§. s. mieszkania.. Zestawienie. „sa-. motnik" (rys. 1) skada si z planszy (1) o 33 polach 32 pionków-kulek (2). Pyta planszy wykonana jej górjest z drewna. nej powierzchni wydrone. czeniu z lnicymi niklem kulkami ona stanowi oryginalny element dekoracyjny. gry. 1. sukno. wymiary (mm). Monta 250X250X22. Polega jedynie na dolepie-. pod klej ki (3), z której naley starannie obci strzpice si nitki. Na niu. 15. 195X195.

(29) skonych obrzeach nalepi zotymi lub. mona srebr-. nymi literami róne nazwy SAMOTtej gry-pasjansa NIK, SOLITAIRE. :. tylko. jeden pionek na cen-. tralnym polu.. W. momencie. nania pionki. ustawione. wgbieniach Zasady gry. W. motnik". jest. grq jednooso-. bow,. czyli. amigówk.. Polega ona na „zbijaniu" pionków-kulek tak dugo, na z góry wyznaczonych miejscach pozostanie okre-. a. lona ciej. we. w. wic zasada podobna w grze w warcaby. czym pionki. mog. jak. kilka. pierwszych. pionków zbija si dosy atwo, ale zbicie 31 pionpozostawienie ostatków i. w wgbieniu centralnym nastrcza trudnoci niego. i. wymaga dugiego. trenin-. gu. A. B.. Opracowa EMPACHER. Przy. rusza tylko po liniach równolegych do krawdzi. si, by pozosta. planszy (nie na ukos). Zbite. 6 x. kona. si po-. Najcz-. liczba kulek.. da. e. s. planszy. wgbienie sposób, centralne pozostaje puste. Zbija mona tylko te pionki, za którymi jest puste pole (wgbienie). Jest to taki. najprostszej wersji „sa-. rozpoczywszystkie. gry,. pionki odkada si do miseczek. Jak atwo si prze-. fi. A-A. 25 =150. -N-. 0-. e. e. ©-. \33*Kulafl13. 0-. e e O—. o e. 250. Ryi. 2. Konstrukcja plantzy. i o.

(30) 19. 9. Wari. Gra w. wari. niewtpliwie dzqcej. z. odmian. setki. i. najstarszej,. Afryki. wiata. gry. tej. pocho-. -. dotrwaa do naszych czasów - mona nawet bez rekwizytów, wygrzebujc w piasku odpopowiedni liczb doków sugujc si kamykami, pestka-. jaka. i. mi,. fasolkami. O. itp.. wiele przy-. jednak jest gra na wasnorcznie wykonanej palejemniej. cie. w. styczny. stoktów. z. wygranych. Podklejka stó. przed. etony. (2). porysowaniem.. (3). ziarna fasoli,. mona itp.. chroni. Jako. zastosowa. drobne przed-. Wykonanie czci dokadnie. wyrobionej. gliny. sugujc si. 30. starym. wakiem do. a. krótszy. na. ornamentów - czerwonych, niebieskich ótych, a take biaych czarnych - mona zaznai. i. czy strzaki lewoskrtne, wskazujce kierunek obiegu obrzea Po wyschniciu plakató-. palety.. wygniata. wek pokrywa si palet bezbarwnym lakierem. etony do gry (3) take maluje si bezbarwnym lakierem.. doków d. ni. 12. pókolistych. oraz dwie wiksze od. m. miseczki. noem. (rys.. przycina. tc).. Na-. si. blok,. ódki.. Jeli. Polega. gliny. sukna.. najpalet dzie w temperaturze przypadku modepokojowej. liny wystarczy j wypali w piecyku gazowym w temperaturze okoo 110°C przez okoo 20 minut. Wyschnite powierzchnie maluje si farbami plakatowymi: 6 doków przy jednym z boków. mniej. 1. W. oraz. Monta. uyje si suszy co. ksztat. materiau. naley. pooon. na. lewo. od nich miseczk na pomaraczowo, 6 doków pozostae drug miseczk - na lila. Powierzchni midzy wgbieniami zamalowuje si na zielono. Wród dowolnie wybranych i. modelarskiej albo modeliny, po-. po-. (rys. Ib}. Szpilk przekuwa si w pieczce ping-pongowe] dwa otwory - (aby nie przysysaa si do gliny) - a nastpnie. palety. mioty.. Z. czci. nadajc mu. do wari (rys. 1) skada wykonanej z gliny atbo modeliny podstawy (1), w której uformowano doki d dla etonów oraz miseczki m na zbieranie. si. pla-. jego. 4. jako Paleta. Na. la).. wyznacza si 36 prodzielc duszy bok. bloku na 9. stpnie. Konstrukcja. si blok. formuje. (rys,. wierzchni. nich. formie ódki.. —. ciasta. jedynie. na. podklejeniu. Zasady gry Parti wari rozgrywaj 2 osoby. Kada dysponuje 6 dokami miseczk obranego koloru. palecie przygotowanej do roz-. W. i. poczcia gry obie miseczki powinny. by. puste,. a. w kadym. doku umieszcza si po ny,. 4. eto-. Przed przystpieniem do gry. losuje. etonem Celem. si gry. swej miseczki. najmniej. rozpoczynajcego w doniach. jest zdobycie do. ukrytym. 25. wikszoci czyli co etonów. Przy roz-.

(31) grywaniu caego meczu (7 par-. - rozpoczynajcym perwszq. tii). parti. jest. wskae. kad. ukryty w doni nastpn parti. czyna. osoba,. gracz,. ten. który. eton, rozpo-. przegraa. która. poprzedni. Jedna partia skada si z kolejnych rozsiewów, wykonywanych na przemian przez obu graczy.. Kady. rozsiew. wyjciem. etonów. wszystkich. Rozsiewanie polega na. po jednym. niu. nów do palety,. z. wu. w. doków wokó zgodnie z obowizuj-. i. uwag. cznie. nim wicej. ni. to. o-. rozsie-. wkada si. eton -jeli bdzie. tni. przeciwnika. w. wykonywaniu. który. na. osta-. ale. etonami,. w. tak,. e. uzyska premi - to oprócz zaatakowanego doka wolno. mu. opróni. take. doki przeciwnika poprzedzajce premiowany. Korzystanie z takiego przywileju nie zawsze si i. to. wari. czyni. tylko. parzyst istotnie. obrony. -. itd.. liczb 10.. etonów. Zmienia. strategi. to. ataku. ten wariant wari nosi. Opracowa (abc). pasjonujc gr kombi-. nacyjn.. mona. Nie. natomiast. naduywa: cae przeciwnika wolno w. tego przywileju terytorium. opróni. sposób. ten. koczcym. ruchem. jedynie. parti.. Kto ju nabierze wprawy - moe próbowa wariantu bardziej utru-. nastpuje rozszerzenie opróniania premio-. Zasady gry przewiduj. premiowane doki zawiera-. „adaua".. cztku. w kadym doku 72. eWów-. po 6. sztuki.. B. przywileju. Zestawienie. czci. i. materiaów. kolejnych. nim. mona. e. niesy-. czas. w. urozmaici,. si,. mniejsz od. nazw. cznie. wyniku czego. ale. gr. umówi. jce. t. tonów,. dokach pojawi si po 5 etonów. Jeeli w dalszej fazie gry do rozsiewu obrano doek zawierajcy kilkanacie etonów - to 12-ty eton wkada si nie do niego, ale do nastpnego, 13 do nastpnego po. nym. Aby np.. dosy. wszystkie. mniej. ni 4 etony - czyli 2 lub 3 zabiera si je jako premi do swej miseczki. Oczywicie, pierwszy rozsiew wykonuje si 4. rozsia. dnionego: umieszczajc na po-. to. 4. graczowi. doek si. znajdzie 1. mog by. chanie. wyjtych eto-. naley zwraca. doek,. udao si. wkada-. kolejnych. Przy. wanych doków take na te, które znajduj si bezporednio za dokiem skutecznie zaatakowa-. opaca. cym lewaskrtnym kierunkiem biegu.. po zakoczeniu rozz którego pobrano etony musi pozosta pusty. Ciekawe elementy strategii wnosi regua przywileju: jeeli etony. doek. siewu,. doka.. wasnego. obranego. z. si. rozpoczyna. e. bowiem,. Materia. Nr. ciU\ wg. Liczba. Nazwa czci. czci. <«M. rys. 1. 1. Podstawa. 1. 2. Podklejka. 1. 3. Zato. 48. nazwa, rodzaj, gatunek. wymiary (m). glina lub modelina. 450X100X20. sukno. 450X100. ziarna fasoli. tu. 2.

(32) X. X1 15 mm; z niebieskiego - jeden kwadrat 115X115 fioletowego mm z. Pachisi. i. czterdzieci osiem kwadra-. 35X35 mm.. tów. Zasadniz pas-. czy krzy zszyty jest. ków pomaraczowego filcu. rodku krzya przykleja si, a nastpnie przyszywa kwadrat wycity z niebies-. W. kiego. si. Cztery. filcu.. czerwonego. paski. przykleja. filcu. przyszywa do ramion w ten sposób, aby. i. krzya. bokami przylegay boków niebieskiego kwadratu. Nastpnie 48 kwadratów fioletowych ukada si po dwanacie. krótszymi. do. na kadym z ramion krzya utworzonego z czerwonego filcu, tak aby co drugie pole tworzyo kwadrat czerwony. Powstaje w ten sposób szachownica czerwono-fioletowych kwadratów. Równie fioletowe kwadraty. si. przykleja. Ozdobn jorkiem). X plansza pachisi wykonana z zamszu i ozdobiona srebrnymi nimi. Ustawione na planszy pionki w ksztacie koz inkrustowanej koci soniowej. Strzaki wskapuek wykonane zuj na kierunek ruchu pionków Rys. 1. Staroindyjska. s. haftuje. gra. staroindyjska. to. prowadzeniu czterech pionków,. jako. rodka krzya. wane. Indiach. si. plansz. kolorow. plansz z filcu:. sq muszelki lub po-. ale. niebieskiego. kostki. Do (rys.. 2),. - mimo. odstpstwo od. ginalnej. gry. uy-. gry. e. ory-. - stosowane. sq. równie tradycyjne. ki. (w ksztacie szecianu).. kost-. pachisi. z. mona. kawaków poma-. czerwonego, i. fioleto-. pomaraczowego filcu wycina si dwa paski o wymiarach 300X wego.. Z. znaki. polach widocznych na rysunku 3. Pola te zwane zamkami. rodku krzya (na niebieskim kwa-. W. s. dracie. mona wyhaftowa. 4a, b).. lub gwiazd Obrzee plan-. obrbia. szy. haftowanego materiau. Równie atrakcyjn, robi. barwnego raczowego,. 1).. coraz czciej. 32. W. wykona. (rys.. dune jest to. do. pierwszych,. planszy, o ksztacie. Sposób wykonania. si. na. (rys.. Jest. podoa.. nici - (np. ba-. póksiyc towarzyska. Polega na do-. nastpnie. i. do. przyszywa. si. czarn. nici. Do gry potrzebnych jest 16 pionków po cztery w kolorach: czerwonym, czarnym, zielonym tym. Najtrwalsze najadi. ó-. i. niejsze. ne. o. której. s. pionki drewniaksztacie kopuki,. rednica. wynosi 50. mm. a. podstawy. wysoko. oraz jeden pas. 60 mm. Wytoczone wypolerowane drobnoziarnistym papierem ciernym pionki. - 750X150 mm; z czerwonego — cztery paski 300. mona take ozdobi wypalajc w nich rozgrzanym. X 150 mm. i.

(33) Poleruje si je drobnoziarnistym papierem ciernym,. zaokrgla krawdzie. tarni-. maluje na kolor kiem czarny lub biay. Nastpnie na duszych bokach kostki si oczka, przy maluje 6 oraz 2 czym oczka 1 5 musz lee na przeciwlegych bokach. i. i. i. Zasady gry. W. grze pachisi 2, 3 lub. udzia. mog bra 4. osoby.. Gdy graj 4 osoby tworzy si dwie druyny po dwóch graczy, którzy sobie pomagaj. Uczestnicy gry siadaj przy kocach ramion jednej Gracze planszy.. zajmuj miejsca Kady siebie. naprzeciw z nich dysponuje czterema pionków Start pionkami. jest w rodku krzya. Wydruyny. Podune. Rys. 2.. do gry. kostki. drutem lub prtem stalowym dowolny wzór malujc co czwarty na kolor i. czerwony, zielony.. óty, do. czarny,. Najatwiejsze. wykonania sq pionki. z. kar-. Na kartonie-brystolu naley narysowa tyle siatek ostrosupa, ile ma by. tonu.. - (rys. 5). pomalowasiatek na odpo-. pionków (tzn. Po wyciciu niu. tych. 16). i. wiednie kolory zagina si przerywalinii je wzdu skleja. Powstaj w nych ten sposób pionki-piramidki (rys. 6). Potrzebne do gry kostki trzy o wymiarach 80 X 20 X 20 (rys. 2) wycina si z kawaków drewna. i. Rys. 3.. Wspóczesna plansza do. gry pachisi. wykonana. z. materiau. 33.

(34) Rys. 4. a) rysunek ciu on. moe. suy. gwiazdy wykonuje si na kartonie, b) po wydjako szablon do odrysowania gwiazdy w rodku. planszy pachisi. grywa osoba, która jako pierwsza doprowadzi wszystkie pionki do miejsca. Gracz. przesuwa. swoje pionki o wskazuje suma. tyle pól, ile. startu,. oczek na trzech kostkach otrzymana w jednym rzucie. Jeli cho-. cia. ciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara. Jeeli. pionek staje na polu zajmowanym przez pionek którego z przeciwników gracz zbija go. Taki pionek. wraca do rodka planszy, a graczowi, który go zbi przysuguje dodatkowy rzut. Nie mona jednak zbi. na jednej z kostek liczba oczek wynosi lub 1, przysuguje rzut dodatwolno rozpoczq kowy. w zamku. gr nastpnym. czonym. i. Pionki. Rys. rej. 5.. Siatka ostrosupa,. po. wyciciu,. mona. sklejeniu ki-piramidki. i. pionkiem.. przesuwa si prze-. pionka,. ku. który X).. (na. W. moe by. oznaczaj. -. któ-. przerywane. linie. linie. z. pomalowaniu otrzyma pion-. gicia. ków jednej druyny. Jeeli na jakim polu sq co naj-. dwa. mniej. druyny, to pole. ciwnika.. mog. przej. Kady. moe by. ków. jednej przez pionki przez tych pion-. pionki. to nie. jednak. zbity.. Korzystne jest ustawianie dwóch lub kilku pionków. znajduje si polu ozna-. jednego gracza na jednym. jednym zam-. polu. wiele. pion-. równie dlatego,. e. moe. on przesuwa swoje pionki razem kady o liczb oczek bdqcq sumq oczek na kostkach wyrzuconych w pojedynczym rzucie.. Wolno. wa. równie. zrezygno-. swojego ruchu ze przed lub po rzucie kostkami, jeeli jest to wygodne ze wzgldu na prowadzon przez siebie lub strategi wspópartnera Warto zwróci uwag, jeli przy grze zespoowej jeden gracz doprowagry.. e. dzi. wszystkie swoje pionki. do celu, jego partner dysponuje tylko jednym rzutem. dwóm. przeciwko przeciwnika.. rzutom. Zespoowa. wspópraca ma wic decydujce znaczenie dla zwycistwa.. Opracowaa Rys. 6.. 34. Komplet pionków -pi rami dek. D.. NAUMIENKO.

(35) Mandaryn. Rys.. 1.. Komplet przyborów do gry „Mandaryn". odmiana interesujca to znanego „Chiczyka". Powstaa w Niemczech w wieku XIX, w okresie mody na „chiszczyzn" - powszechnej wówczas w Europie zachodniej. Dziki nieskomzaplikowanym zasadom gry Jest. i. stosowaniu (nie. liczy. wielobarwnej. si. oczek). w ni bawi nawet. kostki. mog. si. s. wzorowane na zachowanym,. XIX-wiecznym. i. W. dz:. plansza o konstrukcji war-. stwowej,. niane. biae,. barwy Plansza, pionki. i. kostka. (rys.. 1). a. oraz. kostka,. przeciwlege. Konstrukcja. barwne drewdrewniana. cztery. pionki. której. paszczyzny. pozostae. cztery. odpowiadajce. pionków.. Wykonanie. gry,. a wykonane z materiaów atogólnie dowych w obróbce stpnych (papier, tektura falikomplet wchosta, drewno).. specjalna. dzieci.. oryginale. dwie. s maj. kolorom. robi si z 6 kwawycitych z bry5 kwadratów z falistej stolu tektury (2.2). Na jednym z kwadratów brystolowych wykrela si oówkiem, zgodnie z rysunkiem 2, planszy. pól konturowe linie tektury brystolu Kwadraty skleja si ze sob butaprenem. Plansz. (rys. 2). dratów. (2.1). i. i. lub. wikoem w nastpujcej. lejnoci: stol,. (liczc. tektura,. od. dou):. brystol,.... kobryitd..

(36) Ostatni. warstw. wierzchni. by. planszy musi. brystol. wy-. z. krelonym zarysem pól planszy. Podczas klejenia naley zwróci. uwag na dokadne pokrywanie si krawdzi klejonych elementów oraz na kierunek Kolejne. jej. ukadane. fal tektury.. warstwy powinny. by. aby boki fal byy do siebie prostopade. Do kletak,. jenia. naley. iloci. kleju,. uywa. niewielkich. gdy. ewentualne. bd. niemoliwe do usuznacznym stopniu pogorszy wygld plan-. wycieki. nicia. mog w. i. szy.. Rozkad barw na powinien kiem. by Mona. jej. powierzchni. zgodny. rysun-. z. uzyska przez naklejenie odpowiednich kawaków kolorowego papieru, albo 1,. to. wykonanych samodzielnie z brystolu pomalowanych kolorowymi lakierami. To drugie rozwizanie jest korzystniejsze, gdy gwarantuje uzyskanie identycznych barw pól na planszy i. pionków.. i. musz by. Elementy. pasowane do nie. siebie. i. do. przyklejone. Obrzee. barwne. bardzo starannie do-. planszy. planszy.. trzeba. przygotowan wczeniej barwn (2.3) z zakadkami wyoi. Zestawienie. doln. po-. wierzchni planszy. Zakadka górna musi dokadnie przylega do przyklejonych wczeniej,. si czarnym tuszem fionem lub redisówk) konturowe. Szeroko. pól.. (gra-. linii. mm. Gotow plansz posi 2 lub 3-krotnie bezbarwnym lakierem nitro. 1,5-2,5. Pionki. (rys.. 3). mona wykona. niewielkich, drewnianych. lek. na. nici.. Po. obciciu. materiaów Materia. rys.. Nazwa. czci. 1. Liczba. czci. nazwa, rodzaj, gatunek. Uzi.). oraz 2. 2. 2.1. 22 23 3. Plansza Pionek. Kwadrat Przekadka. Obramowanie Kostka. szpu-. pi. wymiary. (mm). 6. wg. 4. drewna - szpulka po niciach. 0=30 H =40-45. brystol. 400X400 400X400 1400X40. 6 5 1. 1. tektura. wg. 2. rys.. falista. brystol. drewno - klocek szecienny klej:. butapren linie. krywa. z. i. Nr. czci wg. 1. barwnych elementów. Dolna ma sta szeroko (ok. 10 mm). Przy naroach zakadki cina si pod ktem 45° tak, aby nie zachodziy na siebie. Na koniec kreli. czci. oklei. tam. onymi na górn. Rys. 2. Konstrukcja planszy. dokad-. lakiery. lub. wikol. nitro:. - bezbarwny - czerwony. - óty - jasnoniebieski - ciemnozielony. - zielony - czarny - biay - czarny krelarski. tusz. ok.. rys.. 2. 30X30X30.

(37) kuli,. przy czym paszczyzny ogra-. okrgami powinny po-. niczone. zosta. nienaruszone,. - powierzchnie kostki wygadza si papierem ciernym, a nastpnie. maluje. - Najpierw. lakierem. wszystkie jej powie-. rzchnie maluje. si na. biao,. - zaokrglone krawdzie naroa maluje na czarno zwaajqc, by wntrza okrgów pozoi. stay biae,. - w kadym okrgu wykrela si oówkiem krzy po przekqtnych cztery paszczyzny maklocka i. luje,. z. rysunkiem, czte-. rema kolorami pionków a dwie pozostawia niepomalowane. Po-. - kolejno wykonania,. Rys. 3. Pionki. zgodnie. górnego konierza szpulki wypenia si jej otwór chemo-. na. Gdy. szpachlówkq.. utwardza!nq stwardnieje,. tarnikiem. si. ksztatuje. pionka a pilnikiem. do drew-. „gówk". noowym. lub. podobnym nacina niewielki karb - „szyjk" pionka. Tak przygotowane pionki trzeba bardzo starannie oszlifowa drobnym papierem ciernym a na-. stpnie. pomalowa.. Narysowa okrgi. Kostk do gry (rys. 4) wykonuje si ze starego klocka (zabawka) o wymiarach 30X30X30 mm,. Tarnikiem. krawdzie. b). postpujc nastpujqco: - na. wszystkich. ka wyznacza. ciankach. kloc-. si przektne,. - od rodków cian (przecicie przekqtnych). cyrklem. zakrela. si okrgi o rednicy okoo 3/4. dugoci boku. klocka,. - naroa krawdzie znajdujce si pomidzy okrgami zaokrgla si tarnikiem tak, aby ich powierzchnie byy jak naji. bardziej. zblione. do. ksztatu. Rys. 4. Kostka. - kolejno wykonania.. spiowa naroa. i. s O &.

(38) winny one. lee. na przeciwleg-. ych bokach kostki. Wykonanie kostki mona. ci. przez. wykorzystanie. przypadku. kostki. osoba. W ta-. Jeeli. jej. wykonuje. graczy,. z. do okrelenia osoby rozpoczynajcej gr. Osoba rozpoczynajca rzuca kostk. Jeeli. wskae:. kostka. -. przeciwnym. wskazówek zegara. by. zagrywajcy. dysponuje którym. pionkiem,. porusza si po gry podobnie. Celem Chiczyku,. rodka. jednym. jednorazowym. planszy.. jak. dotarcie. jest. planszy. graczy. po jej. w do. uprzednim,. okreniu.. Kierunek ruchu pionków. -. prze-. ciwny do kierunku ruchu wska-. zówek zegara. Przed rozpoczciem zabawy grajcy ustawiaj swoje pionki. Rys, Juliusz Puchalski. barw. wykonuje o jedno. Gra odbywa si na planszy przy uyciu pionków. Grajcych moe z. rozpo-. a. ley powtórzy. kierunku. Kady. gracz. czyna gr. Jeeli nie to rzut na-. rzucajcego. 4.. którego. kolor. ten. to. kostk.. rzut. „wypad". ruch pionkiem. Zasady gry. 3 lub. pewnym szcz-. tów po kolei, leeli pionek wykona okrenie planszy znaj-. i. 2,. przy. mona wykona. ciu. wykonanie ograniczy si do zaszpachlowania zagbie po oczkach, oszlifowania papierem drobnym ciernym starannego pomalowania. kim. wida. Jak. barwa. upro-. fabrycznej (od innej gry).. naronych, których odpowiada barwie ich pionków. Nastpnie dowolna polach. na. pole. do. i. ci ponownie, barw. on. w. ruchu. moe rzubia -. kilka. rzu-. i. si. dzie. ponownie. na. swoim. polu startowym, to dalsze ruchy. wzdu. wykonuje. dc. do. wodnik, szy. rodka. którego. przektnej, planszy.. pionek. Za-. pierw-. pole. rodkowe -. przeciwiestwie. do znanego. osignie. wygrywa.. W. nam „Chiczyka" w tej ma zbijania pionków.. grze nie. Opracowa (m). wykonuje ruchu pionkiem lecz zachowuje prawo. ponownego. do. innego nie i. nie. wykonuje. traci. rzutu,. -. pionka. ruchu. prawo. barw. zagrywajcy. do. pionkiem. ponownego. rzutu.. W. takim. osoba. przypadku. rzut. ma. bdca. po jego prawej stronie, przy czym zasady poruszania pionków zaleno rzutów od barw takie same. i. s. fi.

(39) Angielski. cymbergaj. W. szekspirowskiej Anglii istniaa. niezwykle. rozmaicie. lubiana. nazywano:. popychania",. „deska. monet",. groczy. „popychanie grota". Grot by star angielsk monet o wartoci 4 pensów, idealny pod masy do wzgldem wielkoci i. gry. Poniewa grot jest dzi rzadkoci kolekcjonersk obecnie uywa si do gry innych. tej. monet,. wych. mm.. albo po prostu. krków. dnicy ok. 25. Konstrukcja. metalo-. o rednicy ok. 25. mm.. Mog. to. by. piciozotówki nowego typu.. którq. ,. „pstrykanie. „lizganie. sza",. gra. Plansza. (rys. 1). pyty. stoktnej. skada si do (1),. z pro-. której. wkrtami (100), (101) oraz klejem przymocowane s odbojnica (2) zaczep (3). Na górnej i. powierzchni pyty narysowane. wyznaczajce. linie. zapole. na. s. i. s. przedpole,. 9 poprzecznych pasów,. skrajach filcowe. których. kwadraciki. naklejone (4). z. nu-. merkami 1-9. Do kompletu rekwizytów naley jeszcze 60 monet albo krków metalowych o re-. Wykonanie Czci. planszy przygotowuje. zgodnie przy. z. tym. rysunkiem. zwróci. górna powierzchnia znaczonej. na. miaa zadrapa. 2.. uwag,. by. sklejki prze-. pyt i. si. Trzeba. nie. (1). jakichkolwiek. oduszkodze. Wycit pyt bojnic dokadnie szlifuje si drobnoziarnistym papierem ciernym, a na powierzchni pyty odi.

(40) mierz co 40 mm rysuje linie wyznaczajqce pasy oraz kwadrai. towe pola skrajne. 3a).. (rys.. Monta (2). powierzchni. cach zapola (rys.. (3),. stosujc wkrty. od spodu przedpola, Po zmontowaniu planszy powierzchni drewna zaciga si bejc w dowolnym, jasnym kolorze. adnym przypadku nie (101). W. Odbojnic. cnia. si zaczep. przykleja. pyty i. 3b). (1). si do. na. ko-. dodatkowo wzma-. poczenie trzema. W. wkrtami do drewna (100). taki sam sposób (rys. 3c) mocuje. naley. malowa. jej. jakimkol-. nawet bezbarwnym. Po wyschniciu wszystkie narysowane uprzednio (rys. 3a) linie wyznaczajce pasy kwakradraty przeciga si. wiek. lakierem,. i. tp. wdzi. wkrtaka (rys. 3d) a powstae w ten sposób rowki delikatnie maluje bardzo czarnym mazakiem.. Nastpnie przykleja. klejem. Izokol. i. zielone. naklej-. (4).. Na zakoczenie, aby zmniejszy opory. ruchu. naciera. past. si. monet po planszy, powierzchni jej. woskow. (do. podogi),. A-A. _ Przedpole. Rys.. 1.. Konstrukcja planszy. 102. si na rodku kwadra-. tów czerwone ki. cienkim.

(41) —. kawakiem. lub. podgrza-. lekko. nego wosku pszczelego. bardzo. i. starannie poleruje.. Zasady gry. W. dwie. grajq i. „zielona".. pierwsza. na. osoby:. danym. pasie. wtedy,. jeeli. Do. si. poszczególne. bokach. po. lewej strony (zielona). (czerwona),. kadego znaczy. tylko. zliczania wrzutek. kwadraty wej. wrzutki. trzy. Wrzutk na. zalicza. rozdzielajcych. z. po. pasie.. która. ta,. zatrzymujca si moneta nie nakrywa minimalny sposób linii. na nim nawet w pola.. cymbergaja „czerwona". Wygrywa. zaliczy. kadym. gracza.. si. pasów. Uwaga: zatrzymanie si. monety. suq. planszy: i. z. osobno. pradla. Kadq wrzutk. pooeniem. wolnej. losowanie.. Osoba. ta. bierze. na. polu. zaliczonym. na. pi. angielskiego. koca. niezaliczonych jeszcze do. monety na bocznym kwadraciku koloru. Pasy, na których dany gracz zaliczy ju dla trzy wrzutki, wypadajq gry. Rozgrywka prowadzona z monet na jest cyklami po przemian przez obu graczy. Przed rozpoczciem gry plansz ukada si poziomo w taki sposób, by swym zaczepem przylegaa na caej dugoci do Rozpoczynajqkrawdzi stou. cego gr wyznacza si przez. wasnego. jest. korzy. trzykrotnie. liczonq. przeciwnika; nie do-. tylko. to. tyczy. ju. wrzutkq. takie. zaliczenie. gdy. przypadku,. powodowaoby. zakoczenie gry. Monety w angielskim cymbergaju naley uderza z niezwykym wyczuciem zrcznociowym. Przy uderzeniu zbyt sabym moneta pozostanie cakowicie na. pi. przedpolu - lub naruszy mniej ni swq poowq krawd pierwszego pasa, co wymaga pono-. ukada jednq z nich na monet krawdzi startowej planszy w taki sposób, aby wystawaa poza niq czciq swego obwodu. Nastpnie uderza monet opuszkq kciuka otwart doniq lub pstrykniciem palca, dqqc do tego, by zatrzymaa si na jednym z i. Przy. próby.. wienia. nierozwanie. silnym. a. uderzeniu. -. moneta. - lub si na nim wicej ni swq poowq, co take nie jest. wylqduje. na. zapolu. znajdzie. brane. uwag.. pod. umie-. Przy. « !. t. i. 4. i!. i JL. -. -. m „, 30. ,„. 3. x3. Rys. 2.. Czci. planszy. j 1. 3.

(42) Rys. 3. Kolejne fazy przygotowania i montau planszy: a) mierzenie i wyznaczanie pól na planszy, b) mocowanie odbojnicy wkrtami do planszy,. mocowanie zaczepu linii na planszy wkrtakiem. c). d) rowkowanie. czci. Zestawienie. 1. materiaów Materia!. Nr. Liczba. czci wg ry».. czci. Nazwa czci. nazwa, rodzaj, gatunek. (lit). 1. Ryla. 1. wymiary (mm). sklejka. 1. fornirowana. * 15X430X650. mahoniem Odbojnica. 2. sklejka. 1. fornirowano. mahoniem Zaczep Naklejka. 3. 4 100. Wkrt do drewna Wkrt do drewna. 101. jtnie dozowanej. sile. filc. #3X30X30. stal. 3. stal. 3X25 3X40. uderzenia. moneta znajdzie si w pooeniu prostym cakowicie wewntrz którego z pasów. Uprawnia to do zaliczenia wrzutki na takim pasie, zdjcia monety z pasa i. ponownego ustawienia na. wdzi. zwikszenie moneta zatrzynaruszajc któr z lub. uderzenia. si. muje. i. rozdzielajqcych. taka. krzyw. Mmii. linii.. i. jest. koca. do. e. chyba,. Wówczas. uznana za musi pozosta na plan-. moneta szy. niewielkie. w. danego. wyniku. (kara m boi u) z. cyklu,. zderzenia. nastpn monet. ulegnie wyprostowaniu. - zmieni. pooenie na waciwe do. zali-. uwaga: jeeli jaka moneta nakryje drug, wówczas obie uwaa si za spalone. Musz one by zdjte czenia. z. wrzutki.. planszy. wolno. nym. je. i. uy. cyklu,. Ale. danemu. graczowi. dopiero. w nastp-. jak. przyjdzie. jego. e. Oznacza to, udanych uderze jednym cyklu zdoby. gracza.. seri. w. majc mona nawet. kilkanacie wrzutek.. Podobno stali angielscy bywalcy pubów potrafi miota przez powylizganymi grotami zarazem precyzyjnie, taka moneta nie tylko po drodze prostuje inn, ale dochodzi jeszcze z duym impetem do odbojnicy, rykoszetuje — zanim bez spalenia od niej wylduje ostatecznie na upatrzonym pasie - po drodze wyprostuje w drug stron nastpn kolenia. tak. jednak. zmniejszenie siy. kra-. startowej.. Wystarczy. #15X430X110 430X35X30. sosnowa. listwa. 1. 16 3. mocno. i. e. i. monet.. W. podstawowym wariancie gry zdobywa si bez jakie-. wrzutki. gokolwiek ograniczenia kolejno-. ci numerów na pasach. Po nabyciu pewnej wprawy mona sto-. sowa umowne. utrudnienia,. dzielc. cymbergaja. tercje,. parti. w. których. najpierw. np.. na zali-. si trzy pasy najnisze, potem rodkowe na ostatku 7, 8. cza. i. kolejka. i. Monety cyklu. pi. popycha si dugo,. tak. a. 9.. w danym wszystkie. ulegn skrzywieniu lub spaleniu. Wówczas kolejka uderze przechodzi na drugiego. Opracowa. J.. PIETRZYK.