SA T U R N IN BOROW IEC
TENDENCJE ROZWOJOWE GLEB
WOLIŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO WYNIKAJĄCE Z MORFOLOGII PROFILI GLEB KOPALNYCH
K atedra G leb o zn a w stw a W SR S zczecin
Jednym z zadań gospodarki leśnej na terenach o zniekształconym składzie gatunkowym drzewostanów jest dążenie do odtworzenia w mia rę możliwości i potrzeby jego pierwotnego składu.
W obrębie parków narodowych zadanie to staje się jednym z pierw szoplanowych z uwagi na ich zadania naukowe i dydaktyczne.
Jak wiadomo, o składzie gatunkowym drzewostanów pierwotnych można wnioskować ze źródeł historycznych oraz z w yników analiz pył kowych.
W komunikacie niniejszym pragniemy zwrócić uwagę na możliwość wnioskowania o dawniejszej roślinności na podstawie profili gleb kopal nych, jak również o tendencjach rozwojowych gleb nowo powstałych.
Z es ta w ie ni e il o ś c i o w e i procentowe p r o f i l ó w g l e b kopalnych i wytworzonych z m a t e r ia łu n a n i e s i o n e g o , pochodzących z terenu
Wolińskiego Parku Narodowego
Gleby wspó łcze sn e Razem A - C Ar ;B)-C a0-a2-b-c 1 - С 2 8% 1 4% 0 0% 3 12% Gleby Ar ( B)-C 1 _7_ J _ 17_ kopalne 4% 28% 36% 68% Ao-B-C2 ^ 4 0 1 J _ 16% 0% 4% 20% Razem _ L 8 10 25. 28% 32% 40% 100%
Gleby W olińskiego Parku Narodowego na tle m orfologii gleb kopalnych 157
Materiał przytoczony w tablicy pochodzi z W olińskiego Parku Naro dowego i został zebrany w toku wykonywania m apy gleb tego obiektu. Obserwacje terenowe wykazały, że olbrzymia większość gleb Woliń skiego Parku Narodowego (około 80%) to piaski luźne, a więc utwory bardzo podatne na przemieszczanie, zwłaszcza w okresie pozbawienia ich szaty roślinnej. Faktowi temu należy przypisać dość częstą na tym terenie obecność gleb kopalnych.
O czywiście trudno ustalić, kiedy nastąpiło ich przysypanie. Przy puszczać jednak można, że w większości przypadków (poza obszarem przyklifowym ) miało to m iejsce dopiero po aktywniejszej działalności gospodarczej człowieka, a ,więc w ostatnich stuleciach.
Ponieważ profili takich o składzie mechanicznym piasków luźnych udało się odszukać i opisać 25, zebrał się dość pokaźny materiał, umożli wiający stwierdzenie, jakie gleby przeważają wśród gleb kopalnych i które z gleb współczesnych na nich się rozwijają. Analiza danych za wartych w tablicy pozwala na następujące stwierdzenia:
1. Wśród gleb kopalnych prawie 2/ 3 z nich (68%) to gleby brunatne kwaśne o profilu Ai-(B)-C, znacznie mniejsza ilość (20%) to gleby bie-. licowe o profilu A 2-B-C, a zupełnie nieznaczna (12%) to gleby początko wego stadium rozwojowego o profilu A-C.
2. Wśród gleb wytworzonych na glebach kopalnych nie widać tak wyraźnej przewagi jednego typu; gleby bielicowe obejmują 40%, gleby brunatne kwaśne — 32% i gleby o profilu A-C —= 28%.
3. Charakterystyczna jest największa ilość gleb bielico w y ch na gle bach brunatnych kwaśnych (36%), niew iele im ustępująca ilość gleb brunatnych kwaśnych na brunatnych kwaśnych (28%) oraz znacznie m niejsza ilość (16%) gleb A-C na glebach bielicowych.
4. Szczególnie znamienne są fakty, że:
— gleby bielicowe tw orzyły się głównie (90%) na kopalnych glebach brunatnych kwaśnych,
— gleby brunatne kwaśne ,,regenerowały się ” prawie w yłącznie (88%) na glebach brunatnych kwaśnych, nie tw orzyły się natomiast na glebach bielicowych (brak takiego przypadku),
— gleby A-C występują najczęściej (57%) na kopalnych glebach bielicow ych, najrzadziej natomiast (14%) na glebach brunatnych kw aś nych.
Pow yższe stwierdzenia umożliwiają wyprowadzenie następujących wniosków:
1. G leby brunatne kwaśne zajm owały pierwotnie znacznie większy obszar.
158 S. Borowiec
2. Zastępowanie pierwotnej roślinności (lasów bukowych) roślinnoś cią bielicującą (bory sosnowe) sprzyjało w najliczniejszych przypadkach tworzeniu się gleb bielicow ych z materiału naniesionego.
3. Utrzym anie pierwotnej roślinności (lasów bukowych) sprzyjało „regeneracji” gleb brunatnych kwaśnych z materiału naniesionego.
С . Б О Р О В Е Ц ТЕН ДЕН Ц И И Р А З В И Т И Я ПОЧВ ВОЛИНСКОГО НАРОДН ОГО П А Р К А В Ы ТЕК А Ю Щ И Е И З М ОРФ ОЛОГИИ П РО Ф И Л ЕЙ П О ГРЕ БЁН Н Ы Х ПО ЧВ К а ф е д р а П о ч в о в е д е н и я Щ е т и н с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е У становлен о (табл. 1 ), что 68° о погребён н ы х (ископаем ы х) почв это буры е кислы е почвы, в п очв ах р азв и ваю щ и хся актуально 40% составляю т п одзол и сты е почвы, 32% — бур ы е к ислы е почвы и 28° о — посвы начальной стадии развития. S. B O R O W I E C D EV E LO PM E N TA L TR E N D S IN SO IL OF THE W O LIN N A T IO N A L P A R K R E SU L T IN G FROM THE M ORPHO LOGY OF THE F O S S IL SO IL P R O FIL E S
C h a i r o f S o i l S c i e n c e , C o l l e g e o f A g r i c u l t u r e , S z c z e c i n
S u m m a r y
D e v e lo p m e n ta l tren d s in soils o f th e W olin N a tio n a l P ark are d iscu ssed on basis of th e m orp h ology of fo s sil soil p ro files. It w a s o b serv ed (tab. 1) th a t 68% of fo s s il soils are acid b row n earths, w h ile 40°/o of th e so ils in a ctu a l d ev elo p m en t are p odsols, 32% acid brow n earth s and 28% soils in th e in itia l sta g e of d e v elo p m en t.
