Wpływ sposobów i terminów pobierania próbek gleby na wyniki niektórych oznaczeń chemicznych

KARO L GASZEK, STEFA N SKOWROŃSKI, ZDZISŁAW W ŁODARCZYK

W P Ł Y W SPOSOBÓW I TERM INÓW PO BIER A N IA P R Ó B E K G L E B Y NA W Y N IK I N IEK TÓ R YC H OZNACZEŃ CHEM ICZNYCH

Centralny Ośrodek Metodyczno-Naukowy d.s. Stacji Chemiczno-Rolniczych IUNG W rocław

Kierownik — doc. dr R. Czuba W STĘP

Badania m elodyczne nad sposobami pobierania próbek z powierzch­ niowej w arstw y gleby do analiz chem icznych są w Polsce stosunkowo nieliczne. Opublikowane n a ten tem at prace [1, 2, 6] dotyczą głównie takich zagadnień, jak zagęszczenie siatki pobierania próbek, potrzeby uwzględniania praw własności oraz gatunku upraw ianych roślin. G ó r ­ s k i [4] starał się ustalić, z ilu pojedynczych próbek powinna się skła­ dać jedna próbka m ieszana, aby w dostateczny sposób reprezentow ała badaną powierzchnię. P race te są o tyle istotne, że, jak wykazano doś­ wiadczalnie [11], ponad 80% błędu p rzy badaniach chem icznych gleb przypada na niew łaściwe pobranie próbki glebowej.

W yniki cytow anych wyżej publikacji posłużyły do opracow ania zasad pobierania próbek w ram ach m asow ych badań gleb prowadzonych przez wojewódzkie stacje chem iczno-rolnicze, które wykonują rocznie analizy ponad miliona próbek gleby.

Jed n ym z elem entów pobierania próbek glebowych jest sposób obcho­ dzenia działek przez próbobiorcę w celu pobrania próbek pojedynczych. Zagadnieniem tym w Polsce dotychczas się nie zajmowano.

Z badaczy zagranicznych S c h r a m e i e r fi A n h o f f [10] donoszą, że sposób obchodzenia działek — z w yjątkiem jednokrotnego przejścia środkiem pola kw adratow ego — m a znaczenie drugorzędne na kształtow a­ nie wyników końcowej analizy, natom iast decyduje on w znacznym stop ­ niu o wydajności prac badaw czych i (ich kosztach.

Celem podjętej przez nas pracy było sprawdzenie pow tarzalności ba­ dań chem iczny oh gleby przy praktykow anych przez wojewódzkie stacje chem iczno-rolnicze różnych sposobach obchodzenia działek, jak również próba ustalenia m etody kontrolow ania rzetelności p racy próbobiorców.

METODYKA BADAIsT

W celu w ykonania zam ierzonych prac badaw czych w ytypow ano w dwu pow iatach woj. w rocławskiego 5 pól produkcyjnych o powierzchni 0,5 -3,0 ha, obsianych różnym i roślinam i. W szystkie badane pola odznaczały się m ałą zmiennością glebową, były jednolicie zagospodarowane i poło­ żone w terenie rów ninnym . C harakterystykę badanych obiektów przed­ stawiono w tab. 1.

T a b e l a 1 C harakterystyka badanych obiektów

C h a r a c te r is tic s o f the o b je c ts in v e stig a te d , zi . i --5 O ‘ л: к 1 о 1 -H +3 ! -g g ! n S j 2; O Miejscov/osô L o c a lity Typ gleby S o i l type Wielkość i k s z t a łt p ola F ie ld s iz e and shape Uprawiana r o ś lin a Crop c u ltiv a te d j 1 Dobrzykov.-ice brunatna brown 0 ,9 haprostokątny re cta n g u la r

p szen ica ozima w in ter wheat j 3

! " i

.Nadoiice W ielkie brunatna

brown 3 ,0 hatrapezowy

tr a p e z ia l

p szen ica ozima w in ter wheat 1 _

i ^ _{W ielka}Сh rząstawa pseudobielicow a_{pseudopodzolic prostokątny}1 ,3 ba re cta n g u la r

mieszanka strączkowo-zbożowa legu m e-cereal mixture

Godzikov.lce brunatna brown 0 ,5 hatr ó jk ą tn y tr ia n g u la r buraki cukrowe sugar b e e ts y Oława brunatna brown 2 ,2 hakwadratowy square p sze n ica ja r a summer wheat

W ybrane obiekty reprezentow ały gleby lekkie (do 10% części spła­ wialnych), średniozwięzłe ( 1 1 - 3 5 % części spławialnych) i zwięzłe (ponad 35% części spławialnych). Na w ytypow anych polach pobierano próbki glebowe za pomocą laski Egnera z w arstw y 0 - 2 0 c m ( 1 6 - 2 0 próbek pojedynczych na jedną próbkę zbiorczą), ponieważ zaw artość składników pokarm ow ych w tej w arstw ie m a decydujący wpływ na plonowanie roś­ lin upraw nych. W związku z tym w badaniach agrochem icznych gruntów ornych pobiera się próbki do głębokości 20 cm. Próbki glebowe z w szyst­ kich obiektów pobierano pięciokrotnie w następujących term in ach : 5 V 71;

12 V 71 ; 18 V 71 ; 2 5 V 7 1 ; 4 VI 71.

Badania ograniczono do stosunkowo krótkiego- czasu (1 m iesiąc), uzna­ jąc go za w ystarczający do osiągnięcia celu, określonego na wstępie (po­ w tarzalność analiz). Wiadomo bowiem, że zaw artość wielu składników w glebie ulega wahaniom w ciągu okresu w egetacyjnego [3, 5, 7, 9, 12]. Każdorazowo przy pobieraniu próbek stosowano 4 różne sposoby obcho­ dzenia pól, jak to przedstawiono na rys. 1.

Porów nanie opisyw anych sposobów pobierania próbek gleby m iało w yjaśnić, czy m ają one istotny wpływ na wyniki oznaczeń lab oratoryj­ nych. Jeżeli okazałoby się, że sposób obchodzenia pól przez próbobior-ców nie m a znaczenia, to w ydaje się, że godny zalecenia do stosowania w praktyce byłby system a lub с jako najmniej pracochłonny.

Sposoby pobierania próbek glebowych

a — ś r o d k ie m w z d łu ż p o la , b — z a k o s a m i w z d łu ż p o la , с — p o p r z e k ą t n e j, d — c z t e r o k r o t n i e w p o p r z e k p o la

Soil sampling ways

« — a lo n g f ie ld m id d le , b — a lo n g fie ld in z ig z a g s , с — a lo n g f i e l l d ia g o n a l, d — f o u r f o ld a c r o s s th e f ie ld

Do badań pobrano ogółem 100 próbek gleby (5 pól X 4 sposoby X X 5 term inów), w których oznaczono m etodam i przyjętym i w wojewódz­ kich stacjach chem iczno-rolniczych: pH oraz form y przysw ajalne P2O5, K20 , Mg i Mn. W ybór ty ch oznaczeń podyktow any był powszechnością ich w ykonyw ania przez w szystkie stacje, a zatem możliwe będzie szybkie w ykonyw anie analiz w próbkach kontrolnych.

W yniki analiz laboratoryjnych poddano obliczeniom statystycznym według program u „analiza w ariancji doświadczenia 2-czynnikow ego m e­ todą podbloków”.

OMÓWIENIE WYNIKÓW

B adane obiekty są znacznie zróżnicowane zarów no pod względem od­ czynu, jak zaw artości oznaczanych składników (tab. 2). Je s t to cechą po­ zytyw ną doświadczenia, gdyż w ew entualnym praktycznym w ykorzysta­ niu jego wyników mogą wchodzić w grę również obiekty podobnie zróż­ nicowane.

Na -podstawie obliczeń statystyczn ych stwierdzono, że sposób obcho­ dzenia działek przy pobieraniu próbek glebowych nie m iał istotnego w pływ u na wyniki analiz. Dotyczy to zarówno odczynu, jak i pozostałych badanych składników. O trzym ane wyniki potw ierdzają wniosek badaczy niem ieckich [1 0], którzy w ykazali dużą zgodność wyników analiz próbek pobieranych różnym i m etodam i. W związku z tym w ydaje się, że próbo-biorcom m ożna pozostawić w ybór któregokolwiek z om aw ianych sposo­ bów obchodzenia pól, w zależności od konfiguracji terenu lub innych warunków.

Nie zosjtało również stwierdzone współdziałanie term inów i sposobów pobierania próbek na pom iar pH i oznaczanie badanych pierwiastków. W odróżnieniu od sposobów pobierania próbek — term in pobierania może m ieć istotny w pływ na wyniki oznaczeń laboratoryjnych.

T a b e l a 2 C harakterystyka agrochemiczna badanych, obiektów

Agrochemical c h a r a c t e r i s t i c s o f the o b je c t s in v e stig a te d

L'.ie jscov/osc Z av/art ość c z ę ś c i spław i sinych Content of clayey p a r t i c l e s < 0 , 0 2 mm % pH w - in KCl Zawartość mg/100 g gleby Content in mg per 100 g o f s o i l L o c a lity P2°5 k2o big Kn Dobr zykov/i ce 23 5 ,7 6 ,3 7 ,8 9 ,4 2 ,4

liad olice W ielkie 18 6 ,5 1 8 ,9 1 5 ,3 5 ,9 0 ,6

Сг-гzastawa .Viel k а 6 4 ,2 5 ,5 6 ,9 2 ,7 3 ,3

C-odzi ко-.vice 39 5 ,1 3 ,9 2 4 ,6 1 1 ,4 7 ,3

Oława 54 5 ,2 5 ,5 1 2 ,2 1 5 ,0 7 ,2

O d c z y n g l e b y . Stwierdzono, że pom iary pH w próbkach pobra­ nych w 2 pierw szych term inach różnią się od pomiarów pozostałych. Różnice te są jednak nieduże, w ynoszą 0,1 pH. W p rak tyce nie m ają za­ tem większego znaczenia, gdyż nie przekraczają dopuszczalnego błędu analizy (tab. 3).

? a b e i a 3 Wpływ term inu p o b iera n ia próbek gleby na pomiar

pH v; ln KC1

E f f e c t o f s o i l sampling date on determ in ation r e s u lt s o f pK in UT EC1

Termin Sposób obchodzenia pól W artości śred n ie d la terminu

p o b ieran ia

próbek F ie ld in s p e c tio n route p o b ieran iapróbek

S ampling

date a b с d Mean valu es fo r sampling

d ates 5 . V 5 ,4 5 ,5 5 ,4 5 ,4 5 ,4 j 12. V 5 ,3 5 ,3 ! 5 ,4 5 ,4 5 ,4 1 1 8 .V 5 ,2 5 ,4 5 ,3 5 ,5 5 ,3 25.V 5 ,3 5 ,3 5 ,4 5 ,5 j 4 . VI 5 ,3 5 ,3 5 ,3 5 ,3 i 5 ,3

P rz ed z ia ł u fn o śc i d la terminów p o b ieran ia próbek = 0 ,1 confid en ce in t e r v a l fo r*sam plin g d ates = 0 .1

Z a w a r t o ś ć f o s f o r u . Analiza statystyczn a w ykazała, że jed y­ nie oznaczenia fosforu w próbkach pobranych w pierw szym term inie różnią się istotnie od wyników pozosltałych (tab. 4). Bez względu na

spo-T a b e l a 4 Wpływ term inu p o b ieran ia próbek gleby na wyniki oznaczeń fo s fo ru

w mg P20^ na 100 g gleby

E f f e c t o f s o i l sampling date on phosphorus determ in ation r e s u lt s in mg 2er 100 & o f s o i l Termin p o b ieran ia próbek Sampling date Sposób obchodzenia pól F ie ld in s p e c tio n route W artości śred n ie d la term inu p o b ieran ia próbek Mean valu es fo r sampling d ates a b с d 5.V 1 0 ,3 1 1 ,7 10,8 1 0 ,1 1 0 ,7 12. V 7 ,0 9 ,2 8 ,9 9 ,2 8,6 18. V 7 ,3 8,6 9 ,0 9 ,3 8,6 25. V 7 ,6 S , 2 8 ,9 8,6 8 ,3 4 . VI 8 ,1 7 ,4 3 ,4 8 ,3 8 ,1

P rz ed z ia i u fn o śc i d la terminów p o b ieran ia próbek = 1 ,0 Confidence in t e r v a l f o r sampling d ates = 0 .1

sób obchodzenia pól przy pobieraniu próbek zaw artość P 20 5 stw ierdzona w próbkach z 5 V była w yższa od zaw artości tego składnika w próbkach pobranych w term inach późniejszych.

P rz y rozpatryw aniu wyników badań poszczególnych obiektów zw raca uwagę fakt, że znaczna różnica zaw artości P 2Os w próbkach pobranych w pierw szym term inie w ystąpiła jedynie na polu w Nadolicach W ielkich. W yniki były tu przeciętnie o około 7 mg wyższe w porów naniu do pró­ bek z pozostałych okresów. Na pozostałych obiektach analogiczne różnice były znacznie mniejsze.

T a b e l a 5 7/oływ term inu p o b ieran ia próbek gleby na wyniki oznaczeń potasu.

w mg 1^0 na 100 g gleby

E f f e c t o f s o i l sampling date on potassium determ in ation r e s u l t s in mg K20 per 100 g o f s o i l Termin p o b ieran ia próbek Sposób obchodzenia pól F ie ld in s p e c tio n rou te Sampling date a Ъ с d 5.V 1 3 ,9 1 3 ,3 1 3 ,4 13,2 12.V 1 2 ,4 1 4 ,9 1 4 ,1 1 4 ,8 1 8 .7 12,0 1 4 ,5 1 3 ,7 1 5 ,4 25. V 1 4 ,0 1 2 ,4 1 3 ,9 12 ,7 4 . VI 1 2 ,0 1 1 ,0 1 3 ,7 1 2 ,8

Różnice sta ty sty c z n e n ie uwidocznione D iffe re n ce s n et proved s t a t i s t i c a l l y

Z a w a r t o ś ć p o t a s u . Zaw artość potasu nie wykazała udowod­ nionych zmian w zależności od term inu pobierania próbek. Składnik ten okazał się w doświadczeniu najbardziej stabilny (tab. 5).

W świetle przedstaw ionych wyników badań w ydaje się, że potas mógłby być b rany pod uwagę jako wskaźnik do kontroli poprawności po­ bierania próbek glebowych. W związku z tym obliczono wielkość odchy­ leń (w mg K 20 na 100 g gleby) od wyników analiz próbek pobranych w pierwszym term inie (tab. 6).

T a b e l a 6 Odchylenia wyników a n a liz K20 od stw ierd zonej zaw artości w yjściow ej

w mg na 100 g gleby

D ev iation s o f К d eterm in ation r e s u l t s from the s ta te d i n i t i a l value in mg per 100 g o f s o i l

Okres czasu d z ie lą c y pierwsze pobranie próbek gleby od

pobrania następnych P eriod between tue f i r s t sampling date and the next ones

Sposób obchodzenia pól przy pob ieran iu próbek gleby j

F ie ld in s p e c tio n rou te a t sampling

a b с d 1 tydzień - 1 week - 1 , 5 +1 , 6 o+ +1,6 ; 2 tygodnie - 2 weeks - 1 , 9 +1,2 О+ \c\ + 2 , 2 i 5 tygodnie - 5 weeks +0,1 _{- 0 , 9 + 0,5 -0,5 ;} 4 tygodnie - 4 weeks - 1 ,9 —2,3 + 0,5 —0,4 j I Zawartość 1^0 w próbkach wyjściowych _{1 3 ,9 1 3 ,3 13,4 1 5 ,2}

_j

ł

'• I-- t err. i nu r:: bio ran i:* r.-rôbek 0-lcby ni, wyniki oznaczę:'- w Łsj i n I G O j gleby

E f f e c t o f s o i l sa:.r:: lin g date on rr.arr.esium de t e r-ninat i or. r o s u lts i :: n e i-g per 100 g o f s o i l Ternir. p o b ieran ia próbek Sampling date i j Sposób obc]

F ie lii ins:'«llOG^C2c tion ia pól r. route

1 ,v a rt os c i średn ie j d la ter.Tj.nu

i pobrania

j rób cl:

1

a _{- d} Iv!ean values Vor

dacos 5.V 6, с _{c г ‘ 0 »■-} 6 ,4 3 ,6 12. V - Ô, 7 _{° J ^} c ,S 18. V ! 8 ,7 û,V 2 ,7 3 , V 25. V 6 ,3 c ,b 3 ,3 3, 7 3 ,3 4 . VI S , 7 V ,: à > V V1 ~r

P rz ed z ia ł u fn o śc i d la teri^inôv; p o b ieran ia j^róoel = 0 ,3

Confidence in t e r v a l fo r sai;:pli::ij cal'os = 0 .3

Ja k w ynika z tab. 6, w ahania te zarówno w kierunku dodatnim, jak i ujem nym nie p rzekraczają 2,3 mg K 20 /1 0 0 g gleby. Odchylenia tego rzędu m ają stosunkowo niewielkie znaczenie praktyczne przy w ycenie stanu zasobności gleb w poltas, dokonywanej za pomocą obowiązujących liczb granicznych, gdyż m ogą spowodować w skrajnych przypadkach zmianę zaszeregow ania obiektu tylko o jedną klasę zasobności.

Z a w a r t o ś ć m a g n e z u . W odróżnieniu od fosforu zaw artość tego składnika różniła się istotnie w próbkach pobranych w ostatnim term i­ nie w porównaniu z wynikam i badania próbek pobranych w pozostałych 4 term inach (tab. 7).

Aczkolwiek analiza m atem atyczna wykazała istotne różnice między wynikami, to jednak bezwzględna wantość tych różnic jest nieduża, gdyż nie przekracza 1 m g Mg na 100 g gleby, dlatego też różnice te nie m ają praktycznego znaczenia przy wycenie zasobności gleb. Tylko w przy­ padkach, kiedy wyniki analizy będą bardzo zbliżone do liczb granicznych dla magnezu, może nastąpić zmiana klasy zasobności badanej próbki. Na podstawie wyników analiz poszczególnych próbek gleby można stw ier­ dzić duży stopień powtarzalności oznaczania m agnezu w próbkach pobra­

nych różnym i sposobami i w różnych term inach.

T a b e l a 8 Wpływ terminu p o b ieran ia próbek gleby na wyniki oznaczeń manganu

w ppm

E f f e c t of s o i l sampling date on manganese determ ination r e s u lts in ppm Termin p o b ieran ia próbek Sposób obchodzenia pól J F ie ld in s p e c tio n rou te 1 1 Sampling date _{a b с d j} 5.V 44 41 40 45 i 12. V 46 43 39 43 18.V 36 37 36 44 25.V 40 39 40 40 4 . VI 49 46 37 4p

Różnice sta ty sty cz n e nie uwidocznione v! D iffe re n ce s not proved s t a t i s t i c a l l y

Z a w a r t o ś ć m a n g a n u . Analiza statystyczn a nie w ykazała istot­ n ych różnic w w ynikach zależnie od term inu pobierania próbek. Mimo to należy sitwierdzić stosunkowo dużą rozpiętość wyników zarówno w przy­ padku w artości średnich (tab. 8), jak w w ynikach analiz poszczególnych próbek gleby. Odchylenia zaw artości średnich w ynoszące od — 8 do + 5

ppm są relatyw nie wysokie w stosunku do przedziału tabeli w yceny m ię­ dzy zaw artością niską a wysoką, który to przedział wynosi 10 ppm. W świetle powyższego, m im o braku udowodnionych m atem atycznie różnic, nie należałoby zalecać analiz m anganu jako wskaźnika do stw ierdzania wiarygodności pobierania próbek gleby.

WNIOSKI

1. W przeprow adzonych badaniach nie stwierdzono wpływu sposobu obchodzenia pól przez próbobiorcę przy pobieraniu próbek gleby na po­ m iary pH i oznaczenia przysw ajalnych form fosforu, potasu, m agnezu i m anganu. W szystkie opisane sposoby obchodzenia pól można uznać za równorzędne pod w arunkiem przestrzegania zasad obowiązujących przy pobieraniu próbek gleby do badań agrochem icznych.

2. S tatystycznie udowodnione różnice w w ynikach analiz próbek gle­ by pobranych w różnych term inach w ystąpiły w odniesieniu do pH, P 20 5 i Mg. Bezwzględne w artości tych różnic są jednak nieduże w porównaniu do przedziałów w yznaczonych liczbam i granicznym i przyjętym i w kraju i dlatego nie m ają praktycznego znaczenia w badaniach agrochem icznych gleb.

3. Spośród 2 badanych składników (K 20 i Mn), które nie w ykazały istotnej zależności od term inów pobierania próbek gleby, wTydaje się, że analizy zaw artości potasu m ogą być spraw dzianem rzetelności pobrania próbek gleby (najpóźniej do m iesiąca od ich pobrania). Zagadnienie to w ym aga jednak dalszych badań w innych okresach w egetacji roślin.

4. P rzy przeprowadzaniu kontroli rzejtelności pobierania próbek gleby należałoby pobierać próbki kontrolne z co najm niej 5 różnych pól w okre­ sie do m iesiąca od chwili pobrania próbek przez próbobiorcę. Średnia za­ w artość K 20 w próbkach kontrolnych nie powinna się różnić od średniej zaw artości tego pierw iastka w próbkach pobranych przez próbobiorcę o więcej niż o 2,5 mg.

LITERATURA

[1] С z u b a R. i inni. : Metody pobierania próbek z warstwy ornej do badań nad zasobnością gleb. Rocz. glebozn. 18, 1, 1967, 217 - 224.

[2] D o b r z a ń s k i B., D e c h n i k I.: Porównanie różnych sposobów pobierania próbek glebowych do oznaczania odczynu oraz zasobności w przyswajalny fosfor i potas. Post. Nauk roi. 2, 1963, 77 - 84.

[3] D o m a s k a J .: Wpływ różnych rodzajów nawożenia na dynamikę agroche­ micznych właściwości gleby. Rostlinna vyroba, Rocz. 10 (X X X V II), Praga 1964, 623 - 650.

[4] G ó r s k i М.: Próbka gleby indywidualna czy mieszana. Roczn. glebozn., 1, 1950, 41 - 47.

[5] K l a p p E., S c h l ü t e r A.: Änderungen der laktatlöslichen K20 - und P20 5- Mengen im Dauerdüngungsversuch Dikopshof unter dem Einfluss von Dün­ gung, Jahreszeit und Nährstoffentzug. Zeitschrift für A cker- u. Pflanzenbau, 107, 1959, 1 - 24.

[6] K o w a l k o w s k i L. i inni : Metodyka pobierania próbek glebowych z roz­ drobnionych gospodarstw indywidualnych. Rocz. glebozn., dod. do t. 7, 1958, 163 - 169.

[7] N e u b a u e r H.: Ändert sich währed einer Vegetationszeit der V orrat des ungendüngten und gedüngten Boden an wurzellöslichen Pflanzennährstoffen? Pflanzen und Bodenkunde, 12, 1928, 108- 114.

[8] P raca zespołowa: Metody badań laboratoryjnych w stacjach chemiczno-rol­

niczych. W rocław 1969, 35 - 67.

[9] R i e h m H. : Untersuchungen über die zweckmässigste Art der Probennahme für chemische Bodenkontrolle. Bodenkunde und Pflanzenernährung, 29, 1943, 275 - 291.

[10] S c h r a m e i e r R., A n h o f f A.: Die Methodik der Bodenprobenentnahme in Rahmen der systematischen Bodenuntersuchungen. A. Thear-A rchiv t. 10, 1966, 2, 1 7 9 -1 9 5 .

[11] S m i e r z c h a l s k a K .: Organizacja i znaczenie badań glebowych w Ho­ landii. Post. Nauk roi. 3, 1960, 145 - 158.

[12] W ł o d a r c z y k Z.: Badania nad zmianami zawartości przyswajalnych skład­ ników w glebach w zależności od dawek nawozów mineralnych. P raca doktor­ ska. W rocław 1970, 24 - 66. К . Г А Ш Е К , С . С К О В Р О Н Ь С К И , 3 . В Л О Д А Р Ч И К ВЛИЯНИЕ СПОСОБОВ И СРОКОВ ВЗЯТИ Я ОБРАЗЦОВ ПОЧВЫ НА РЕЗУ Л ЬТАТЫ НЕКО ТО РЫ Х ХИ М И Ч ЕСКИ Х ОПРЕДЕЛЕНИЙ Н а у ч н о - м е т о д и ч е с к и й ц е н т р р/д. а г р о х и м и ч е с к и х ст а н ц и й И А У и П , В р о ц л а в Р е з ю м е В работе испытывалось влияние 4 способов взятия образцов почвы: по се­ редине вдоль поля, зигзагом вдоль поля, по диагонали поля и 4-кратно попе­ рек поля, на результаты определения pH, Р2О5, К20 , Mg и Мп. Образцы отби­ рались на 5 различных по плотности (твердости) и обеспеченности питатель­ ными веществами производственных полях еженедельно в период от 5.5 по 4.6.1971 г. ручным буром из пахотного слоя до глубины 20 см, согласно методу принятому в агрохимических станциях. Статистическая обработка данных показала, что способ взятия образцов не влиял на результаты химического их анализа. Обнаружено однако наличие достоверных разниц между результатами анализа образцов отобранных в р аз­ ный срок, особенно это касается pH, Р2О5 и Mg. В случае pH и фосфора результаты анализа образцов отобранных в пер­ вом сроке различались от результатов анализа отобранных в остальных сро­ ках. Содержание магния было существенно выше в образцах отобранных в последнем сроке. Абсолютные разницы относительно невелики и в агрохими­ ческом обследовании почв практического значения не имеют.

Не установлено влияния срока взятия образцов почвы на результаты оп­ ределений калия и марганца.

Выявление диапазонов колебания в содержании названных элементов для других периодов вегетации требует добавочных испытаний.

K . G A S Z E K , S . S K O W R O Ń S K I, Z . W Ł O D A R C Z Y K

EFFEC T OF SOIL SAMPLING W AYS AND DATES ON THE RESULTS OF SOME CHEMICAL DETERMINATIONS

M e t h o d i c o - S c ie n t i f i c C e n t r e f o r A g r o c h e m is t r y S t a t i o n s I n s t i t u t e o f S o il S c i e n c e a n d C u lt iv a t io n o f P l a n t s in W r o c ła w

S u m m a r y

In the work an effect of 4 different soil sampling ways: along field middle, along field in zigzags, along field diagonal and 4-fold across the field, on the determination results of pH, P 20 5, K 20 , Mg and Mn, was investigated. The sam ­ pling was accomplished on 5 production fields different with regard to com pact­ ness and abundance of soil, at one-week intervals, from May 5 to June 4, 1971. The samples were taken by means of soil sound from arable layer to 20 cm depth, according to the method used in agrochemistry stations.

Statistical computations have proved that the sampling way had not any effect on analysis results. However, proved differences were found in relation to pH, P20 5 and Mg between the analysis results of the samples taken at different dates.

In the case of pH and phosphorus the analysis results of the samples taken at the first date were different as compared with those of the samples taken at other dates. Magnesium content was significantly higher in the samples taken at the last date. However, absolute values of these differences are low and have no practical importance in agrochemical analyses of soils.

The sampling date had no effect on the results of potassium and manganese de­ terminations.

The range of changes of the above elements in soil in other growing seasons requires additional investigations.

A c l r e s W p ł y n ę ł o d o P T G w s t y c z n i u 1972 r . M g r K a r o l G a s z e k , I U N G — C e n t r a l n y O ś r o d e k M e t o d y c z n o - N a u k o w y d . s . S t a c j i C h e m i c z n o - R o l n i c z y c h W r o c l a w , p l . E n g e l s a 5