1
S P IS Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — ... ... . 'X ć> 'l'ć^cŁ_ J y WLJU b
1/1. R elacja - i
I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora
I/3. Inne m a te ria ły d o ku m e n ta cyjn e dotyczące osoby relatora —
II. M ateriały u zupełn iające relację
111/1 - M ateriały dotyczące rodziny relatora
III/2 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - M ateriały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r. —
III/5 - inne. —
IV. K oresp o n d e n cja -—
V. N azw iskow e karty in fo rm a cyjn e
2
3
i rro itu rato -i’ ao jato s^ r n jsfiu
1 c t 6 a u ^ iC le J ^ ^ n L , XjO ^<cu £e^s^.c
/ in , c $ S x 6 \ L / 2A IY (Te L?/T<Ł<ł> |V<94^6? < £ o u a £ ~ ^
r . l
KRYSTYNA PO TOK A -TY R A N K IEW ICZ
u [i
Córka Adama i Bronisławy z M arkowskich, uro
dzona 5 II1 924 r. w Lublinie, wykształcenie - cztery Idasy gimnazjum. Pracowała jako asystentka w gabi
necie dentystycznym lekarzy K. K. Grabowskich.
W konspiracji związana początkowo z Kom en
d ą Obrońców Polski, następnie N arodow ą Organi
z a c j ą Wojskową. Zaprzysiężona przez M ieczysława
Markowskiego ps. Maryś. W NSZ pełniła rolę łącznicz- jj Ukończyła kurs sanitarny, brała udział akcjach sabotażowych i kolportażu prasy konspiracyjnej.
Po lipcu 1944 pozostała w podziem iu organizacji
NSZ, utrzymując jako łączniczka kontakty na woj. lubelskie oraz W arszawę.
Została aresztowana w październiku 1944, w domu przy ul. Szczerbow
skiego, przez dwóch poruczników z UB. Osadzono j ą w areszcie na ul. F. Cho
pina 18. Była przesłuchiw ana przez trzy osoby - śledczego nazyw anego
„sadystą z N K W D ”, śledczego UB Konopkę i śledczą porucznik, kobietę nieznanego nazwiska. Po wyjątkow o perfidnych i bm talnych przesłucha
niach przewieziona została do więzienia na Zamek. N a podstawie m ateriałów śledztwa oficer Prokuratury W P przygotow ał postanow ienie o w szczęciu postępowania karnego.
Rozprawa była pierw szym procesem członków N arodow ych Sił Z broj
nych okręgu lubelskiego. O dbyła się w dniach 20-22 XI 1944 r. na Zam ku lubelskim, przed Sądem W ojskowym Lubelskiego Garnizonu. Sądził ich skład, w którym zasiadali: kpt. Jan K rzechow iec (przew odniczący) oraz ppor. Stanisław W róblewski i por. C zesław K otow icz (sędziow ie-ław nicy).
K. Potoka sądzona była w grupie 13. członków oddziału partyzanckiego NSZ „Jacka”. Sądzeni razem z nią: Edw ard Jeleń, Stanisław Jankow ski i Stefan Karolik zostali skazani na karę śmierci i straceni na Zamku.
Krystynę Potokę oskarżono o to, iż „w iedząc, że skazany Edw ard Jeleń jest członkiem NSZ, organizacji mającej na celu obalenie dem okratycznego ustroju Państwa Polskiego, mimo to udzielała mu pom ocy.” Została skazana na mocy art. 1 Dekretu z dn. 30 X 1944 r. na karę dziesięciu lat w ięzienia,
383
4
na m ocy art. 12 powyższego Dekretu PK W N oraz na m ocy art. 49 § 2 KKWP orzeczono w obec skazanej utratę praw publicznych i obywatelskich pra*
honorow ych na okres pięciu lat.
Pozostali oskarżeni zostali w czasie procesu skazani: M arian Poleszak n a dziesięć lat, M arian Bobolewski i Ryszard G enca - osiem lat, Józef Ogrod
n ik na p ięć oraz Stanisław a Paryż (zob. nota) na cztery lata więzienia.
K azim ierza Sokołowskiego, W ładysław a Pacałow skiego i Stanisława Kli
m ow icza sąd uniewinnił.
K rystyna Potoka została dla odbycia kary przew ieziona z więzienia na Z am ku do W ronek.
W ojskowy Sąd O kręgow y w dniu 11 X 1945 r. postanow ił orzeczoną k arę na m ocy am nestii zmniejszyć do pięciu lat w ięzienia, zaś wykonanie reszty kary w arunkow o zaw iesić na okres dw óch lat.
Skazana K rystyna Potoka została zw olniona z w ięzienia w e Wronkach dnia 25 X 1945 r.
W czerw cu 1946 wyszła za m ąż za Stanisława Tyrankiewicza. Na skutek zagrożenia ponow nym aresztowaniem przeniosła się początkow o do Szcze
cina, a następnie do Warszawy, gdzie podjęła pracę.
K rystyna Potoka-Tyrankiewicz przebyw a obecnie n a emeryturze.
ŹRÓDŁO: CAW 2429/306, 520/329; Harasimiuk, op. cii, s. 169-182; M. Kielasiński, Raport-;
s. 47, 77,266; Z. Leszczyńska, Straceni na Zamku Lubelskim, s. 14; Z . Leszczyńska, Ginę.--,s- ^ Relacja K. Potoka-Tyrankiewicz, w zb. pr. Z. L.
U
H y r i n
V 1*1 m i u ftaaecrypoepolttej P o l s k i e j
Kojskcwy CtLnUmrj w
fcpt. Krzechc epor,. KrStol#*
pęor. Kobowie
3«rfftarza; rę»r. OleszK!
biz uilział1. ProKurGtore i Otarsfieif po n iej*
ltotopofi* 1944 rotot v U aslisite, » której r<
Bfia L*oob 1 H sftorsty z Buszket
» OwŁŁ-rOiie, K r a k o w s k i t o
P*tom»ec, wyltastał-ac iio rzeka*
■Jątku, snŚarSw i atalsfro 6
1 1 9 Ee*re-,.u 6 CtóiffotiJ* n Ą stW
• 50/ 5 of*2 a rt, 1 1 ? I 2 iUft.tt. 1 a r t. ki t o i feror,iaiavy z HtócWJtłeh, ufa(teef* 4
*yk*«#łc*łUa i *l*ay glenecuJEi, asystantk pt»l43a^ąc»;. LK-łs-rSk I otutaz o prwrtęjMwo * Ł"t, 1 OeńreUi
***•50/ jsśats r , , V Jankowskie*
! CtłyfifijticłL, urodrcne&o 2 alerfcoie t P&liusft, Kswilerfti -jcsriŁft Łluaarsł j , nif pos i eająt*u, Oi Sfttl«$żit*ł«4P w Rurach JesulcJtłch, | 1 1 S tteKrnu P.K.W.K. e dnia 3&.X.19*< r krla.1®, ayra { J u lii 4 dąsu JaKui»
foitu w “si OpienrtU:, po*. kraśni*, Polaki
***51 WWStfełMrtl* y ,d . fiZM ily powszCC ta&ryijh oreterś*; "1 i ń f f ł c i i , ł s s r*®° 1 «•<%* 1 i ę> U aactu P.K.W.N, o ochr Kr 10 poi . l)Q/. 5 / Buły v«J Bul urad2r3rt«(jO 2Ł września 1>i<> PO
***' uczni* CianfcSl:#* S eclrolc
« « * s a c n ie fcapsnegoj tiS ł i W .
4- r**itrvu * StaSo^E-J Kol 1, s i . J-K Me
5
okrętu PK W N oraz na m ocy art. 49 § 2 KK\i^
ratę praw publicznych i obywatelskich n
at. W
i w czasie procesu skazani: M arian Poles vski i Ryszard G enca - osiem lat, Józef O g ^
Paryż (zob. nota) na cztery lata wię2jenja Władysława Pacałowskiego i Stanisława Kj, Ha odbycia kary przew ieziona z więzienia na
/ w dniu 11 X 1945 r. postanow ił orzeczon jsz y ć do pięciu lat więzienia, zaś wykonanje jsić na okres dw óch lat.
została zw olniona z w ięzienia w e Wronkaci a mąż za Stanisława Tyrankiewicza. N a skutek Dwaniem przeniosła się początkowo do Szcze
y, gdzie podjęła pracę,
ewicz przebywa obecnie na emeryturze.
Harasimiuk, op. cit.,
■i na Zamku Lubelskim, s.
i. pr. Z. L.
s. 169-182; M. Kielasiński, Raport.
14; Z . Leszczyńska, Ginę.., i |
6
M A R IA Urodzona w dniu 1 1 IV 1922 r. w Nom
Serniki, po w. Lubartów jako córka Fel Wykształcenie - pięć klas szkoły pc zamieszkała w Nowej Woli.
Dnia 12 VI 1946 w Nowej Woli l towa przeprowadziło operację zatrzy podejrzanych o w sp ó łp racę z oddz Uskoka”. Podczas rewizji w dom u Pyt lezisno list pisany w m aju 1946 prz<
kowską do jej brata Józefa, źw iązaneg łem. List ten M. Pydyś m iała dostarcz;
kiewiczowi, arfonkow /oddziału, z proś usiłowała w ostatniej chwili zniszczyć zatrzymana. K orzystając z nieuw agi w Ponownie aresztow ano j ą 2 VIII 1- w Lubartowie, a następnie przekazano Oskarżono j ą z art 24 § 1, w zw. z a 1946 r. w miej scow ościitf ow a W ola gi świadomie usiłow ała udzielić pom oc;
kowskiemu Józefowi przyjm ując od sic
1 Pewnymi inform acjam i, który to list Jankowskiemu przez W alentego V*
^Uskoka)), czego nie dokonała w obec i
Mieszkańcy wsi N ow a W ola złożył Wojskowego w Lublinie zapew nienie,
Dnia 17 XII 1946 r. W SR w Lublini Pt- Romana Bojko M. Pydyś uniew inn Prokuratora W PRL mjr. dr. Józefa R eic
SW w Warszawie.
ŹRÓDŁO: Arch Sądu Rej. w Lublinie, Sr. 969/46; I)
386
7
8
9
10
