Kontrola i utrwalanie treści rozmów telefonicznych
oraz treści innych rozmów lub przekazów informacji
Jakub Ćwikła
Źródła
instytucji kontroli i
utrwalania przekazów informacji
art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
Wynika z niego obowiązek
wyłącznie ustawoweg
o
ograniczani a
konstytucyj nych praw i
wolności
Stąd zawarcie w ustawie (k.p.k.) - dział V,
rozdział 26 (art.237-242)
Cel instytucji
Wykrycie i uzyskanie dowodów dla toczącego się postępowania lub zapobieżenie popełnieniu nowego
przestępstwa (art. 237 k.p.k.)
Co może
być kontrolowan e i utrwalane - przedmiot kontroli
rozmowy telefoniczne (art. 237 k.p.k.)
treść innych rozmów lub przekazów informacji, w tym korespondencji przesyłanej pocztą elektroniczną (art.
241 k.p.k.)
Kogo można inwigilować - zakres
podmiotowy instytucji
(art. 237 §4 k.p.k.)
osobę podejrzaną
oskarżonego
pokrzywdzonego
inną osobę, z którą może kontaktować się oskarżony albo która ma z nim związek lub z grożącym
przestępstwem
Względem czego
można wszcząć kontrolę - zakres
przedmioto wy instytucji
(art. 237 §3 k.p.k.)
Gdy toczy się postępowanie bądź istnieje uzasadniona obawa popełnienia nowego przestępstwa dotyczy (zbiór zamknięty) :
1) zabójstwa,
2) narażenia na niebezpieczeństwo powszechne lub sprowadzenia katastrofy, 3) handlu ludźmi,
4) uprowadzenia osoby, 5) wymuszania okupu,
6) uprowadzenia statku powietrznego lub wodnego,
7) rozboju, kradzieży rozbójniczej lub wymuszenia rozbójniczego, 8) zamachu na niepodległość lub integralność państwa,
9) zamachu na konstytucyjny ustrój państwa lub jego naczelne organy, albo na jednostkę Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
10) szpiegostwa lub ujawnienia informacji niejawnych o klauzuli tajności „tajne”
lub „ściśle tajne”,
11) gromadzenia broni, materiałów wybuchowych lub radioaktywnych,
Względem czego
można wszcząć kontrolę - zakres
przedmioto wy instytucji
(art. 237 §3 k.p.k.) c.d.
12) fałszowania oraz obrotu fałszywymi pieniędzmi, środkami lub instrumentami płatniczymi albo zbywalnymi dokumentami uprawniającymi do otrzymania
sumy pieniężnej, towaru, ładunku albo wygranej rzeczowej albo zawierającymi obowiązek wpłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach lub stwierdzenie
uczestnictwa w spółce,
13) wytwarzania, przetwarzania, obrotu i przemytu środków odurzających, prekursorów, środków zastępczych lub substancji psychotropowych,
14) zorganizowanej grupy przestępczej, 15) mienia znacznej wartości,
16) użycia przemocy lub groźby bezprawnej w związku z postępowaniem karnym, 17) łapownictwa i płatnej protekcji,
18) stręczycielstwa, kuplerstwa i sutenerstwa,
19) przestępstw określonych w rozdziale XVI ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.7)) oraz w art. 5–8
Rzymskiego Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego, sporządzonego w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r. (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 708)
Po wszczęciu postępowania
wniosek
prokuratora do sądu o zarządzenie
kontroli
Wydanie
postanowienia o przeprowadzeniu
kontroli bądź jej odmowie
Jak skutecznie podjąć
kontrolę i utrwalenie informacji - zarys
Zarządzenie kontroli bez zezwolenia sądu przez prokuratora w
sytuacjach niecierpiących
zwłoki
Wniesienie zażalenia na postanowienie
Zarządze nie zniszcze
nia zgromad
zonego materiał
u
Zarządzenie kontroli
przez
prokuratora
Podstawa prawna - art. 237 §2 k.p.k.
Możliwe np. w sytuacji tzw. faktycznego wszczęcia postępowania (art. 308 k.p.k.)
zarządzenie kontroli występuje w formie postanowienia
prokurator ma obowiązek zwrócić się do sądu w terminie 3 dni z wnioskiem o zatwierdzenie
postanowienia, na co sąd ma 5 dni
sąd wydaje postanowienie w jednoosobowym składzie
na posiedzeniu bez udziału stron
Postanowie nie sądu
Wymogi (również dot. postanowienia wydawanego przez prokuratora) :
ogólne elementy treściowe orzeczenia z art. 94 §1 pkt 1-4 k.p.k.
wskazanie osoby, w stosunku do której ma być stosowana kontrola
wskazanie urządzenia, wobec którego ma być stosowana kontrola
wskazanie zakresu kontroli
wykazanie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia
przestępstwa z art. 237 §3 k.p.k. albo uzasadnionej obawy, że czyn taki może zostać popełniony
uzasadnienie, że zastosowanie kontroli obejmującej konkretną osobę wobec danego urządzenia może doprowadzić do wykrycia i uzyskania dowodów istotnych dla postępowania lub też umożliwi zapobieżenie popełnieniu nowego przestępstwa
W razie odrzucenia wniosku prokuratora w postanowieniu sądu zarządza się zniszczenie zgromadzonego materiału dowodowego
Przysługuje na nie zażalenie - hamuje ono wykonanie zarządzenia o zniszczeniu materiału dowodowego
Jego ogłoszenie może być odroczone na czas niezbędny ze względu na dobro sprawcy - nie później niż do czasu zakończenia
postępowania przygotowawczego
Ile może trwać
kontrola - zakres
temporalny (art. 238
k.p.k.)
funkcjonalnie - kontrola powinna być zakończona niezwłocznie po ustaniu przyczyn wymienionych w art. 237 k.p.k., najpóźniej jednak z upływem okresu, na który została wprowadzona
termin maksymalny - 3 miesiące z możliwością jego
przedłużenia o kolejne 3 w szczególnie uzasadnionym
przypadku
Zgoda
następcza sądu
Legalizuje ona zabezpieczone przekazy informacji i
dopuszcza ich dowodowe wykorzystanie, które nie były objęte zakresem wcześniejszej kontroli. Warunki jej
uzyskania :
przekazy informacji zostały zebrane w toku legalnie wykonywanej kontroli
uzyskano dowód popełnienia przestępstwa z art. 237
§3 k.p.k. - jest ono odmienne od objętego zakresem zarządzonej kontroli
uzyskano dowód popełnienia jednego z tych
przestępstw przez inną osobę - nie jest ona objęta zakresem zarządzonej kontroli
prokurator w czasie trwania kontroli albo nie później niż w terminie 2 miesięcy od jej zakończenia wystąpił do sądu z wnioskiem o wyrażenie zgody na
wykorzystanie tak uzyskanego dowodu w postępowaniu karnym
Sąd o wniosku prokuratora o zgodę następczą orzeka
na posiedzeniu bez udziału stron w terminie 14 dni.
Utrwalone zapisy
pochodzące z kontroli
Ich wykorzystanie jest dopuszczalne wyłącznie w postępowaniu karnym w sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, w stosunku do którego jest możliwe zarządzenie takiej kontroli
Obowiązek umożliwienia ich zebrania mają urzędy, instytucje i podmioty prowadzące działalność w dziedzinie poczty lub
działalność telekomunikacyjną (art. 237 §5 k.p.k.)
Zapoznanie się z rejestrem przeprowadzonej kontroli mają tylko sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator. W przypadkach niecierpiących zwłoki takie prawo ma również Policja (art. 237 §6 i 7 k.p.k.)
Nieistotne dla postępowania zapisy są niszczone na wniosek prokuratora - sąd orzeka o tym niezwłocznie na posiedzeniu bez udziału stron (art. 283 §3 k.p.k.)
Z wnioskiem o zniszczenie zapisów może wystąpić też osoba, która była poddana kontroli, ale jest to skuteczne dopiero po zakończeniu postępowania przygotowawczego - wówczas posiedzenie odbywa się z udziałem stron i wnioskodawcy
Pozostałe utrwalenia zostają włączone do materiałów dowodowych sprawy, gdy są objęte klauzulą tajności, przechowywane są poza aktami sprawy
