Kronika muzealna - 1967

Alojzy Oborny

Kronika muzealna - 1967

Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego 5, 357-394

1968

ALOJZY OBORNY

KRONIKA MUZEALNA — 1967

MUZEUM ŚW IĘTOKRZYSKIE W KIELCACH

Działalność kieleckiego m uzeum okręgowego w 1967 roku z całą pew noś­ cią nie obejm ow ała ty lu doniosłych faktów i w ydarzeń, w jak ie obfitow ał rok 1966. O czekiw ane z dużą niecierpliw ością zakończenie prac rem ontow o-bu­ dow lanych, a tym sam ym otw arcie dla publiczności stałych ekspozycji — n iestety jeszcze nie nastąpiło. W m om encie oddania niniejszego tom u w ręce czytelników będzie to jed n ak już nareszcie czas przeszły dokonany. Tym b a r­ dziej godzi się przypom nieć i w yjaśnić zasadnicze przyczyny, k tó re w płyn ęły na przedłużenie w spom nianych prac budow lanych.

S praw ą zasadniczą był fakt, że zgodnie z nakazam i budow lanym i m iały one zostać rozpoczęte już około roku 1955. Rozpoczęły się n iestety znacznie później, bo w roku 1962, od prac przygotow aw czych. W w y niku tego opóźnie­ nia stan techniczny stary c h budynków był fataln y . W n iektórych budynk ach n ietk n ięte pozostały jed ynie ściany zew nętrzne. W trak cie prow adzenia prac ujaw nian o stale tru d n e do wcześniejszego przew idzenia nowe m iejsca w y m a­ gające rem ontu.

D rugim elem entem , k tó ry opóźnił tok prac, była konieczność prow adzenia ich etapam i. M uzeum nie otrzym ało bowiem pomieszczeń zastępczych ani dla swoich zbiorów , ani dla pracow ników , którzy przecież realizow ali w pełn i swoje planow e zadania. Nie pozwoliło to w ykonaw cy na rozw inięcie pełnego fro n tu robót, stając się ham ulcem ich tem pa. Jeśli do tego dodam y, że na tere n ie K ielc nie było przedsiębiorstw a specjalistycznego dla powyższych prac, a szczególnie ich ostatniego etapu (wyposażenia w nętrz) — zrozum iałe stan ie się pow olne tem po, w jakim prow adzony był rem o nt mimo n ie w ą tp li­ wych w ysiłków i dobrej w oli w ykonaw cy, szczególnie w ostatn im okresie. Niezależnie od tego m uzeum m usiało pokonyw ać rozliczne tru dn ości zw iązane ze zdobyciem kredytów na stale rozszerzający się zakres robót. Że je d n a k la ta te nie zostały w pracy m uzeum zm arnow ane, o tym świadczą do bitn ie osiągnięte w yniki, znane n iew ątpliw ie uw ażnym czytelnikom k ron ik po­ przednich tomów.

W racając do roku 1967, k tó ry nie obfitow ał może w w y darzenia b ły sk o tli­ we, stw ierdzić w ypadnie, że poprzez żm udną pracę w ew n ętrzn ą w roku tym położono p odw aliny pod now y etap działalności w roku 1968.

358 A lo jz y O borny

Z M IA N Y PER SO N A L N E

Liczba pracow ników w zrosła do 46 osób. W śród now ych etatów szczegól­ n ie w ażnym dla m uzeum było przy znan ie stano w isk a w icedyrektora. Nowe e ta ty uzyskał też oddział w Szydłowcu.

P racę rozpoczęli n astęp ujący pracow nicy:

W icedyrektor m gr K azim ierz K ałuża, histo ry k

Dział naukow o-ośw iatow y M ałgorzata O strow ska-Lis, h isto ry k sztuki; M arian D udek na stanow isku techn ik a

Pom ocnik m uzealny Józefa G arbacka

Oddział w Szydłowcu Jad w ig a S zunke — p ra k ty k a n t w dziale konserw atorskim ;

M aria B iałek — pom ocnik m uzealny Oddział-M uzeum L at Szkolnych

S te fan a Żerom skiego w K ielcach m gr K azim iera Stolarczyk, polonistka P rzestali pracować:

m gr A nna G órska — p. o. k ierow nik działu naukow o-ośw iatow ego W anda Siewa — pom ocnik m uzealny.

D Z IA Ł A L N O ŚĆ O ŚW IA TO W A

C ałokształt poczynań m uzeum na tym odcinku był k o n ty n u acją p ro g ram u ro k u oświatowego 1966/67. Dotyczy to szczególnie pracy U n iw ersy tetu K u l­ tu ry . Rok 1967 stał pod znakiem w prow adzania now ych form , k tó re docze­ k a ją się pełnej realizacji po otw arciu m uzeum w ro k u 1968. U w ażny czytel­ nik bez tru d u zauw aży pow ażne rozszerzenie tereno w ej pracy ośw iatow ej poprzez cykliczne odczyty, seanse film ow e i w ystaw y objazdow e. R ealizując w ten sposób szeroki program aktyw izacji m ałych m iast i osiedli, m uzeum stara ło się docierać szczególnie do miejscowości pozbaw ionych placów ek m uzealnych.

U N I W E R S Y T E T K U L T U R Y

W roku ośw iatow ym 1966/67 zakończony został pew ien etap pracy ośw ia­ tow ej tej placów ki. Form y pracy stosow ane od k ilku lat spełniły sw oje za­ dania. W w yniku prow adzonych badań m uzeum decyduje się na zm iany, k tó re nieco obszerniej zanalizow ane zostaną w uw agach końcowych, d o ty ­ czących pracy ośw iatow ej. W okresie od stycznia do kw ietn ia słuchacze U n i­ w e rsy tetu K u ltu ry uczestniczyli w dwóch cyklach w ykładów : Ośrodki ar­ tystyczne Europy oraz Pom niki sztuki Kielecczyzny. W pierw szym cyklu zaprezentow ane zostały: Galeria malarstwa L u w r u — d r Jerzy B anach; Zycie a rtystyczne Paryża w dobie Rewolucji i Cesarstwa — doc. d r A ndrzej Rysz- kiew icz oraz R z y m w dobie baroku — prof. d r Ja n Białostocki. Szczególnie in tere su ją ca była p rob lem atyka cyklu regionalnego, w k tó ry m doczekały się om ów ienia bizan ty jsk o -ru sk ie m alow idła ścienne W iślicy i S andom ierza (dr Różycka-Bryzek), m ecenat arch itek to n iczn y Ossolińskich i jego w pływ y (doc. d r Adam M iłobędzki), rokokow e rzeźby M acieja Polejow skiego (dr Jerzy Kowalczyk), działalność w arsztatów kam ien iarsko -b ud ow lany ch w Pińczow ie (dr A ndrzej Fischinger) oraz Ziem ia K ielecka w czasach rzym skich (doc. d r Je rz y W ielowiejski).

N iezależnie od tych pozycji w zw iązku z 11 i 12 w ystaw ą cyklu Z dziejów malarstwa polskiego om ówione zostały: twórczość Jac k a M alczewskiego (mgr

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 359

B arb a ra M odrzejewska) oraz w spółczesne m alarstw o krakow skie (dr S ław o­ m ir Wojak). W spom niany cykl w ystaw był zasadniczym rozszerzeniem dzia­ łalności U niw ersy tetu K u ltu ry , mimo że poszczególne pokazy ograniczały się do około 15 obrazów.

E ksponow ana w styczniu w ystaw a obrazów Jack a M alczewskiego o p arta b y ła o dzieła w łasne m uzeum oraz kilka prac wypożyczonych z M uzeum Re­ gionalnego w R adom iu i przyniosła zw iedzającym przekrój przez twórczość a rty sty znanego n a ogół z tem aty k i sym bolicznej. S ta ran o się pokazać i in n e w alory jego twórczości, jak pejzaż (krajobraz okolicy podgórskiej) i p o rtre t.

W k w ietn iu kielczanie oglądać m ogli 15 obrazów ze zbiorów M uzeum N a­ rodowego w K rakow ie, rep rezen tu jący ch współczesne m alarstw o krakow skie. Celem ekspozycji było u w ydatnienie, iż m alarstw o to, u p ra w ian e przez a rty s ­ tów różnych pokoleń i realizujących różne k ieru n k i artystyczn e — nie jest zjaw iskiem nowym , lecz przedstaw ia kolejny etap rozwojowy. Zobrazow ano zatem zw iązki pom iędzy arty stam i należącym i do „G rupy K rak o w sk iej”, k tó ­ rzy w sposób sk ra jn y (M aria Ja re m a — W y ra zy V, Penetracje', Jonasz S te rn — Spotkanie nocą), bądź bardziej kom prom isow y (Adam M arczyński — K ontrasty) realizow ali program nowoczesności w sztuce — a tw órcam i m łod­ szego pokolenia, z których n ajak ty w n iejszą rolę odegrał T. K a n to r (Dwie postacie, Kompozycja). Na w ystaw ie pokazano też jed en z nastrojow ych m o­ tyw ów m iejskich Jerzego Nowosielskiego oraz p łó tn a J. K luzy, Z. K ow alew ­ skiego, T. K u te rn a k a , J. M aziarskiej, K. Podsadeckiego, J. T arasina.

W lutym w zw iązku z 25 rocznicą p ow stania P P R M uzeum Ś w iętokrzyskie urządziło — niezależnie od zorganizow anej przez W ydział P ro p ag an d y KW P Z PR i W ojew ódzki Dom K u ltu ry w ystaw y w ojew ódzkiej — czasową ekspozycję pośw ięconą uczczeniu tej w ażnej w dziejach naszego naro d u rocz­ nicy. W ystaw a, pom yślana jako objazdow a, po m iesięcznej ekspozycji w K ie l­ cach pokazana została w in nych m iejscowościach w ojew ództw a kieleckiego. Z uw agi na niew ielką pow ierzchnię w ystaw ow ą tem at został p o trak to w an y ogólnie. P rzed staw iając sylw etki organizatorów pierw szych lew icow ych u g ru ­ pow ań podczas okupacji hitlerow skiej, sek retarzy okręgów P P R kieleckiego i radom skiego, znanych dowódców oddziałów p artyzanckich, w ażniejsze bitw y i w alk i GL i AL n a te re n ie Kielecczyzny, w reszcie udział działaczy P P R w przeprow adzeniu reform y rolnej i nacjonalizacji przem ysłu — stara n o się w sposób m ożliwie pełny omówić historię P P R w Kielecczyźnie oraz pokazać jej rolę w w alce o w yzw olenie narodow e i społeczne. Poza ciekaw ym i egzem ­ plarzam i broni p arty zan ck iej, o rygin alnym i egzem plarzam i prasy k o n sp ira ­ cyjnej i in ny m i doku m entam i zw iązanym i z działalnością P P R na tych te r e ­ nach — na w ystaw ie znalazły się b arw n e plansze, w śród nich m ap a-plansza sieci organizacyjnej PPR , GL i AL. W ystaw ę n a podstaw ie scenariusza m g r Tadeusza M aszczyńskiego zaprojektow ali i w y ko nali plastycy: K rzysztof Jackow ski i A ndrzej G rabiw oda. W uroczystości o tw arcia (1 II) udział w zięli: m gr Eugeniusz W ójcik — sek retarz KW PZPR. m gr K azim ierz K ałuża — zastępca k ierow nika W ydziału P ropag an d y KW PZPR , m gr Ja n Kossowski — przew odniczący P rezydium P ow iatow ej Rady N arodow ej w K ielcach oraz m g r M arian Jagielsk i — sek retarz KM PZPR.

Działalność U n iw e rsy tetu K u ltu ry uzup ełniały cieszące się niesłabnącym pow odzeniem niedzielne seanse film owe. Na 14 p rojekcjach gościliśmy 918 w i­ dzów, k tórzy ob ejrzeli 41 film ów . Mieli oni możność poznania licznych film ów z zakresu sztuki, nie tylko tych, k tó re p rezen to w ały poszczególne dzieła m

a-360 A lo jz y Oborny os o , O, S O) I ŁC5 CM £ en £ o C/3 ce N O en £ en +-> co >> £ d >> K

K ro n ika m uzealna 1967 3G1

larstw a , arch itek tu ry , rzeźby czy rzem iosła artystycznego, ale sam e poza sw oim i fun k cjam i in fo rm acy jnym i p reten dow ały do m iana dzieła sztuki. Zestaw y uzupełn iane były film am i poświęconym i teatro w i i sztuce baletow ej, jak też historii poszczególnych k rajó w i m iast. Obok film ów rodzim ej k in e ­ m atografii w yśw ietlane były pozycje am erykańskie, angielskie, belgijskie, fran cusk ie i holenderskie.

Na terenie m uzeum do 13 lutego czynna była w ystaw a czasowa Ziemia Kielecka na tle dziejów Słowiańszczyzny, o tw arta we w rześniu 1966 roku.

A żeby obraz różnorodnych form pracy k u ltu ra ln e j i ośw iatow ej był pełny, w arto nadm ienić, że rozpoczęte w roku 1966 koncerty m uzyki były k o n ty ­ nuow ane.

2 m arca w sali rycerskiej zam ku kieleckiego odbył się k oncert m uzyki kam eraln ej w w ykonaniu arty stó w W ielkiej O rkiestry Sym fonicznej P o l­ skiego R adia i Telew izji w K atow icach. W ram ach koncertu w ykonane zo­ stały u tw o ry Józefa H aydna — K w a r te t G-dur, op. 54, nr 1 i K w a rte t g-m oll, op. 74, nr 3. Na zakończenie odegrany został K w a rte t F-dur, op. 18, nr 1 L udw ika van B eethovena. W przeciw ieństw ie do pierw szego ko ncertu , n a ­ stępny, w dniu 2 listopada, zorganizow ano dla delegatów ICOM z całej E uropy oraz zaproszonych gości przebyw ających w Kielcach. K oncert, na k tó ry zło­ żyły się u tw ory m istrzów polskiego baroku, a w szczególności A dam a Ja rz ę b - skiego, odbył się w doskonałej pod względem akustycznym sali po rtreto w ej zam ku kieleckiego.

Form ą stosunkow o nową, rzadko do tej pory stosow aną przez m uzeum były stałe cykliczne lekcje szkolne odbyw ane w sali kinow o-odczytow ej. W pierw szym półroczu zorganizow ano ek sp ery m en taln ie dla klasy VI Szkoły Ćwiczeń przy S tu diu m N auczycielskim w K ielcach cykl lekcji z zakresu h is­ torii sztuki. S praw dzianem skuteczności tego ek sp erym en tu był ko nk urs z n a ­ grodam i książkow ym i z zakresu sztuki, którego w yniki okazały się n adsp o­ dziew anie pozytyw ne. N agrodą dla w szystkich dzieci, słuchaczy cyklu, była wycieczka do W arszaw y (Łazienki, „szlak królew sk i” , pom niki w alki i m ę­ czeństw a, nowoczesna W arszawa).

M iarą pow odzenia tej inicjaty w y był fakt, że w now ym roku szkolnym 1967/68 Szkoła Ćwiczeń zw róciła się do m uzeum z prośbą o k on ty n u o w an ie i rozszerzenie zajęć na in n e klasy. Wobec tego lekcjam i objęte zostały klasy V, VI, V ila, V llb , VIII — a sam program rozszerzono o tem aty z zakresu archeologii, etno grafii, a n aw et zdobnictw a książek. Lekcje prow adzone były przez pracow ników poszczególnych działów w oparciu o zbiory w łasne m u ­ zeum, przeźrocza i uzupełnione 10 p rojekcjam i film owym i.

Poniżej podajem y tab elę z zestaw ieniam i cyfrow ym i działalności U n iw er­ sy tetu K u ltu ry i w spółpracy ze szkołam i.

Rodzaj im prezy Ilość F rekw en cja

W ystaw y w sali w ystaw ow ej UK 3 5 352

W ystaw a Ziemia Kielecka na tle

dziejów Słow iańszczyzny 1 1 340

W ykłady 12 577

Seanse film ow e 14 (41 filmów) 918

K oncerty 2 250

Lekcje szkolne 48 6 154

362

Dla uściślenia liczby osób, k tó re skorzystały z działalności ośw iatow ej re a li­ zow anej na teren ie m uzeum , należy odjąć 250 osób obecnych na koncertach w salach zam ku kieleckiego, co daje nam cyfrę 14 341 osób.

P rzed prezentacją terenow ej działalności ośw iatow ej w arto powrócić do w spom nianych na w stępie in fo rm acji o reform ie pracy k u ltu raln o -o św ia to ­ w ej, organizow anej na tere n ie m uzeum dla m ieszkańców m iasta.

P rzede w szystkim należy stw ierdzić, że dotychczasow e form y pracy w p eł­ ni zdały swój egzam in i były w zupełności skuteczne w latach 1963—1967. Z jednej stron y było to uw aru n k o w an e rodzajem im prez organizow anych przez in n e placów ki k u ltu ra ln e m iasta, a w szczególności W ojewódzki Dom K u ltu ry i stale rozw ijającą się sieć klubów , a z d ru giej stro n y w ypływ ało z sy tu acji samego m uzeum , pozbawionego ekspozycji stałych z powodu p e r­ m an en tn ie przedłużającego się rem ontu. Obecnie przed m uzeum stają zadania nieco zm ienione, k tóre podzielić m ożna na dw ie głów ne grupy:

1. szeroki program upow szechnieniow y, 2. praca z m łodzieżą szkolną.

W pierw szym w ypadku cały program o p arty zostanie o istniejące ekspo­ zycje stałe i czasowe, z który m i połączone będą odpow iednie w ykłady i seanse film ow e, a naw et, jeśli to okaże się m ożliwe, rów nież i koncerty. Cechą ch a­ ra k tery sty czn ą tego program u jest jego m uzealna specyfika polegająca na o p iera n iu tem atów w ykładów (stosunkowo rzadkich) o k o n k re tn e eksponaty, a w form ie pomocniczej o przeźrocza. Musi się bow iem w ykład w m uzeum chyba różnić od tych, k tó re realizu ją in n e placów ki k u ltu ra ln e , zaś p ro w a­ dzone od w ielu la t system atyczne w ykłady z zak resu upow szechnienia his­ to rii sztuki dostarczyły słuchaczom podstaw ow ych wiadom ości z tej dyscy­ pliny.

Zasadniczem u rozszerzeniu m usi ulec stała, system atyczna, dokładnie p ro ­ gram ow ana praca z m łodzieżą szkolną, k tó ra w in n a w sobie łączyć obie wyżej w ym ienione form y. Będą to bowiem lekcje z zak resu poszczególnych dyscy­ p lin rep rezentow an ych w m uzeum , o p arte z konieczności n a przeźroczach, a obok tego lekcje na określonych w ystaw ach stałych i czasowych i przy k o n ­ k re tn y c h eksponatach. S praw y te doczekają się obszerniejszego opracow ania, k tó re ukaże się w jednym z następn ych „Roczników ”, a o p arte zostanie o sze­ rokie środow iskow e badania ankietow e przeprow adzone na tere n ie Kielc.

TER ENO W A D ZIA Ł A L N O ŚĆ O ŚW IA TO W A

N iestety w tej dziedzinie z pow odu b ra k u odpow iedniego zaplecza tech ­ nicznego stosow ane były trad y cy jn e już obecnie form y pracy. Obok w ystaw objazdow ych i ośw iatow ych bardzo często w ygłaszane były pogadanki uzupeł­ nian e przeźroczam i oraz seansam i film ow ym i. Form ą, k tó ra przyjm u je się w terenow ej pracy ośw iatow ej najb ard ziej, są w ystaw y łączone z prelekcjam i i dyskusjam i przy tych ekspozycjach.

W ro ku 1967 zasięg te ry to ria ln e j pracy ośw iatow ej został znacznie posze­ rzony, pracow nicy m uzeum docierali naw et do m ałych wsi i P aństw ow ych O środków M aszynowych. Coraz częściej w naszej pracy spotykaliśm y się z po­ stu latam i zastąpienia w ystaw ty p u planszow o-zdjęciow ego ekspozycjam i ope­ rującym i oryginałam i.

W m iarę możności w spólnie z Tow arzystw em P rzyjaciół Sztuk P ięknych w K ielcach organizow ane były w ystaw y przedstaw icieli współczesnej plasty ki

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 3 6 3

kieleckiej. R ezultatem tych w spólnych w ysiłków był fak t, że poza czterem a w ystaw am i ośw iatow ym i w szystkie pozostałe o parte były o o ry ginalne dzieła plastyk i. N iestety nasze w ysiłki w tym k ie ru n k u n ap o ty kają na zasadniczą przeszkodę w postaci nieodpow iednio zabezpieczonych sal ekspozycyjnych (o ile tak ie oczywiście w ogóle istnieją). W tru d n y ch w a run kach lokalow ych m ałych św ietlic i klubów jest to rzeczą zrozum iałą, n ato m iast w w y p adk u P ow iatow ych Domów K u ltu ry jest to zjaw isko niepokojące. L okow anie w y ­ staw w przelotow ych k o rytarzach i przedsionkach nie g w a ra n tu je tym ekspo­ zycjom ani należytego bezpieczeństw a, ani też koniecznej opraw y arc h ite k to ­ nicznej. W tych w aru n k ach jest rzeczą zrozum iałą, że m uzeum nie w ysyła w ystaw złożonych z eksponatów m uzealnych o dużych, n iepo w tarzalny ch w a r­ tościach artystycznych. Na tere n ie w ojew ództw a, oczywiście poza m uzeam i regionalnym i, doskonale u kłada się na tym odcinku w spółpraca z K lubem M iędzynarodow ej P rasy i K siążki w S tarachow icach, gdzie z pow odzeniem m ożna było pokazać w ystaw y obrazów Jacka M alczewskiego i polskiego m a­ la rstw a krajobrazow o-rodzajow ego ze zbiorów M uzeum Św iętokrzyskiego. W arto przy tym dodać, że w klubie tym prow adzony był w pierw szym k w a r­ tale stały cykl w ykładów na tem at w ybitnych m alarzy -reform atorów sztuki •europejskiej. W drugim półroczu rozpoczął się cykl w ykładów m onograficz­ n ych pośw ięconych czołowym przedstaw icielom m alarstw a polskiego, ilu s tro ­ w anych przeźroczam i i seansam i film owym i.

W spom niane wyżej próby organizow ania w ystaw złożonych z m uzealiów w in nych ośrodkach n iestety nie zdały egzam inu i ze w zględu na dobro eksponatów trzeba ich było zaprzestać.

O tw a rte w ro ku 1966 w B usku-Z droju (Pow iatow y Dom K ultury) i J ę d rz e ­ jow ie (K lub Nauczyciela) filie U n iw ersy tetu K u ltu ry prow adziły swoje zajęcia do kw ietnia. W ykładow cam i byli nadal pracow nicy Muzeum Ś w iętokrzyskiego. P ogadanki, uzupełniane przeźroczam i i film am i ośw iatow ym i, organizow ane b yły przez m uzeum w wielu m iastach i w siach w ojew ództw a kieleckiego.

W zw iązku z w prow adzeniem do p rogram u szkolnego w ychow ania estety cz­ nego jako przedm iotu, pracow nicy działu sztuki w ygłosili n a kursach o rg a n i­ zow anych przez O środek M etodyczny w K ielcach szereg w ykładów z h isto rii sztuki. W ykłady z tej dyscypliny, jak też z zak resu archeologii, etn o g rafii, p rzy ro d y i h isto rii prow adzone były na ku rsach przew odników PTTK , in fo r­ m atorów turysty czn y ch i bibliotekarzy. W ram ach S tu dium Wiedzy o R egionie przy W ieczorow ym U niw ersytecie M arksizm u-L eninizm u w K ielcach w ykłady przygotow ali pracow nicy działów: archeologicznego i etnograficznego.

Niżej podany w ykaz podaje ty tu ły w ystaw ośw iatow ych i objazdow ych oraz m iejsca ekspozycji.

w yst a w y oświatowe:

1. Wiślica i jej okolice: M uzeum w Szydłowie;

M uzeum Archeologiczne we W rocław iu. 2. Życie i twórczość Frane.iszka Goyi:

Pow iatow y Dom K u ltu ry w B usku-Z droju; P ow iatow y Dom K u ltu ry w Pińczowie.

3. Grafiki z subskrypcji grafiki polskiej — organizow ana w spólnie z TPSP: P aństw ow y O środek M aszynowy w P rom niku ;

A l o j z y O b o r n y

Państw ow y Ośrodek M aszynow y w B usku-Z droju; Baza S przętu M echanicznego w M ieronicach

4. Malarstwo Stanisława W yspiańskiego (reprodukcje): U niw ersytet L udow y w Różnicy.

WYSTAWY OBJAZDOWE 1. W 25-lecie PPR:

Pow iatow y Dom K u ltu ry w Szydłowcu; Pow iatow y Dom K u ltu ry w Staszow ie; P ow iatow y Dom K u ltu ry w K ońskich;

M uzeum R egionalne w Pińczow ie (w organizacji).

2. Polskie malarstwo krajobrazowo-rodzajowe ze zbiorów M u ze u m Ś w ię to ­ krzyskiego:

Muzeum R egionalne w O strow cu Św iętokrzyskim ;

K lub M iędzynarodow ej P rasy i K siążki w Starachow icach.

3. Obrazy Jacka M alczewskiego ze zbiorów m u z e u m w Kielcach i Radomiu: K lub Nauczyciela w K ielcach;

M uzeum R egionalne w O strow cu Św iętokrzyskim ;

K lub M iędzynarodow ej P rasy i K siążki w Starachow icach. 4. Polski portret sarmacki ze zbiorów M u ze u m Świętokrzyskiego:

K lub Nauczyciela w Kielcach.

5. W ystaw a grafiki Jana Feliksa Piwarskiego: K lub Nauczyciela w Kielcach;

Pow iatow y Dom K u ltu ry w Pińczowie; U niw ersytet Ludow y w Różnicy.

6. Z a b ytki a r chitektury w obrazach Ryszarda Praussa: Pow iatow y Dom K u ltu ry w Pińczowie;

Pow iatow y Dom K u ltu ry w B usku-Z droju; Zakładow y Dom K u ltu ry w Sędziszowie; U n iw ersytet Ludow y w Różnicy.

7. Monotypie Bolesława Cetnera:

Państw ow y Ośrodek M aszynowy w B usku-Z droju; P aństw ow y O środek M aszynow y w P rom niku . 8. Grafika Jadwigi Trzcińskiej:

Pow iatow y Dom K u ltu ry w Szydłowcu. 9. A kw arele Karola Chadeckiego:

M uzeum R egionalne w O strow cu Ś w iętokrzyskim ; Pow iatow y Dom K u ltu ry w Szydłowcu;

Pow iatow y Dom K u ltu ry w Pińczowie; Państw ow y O środek M aszynow y w Pińczowie; K lub N auczyciela w K ielcach.

W ystaw y w ym ienione w pozycjach od 7—9 organizow ane b yły w spólnie z Tow arzystw em P rzyjaciół Sztuk P iękny ch w Kielcach.

Na teren ie M uzeum R egionalnego w O strow cu Św iętokrzyskim ekspono­ w ana była w ystaw a g ra fik i litew skiego a rty sty Jonasa K uzm inskisa. B yła to głów na im preza w ystaw ow a kieleckiego okręgu m uzealnego, zorganizow ana z okazji 50-rocznicy W ielkiej S ocjalistycznej Rewolucji P aździernikow ej. W y­

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 365

W zw iązku z w spom nianą rocznicą pracow nicy m uzeum kieleckiego wygłosili szereg odczytów pośw ięconych sztuce rosyjskiej i radzieckiej, jak też historii pierw szego na świecie p ań stw a socjalistycznego. Odczyty uzupełniane były fil­ m am i ośw iatow ym i.

T E R E N O W A D Z I A Ł A L N O Ś Ć O Ś W I A T O W A W C Y F R A C H

Rodzaj im prezy Liczba im prez F rekw encja

W ystaw y ośw iatow e 4 26 649

W ystaw y objazdow e 9 74 448

W ykłady i odczyty 70 tem atów

124 wygłoszeń 4 346

S eanse film ow e 21 (filmów 69) 1 682

Łącznie 107 125 osób

Liczba im prez przy w ystaw ach ośw iatow ych i objazdow ych dotyczy ilości zorganizow anych w ystaw , a nie m iejsc eksponow ania. W sum ie z działalności ośw iatow ej w m uzeum i w tere n ie skorzystało łącznie 121 716 osób.

Dział naukow o-ośw iatow y wzbogacił się o nowoczesny, autom atyczny, zdal­ n ie stero w an y diaskop belgijski m ark i „S aw ey r’s” oraz dw a polskie diaskopy „N arcyz”.

W roku 1967 przybyło 877 now ych przeźroczy, których dział posiada obec­ nie 3 197.

W zakończeniu w arto podkreślić, że pracę ośw iatow ą M uzeum Św ięto­ krzyskiego realizują zasadniczo w szystkie działy, n atom iast dział naukow o- -ośw iatow y pełni tu przede w szystkim rolę k o o rdyn atora i o rg an izato ra poczy­ nań . B ezpośrednim i niem al w yłącznym polem pracy działu był U n iw ersy tet K u ltu ry . W trakcie om aw iania działalności upow szechnieniow ej starałem się podkreślać uczestnictw o poszczególnych działów; w tym m iejscu pragnąłbym przedstaw ić szereg akcji, któ rych in icjato ram i, jak też realizatoram i były d ziały m erytoryczne m uzeum .

Na w stępie trzeb a nadm ienić, że na 13 w ym ienionych uprzednio w ystaw o św iatow ych i objazdow ych aż 9 przygotow ał dział sztuki.

W ram ach w spółpracy ze szkołam i dział archeologiczny podjął z w łasnej in icjaty w y prow adzenie lekcji szkolnych dla Liceum T echnik Plastycznych w K ielcach. Młodzież podzielona na m ałe g ru p y zapoznała się w oparciu 0 zbiory m uzeum ze zdobnictw em ceram iki staro ży tn ej, jej form am i i te c h ­ niką w yrobu oraz dekoracją w yrobów m etalow ych, zwłaszcza ozdób. Dzięki bezpośredniem u k o ntaktow i z zabytkam i archeologicznym i — lekcje te w y­ w oływ ały duże zain teresow anie w śród młodzieży. K orzystając z okazji m ię­ dzynarodow ego tygodnia archeologii, obchodzonego w ram ach m iędzynaro­ dow ej kam panii m uzealnej ogłoszonej przez ICOM — dział przygotow ał pokaz archeologiczny w w itry n ie te a tru kieleckiego. Pokaz ów, dotyczący zwłaszcza najnow szych b adań archeologicznych na te re n ie w ojew ództw a kieleckiego, spo tkał się z dużym zainteresow aniem społeczeństw a. Podobny pokaz, rów nież w w itry n ie te a tru , urządzono w spólnie z kieleckim oddziałem Polskiego To­ w arzystw a Archeologicznego. Tym razem zorganizow ano pokaz z okazji 50-le- cia W ielkiej Socjalistycznej R ew olucji P aździernikow ej, eksponując m onety

1 b a n k n o ty ro syjskie i radzieckie, w śród nich najnow szą em isję w ybitą w Zw iązku R adzieckim z okazji w spom nianej rocznicy.

366 A lo jz y O borny

czynnie w spółpracow ał przy organizow anej przez W ydział P ro p ag an d y KW PZPR oraz W ojewódzki Dom K u ltu ry w ystaw ie pt. 50 lat Wielkiego Paździer­ nika. W ystaw a urządzona została w salach WDK i składała się z 52 plansz. Tem atycznie obejm ow ała okres bezpośrednio poprzedzający R ew olucję P aź­ dziernikow ą, dochodząc w p rezen tacji zagadnień do czasów najnow szych, z uw zględnieniem w k ład u m ieszkańców Kielecczyzny w do konaniu tak w iel­ kiego dzieła, jakim była R ew olucja P ro letaria ck a 1917 roku w Rosji. Duże osiągnięcia w pracy ośw iatow ej m uzeum , mimo b ra k u ekspozycji stałych, trzeba uznać za w ynik aktyw nego w spółdziałania w szystkich działów p la ­ cówki.

PRA CE N A U K O W O -B A D A W C Z E I W EW NĘTRZNE D ZIA Ł Ó W

DZIAŁ ARCHEOLOGICZNY

Terenow e prace działu realizow ane były przez akcję ratow niczą i in w en ­ taryzacyjną oraz b ad an ia stacjonarne.

W pierw szym w ypadku dokonano 25 p en etracji, w trakcie któ ry ch zabez­ pieczono i u ratow ano od zniszczenia szereg w ażkich naukow o stano w isk oraz poszczególnych zabytków , n iejed n o k ro tn ie o istotnym znaczeniu dla poznania całokształtu pradziejow ej przeszłości regionu. W śród nich w ym ienić zwłaszcza należy zabezpieczone cm entarzysko k u ltu ry grobów kloszowych w O kalinie (pow. Opatów), stanow iska neolityczne z okresu rzym skiego w Jagodnem (pow. Iłża) oraz Ryłowicach i Radoszkach (obydwa w powiecie san d o m ier­ skim), gdzie zlokalizow ano nie znane dotychczas cm entarzysko w czesnola- teńskie. W zm ianki w ym aga rów nież in w en tary zacja przeprow adzona w podły- sogórzańskim D ębnie (pow. kielecki), dotycząca osadnictw a w czesnośrednio­ wiecznego i średniow iecznego obrzeżenia Puszczy Jodłow ej.

B adania stacjo n a rn e przeprow adzono n a grodzisku w Goździe (pow. bia- łobrzeski) oraz na Górze Grodow ej pod T um linem (pow. kielecki). P ierw sze z w ym ienionych stanow isk łączy się z k on ty n u o w an ą od kilku la t przez dział problem atyką osadniczą okresu wczesnego średniow iecza terenó w po­ granicza M ałopolski i Mazowsza. U zyskane w yniki są cennym i przyczynkam i do bliższego rozpoznania w spom nianego problem u. M aterialnym efektem tych badań są cenne zabytki, zwłaszcza m etalow e, k tó re oprócz w artości naukow o- -poznaw czych odznaczają się w yb itnym i w aloram i ekspozycyjnym i.

B adania G óry Grodowyej rów nież stanow iły bezpośrednią k o n ty n u ację realizow anej przez dział problem atyk i — tym razem na odcinku zapoczątko­ w anej jeszcze w 1958 r problem atyki religii pogańskich Słow ian. B adania te służyły rozszerzeniu inform acji o tym ośrodku, uzyskanych w trak cie poprzed­ nich prac, oraz w yn ik ały z pew nych u staleń zgłoszonych w czasie sesji n a u ­ kowej poświęconej tej sam ej problem atyce.

W w yn iku prac terenow ych pracow nicy działu podjęli się opracow ania k ilk u tem atów do publikacji. Z najw ażniejszych opracow ań, k tó re zgłoszone zostały do „Rocznika Muzeum Ś w iętokrzyskiego” , w ym ienić w arto w y niki badań nad w czesnośredniow iecznym stanow iskiem osadniczym w O patow ie (tzw. Żmigród), archeologiczne przyczynki do historii zam ku K rzyżtopór w Ujeździe oraz opracow anie zespołu średniow iecznych kafli g arn ko w y ch z W ierzbowca. P odkreślić przy tym należy, iż tego ostatniego op raco w an ia m ateriałów , znajdujących się w P aństw ow ym M uzeum A rcheologicznym

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 36 7

w W arszaw ie, podjął się pracow nik działu specjalizujący się w tem atyce po­ czątków polskiego kaflarstw a.

W śród innych prac w ew nętrznych wspom nieć należy o zinw en taryzo w a­ n iu 653 pozycji, w tym częstokroć całych zespołów. N em al w szystkie o p ra­ cow ane pozycje dotyczą zbiorów ks. St. Skurczyńskiego, których zin w e n ta­ ryzow anie i skatalogow anie należeć będzie do roku 1968 do głów nych zadań w ew nątrzm uzealny ch działu. 396 zabytków doczekało się skatalogow ania. Dział archeologiczny, podobnie jak inne działy m uzeum , odczuw ał nadal b rak k a rt katalogow ych, któ ry ch d ru k u nie zlecono, poniew aż oczekiw ano wzo­ rów zapow iedzianych zarządzeniem m in istra k u ltu ry i sztuki. O statecznie w ydrukow ano k a rty w edług stary ch wzorów.

Dla potrzeb działu została w ykonana do kum entacja w postaci 163 ry su n ­ ków poszczególnych zabytków oraz planów terenow o-badaw czych. P rz e tra n s ­ ponow ano rów nież terenow e ry su n k i w ielobarw ne na czarno-białe, dosto­ sow ane do wym ogów reprodukcyjnych. W ylepionych zostało 51 naczyń. Pod koniec roku przystąpiono do re k o n stru k cji kafli piecow ych XV- i XVI-wiecz- nych, przew idzianych do specjalnej w ystaw y w roku 1968.

Dla rozładow ania stale n arastający c h trudno ści m agazynow ych p rz y stą­

piono do organizow ania dodatkow ego m agazynu na tere n ie M uzeum

w O strow cu Św iętokrzyskim . K om plet w ytypow anych zbiorów (z reguły opracow anych) przew ieziono do O strow ca oraz zamówiono specjalne regały do adaptow anych pomieszczeń.

W arto wspom nieć o w spółpracy działu archeologicznego z M uzeum T e c h ­ niki NOT w W arszaw ie, k tó ra doprow adziła do bad ań zakładu w ielkopieco­ wego w Sam sonow ie z X IX w. Ich w y n ik i posłużą do opracow ania p ro jek tu zabezpieczenia konserw atorskiego w spom nianego obiektu. O pracow ane zo­ stały też scenariusze dla stałych w ystaw archeologicznych m uzeów w Szy­ dłow ie i Pińczow ie (rozszerzenie pierw otnego scenariusza).

Dział spraw ow ał opiekę m erytoryczną nad kieleckim oddziałem Polskiego T ow arzystw a Archeologicznego.

DZIAŁ SZTUKI

W ynikiem prac naukow ych działu była publik acja w IV tom ie „Rocznika M uzeum Św iętokrzyskiego” arty k u łu analizującego w łoski obraz re n e sa n ­ sowy w kolegiacie opatow skiej. Bardzo pow ażnym przedsięw zięciem było roz­ poczęte w roku spraw ozdaw czym naukow e opracow yw anie zbiorów m alarstw a polskiego w zw iązku z przygotow yw anym do w ydania w roku 1969 k atalo ­ giem obrazów' m alarstw a polskiego naszego m uzeum P rzygotow any też został scenariusz G alerii M alarstw a Polskiego. W śród sp raw w ew n ętrzny ch w ym ie­ nić się godzi założenie k atalogu działowego m alarstw a. Z inw entaryzow ano 77 eksponatów , wttym 44 pozycje z zakresu rzem iosła artystycznego i 33 po­ zycje m alarstw Ta. 112 eksponatów doczekało się opracow ania naukow ego na k arta ch katalogu naukow ego. Do realizacji film ów fa b u la rn y ch Lalka i Hra­ bina Cosel w ytw órnie film ow e wypożyczyły ze zbiorów działu eksponaty rzem iosła artystycznego i m alarstw a.

W w yniku s ta ra ń historyków sztuki kieleckiego m uzeum okręgowego d e ­ cyzją Z arządu G łównego pow ołany został Oddział K ielecki Stow arzyszenia H istoryków S ztuki. Do oddziału kieleckiego należą historycy sztuki z tere n u całego w ojew ództw a. Nowy oddział w swej pracy opierać się będzie o M u­ zeum Ś w iętokrzyskie i n iew ątp liw ie przyczyni się do aktyw izacji stosunkow o

368 A l o j z y O b o r n y

nielicznego na razie środow iska historyków sztuki. Pracow niczka działu, m gr W iesława Ozdoba, spraw ow ać będzie nadzór m erytoryczny nad Muzeum Re­ gionalnym w Pińczowie.

DZIAŁ HISTORYCZNY

W w yn ik u w spółpracy z k ated rą H istorii Polski UMCS w L u b lin ie trzech stu d en tó w V roku h isto rii brało udział w zorganizow anych przez dział p ra ­ cach badaw czo-penetracyjnych, m ających na celu zarejestro w an ie oraz ew en ­ tu a ln e zakupienie przez Muzeum Ś w iętokrzyskie w szelkich p am iątek i dok u­ m entów znajdujących się w posiadaniu byłych p arty z an tó w i członków ruchu oporu. B adania przeprow adzone w m iesiącu sierp n iu na tere n ie pow. pińczowskiego doprow adziły do zarejestro w an ia w różnych m iejscowościach kilkudziesięciu osób posiadających p am iątk i i doku m enty z ok resu II w ojny św iatow ej. Większość tych pam iątek została już o d d ana Z arządow i Okręgu ZBoWiD w Kielcach, k tó ry z kolei przekaże je naszem u m uzeum . Wzbogacą one przygotow yw aną ekspozycję pośw ięconą w alkom party zan ckim w K ielec- czyźnie oraz w ystaw y Muzeum R egionalnego w Pińczow ie. O pracow ane też zostały specjalne k a rty katalogow e, zaw ierające d an e o osobach po siad ają­ cych dokum enty, a także opisy poszczególnych darów . Jeden ze studentów , któ ry odbyw ał p ra k ty k ę w ak acy jn ą już po raz drug i, przygotow uje pracę m agisterską z zakresu num izm atyki, a w r. 1968 podejm ie pracę w gabinecie num izm atycznym działu. On też opracow ał skarb szelągów koronnych i li­ tew skich J a n a K azim ierza, w ilości 1 585 m onet, znalezionych w P olichnie koło Chęcin. O pracow anie zostanie opublikow ane w „Roczniku M uzeum Ś w iętokrzyskiego”.

Z opracow ań popu larn ych w arto jeszcze w ym ienić przygotow yw any przez pracow nika działu dla WOiT w K ielcach przew odnik — Arianie i zabytki architektury ariańskiej v) Kielecczyźnie.

Ogółem w roku spraw ozdaw czym zinw entaryzow ano 209 pozycji i zało­ żono 125 k a rt katalogow ych zabytków . Dział historyczny przygotow ał n a stę ­ pujące scenariusze dla ekspozycji stałych: Ruch oporu i działalność p a r ty ­ zancka na terenie K ielecczyzny w czasie II w o jn y św iatow ej — Muzeum Św iętokrzyskie; Historia miasta Szydłow a — M uzeum R egionalne w Szydło­ wie; Działania partyzanckie na terenie pow iatu pińczowskiego w czasie II w o jn y światowej — M uzeum R egionalne w Pińczow ie; Historia miasta Sandomierza, zab ytki a rch itek tu ry, Sandom ierz w czasie ostatniej w o jn y — M uzeum R egionalne w Sandom ierzu.

DZIAŁ ETNOGRAFICZNY

W dniach od 2 do 26 sierp n ia ko n ty n u o w an e były b ad an ia stacjo n a rn e na obszarze daw nej Puszczy K ozienickiej, poświęcone zagadnieniom trad y cy jn ej k u ltu ry ludow ej. B adania te, rozpoczęte w 1966 r., prow adzone są w spólnie przez zespół etnograficzny M uzeum A rcheologicznego i E tnograficznego w Ło­ dzi i dział etnograficzny Muzeum Ś w iętokrzyskiego oraz etn o g ra fa M uzeum w Radom iu. Rok 1967 stan ow ił d ru g i etap badań. Zespół badaw czy podzielony był na dw ie grupy z bazą w Jed ln i, pow. K ozienice, i Policznej, pow. Zwoleń. B adaniam i objęto tym razem wsie pow stałe w XVIII i X IX w ieku na obsza­ rze puszczy; w pow. kozienickim : Je d ln ia , Kieszek, H uta, P ośw iętne, Stoki, w pow. zw oleńskim : Policzna, Bogucin, C zarnolas, Sucha, Suskow ola, Słupicą oraz wsie rolnicze leżące na sk ra ju puszczy: Tczów w pow. zw oleńskim i poza

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 369

puszczą — M odrzejow ice w pow. radom skim . B adania m iały na celu prześle­ dzenie procesu przem ian zachodzących na tym tere n ie od końca X V III w. do czasów współczesnych. M ateriały uzyskane z w yw iadów uzup ełn ian e były do­ k u m en tac ją rysu n k o w ą i fotograficzną.

W ro k u 1967 badano n astępujące zagadnienia: znaczenie gospodarki leś­ nej w życiu wsi, rolnictw o, hodow lę zw ierząt, budow nictw o, urządzenie w n ę­ trza m ieszkalnego, strój, rzemiosło. Z zagadnień k u ltu ry społecznej zajm o­ w ano się obrzędam i dorocznym i i rodzinnym i oraz problem am i zw iązanym i z w ychow aniem dziecka w środow isku w iejskim . D okum entow ano też pieśni, podania i legendy. Zakończenie badań n astąp i w 1968 roku. Uzyskane dotąd m ateria ły w skazują na istnienie znacznych odrębności ku ltu ro w y ch między w siam i położonym i w głębi puszczy, a w siam i z te re n u Pow iśla, badanym i w ro k u 1966, czy też typow o rolniczym i w siam i położonym i na południu poza obszarem zw artej puszczy. W sie puszczańskie — leżące z dala od środow isk m iejskich — cechuje znaczniejsza zachowawczość zarów no w dziedzinie z ja­ w isk k u ltu ry m ateria ln e j, jak i duchow ej. Zachodzące jed n ak zwłaszcza w cią­ gu o statn ich 10 la t procesy u rb an izacy jn e niw elu ją g ru n to w n ie w spom niane odrębności.

Do najpow ażniejszych przedsięw zięć w zakresie badań penetracy jn y ch należały prow adzone pod kieru n k iem pracow niczki działu etnograficznego b ad an ia w Św. K a tarzy n ie i okolicznych w siach. B rali w nich udział s tu ­ denci z UMCS w L ublinie. B adania te um ożliw iły dokonanie ogólnej ch a­ ra k te ry sty k i k u ltu ro w ej tego tere n u . Um ożliwiły rów nież zaplanow anie na rok 1968 dalszych, bardziej w nikliw ych p en e tracji nad w yb rany m i zagad­ nieniam i z dziedziny k u ltu ry społecznej i duchow ej.

W arto też w ym ienić b ad a n ia p en e tracy jn e ty p u ankietow ego, jakie prze­ prow adzono n a początku roku z zakresu tkactw a w powiecie włoszczowskim, g a rn carstw a w pow iatach włoszczowskim i opatow skim , zdobnictw a w n ętrz w pow iatach opoczyńskim i kozienickim , koszykarstw a w powiecie staszow - skim i p lastyki obrzędow ej w pow iatach opatow skim i koneckim .

W śród p en e tracji przeprow adzonych na tere n ie pow iatu kieleckiego zw ra­ cają uw agę badan ia n ad zabaw k arstw em i tkactw em oraz obrzędam i pogrze­ bow ym i we wsi Bieliny. Dział uczestniczył w ko nk ursie sztuki ludow ej re ­ gionu radom skiego, zorganizow anym przez W ydział K u ltu ry W ojewódzkiej Rady N arodow ej w K ielcach, Radom skie Tow arzystw o Naukowe, Muzeum A rcheologiczne i E tnograficzne w Łodzi oraz M uzeum R egionalne w Rado­ m iu. W ram ach zorganizow anej przez Z arząd Muzeów i O chrony Zabytków oraz W ojewódzkiego K onserw atora Zabytków w K ielcach ogólnopolskiej k o n ­ feren cji Wieś zab ytko w a ośrodkiem t u r y s ty k i opracow any został plan objazdu, zaś w salach kieleckiego Domu T echnika pokaz pam iątek regionalnych.

Pochodzące ze zbiorów m uzeum 15 rzeźb Leona K udły, M ichała G rygla, Józefa P iła ta i A dam a Zegadły eksponow ano w ram ach zorganizow anej przez In sty tu t S ztuki PAN w ystaw y polskiej sztuki ludow ej. W okresie od m aja do czerw ca w ystaw ę w K u n sth alle w S tu ttg arcie zwiedzało przeciętnie od 600—700 osób dziennie. W okresie od sierp n ia do w rześnia ekspozycja z n a j­ dow ała się na tere n ie S zw ajcarii w M uzeum M iejskim w N euchâtel. Do re a li­ zacji film u biograficznego o twórczości Józefa P iła ta W ytw órnia Film ów Oświatowych w Łodzi w ypożyczyła szereg rzeźb tego tw órcy, a W arszaw ska W ytw órnia Film ów D okum entalnych rzeźby A dam a Zegadły do film u Ż ydzi w folklorze ludow ym .

370 A l o j z y O b o r n y

Pracow nicy działu udzielali k o nsultacji i porad licznym instytucjom , oso­ bom pry w atnym , spółdzielniom zajm ującym się p ro du kcją przedm iotów o p ar­ tych o sztukę ludową. P rzygotow yw ane były też założenia do bad ań nad bu ­ dow nictw em drew nianym regionu św iętokrzyskiego, zaplanow anych na lata 1968—1969. W zorem la t ubiegłych spraw ow ana była opieka nad tw órcam i lu ­ dowym i — rzeźbiarzam i J. P iłatem i W. G rzegorczykiem oraz poetką M arią Biskup. W ciągu ro ku zinw entaryzow ano 252 eksponaty, a 272 doczekały się opracow ania na k a rta c h katalogu naukow ego. P on adto założono 425 k a rt k a ­ talogu przedm iotow ego. Na zakończenie w arto nadm ienić, że w w y niku n a ­ w iązanej w spółpracy z Muzeum im. Jira s k a w P rad ze na zaproszenie p ra ­ cow ników działu przebyw ały przez okres jednego tyg od nia w Polsce dwie pracow niczki M uzeum Jira sk a w Pradze. Zw iedzały one zabytki i m uzea na trasie: W arszaw a, C zarnolas, Kielce, O blęgorek, K raków . W ro ku 1968 z re ­ w izytą do Czechosłow acji w yjadą dw ie pracow niczki działu etnograficznego.

DZIAŁ PRZYRODNICZY

W okresie od lipca do sierp n ia prow adzone były b ad a n ia tereno w e zw ią­ zane z okruszcow aniem galenow o-barytow ym regionu kieleckiego. W yniki prac opublikow ane zostaną w zeszytach geologicznych M uzeum Św iętokrzys­ kiego. W w ynik u badań podtrzym uje się tezę, k tó ra zakład a potriasow y w iek św iętokrzyskiej m ineralizacji. P racow nia p re p ara to rsk a In s ty tu tu Zoologicz­ nego w W arszawie, pod kierow nictw em d erm oplastyka Jerzego Linkow skiego, przeprow adziła dla potrzeb działu konserw ację 135 p tak ó w przeznaczonych do w ystaw y stałej. W ram ach prac działu w yk on an a została konserw acja zbio­ rów geologicznych w ilości 1 640 okazów i 3 240 sztuk ow adów ze zbiorów G atnera. Z inw entaryzow ano 172 okazy, a 270 opracow ano n a k arta ch k atalo ­ gowych zbiorów geologicznych i m ineralogicznych.

BIBLIOTEKA NAUKOWA

P rzeprow adzona została k w eren d a arch iw aln a i biblioteczna dotycząca najstarszej d ru k a rn i kieleckiej Ja n a N epom ucena Wodziczki, istniejącej w la ­ tach 1818—1837. Zgrom adzono n iek tó re d ru k i z tej oficyny, jak „D ziennik Urzędowy W ojew ództw a K rakow skiego” z la t 1820 i 1829; Popis publiczny uczniów Szkoły W ojew ódzkiej z la t 1829 i 1830 oraz Program ex a m in u p u ­ blicznego z na u k dawanych w G im n a z yu m W o jew ódzkie m w Kielcach.

O pracow ano ogółem ok. 600 w olum inów i w ykonano 1 200 k a rt k atalogo­ w ych do katalogu alfabetycznego i rzeczowego.

Pozostałe p race w ew n ętrzn e to: 49 kw eren d biblioteczno-bibliograficz­ nych oraz w ypożyczenie — 654 książek i 79 roczników czasopism.. W zorem la t ubiegłych w specjalnej gablocie eksponow ane były nowo n ab yte pozycje księgozbioru. W ym ianę k rajow ą prow adzono z 117 in sty tu cjam i naukow ym i. Z agraniczną listę w ym ienną uzupełniły m uzea i in sty tu c je z F inlandii, Cze­ chosłowacji i W ęgier: Suom en M useolitto (Helsinki), M uinaism uisto Y udistys (Helsinki), Abo S tads H istoriska M useum (Turku), K un stm useu m (Turku), H am een Museo (Tampere), L in n a (H am eelinna), K uopion Museo (Kuopio), M uzeum Aloise J ira s k a (Praga) oraz N eprajzi M useum K ó n y v tara (Budapest).

W ym ianę krajow ą naw iązano z n astępu jącym i dalszym i instytu cjam i: B i­ blioteka Jagiellońska, P aństw ow e M uzeum na M ajd ank u oraz Muzeum K u - piectw a Śląskiego w Św idnicy.

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 371 WYDAWNICTWA

Dorobek edytorski w roku 1967 zam knął się czterem a pozycjam i, co jest w yrazem nasilonej akcji w ydaw niczej, uw zględniającej w coraz w iększym zak resie potrzeby w ydaw nicze m uzealnictw a kieleckiego.

Pierw szoplanow ą pozycją, zdobyw ającą coraz liczniejszy krąg odbiorców, zwłaszcza w środow iskach naukow ych W arszaw y i K rakow a oraz w yróżnia­ jącą się sta ra n n ą szatą edytorską, był w ydany w sierp n iu tom IV „Rocznika M uzeum Ś w iętokrzyskiego” (Wyd. L iterackie, ark. wyd. 44,1, n ak ład 650 egz.). Z nalazły się w nim m ateria ły terenow ych badań archeologicznych, z których w yróżnić należy kom pleksow e opracow anie stanow isk w Zaw ichoście i Bi- n iątk ac h , przy w spółpracy antropologa i odontologa, przede w szystkim zaś p race archeologów kieleckich o św ięto m arzy i Górze G rodow ej w pow. kielec­ kim . O pracow ania z dziedziny histo rii sztuki rep rezen tow ały prace B. Mod­ rzejew skiej o w łoskim obrazie renesansow ym z O patow a i W. P u g et o zam ku w Szydłowcu. A naliza historyczna i arty sty czn a zam ku szydłowieckiego po­ p a rta została g ru n to w n ą pracą historyczną K. D um ały o Szydłowcu, ze szcze­ gólnym uw zględnieniem analizy urbanistyczn ej. Na specjalne podkreślenie zasług ują rów nież a rty k u ły poświęcone przebiegom prac k onserw atorskich przy w czesnogotyckiej płaskorzeźbie tzw. M adonny Łokietkow ej z W iślicy, gdzie stosow ano najnow ocześniejsze m etody konserw acji kam ienia, a także opracow anie w yczerpujące w ieloletnie b ad an ia geologiczne Kielc. Tom za­ m ykała k ro n ik a za la ta 1965 i 1966 r., ch a rak tery zu jąca bogaty i różnorodny o kres w ydarzeń w rok u obchodów Tysiąclecia P ań stw a Polskiego: m. in. k o n feren cje o znaczeniu ogólnopolskim , o tw arcie placów ek m uzealnych i no­ w ych ekspozycji oraz realizow anie now ych form p racy ośw iatow ej.

Dzięki rep rezen tow anej problem atyce i poziomowi opracow ań rocznik stał się pozycją poszukiw aną zarów no w k ra ju , jak i za granicą, czego dowodem je s t w yprzedanie tom u I oraz w zrastająca liczba propozycji w ym iany z p la ­ ców kam i naukow ym i.

Wobec dużego zapotrzebow ania oraz w yczerpania m onografii historycz­ nej Szydłowa zrealizow ano w d ru k a rn i RS W „P ra sa” w K ielcach drugie w ydan ie tej książki (7,25 ark. wyd., nakład 2 000 egz.), w now ej szacie g ra ­ ficznej. Pozycja ta cieszy się dużym powodzeniem .

Odpow iadając na rosnące zapotrzebow anie społeczne M uzeum Ś w iętokrzys­ kie w ydało składankę inform acyjną o M uzeum L at Szkolnych S tefana Żerom ­ skiego, o tw arty m jako oddział w 1965 r. (Sp. P racy „Z n ak ”, W arszaw a, s. 12, nakład 10 000 egz.).

W ydaw nictw em pow iązanym z ce n traln ą dla m uzealnictw a kieleckiego im prezą z okazji 50-lecia W ielkiej S ocjalistycznej R ew olucji P aździernikow ej, był k atalog w ystaw y g rafik i Jo n asa K uzm inskisa, współczesnego a rty sty radzieckiego. Ta dw uarkuszow a publikacja w y druk ow ana została przez K ie­ leckie Z akłady G raficzne w nakładzie 1 000 egz. Oprócz pozycji w ydanych v/ roku 1967 zbierano m ateria ły i opracow ania do kolejnych tom ów rocznika oraz zaw artych w p lanach na r. 1968 i 1969 katalogów w ystaw stałych i cza­ sowych oraz przew odników i inform atorów .

Cechą ch arak tery sty czn ą opracow anego p lan u w ydaw niczego na najbliższe lata jest w iększa ilość pozycji ty pu katalogow ego zbiorów i przew odników w ystaw . J e s t to uzasadnione przew idyw anym otw arciem w 1968 roku sal wystaw ow ych.

372 A l o j z y O b o r n y

PRACOWNIA KONSERWATORSKA

P race konserw atorskie przy obiektach m alarstw a sztalugow ego — podob­ nie jak w latach poprzednich — kon cen tro w ały się przede w szystkim przy obrazach, które w ejdą w skład przygotow yw anej g alerii m alarstw a polskiego. K ierow nik pracow ni przygotow yw ał rów nież ekspertyzy ko nserw ato rsk ie eksponatów oferow anych m uzeum do zakupu.

Oto wykaz obiektów poddanych konserw acji:

Roman K ram sztyk — Vanitas vanitatum ,

Józef S zerm entow ski — W idok Sandomierza,

Tadeusz M akowski — Dziewczyna w ku rn iku ,

J a n Chrzciciel Lam pi — Portret Elżbiety Grabowskiej,

A ntoni Sam uel D ąbrow ski — Katedra Śiu. Jana,

Józef Polkow ski — W nętrze chaty,

K azim ierz G órski — Portret m ężczyzny,

M alarz n ieznany — Portret damy,

M alarz nieznany — Portret Leona Radziwiłła.

Na zlecenie W ojewódzkiego K onserw atora Z abytków szereg zabytków działu sztuki poddanych zostało zabiegom k on serw atorskim poza m uzealną pracow nią konserw atorską. Były to n astęp u jące obiekty: Józef S zerm entow ­ ski — Krajobraz n adrzeczny, m alarz n ieznany — Portret Aleksandra Sołtyka (XVIII w.); komoda p ra sk a z XVIII w. (Pracow nie K onserw acji Z abytków K raków ) oraz gotycka rzeźba C hrystusa Frasobliw ego.

PRACOWNIA FOTOGRAFICZNA

Poza norm alnym i obow iązkam i, a więc zdjęciam i do k a rt katalogow ych, w ydaw nictw w łasnych m uzeum i ekspozycji czasowych, fotograf uczestni­ czył w badaniach archeologicznych w T um linie oraz etnograficznych na te re ­ nie Puszczy K ozienickiej. W czasie objazdów naukow ych zabytków Dolnego Śląska, W ielkopolski i K ujaw w y konane zostały liczne przeźrocza kolorow e i czarno-białe potrzebne w pracy ośw iatow ej. W śród prac robionych dla po­ trzeb w ystaw ienniczych na szczególną uwragę zasługują zdjęcia w ykonane dla w spom nianej już w ojew ódzkiej w ystaw y 50 lat Wielkiego Października. W sum ie pracow nia fotograficzna w ykonała 1 138 negatyw ów , 1 980 pozyty­ wów, 144 przeźrocza czarno-białe i 586 przeźroczy kolorow ych.

Niezwykle w ażnym przedsięwzięciem , w którym uczestniczyły w szystkie działy m erytoryczne, było rozpoczęcie porządkow ania archiw um negatyw ów m uzeum . P race zakończone zostaną w 1968 ro ku , co pozwoli nareszcie na pełne w ykorzystyw anie bardzo cennych negatyw ów będących w posiadaniu naszej placówki.

PRACOWNIA STOLARSKA

Prow adzono w niej drobne prace rem ontow e sprzętu oraz realizow ano zam ów ienia działów w zakresie potrzeb w ew nętrznych.

K r o n i k a m u z e a ln a 1967

KONFERENCJE I SESJE

Przedsięw zięciem n a skalę ogólnopolską była sesja naukow a poświęcona zag ad n ien iu Religii pogańskich Słowian zorganizow ana w dniach 14 i 15 lutego przez M uzeum Ś w iętokrzyskie przy w spółudziale In sty tu tu H istorii K u ltu ry M aterialn ej PAN oraz Z arządu Muzeów i O chrony Zabytków . Sesję zaszczycili sw oją obecnością: prof. d r W itold Hensel, d y re k to r IHKM P o l­ skiej A kadem ii N auk, m gr M ieczysław P ta śn ik , d y re k to r Z arządu Muzeów i O chrony Z abytków w M inisterstw ie K u ltu ry i S ztuki oraz przedstaw iciele w ojew ódzkich w ładz p a rty jn y c h i ad m inistracyjn ych . M iarą popularności i żywego zainteresow ania, z jak ą spotkała się sesja, był fak t, że uczestniczyło w niej liczne grono naukow ców z całego k ra ju , k tó re reprezentow ało k ated ry archeologii i h isto rii w ielu uniw ersy tetó w oraz działy archeologiczne w iększych placów ek m uzealnych. O brady odbyw ały się w sali kino- w o-odczytow ej m uzeum . O tw arcia sesji dokonał d y re k to r Z arządu M uzeów i O chrony Z abytków — m gr M. P taśnik. W im ieniu w ładz w ojew ódzkich przem ów ił zastępca kiero w n ik a W ydziału K u ltu ry W ojew ódzkiej Rady N aro­ dow ej — S tan isław O strow ski. N astępnie prof. d r W itold H ensel p rzed sta­ w ił re fe ra t w prow adzający w p roblem atykę badań nad zagadnieniem religii pogańskich Słow ian — podkreślając przy tym znaczenie przeprow adzonych dotychczas badań oraz fa k t zorganizow ania tego rod zaju sesji po raz pierw szy po ro k u 1945.

P rof. d r S tan isław U rbańczyk w swoim referacie om ówił zagadnienia językow e zw iązane z religią pogańskich Słow ian. D r Jerzy Gąssow ski zap re­ zentow ał ośrodek k u ltu pogańskiego n a Łysej Górze. P racow nicy kieleckiego m uzeum : m g r Jan u sz K uczyński i m gr Z ygm unt Pyzik przedstaw ili, w ygło­ szone przez tego ostatniego, w yn ik i nowo odkrytego, analogicznego do łyso- górskiego, ośrodka k u ltu pogańskiego na Górze Grodow ej pod Tum linem . P rof. d r H elena Hołubowiczowa w ystąpiła z re fera tem będącym podsum o­ w aniem w iedzy o w ierzeniach plem ion prasłow iańskich i słow iańskich na Śląsku. Po re fera tach rozw inęła się ożyw iona dyskusja. O bradom przew od­ niczyli kolejno: prof. d r W itold H ensel, prof. d r S tan isław U rbańczyk, prof. d r Zdzisław R ajew ski, m gr Alojzy Oborny.

P ierw szy dzień o b rad zakończyło spotkanie tow arzyskie w salach pałacyku oblęgorskiego — siedzibie M uzeum im. H enry ka Sienkiewicza. R easum ując w yniki obrad stw ierdzić można, że tem aty k a referató w wiodących w trakcie dyskusji została znacznie rozszerzona, w rezultacie czego w yłonił się sto su n ­ kowo szeroki przekrój in form acyjny stan u b ad ań nad religią pogańskich Słow ian. Była to jed n ak pierw sza po roku 1945 sesja poświęcona tym sp ra ­ wom, niesłychanie tru d n y m i dyskusyjnym , dlatego też jej w yniki nie m o­ gły doprow adzić do w ydobycia syntezy tego tem atu. Mimo to sesja przynio­ sła szereg isto tny ch w niosków , nie tylko podsum ow ujących dotychczasowe osiągnięcia, ale i w ytyczających k ieru n k i dalszego postępow ania badawczego. Inicjatorzy sesji zobow iązali się wobec jej uczestników do stałego czuw ania, by w m iarę pow iększania się stan u badań organizow ać n astęp n e sesje, um o­ żliw iające każdorazowo k o n fro n tację i w ym ianę poglądów. By jedn ak udo­ stępnić to, co już osiągnięto, M uzeum Ś w iętokrzyskie przygotow ało m ateriały naukow e sesji w postaci oddzielnego w ydaw nictw a książkowego, k tóre w m o­ m encie ukazania się V tom u „R ocznika” będzie już na półkach księgarskich. Muzeum Św iętokrzyskie ak ty w n ie uczestniczyło w II M iędzynarodowej K am panii M uzealnej w Polsce zorganizow anej przez P olski K om itet M

iędzyna-374 A l o j z y Oborny

Ryc. 2. U czestn icy u roczystości in a u g u ru ją cy ch II M ięd zyn arod ow ą K am p an ię M uzealn ą w sa li p o rtreto w ej zam ku k ieleck ieg o

rodow ej Rady M uzeów (1COM). Na zaproszenie przewodniczącego P rezydium W ojewódzkiej Rady N arodow ej w K ielcach, inż. A ntoniego M ierzw ińskiego, b a ­ w ili w K ielcach przebyw ający w Polsce w ram ach in au g u racji II M iędzynarodo­ wej K am panii M uzealnej przedstaw iciele UNESCO, ICOM oraz re p rez en tu ją cy poszczególne k rajow e kom itety d y rektorzy najw iększych placów ek m uzealnych Europy. Gościom tow arzyszyli m. in.: prof. d r S tan isław L orentz, p rzew o dn i­ czący Polskiego K om itetu ICOM, m gr M ieczysław P taśn ik . d y re k to r Z arzadu Muzeów i O chrony Z abytków oraz członkow ie Polskiego K om itetu ICOM.

S potkanie w d niu 2 listopada m iało specjalne znaczenie, gdyz odby­ wało się w pałacu kieleckim — przyszłej siedzibie M uzeum Ś w iętokrzyskiego, której urządzenie i w yposażenie n astąp i przy w y bitnej w spółpracy i pomocy warszaw skiego M uzeum Narodowego. Na w stępie goście w sali p o rtre to w ej p a­ łacu w ysłuchali k oncertu polskiej m uzyki barokow ej, w którym przew ażały utw ory A dam a Jarzębskiego. W ykonaw cam i koncertu byli arty ści zg ru p o ­ w ani w Colegium Musicurn działającym przy P aństw ow ej O rkiestrze Sym fo­ nicznej w Kielcach. N astępnie przem ów ienie w ygłosił inż. A n to n i M ierzw iń ­ ski, k tó ry podkreślił dynam iczny rozwój m uzealnictw a kieleckiego w o k resie w ładzy ludow ej. Mówca stw ierdził, że na osiągnięcia te złożył się nie tylko rozwój sam ej sieci placów ek regionalnych, ale rów nież poziom realizo­ w anej pracy m erytorycznej. W ybitnie w zrosła ra n g a j znaczenie M uzeum Ś w iętokrzyskiego jako m uzeum okręgow ego — k tó re dzięki rozw inięciu b a r­ dzo ciekaw ych form pracy ośw iatow ej, naukow ej i, co szczególnie w ażne, w ydaw niczej znalazło się w rzędzie przodujących placów ek okręgow ych w k raju . Zasadniczą przeszkodą, u tru d n iając ą dalszy rozwój placów ki k ie ­

K r o n i k a m uz ea ln a 1967 375

leckiej, zdaniem m ówcy, jest jej sytuacja lokalowa. Dlatego też przew odni­ czący w yraził sw oją głęboką nadzieję, że pałac kielecki, w którym odbywało się spotkanie, już w niedługim czasie stanie się siedzibą Muzeum Ś w iętokrzy­ skiego. S tw ierdzenie to zebrani przyjęli hucznym i oklaskam i.

W czasie spo tk ania tow arzyskiego, jakie n astęp n ie odbyło się w salach p a­ łacow ych, zabrał głos prof. d r S tanisław L orentz, k tó ry jako d y re k to r M uzeum N arodow ego w W arszaw ie złożył deklarację niezw ykle w ażną dla przyszłych losów ekspozycji pałacow ej, stw ierdzając, że w arszaw skie Muzeum Narodowe nie tylko dopomoże w organizacji przyszłego m uzeum w nętrz, ale również w yposaży przyszłe ekspozycje w w ybitne dzieła sztuki, przede wszystkim rzem iosła artystycznego. Nie trzeba chyba w tym m iejscu dodaw ać, że to niezw ykle w ażne ośw iadczenie spotkało się z ogrom nym aplauzem zebranych i w yrazam i gorącej wdzięczności ze strony re p rezen tan tó 4w P rezydium W oje­ w ódzkiej Rady N arodow ej i M uzeum Św iętokrzyskiego. O świadczenie to było nie tylko dowodem dużej sym patii i zrozum ienia, z jakim spotyka się m uzeum kieleckie ze strony prof. d ra S. Lorentza, ale rów nież ran g i i znaczenia, jakie posiadać będą przyszłe ekspozycje naszego m uzeum . Na zakończenie uroczy­ stości goście, oprow adzani przez Wojewódzkiego K on serw atora Zabytków i d y re k to ra m uzeum , zw iedzili pałac oraz jego najbliższe otoczenie.

K ielecczyzna jeszcze raz, w dniu 4 listopada, gościła uczestników II M ię­ dzynarodow ej K am pan ii M uzealnej. Wówczas to pierw szym zw iedzanym obiektem było rozbudow ujące się Państw ow e M uzeum im. P rzypkow skich

R yc. 3. U c z e stn ic y u ro czy sto ści in au gu ru jących II M ięd zyn arod ow ą K am p an ię M u zealn ą w cza sie zw ied zan ia S zy d ło w ca

376 A l o j z y O b o r n y

w Jędrzejow ie, gdzie gości oprow adzali: S tefan ia P rzypkow ska i m g r A ndrzej M ichałowski, W ojewódzki K o n serw ato r Zabytków . N astępnym obiektem był oddział M uzeum Św iętokrzyskiego m ieszczący się w zam ku szydłowieckim. Zwiedzono organizującą się w zam ku pracow nię k o nserw atorsk ą, w której przeprow adzać się będzie konserw ację m uzealiów z całego o kręg u oraz obiektów w ytypow anych przez W ojewódzkiego K o nserw atora Zabytków . W ar­ to dodać, że w yposażenie pracow ni zakupione zostało dzięki w y d atn ej pomocy Z arządu Muzeów i O chrony Zabytków . Goście, oprow adzani przez kiero w n ika oddziału, m gra N orberta Szunke, w yrażali swój podziw i u znanie dla tego, co już zdołano zrobić, a przede w szystkim podkreślali dużą rolę, jak ą ta p la ­ cówka odegrać może w ra to w an iu i konserw acji zabytków ruchom ych. P o­ niew aż jest to pierw sza tego rodzaju placów ka n a terenie k ra ju — jej stro n a organizacyjna oraz program przyszłych prac w zbudzały szczególne za­ interesow anie. Na spotkaniu w Szydłowcu władze w ojew ódzkie reprezen to w ał m gr H enryk Smalc, Kierownik W ydziału K u ltu ry W ojew ódzkiej R ady N aro­ dowej w Kielcach.

P raca Muzeum Ś w iętokrzyskiego oraz m uzeów regio nalny ch była p rzed ­ m iotem analizy na posiedzeniach K om isji K u ltu ry WRN oraz P rezyd ium WRN w Kielcach. Dotychczas stosow ane form y pracy, osiągnięte w yniki, zarów no w zakresie działalności m erytorycznej, jak też rozw oju sieci m uzealnej, spo t­ kały się z pozytyw ną oceną. K om isja K u ltu ry ze szczególnym uznaniem w yraziła się o osiągnięciach w pracy ośw iatow ej, zwłaszcza U niw ersy tetu K u ltu ry , oraz o grom adzeniu zabytków , dzięki czemu zasoby m uzealne wzbo­ gaciły się m. in. w wysokiej klasy dzieła m alarstw a polskiego. N iem niej ko­ m isja w yraziła zaniepokojenie z pow odu konieczności ew entualnego dalszego rozszerzenia m agazynów kosztem ekspozycji stałych. Stw ierdzono, że sy­ tu acja będzie m ogła ulec zm ianie dopiero z chw ilą przejęcia przez m uzeum pałacu kieleckiego.

W okresie spraw ozdaw czym pracow nicy m uzeum uczestniczyli w w ielu konferen cjach i sesjach naukow ych pośw ięconych określonym tem atom m ono­ graficznym w zględnie problem om o w iększym zasięgu.

Na zakończenie tej części k ro n ik i chciałbym poruszyć dw a problem y, k tó re niezupełnie może n ad ają się do niniejszego podrozdziału, ze w zględu jednak na ich ch a rak ter, zbliżony do poruszonych uprzednio spraw , p ra g n ę je tu ta j zasygnalizować.

Jed n y m z tych zagadnień jest rozpoczęta kolegialna ocena pracy poszcze­ gólnych działów m erytorycznych oraz pracow ni. Oceny tej dokonyw ali na zebraniu wszyscy pracow nicy m erytoryczni i ad m in istracy jn i m uzeum po uprzednim dokładnym zapoznaniu się z działalnością i poczynaniam i działu. Tego rodzaju w spólna dyskusja n ad pracą i planam i działu w niosła bardzo dużo cennych i k o n stru k ty w n y ch uw ag, k tó re stanow iły zarów no dla d y ­ rekcji, jak i dla k ierow nictw a działu in tere su ją cy m a te ria ł w y korzystyw any przy program ow aniu dalszych zadań. Poza tym w yłoniło się szereg propozy­ cji zm ierzających np. do prow adzenia badań jednego tem atu przez szereg p okrew nych działów. Analizie, o k tórej wyżej m owa, zostały poddane w roku spraw ozdaw czym : dział archeologiczny, przyrodniczy, pracow nia ko n serw a­ torska, oddział w Szydłowcu oraz dział ad m in istracy jn y w raz z pracow nią stolarską i fotograficzną. W w y niku rzeczowej oceny udało się w yelim ino­ wać w iele błędów i niedociągnięć.

K r o n i k a m u z e a ln a 1967 3 7 7

R yc. 4. P o sied zen ie K om isji K u ltu ry W RN w M uzeum Ś w ięto k rzy sk im p o św ięco n e spraw om m u zea ln ictw a

się pew nego rodzaju form ą sam okształcenia i pogłębiania z autopsji zn ajo ­ mości zabytków . S am okrytycznie stw ierdzić m ożna, że spraw om tym do tej pory pośw ięcano w m uzeum stosunkow o mało uwagi.

W dniach od 22 do 25 czerwca zorganizow any został objazd naukow y

zabytków Dolnego Śląska i częściowo Opolszczyzny. K oszty objazdu

p ok ryte zostały ze specjalnego funduszu wycieczkowego Rady Zakładow ej i k redytów m uzeum . T rasa objazdu obejm ow ała n astępu jące miejscowości: Oleśnica, T rzebnica, Lubiąż, Legnickie Pole, Bolków, Strzegom , Krzeszów, Św idnica, H enryków , Nysa, Brzeg.

D rugi objazd naukow y tra są zabytków W ielkopolski i K u jaw w dniach od 7 do 11 października, zorganizow any został już w spólnie z nowo pow stałym w K ielcach Oddziałem S tow arzyszenia H istoryków Sztuki.

Koszty pokryw ały: Rada Z akładow a oraz Stow arzyszenie H istoryków

S ztuki, a lista uczestników pow iększyła się o członków nowego oddziału. W program ie znalazły się zabytki Inow rocław ia, K ruszw icy, S trzelna, T rze­ m eszna, G niezna, B iskupina, O strow ia Lednickiego, L ądu, G ostynina, Ro- galina, Giecza, ś ro d y W ielkopolskiej, G ołuchow a i Kalisza. J a k się można bez tru d u przekonać, porów nując obie trasy, pierw sza obejm ow ała p raw ie w yłącznie zagadnienia zw iązane z histo rią sztuki i etn og rafią, natom iast w trasie drugiej pojaw iły się zagadnienia archeologii, rzem iosła arty sty cz­ nego oraz w szerszym stopniu problem y różnego ty p u ekspozycji m uzealnych,

3 7 8 Al o j z y Oborny

.szczególnie w odniesieniu do muzeów w n ętrz i rezerw atów archeologicznych. Oba w yjazdy poprzedzone zostały zebraniam i naukow ym i, n a których po­ szczególni pracow nicy referow ali specjalnie w y b ran e zagad nienia zw iązane

z zabytkam i oglądanym i n a trasie. Niezależnie od tego dla uczestników ob­ ja z d u w ydany został specjalny in fo rm ato r d ruk ow an y na pow ielaczu, do

którego tek sty rów nież opracow ał zespół pracow ników .

Trzeci wreszcie w yjazd — jednodniow y — zorganizow any rów nież w spól­ n ie z oddziałem S tow arzyszenia H istoryków Sztuki, m iał c h a ra k te r lokalny i poświęcony był zabytkom K lim ontow a i zam kow i w Ujeździe. P rzy po­ szczególnych obiektach zagadnienia z nim i zw iązane referow ał członek SHS m g r Juliusz W en dlandt — M iejski K o n serw ato r Z abytków w Sandom ierzu.

NOWE NABYTKI

E T N O G R A F I A

Zb ory działu zw iększyły się o 439 eksponatów . W rozbiciu n a poszczególne ¡działy przedstaw iają się następująco:

rolnictw o 5

pszczelnictwo 1

przygotow anie pożyw ienia 1

przechow yw anie pożyw ienia 2

obróbka drew na 9 kow alstw o 11 g arncarstw o 160 tkactw o 5 tk a n in y 7 ubió r 37 h a ft 1 rzeźba w drzew ie 9 rzeźba w glinie 47 zabaw ki 25 zdobnictw o w n ętrza 100 "kult 1 w iedza 1 higiena 2

p lasty k a obrzędow a (pisanki) 21

koszykarstw o 4

CHARAKTERYSTYKA I OCENA ZABYTKÓW Przew ażająca ilość obiektów pochodzi z 2 konkursów :

— ko n k u rsu p am iątk arstw a regionalnego w woj. kieleckim , zorganizow anego w roku 1966 przez Spółdzielcze Zrzeszenie C hałupników i W ytwórców P rzem ysłu Ludowego i A rtystycznego w K rakow ie przy w spółpracy działu etnograficznego M uzeum Św iętokrzyskiego;

— k o nkursu g arn carstw a , tk actw a i zabaw ek ludow ych, zorganizow anego w r. 1967 (rozstrzygniętego w lipcu 1967 r.) przez W ydział K u ltu ry PWRN w K ielcach przy w spółudziale Zespołu do S praw P lasty k i M in i­ sterstw a K u ltu ry i Sztuki.