Systematisch boezemkade onderzoek: Inventarisatie kadeverbeteringen en plannen hiertoe

(1)

I n v e n t a r i s a t ie k a d e v e r b e t e - r i n g e n e n p l a n n e n h i e r t o e S - 8 1 . 0 2 1 C e n t r u m v o o r O n d e r z o e k W a t e r k e r i n g e n J u n i 1 9 8 5 ir. P . C . M a z u r e ing. P. B e l g r a v e r

(2)

I n h o u d : B l Z . 1. I n l e i d i n g 2. O p z e t v a n h e t o n d e r z o e k 3. V e r w e r k i n g v a n d e g e g e v e n s 4. A n a l y s e v a n d e r e s u l t a t e n v a n h e t o n d e r z o e k 5. C o n c l u s i e B i j l a g e n : 1. O v e r z i c h t v a n d e i n d e p r o v i n c i e N o o r d - H o l l a n d u i t g e v o e r d e - e n v o o r g e n o m e n w e r k e n , a l s m e d e d e r e s u l t a t e n v a n h e t k a d e o n d e r z o e k 2. I d e m Z u i d - H o l l a n d B l z . 8 1 0 1 2 3. I d e m U t r e c h t

(3)

1 . Inleiding

B i j zijn instelling in 1 9 6 5 is aan d e T A W door d e Minister van Verkeer en Waterstaat ondermeer als taak opgedragen om hem te adviseren over de veiligheid van door waterkeringen beschermde gebieden.

Daartoe is door d e T A W werkgroep 6 "Bestaande Waterkeringen" ingesteld voor het o p wetenschappelijk verantwoorde wijze toetsen van kaden en dijken volgens dezelfde, uniforme grondslagen.

Vanaf 1 9 7 0 wordt door werkgroep 6 een systematisch onderzoek uitgevoerd naar d e veiligheid van boezemkaden. Eind 1 9 8 0 w a s het onderzoek van 8 2 polders afgerond. Uit het onderzoek bleek dat d e veiligheid van een aanzienlijk deel ( 2 0 % ) van d e onderzochte polderkaden te kort schoot. D e resultaten van het onderzoek werden regelmatig aan d e Minister van Verkeer en Waterstaat ter kennis gebracht die op zijn beurt Gedepu- teerde Staten van d e onderhavige provincies in het kader van hun toezichthoudende taak o p d e Waterschappen van de resultaten o p d e hoogte stelde.

Naar aanleiding van een evaluatie van d e resultaten van het systematisch boezemkade onderzoek in d e TAW vergadering van

1 8 november 1 9 8 0 werd d e vraag gesteld in hoeverre het onderzoek aanleiding w a s geweest tot verhoging van d e veiligheid door het uitvoeren van verbeteringswerken aan boezemkaden.

Het Centrum voor Onderzoek Waterkeringen (COW) kreeg van d e T A W het verzoek hier een onderzoek naar in te stellen. In dit verslag wordt hierover gerapporteerd.

(4)

- 2

-2. Opzet van het onderzoek

Eind 1 9 8 0 was het onderzoek naar d e veiligheid van d e boezemkaden voor 8 2 polders g e r e e d , waarbij in totaal 7 3 1 km boezemkade was beoordeeld. Hiervan

zijn

24 polders gelegen in Noord-Holland, 51 in Zuid-Holland, 1 in Utrecht en 6 in Over ij ssel.

De 6 polders in Overijssel zijn buiten dit onderzoek gehou- den: mede omdat alle 6 5 km boezemkade o p basis van visuele waarnemingen als veilig zijn beoordeeld.

Van d e resterende 6 6 6 km beoordeelde boezemkaden in west Ne- derland is 136 km ofwel 20% als onveilig aangemerkt; 128 km vanwege onvoldoende stabiliteit en 8 km wegens een kruinhoogte lager dan d e maatgevende boezemstand.

Daar het C O W in de regel niet over werkzaamheden aan reeds beoordeelde kaden wordt ingelicht en d e z e gegevens ook niet verzamelt, waren d e benodigde gegevens niet bij het C O W aan- wezig.

Daarom heeft het C O W in 1981 aan d e hand van een aantal vra- genformulieren aan d e Provinciale Waterstaatsdiensten van Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. om een opgave ge- v r a a g d , van d e uitgevoerde werken resp. plannen tot werk-

zaamheden aan reeds beoordeelde boezemkaden. Na ontvangst en verwerking van deze

vragen met betrekking tot d e plannen door d e verschillende belanghebbenden waren geïnterpreteerd. Bovendien kon vens d e schijn ontstaan dat slechts verbeteringen hadden plaatsgevonden.

gegevens bleek dat d e voor kadeverbeteringen

op verschillende wijze uit de ontvangen gege- o p kleine schaal kade- In werkelijkheid waren meer kadeverbeteringen uitgevoerd maar voor een d e e l aan nog niet door d e T A W beoordeelde boezemkaden.

Teneinde aan bovengenoemde bezwaren tegemoet te komen zijn in 1 9 8 3 aanvullende vragen aan d e desbetreffende provinciale waterstaatsdiensten gesteld

,

zowel over d e 6 6 6 km door d e TAW beoordeeld boezemkaden als over d e o v e r i g e , ca. 2 5 0 0 km boezemkade langs d e algemene boezems in Noord-Holland

,

Zuid Holland en Utrecht voorzover gelegen ten noorden van d e Hol-

landse IJssel. De eerder ontvangen gegevens zijn tevens bij- gewerkt o p basis van d e toestand o p l januari 1984.

(5)

3. V e r w e r k i n g v a n d e g e g e v e n s De v e r z a m e l d e g e g e v e n s h e b b e n i n f e i t e b e t r e k k i n g o p 3 g r o e - p e n v a n k a d e n t e weten:

-

d o o r d e TAW als v e i l i g b e o o r d e e l d ( 6 6 6 - 1 3 6 = 5 3 0 k m )

-

d o o r d e TAW a l s o n v e i l i g b e o o r d e e l d ( 1 3 6 k m )

-

d e o v e r i g e , n o g n i e t d o o r d e TAW b e o o r d e e l d e (ca. 2500 km). N a a r d e a a r d v a n d e u i t g e v o e r d e resp. v o o r g e n o m e n w e r k z a a m - h e d e n k a n t e v e n s d e v o l g e n d e u i t s p l i t s i n g w o r d e n gemaakt.

-

a f d a m m i n g v a n h e t b e t r e f f e n d e b o e z e m w a t e r

-

r e c o n s t r u c t i e v a n d e k a d e

-

o p h o g i n g v a n d e k r u i n

-

v e r b e t e r i n g v a n d e o e v e r v e r d e d i g i n g

-

n i e t n a d e r g e s p e c i f i c e e r d e w e r k z a a m h e d e n . D e v e r k r e g e n g e g e v e n s z i j n v e r w e r k t i n s t a a t 1. V o o r e e n u i t s p l i t s i n g per p r o v i n c i e w o r d t v e r w e z e n naar d e b i j l a g e n 1 t/m 3.

(6)

Samenvatting O v e r z i c h t v a n de uitgevoerde, r e s p e c t i e v e l i j k voorgenomen werken i n k i l o m e t e r s , s u b . t o t a a l plannen

I

1

3 7 8

1

1 3

I

1

- 4 - plannen op 1-1-1984 bestekskl aar plannen i n voorbe- rei d i n g S t a a t 1 7,1 21,8 1 3 8 c a t e g o r i e u i t g e v o e r d voor 1981 1 9 1 7 $6 u i t g e v o e r d voor 1984 1 3 1 9,2 plannen op 1-1-1984 b e s t e k s k l a a r 7 96 plannen i n voorbe- r e i d i n g 1 ,o p l a n i n vooronderzoek 1,4 sub. t o t a a l plannen 10 ,o onvei 1 i g 27,5 8 96 3,5 30,l 8.6 6 $9 2 -5 6,8 3,2 12,5

afdam- recon- opho- ophoging oever- z aamhe de n

ming s t r u c t i e g i n g t oeverbe- bescher- scherming ming fase : u i t g e v o e r d voor 1981 u i t g e v o e r d voor 1984 45 $0 78 ,O 13,5 1,5 overige plannen op 1-1-1984 bestekskl aar 19,5 plannen i n voorbe- r e i d i ng 6 9 5 p l a n i n vooronderzoek 25 ,O sub.totaa1 plannen 26 ,O 25 ,O I I I I I u i t g e v o e r d voor 1984

I

5,6

I

17,9

I

5,1

I

998

I

10,5 17 ,O 42 ,O 42 ,O uitgevoerde werken voor 1984 6 97 72,l t o t a a l voorgenomen plannen 73 ,O p l a n i n vooronderzoek

I

113,2 31,9 18,9 18,5 39.3 42

,o

onbekend v e i l i g

(7)

4. Analyse van d e resultaten van het onderzoek

a. Uit d e ontvangen gegevens blijkt dat het merendeel van d e uitgevoerde werken betrekking heeft o p d e laatste 4 jaren waarbij in totaal aan 2 6 1 km kade werkzaamheden zijn uitgevoerd.

Hiervan heeft 7 4 km betrekking o p reconstructiewerken, waarvan 1 7 , 9 km aan onveilig beoordeelde kaden ofwel 2 4 % .

Daarbij

is

voorhands aangenomen dat bij reconstructiewer- k e n veilige constructies worden gemaakt. Uit d e enquete- gegevens is evenwel gebleken dat vóór 1 9 8 0 in een groot aantal gevallen geen grondmechanisch onderzoek ten grond- slag lag aan het verbeteringsplan voor d e onveilige kaden.

Uit d e gegevens blijkt verder dat in d e plannen, met name t e n aanzien van reconstructiewerken, d e inspanning wordt verschoven van d e overige kaden naar d e als onveilig beoordeelde kaden: te weten 73 km aan plannen in totaal waarvan 3 7 km ofwel 5 0 % voor onveilig beoordeelde kaden. Desondanks blijkt dat voor 73 km als onveilig beoordeelde kaden nog g é é n plannen bestaan voor reconstructie.

b. Uit d e gegevens blijkt verder d a t 5,6 km als onveilig beoordeelde kade d o o r afdamming zijn boezemwaterkerende functie heeft verloren. In 5 0 % van d e z e gevallen heeft het systematisch boezemkade onderzoek hiertoe aanleiding gegeven.

c. De ophogingswerken lijken weinig relatie te hebben met d e resultaten van het systematisch boezemkade onderzoek. W e l worden d e ophogingswerken vaak uitgevoerd in combinatie met oeverbeschermingswerken. Uit d e ontvangen gegevens blijkt dat in d e laatste 5 jaar, uitgezonderd d e reconstructies, ongeveer 1 5 0 km is opgehoogd.

d. Verhoudingsgewijs zijn voor d e onveilig beoordeelde kaden d e meeste werken uitgevoerd of in voorbereiding ( 5 9 % ) .

Dit in tegenstelling tot d e 1 2 % voor d e "veilige" kaden e n 1 0 % voor d e overige kaden. Wanneer we alleen d e reconstructies bekijken worden percentages van 4 3 % , 3% en 3 %

gevonden. Het zal duidelijk zijn dat d e z e getallen een zeer betrekkelijke waarde hebben.

e. Door d e Provinciale Waterstaat van Noord-Holland is naast het T A W onderzoek in d e 70-er jaren ca. 6 9 km kade afge- k e u r d , waarvan 6 3 km wegens gebrek aan stabiliteit en 8

km wegens een (veel) te lage kruinhoogte. Van d e noodza- kelijke reconstructiewerken is inmiddels 65% g e r e e d , ter- wijl van d e resterende km's 2 5 % besteksklaar is en 1 0 % in voorbereiding. D e kosten voor d e z e werken werden tot

1 9 8 4 grotendeels door d e provincie gedragen, hetgeen äui-

delijk erg stimulerend heeft gewerkt. Sinds 1 9 8 4 worden evenwel geen bijdragen meer verstrekt voor d e uitvoering van d e z e werken.

(8)

- 6 -f. I n h e t k a d e r v a n k e t s y s t e m a t i s c h b o e z e m k a d e o n d e r z o e k w o r d t in d e l a a t s t e j a r e n g e m i d d e l d 1 6 k m per j a a r (ca. 20% v a n d e o n d e r z o c h t e k a d e n ) o p s t a b i l i t e i t a f g e k e u r d . T u s s e n 1 9 7 5 e n 1 9 8 0 i s v o o r 9,9 k m r e c o n s t r u c t i e of af- d a m m i n g g e r e a l i s e e r d . N a 1 9 8 0 i s e e n s t i j g e n d e t e n d e n s w a a r n e e m b a a r . I n 1 9 8 3 k w a m b i j v o o r b e e l d 9 k m g e r e c o n - s t r u e e r d e b o e z e m k a d e g e r e e d e n d e p l a n n e n v o o r z i e n i n 3 7 k m t u s s e n 1 9 8 4 e n 1 9 8 7 . g. H e t b l i j k t d a t d e w a t e r s c h a p p e n m e e r e n m e e r d e g e g e v e n s v a n h e t s y s t e m a t i s c h b o e z e m k a d e - o n d e r z o e k e n a n d e r e o n - d e r z o e k e n g e b r u i k e n o m n a t e g a a n of d e v o o r g e n o m e n re- c o n s t r u c t i e e n of o p h o g i n g l e i d t t o t h e t o n t s t a a n of be- h o u d v a n e e n v e i l i g e kade. B o v e n d i e n z i j n er b i j ver- s c h i l l e n d e w a t e r s c h a p p e n i n v e n t a r i s a t i e s u i t g e v o e r d n a a r d e o n d e r h o u d s t o e s t a n d v a n d e kaden. O p g r o n d v a n d e z e ge- g e v e n s k u n n e n z o w e l k o r t e a l s l a n g e t e r m i j n p l a n n e n w o r d e n g e m a a k t voor d e u i t v o e r i n g v a n o n d e r h o u d s w e r k e n .

(9)

5. Conclusie

Na een aarzelende start is met name na 1 9 8 0 d e reconstructie van als onveilig beoordeelde kaden sterk toegenomen.

Het grote aantal reconstructies vóór 1 9 8 0 van als veilig beoordeelde kaden, mogelijk beinvloed door bepaalde subsidie-

regelingen, gaf aanvankelijk een vertekend beeld over d e inspanning voor kadeverbeteringen als resultaat van het systematisch boezemkade onderzoek. Dit beeld heeft zich in d e af- gelopen jaren gewijzigd, zodat gesteld kan worden dat het systematisch boezemkade onderzoek een duidelijke stimulans vormt om tot veilige boezemkaden te komen.

De toenemende bereidheid respectievelijk aandrang om vooraf d e reconstructiewerken en ophogingen door middel van grondmechanisch onderzoek te beoordelen rechtvaardigt d e hoop d a t d e veiligheid van d e boezemkaden zodanig zal toenemen dat er in d e toekomst weer een groter vertrouwen in d e veiligheid van d e boezemkaden gesteld kan worden.

(10)

- 8 -Aard van de wer kzaamheden Afdamming Re con s t

r

uc t i e Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Totaal

Overzicht van de in de provincie ken alsmede de resultaten van het

Uitgevoerd tot Plannen vanaf 1984

1981 1984 Becteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

Totaal 4,l Ir8 4,l 4,2 11,7

-

10,5

-

22,2 2,2 0 , 4 OV9

-

Ir3

-

385

-

3,5 3,5

-

9,9 19,8

-

11,8

-

31,6 Resultaten kadeonderzoek

- - -

Aantal onderzochte polders: 24

Beoordeelde kadelengte : 317

-

stabiliteit : 43 km

-

hoog te 1 km.

Onveilige kadelengte 44

Bijlage 1

Noord-Holland uitgevoerde- en voorgenomen wer- kadeonder zoek.

km. km.

(11)

1984

Uitgevoerde- en voorgenomen werken aanL voornamelijk wat stabiliteit betreft, als

veilig beoordeelde kade:

_ _ - - -

_ _ - _ - - - _ - - -

- - -

Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

I

Aard van de luitgevoerd tot

I

Plannen vanaf 1984

.

1981 1984 Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

-

37,O 19,5 6,5

-

6,O

-

- 43,O 19,5 6 , s

-

we

r

k z aamhed e n Totaal

-

63,O 6,O

-

69,O Afdamming werkzaamheden I

I -

I Afdamming Reconstructie Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming

1

0);

Onbekend Totaal

-

- I

I

-

- I

-

I

-

I

-Totaal

1

2 1

,o

<i

28,l Aard van de Re con s t

r

uc

t i e Ophoging ~ Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Totaal

(12)

-

10

-

Aard van de werkzaamheden Af d amm i ng Reconstructie Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Bijlage 2

1981 1984 Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

Totaal 1,5 1'5 5 1 3 7 1 1 11,3 811 31 18

-

1,5 115 3 1 9 4,2

-

015 4,7 9,8 g 1 8 918

-

7,o

-

7 I O 7,o 110 1,5

-

1 1 5

Overzicht van de in de provincie Zuid-Holland uitgevoerde- en voorgenomen werken alsmede de resultaten van het kadeonderzoek.

Resultaten kadeonderzoek

- - -

Beoordeelde kadelengte : 331 km. Onveilige kadelengte 75,5 km

-

stabiliteit : 67,5 km

-

hoogte 8,O km.

- - -

Uitgevoerde- en voorgenomen werken aanL ~ o o r n a m e l i ~ k - w ~ t - s ~ a ~ i ~ i ~ e ~ t - b ~ t ~ e ~ t ~ 21s- onveilig beoordeelde kaden

(13)

Uitgevoerd tot 1 9 8 1 1 9 8 4

1 , l 1 , l 6 , 4 7 , l 1 0 , 5 1 1 , o

Uitgevoerde- en voorqenomen werken aan, voornameliik wat stabiliteit betreft, als vei 1 ig beoordeelde kaden

- - -

Plannen vanaf 1984

Totaal Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

-

3 , l 1

,o

1 , 4 1 2 , 6 2 , 5 4 1 9 3 , 2 2 1 , 6 Aard van de we

r

k z aam heden Afdamming Reconstructie Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Totaal

Uitgevoerde- en voorgenomen werken voor de overige nog niet beoordeelde kaden

. . .

Aard van de we

r

k z aamheden Afdamming Reconstructie Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Totaal

(14)

-

1 2 -

Bijlage 3

Overzicht van de in de provincie Utrecht uitgevoerde- en voorgenomen werken alsmede de resultaten van het kadeonderzoek.

Resultaten kadeonderzoek

- - -

Beoordeelde kadelengte : 18 km. Onveilige kadelengte : 17,5 km.

-

stabiliteit : 17,5 km km.

-

hoogte

. -

Uitgevoerde- en voorgenomen werken aanL voornamelijk wat stabiliteit betreft, als onveilig beoordeelde kaden

- - -

. . .

- - - -

- - -

Aard van de wer kzaamheden Afdamming

1

Reconstructie

I

Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming

I

Onbekend Totaal

(15)

Aard van de we

r

k zaamheden Afdamming Reconstruct ie Ophoging Ophoging en Oeverbescherming Onbekend Totaal oever bescherming

Uitgevoerde- en voorgenomen werken aan, voornamelijk wat stabiliteit betreft, als veilig beoordeelde kaden

- - _ - - -

- - -

1 9 8 1 1 9 8 4 Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

Totaal

-

Aard van de we

r

k zaamheden Afdamming Re con s t r uc t i e Ophoging Ophoging en oeverbescherming Oeverbescherming Onbekend Totaal

Uitgevoerde- en voorgenomen werken voor de overige nog niet beoordeelde kaden

. . .

Uitgevoerd tot Plannen vanaf 1 9 8 4

1 9 8 1 1 9 8 4 Besteksklaar Voorbereiding Vooronderzoek

.

Totaal

-

8,O

-

72,O

-

72,O

-

1 3 , 5

-

1 3 , 5

-

_8,O

-

1 , 5

-

42,O 42,O

-

95,O

-

42,O 137,O

-

(16)

- 4 - 4Y3 5 Y 1 Samenvatti na 9 Y8 10,5 9 Y8 10,5 S t a a t

1

o n v e i 1

i

g O v e r z i c h t v a n de u i t g e v o e r d e , r e s p e c t i e v e l i j k voorgenomen werken i n k i lo m e t e r s plannen op 1-1-1984 27',5 8Y6 3Y5 sub. t o t a a l plannen 10

,o

12,5 u i t g e v o e r d v o o r 1981 u i t g e v o e r d v o o r 1984 45 ,O 78 y O

13,5

1

Y 5 p l a n n e n op 1-1-1984 b e s t e k s k l a a r 19,5 plannen i n voorbe- r e i d i n g 6 Y 5 p l a n i n vooronderzoek 25 ,O sub. t o t a a l plannen 26 y O 25 ,O

17

,O 42 ,O 42 ,O u i t g e v o e r d e werken v o o r 1984 6Y7 72,l 113,2 31,9 18,9 voorgenomen plannen 73 ,O 39

y 3

t o t a a l 18,5 42 ,O r e con

-

s t r u c t i e c a t e g o r i e onbekend afdam- m i n g zaamheden

I

3Y3

I

u i t g e v o e r d v o o r 1981 6 Y6

17

y 9

I

u i t g e v o e r d v o o r 1984 5 Y6 1 Y 5 7 Y 1

I

b e s t e k s k l a a r plannen i n voorbe- r e i d i n g 21,8

I

p l a n

i

n vooronderzoek

I

sub . t o t a a l p l annen 37

yo

7 Y6 u i t g e v o e r d v o o r 1981 ~ u i t g e v o e r d v o o r 1984 9 Y 2 30,l

I

8,6 6 Y9 v e i l i g plannen op 1-1-1984 b e s t e k s k l a a r plannen i n voorbe- r e i d i n g

p l a n i n vooronderzoek 1Y4 3Y2

I

(17)