Dlaczego „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego uważane jest za dramat narodowy?
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń:• zna pojęcie dramatu symbolicznego,
• wymienia i objaśnia symbole występujące w utworze,
• zna genezę Wesela,
• określa znaczenie osób występujących w dramacie.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• analizować tekst literacki,
• zinterpretować symbole zawarte w utworze,
• uzasadnić, dlaczego Wesele jest dramatem narodowym,
• wyciągać i formułować wnioski z lektury.
2. Metoda i forma pracy
Praca z tekstem, dyskusja, praca z pomocami naukowymi.
3. Środki dydaktyczne
1. Podręcznik do kształcenia literackiego.
2. Słownik postaci literackich.
3. Wesele Stanisława Wyspiańskiego.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Nauczyciel proponuje rozpocząć zajęcia od przeczytania – zawartych w podręczniku - fragmentów Plotki o „Weselu” Tadeusza Żeleńskiego. Prosi jednego z uczniów o krótkie streszczenie. Następnie podaje temat lekcji.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel ponawia pytanie zawarte w temacie lekcji i prosi, by w odpowiedziach
wykorzystać wiadomości zawarte w przeczytanym artykule. Uczniowie udzielają przykładowych odpowiedzi, zapisują je w zeszytach:
• dramat ma swoje źródło w prawdziwym ślubie przedstawicieli różnych stanów społecznych – to wydarzenie stało się dla Wyspiańskiego metaforą polskich losów,
• w dramacie występują postacie historyczne, które odegrały znaczną rolę, stały się symbolem zdarzeń i postaw,
• weselni goście stanowią panoramę Polski – skonfliktowanej, niezdolnej do zjednoczenia i patriotycznego czynu,
• dramat jest pełen symboli, które potwierdzają smutną prawdę o niemocy zrywu narodowego.
Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Rozdaje uczniom do wypełnienia karty pracy. Uczniowie wykorzystują w pracy przeczytane fragmenty Plotki o „Weselu”, tekst dramatu oraz Słownik postaci literackich.
c) Faza podsumowująca
Po wykonaniu zadania poszczególne zespoły prezentują efekt swojej pracy na forum klasy.
Lekcję kończy krótka dyskusja.
5. Bibliografia
1. Łazińska B., Zdunkiewicz-Jedynak D., Klejnocki J., Słowa i teksty. Język polski, klasa 2. Literatura i nauka o języku, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2003.
2. Makowiecki A. Z., Słownik postaci literackich. Literatura polska, Świat Książki, Warszawa 2004.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
1. Wyjaśnij, kim są wymienione niżej postacie oraz tak zwane osoby dramatu. Podaj ich znaczenie realne i symboliczne, właściwe dla Wesela.
Postać Znaczenie Czepiec
Dziad
Dziennikarz
Gospodarz
Hetman
Jasiek
Nos
Pan Młody
Panna Młoda
Poeta
Rachela
Rycerz Czarny
Stańczyk
Upiór
Wernyhora
Widmo
2. Co oznaczają następujące przedmioty: złoty róg, kadyceusz, czapka z piór, sznur, chochoł?
Przykładowo wypełniona tabela:
Postać Znaczenie
Czepiec Posiada swój realny pierwowzór w osobie Błażeja Czepca, wójta z Bronowic; jest chłopem światłym i ciekawym świata;dumnym, ale
jednocześnie zadziornym, chciwym, skłonnym do awantur; pierwszy zrywa się do udziału w powstaniu, do walki o niepodległość
Dziad Postać epizodyczna; stary, ubogi chłop pamiętający jeszcze o czasach rabacji galicyjskiej i rzezi chłopów z 1846 roku, o której przypomina w trakcie wesela
Dziennikarz Jego pierwowzorem był Rudolf Starzewski – redaktor konserwatywnego dziennika; wyniosły i protekcjonalny wobec chłopów; przeżywa rozterki - związane z propagowaniem idei konserwatywnego ugrupowania
(„stańczycy”), wątpliwości odnośnie roli prasy jako narzędzia kształtowania opinii publicznej,jego troska o losy kraju – zostaje upostaciowiona przez Stańczyka; oskarża sam siebie i naród o „usypianie duszy”, małość, zapomnienie
o historii
Gospodarz Jego prototypem był malarz Włodzimierz Tetmajer; przepełniony myślą o wielkim czynie narodowym, wielbi tradycję i świetność historyczną kraju;
entuzjasta mocy drzemiącej w chłopstwie, zaczyna przygotowywać powstanie, ale upija się i zasypia; po przebudzeniu wraca mu zapał do narodowego zrywu
Hetman Postać fantastyczna, jest uosobieniem historycznych przewinień szlachty;
zjawa targowiczanina hetmana Branickiego stanowi zaprzeczenie patriotyzmu
Jasiek Młody chłopak wiejski, jego pierwowzorem był Jan Mikołajczyk; chciwy, marzy o bogactwie; nie wypełnia roli, jaką powierzył mu Gospodarz – schylając się po czepek z pawich piór, gubi złoty róg; na rozkaz Chochoła inicjuje taniec w zaklętym kręgu
Nos Jego prototypem był malarz Tadeusz Noskowski, przykład dekadenta i modernistycznego cygana; pijany, przez całe wesele powtarza młodopolskie slogany
Pan Młody Jego pierwowzorem był Lucjan Rydel; powierzchowny entuzjasta ludu i życia na łonie natury; jego stosunek do żony i chłopstwa ma charakter estetyczny i mitotwórczy; potrafi trzeźwo ocenić konflikty szlachecko- chłopskie, pamięta o przewinach swojego stanu w przeszłości
Poeta Jego realnym prototypem był Kazimierz Przerwa-Tetmajer; znudzony życiem i zblazowany; w rozmowie z Gospodarzem zwierza się ze swojej tęsknoty do mocy wewnętrznej, intensywnych uczuć, pragnienia obcowania z silnymi indywidualnościami; nadal jednak przyjmuje estetyczną postawę wobec rzeczywistości
Rachela Jej realnym pierwowzorem byłą córka żydowskiego karczmarza; kokietka, zauroczona znajomością z artystami; inicjuje zaproszenie Chochoła
Rycerz
Czarny Postać fantastyczna, pojawia się Poecie; symbolizuje potęgę historycznej przeszłości, jest ucieleśnieniem Mocy, męskiej heroicznej siły duchowej i fizycznej
Stańczyk Postać historyczna, nadworny błazen trzech ostatnich Jagiellonów; znany jako uosobienie wielkiej mądrości i patriotyzmu, człowieka zatroskanego o losy kraju; drwi z rozterek Dziennikarza, któremu się objawia; ofiarowuje mu błazeńską laskę z szyderczym zaleceniem „mącenia” w narodzie
Upiór Postać fantastyczna, zjawa Jakuba Szeli – historycznego przywódcy rabacji galicyjskiej; pokazuje się przed oczami Dziada, uosabia wrogość chłopstwa wobec szlachty
Wernyhora Legendarny lirnik i prorok ukraiński; przybywa do Gospodarza, ale widzą go także Kuba i Staszek; przekazuje rozkaz rozesłania wieści o powstaniu i zebraniu ludu z bronią; przekazuje Gospodarzowi złoty róg, a gdy odjeżdża, gubi złotą podkowę
b) Zadanie domowe
Wyjaśnij pojęcie dramat symboliczny. Napisz, dlaczego określa się tym mianem utwór Wyspiańskiego.
7. Czas trwania lekcji
2 x 45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
