PLAN WYNIKOWY Z GEOGRAFII DLA KLASY I dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący

(1)

PLAN WYNIKOWY Z GEOGRAFII DLA KLASY I Ro

zdz iał

L

P Temat

dopuszczający dostateczny dobry bardzo dobry celujący

Podsta wa progra mowa

Data realizac ji

1 Program nauczania, wymagania edukacyjne.

uczeń wymienia podstawowe pomoce dydaktyczne, z których będzie korzystał ucząc się geografii w gimnazjum

rozumie i akceptuje zasady WSO

bierze odpowiedzialność za obowiązki wynikające z akceptacji wymagań edukacyjnych z geografii

IV

I.

P O D S T A W Y

G E O

2 Czym zajmuje się geografia?

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie terminu

„geografia”

• wymienia podstawowe dyscypliny nauk geograficznych

• wymienia sfery Ziemi

• wymienia przykłady źródeł informacji geograficznej

Uczeń:

• wyjaśnia, czym zajmuje się geografia fizyczna i społeczno- -ekonomiczna

• podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi

Uczeń:

• wyjaśnia różnice między elipsoidą a geoidą

• omawia współzależności zachodzące między sferami Ziemi

Uczeń:

• zna imiona lub nazwiska uczonych i ich dokonania w poznaniu kształtu Ziemi

• omawia wpływ poszczególnych sfer Ziemi na życie i działalność gospodarczą człowieka

Uczeń:

• przedstawia ewolucję poglądów na temat kształtu i wymiarów Ziemi

• omawia wpływ działalności człowieka na funkcjonowanie sfer Ziemi

2.1

(2)

3 Współrzędne geograficzne

„siatka geograficzna”

• wskazuje na mapie i globusie

południki: 0° i 180°

oraz półkule wschodnią i zachodnią

• wskazuje na mapie i globusie równik oraz półkule północną i południową

• wymienia cechy południków i równoleżników

• wskazuje na globusie oraz mapie świata zwrotniki i koła podbiegunowe

• wyjaśnia znaczenie terminów: „długość geograficzna”,

„szerokość geograficzna”

• określa położenie geograficzne punktów i obszarów na mapie

• odczytuje współrzędne geograficzne na globusie

• określa położenie matematyczno- -geograficzne punktów i obszarów na mapie

• lokalizuje na globusie

i na mapie obiekty na podstawie współrzędnych geograficznych

• ocenia znaczenie umiejętności określania współrzędnych geograficznych w życiu człowieka

• podaje zasady działania oraz przykłady zastosowania systemu nawigacji satelitarnej GPS

2.1 1.4 1.6 G

R A F I I

4 Określanie współrzędnych geograficznych na globusie i mapie.

• określa położenie geograficzne punktów i obszarów na globusie

i na mapie obiekty na podstawie

współrzędnych geograficznych

2.1 1.6

(3)

5 Ćwiczenia w określaniu współrzędnych geograficznych.

• określa położenie geograficzne punktów i obszarów na globusie

i na mapie obiekty na podstawie

współrzędnych geograficznych

2.1 1.6

6 Mapa i jej skala • wyjaśnia znaczenie

terminów: „mapa”,

„skala mapy”,

„siatka

kartograficzna”,

„legenda”

• wymienia elementy mapy

• wyjaśnia różnice między siatką geograficzną a siatką kartograficzną

• rozróżnia rodzaje skali mapy

• wskazuje skalę mniejszą i większą

• posługuje się skalą mapy do obliczania odległości w terenie

• wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na mapie

• przekształca rodzaje skali mapy

• oblicza skalę mapy, znając odległość rzeczywistą i odległość na mapie

• oblicza powierzchnię rzeczywistą, znając skalę mapy i powierzchnię na mapie

1.1

7 Obliczanie odległości rzeczywistej i na mapie.

rozróżnia rodzaje skali

1.1

(4)

8. Skala – rozwiązywanie zadań.

rozróżnia rodzaje skali

1.1

9 Rodzaje map.

Generalizacja.

„plan”

• dokonuje podziału map

ze względu na skalę i treść

• wskazuje różnice między mapą a planem

• wymienia i wskazuje przykłady map tematycznych

• dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych

• posługuje się w terenie planem

• wyjaśnia, na czym polega generalizacja treści mapy i uzasadnia konieczność jej stosowania

• wskazuje możliwości praktycznego wykorzystania planów i różnych rodzajów map

1.3 1.7 1.8

10 Przedstawianie zjawisk na mapach

• wymienia metody prezentacji zjawisk na mapach

• wymienia metody prezentacji rzeźby terenu

na mapach

• wyjaśnia znaczenie terminów:

„wysokość względna”,

„wysokość bezwzględna”,

„poziomica”

• odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod

kartograficznych, w tym również odczytuje wysokość

bezwzględną

• oblicza wysokość względną oraz charakteryzuje rzeźbę terenu na podstawie rysunku poziomicowego i mapy

hipsometrycznej

• charakteryzuje wybrane metody prezentacji zjawisk na mapach

• dobiera właściwą metodę do przedstawienia wybranego zjawiska na mapie

• charakteryzuje wybrane metody prezentacji rzeźby terenu na mapach

• rysuje profil terenu, korzystając z rysunku poziomicowego

1.2 1.3 1.5 1.7 1.8

(5)

11 Czytamy mapę • analizuje i interpretuje treści map

ogólnogeograficzny ch i tematycznych

• identyfikuje położenie

odpowiadających sobie obiektów

geograficznych na fotografiach, zdjęciach lotniczych oraz mapach

topograficznych

• posługuje się w terenie mapą topograficzną, turystyczną i samochodową (itp.

orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie)

• lokalizuje na mapach (również konturowych) najważniejsze obiekty

geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.)

• projektuje i opisuje trasy wycieczek na podstawie map turystycznych, samochodowych i topograficznych

• wykazuje związek między cechami środowiska przyrodniczego a zagospodarowaniem obszaru na podstawie mapy topograficznej

12 Podstawy geografii – sprawdzian wiadomości.

(6)

II R U C H Y

Z I E M I

13 Ruch obiegowy Ziemi

• wymienia planety Układu Słonecznego

• wyjaśnia znaczenie terminów: „orbita”, „ruch obiegowy Ziemi”,

„równonoc wiosenna”,

„równonoc jesienna”,

„przesilenie zimowe”,

„przesilenie letnie”

• wymienia daty równonocy wiosennej i jesiennej oraz przesilenia letniego i zimowego

• wymienia planety Układu Słonecznego, zachowując właściwą kolejność

• porównuje planety Układu Słonecznego, korzystając z danych liczbowych

• podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi

• podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obiegowego Ziemi

• określa wartość kąta nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity

• podaje przyczynę zmiany kąta padania promieni słonecznych na powierzchnię Ziemi w ciągu roku

• wymienia strefy oświetlenia Ziemi

„górowanie”,

„widnokrąg”

• przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych

szerokościach geograficznych i porach roku

• wymienia przyczyny występowania astronomicznych pór roku

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary, na których występują dni i noce polarne

• podaje przyczyny występowania zaćmienia Słońca i Księżyca

• wyjaśnia przyczyny występowania zjawiska dnia i nocy polarnej

• dowodzi związku między ruchem obiegowym Ziemi a zmianą długości trwania dnia i nocy w ciągu roku

• dowodzi wpływu nachylenia osi ziemskiej do

płaszczyzny orbity na występowanie astronomicznych pór roku

• przedstawia na ilustracji układ Ziemi, Słońca i Księżyca podczas zaćmienia Słońca i Księżyca

„galaktyka”

, „Droga Mleczna”,

„planety karłowate”

• omawia wpływ ruchu obiegowego Ziemi na zmiany w przyrodzie i życie człowieka

• oblicza wysokość Słońca nad widnokręgi em

2.3 2.4

(7)

14 Ruch obrotowy Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ruch obrotowy Ziemi”, „doba”, „czas słoneczny”, „czas strefowy”,

„czas urzędowy”

• podaje cechy ruchu obrotowego Ziemi

• podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchu obrotowego Ziemi

• wyjaśnia przyczynę występowania dnia i nocy

• wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i międzynarodowa linia zmiany daty

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi

• wyjaśnia różnice między czasem słonecznym a czasem strefowym i

urzędowym

• posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi

• wymienia nazwy stref czasowych, w których obrębie położona jest Polska

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: „ruch obrotowy Ziemi”,

„czas słoneczny”,

„czas strefowy”

• omawia zastosowanie gnomonu

• wskazuje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a rachubą czasu

• oblicza czas miejscowy, znając różnicę długości geograficznej

• uzasadnia konieczność stosowania czasu strefowego i urzędowego

• wymienia skutki działania siły Coriolisa

• wyjaśnia, dlaczego międzynaro dowa linia zmiany daty nie

pokrywa się dokładnie z południkie m 180°

• omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na zjawiska przyrodnicz e i życie człowieka

2.2 2.4

15 Czas słoneczny – rozwiązywanie zadań.

• oblicza czas miejscowy, znając różnicę długości geograficznej

2.2

16 Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi – powtórzenie wiadomości.

uczeń docenia praktyczne wykorzystanie wiedzy związanej z ruchami Ziemi III

17 Ruch obrotowy i obiegowy Ziemi – sprawdzian wiadomości

(8)

18 Atmosfera.

Temperatura powietrza

• wyjaśnia znaczenie terminów: „atmosfera”,

„troposfera”, „pogoda”

• podaje nazwy gazów wchodzących w skład powietrza atmosferycznego

• wymienia czynniki klimatotwórcze wpływające na wartość temperatury powietrza

• wymienia nazwy warstw atmosfery, zaczynając od warstwy znajdującej się najbliżej powierzchni Ziemi

• omawia zmiany temperatury powietrza w atmosferze, posługując się ilustracją

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższej i najniższej temperaturze powietrza

• charakteryzuje poszczególne warstwy atmosfery

• sporządza klimatogram, korzystając z danych klimatycznych

• wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza

• oblicza średnią roczną temperaturę powietrza, średnią roczną amplitudę temperatury powietrza oraz roczną sumę opadów atmosferycznych

• oblicza zmiany temperatury powietrza wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza

• wyjaśnia na przykładach wpływ czynników

klimatotwórczych na wartość temperatury powietrza

„inwersja termiczna”

• omawia wpływ działalności człowieka na zmiany zachodzące w składzie powietrza atmosferycz nego

3.2 1.2

19 Ćwiczenia w obliczaniu średniej rocznej i amplitudy temperatury powietrza.

wymienia jednostki w jakich podaje się temperaturę powietrza i opady

rysuje wykres temperatury powietrza i opadów

3.2 1.2 III.

A T M O S F E R A I

H Y D R O S F E R A

20 Temperatura powietrza – rozwiązywanie zadań.

wymienia jednostki w jakich podaje się temperaturę powietrza i opady

rysuje wykres temperatury powietrza i opadów

3.2 1.2

(9)

21 Ciśnienie

atmosferyczne i wiatr

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ciśnienie atmosferyczne”, „niż baryczny”, „wyż baryczny”,

„izobara”

• wymienia jednostki ciśnienia atmosferycznego

• wymienia przykłady wiatrów stałych i okresowo zmiennych, występujących na kuli ziemskiej

• wyjaśnia przyczynę powstawania wiatru

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania pasatów i monsunów

• wyjaśnia zależność między wartością ciśnienia

atmosferycznego a wysokością nad poziomem morza

• sporządza schemat wyżu i niżu

barycznego

• charakteryzuje rodzaje wiatrów na podstawie ilustracji

• wyjaśnia, w jaki sposób powstają cyklony tropikalne i tornada, charakteryz uje je oraz podaje obszary ich występowa nia

II

22 Wilgotność powietrza i opady atmosferyczne

• wyjaśnia znaczenie terminów: „wilgotność powietrza”, „wilgotność względna”, „kondensacja”,

„resubli-macja”

• wymienia rodzaje opadów i osadów atmosferycznych

• wyjaśnia proces powstawania chmur i opadów

atmosferycznych

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary o najwyższych i najniższych rocznych sumach opadów atmo-

sferycznych

• rozpoznaje rodzaje opadów i osadów atmosferycznych na podstawie fotografii

• podaje przykłady negatywnego wpływu nadmiaru oraz niedoboru opadów atmosferycznych na życie i działalność człowieka

• rozpoznaje rodzaje chmur na podstawie fotografii

• omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów osadów atmosferycznych

• omawia przyczyny nierównomiernego rozmieszczenia opadów

atmosferycznych na Ziemi

• omawia sposób powstawani a opadów frontalnych, konwekcyjn ych i orograficzn ych

3.2 1.2

(10)

23 Klimaty kuli ziemskiej

• wyjaśnia znaczenie terminu „klimat”

• wymienia elementy klimatu

• podaje różnicę między klimatem a pogodą

• wymienia główne czynniki klimatotwórcze

• charakteryzuje wpływ głównych czynników

klimatotwórczych na klimat

• wymienia strefy klimatyczne na kuli ziemskiej i wskazuje ich zasięg na mapie stref klimatycznych

• wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref

klimatycznych na Ziemi

• charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych

liczbowych przebieg temperatury

powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych

• omawia na przykładach wpływ wybranych

czynników klimatotwórczych na klimat danego obszaru

• podaje przykłady wpływu klimatu na życie i działalność gospodarczą człowieka

• podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi

• charakteryzuje klimat górski

• omawia wpływ klimatu górskiego na występowanie pięter roślinnych

• ocenia wpływ klimatu na zagospodar owanie wybranych regionów kuli ziemskiej

3.3 1.8 3.1

(11)

24 Zasoby wodne Ziemi

• podaje przykłady wód powierzchniowych i podziemnych

• wyjaśnia znaczenie terminów: „morze”,

„zatoka”, „szelf kontynentalny”,

„gejzer”, „wody termalne”,

„wody mineralne”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata oceany i podaje ich nazwy

• wymienia rodzaje ruchów wody morskiej

• omawia zasoby wodne Ziemi, korzystając z diagramu

• podaje jednostkę zasolenia wód oceanicznych

• omawia zasolenie wód oceanicznych

• wymienia typy mórz i wskazuje ich przykłady

na mapie

ogólnogeograficznej świata

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ciepły prąd morski”, „zimny prąd morski”

• podaje przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich

• omawia przyczyny zróżnicowania zasolenia wód oceanicznych

• podaje przykłady mórz o największym i najmniejszym zasoleniu wód

• wymienia i wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ciepłych i zimnych prądów morskich

• rozumie znaczenie mórz i oceanów w życiu i gospodarce człowieka

• omawia przyczyny występowania falowania i pływów

• podaje przykłady gospodarczego wykorzystania wód podziemnych

• wyjaśnia mechanizm funkcjonowania gejzerów

• wymienia przykłady obszarów

występowania gejzerów

•

charakteryz uje zjawisko El Niño

II

25 Atmosfera i hydrosfera – powtórzenie wiadomości.

uczeń docenia znaczenie nauki w zakresie poznawanie klimatów Ziemi

uczeń uzasadnia konieczność wykorzystania zasobów przyrody zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju

III

26 Atmosfera i hydrosfera – sprawdzian wiadomości.

(12)

27 Budowa wnętrza Ziemi

• wymienia metody badania wnętrza Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „minerał”,

„skała”, „prądy cieplne”,

„magma”

• wymienia kolejne warstwy wnętrza Ziemi, zaczynając od warstwy znajdującej się najgłębiej

• wyjaśnia znaczenie badań geofizycznych w poznawaniu budowy wnętrza Ziemi

• wskazuje różnicę między minerałem a skałą

• klasyfikuje skały ze względu na ich genezę

• wyjaśnia różnicę między litosferą a skorupą ziemską

• podaje przykłady kamieni szlachetnych

• wymienia przykłady gospodarczego wykorzystania skał i minerałów

• omawia budowę wnętrza Ziemi, posługując się ilustracją

• podaje zależność między głębokością a temperaturą we wnętrzu Ziemi

• porównuje warstwy wnętrza Ziemi

• rozpoznaje na podstawie okazów skał wybrane skały i określa ich rodzaj ze względu na genezę

• omawia warunki powstawania poszczególnych rodzajów skał na podstawie ilustracji

• określa twardość minerałów na podstawie skali Mohsa

3.5 1.8

28 Rozpoznawanie skał i minerałów.

III IV.

W N Ę T R Z E

Z I E M I

29 Płytowa budowa litosfery.

Trzęsienia ziemi

• wymienia procesy wewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminów: „ryft oceaniczny”, „grzbiet śródoceaniczny”,

„hipocentrum”,

„epicentrum”

• podaje główne cechy płytowej budowy litosfery

• podaje przyczynę ruchu płyt litosfery

• podaje przyczynę trzęsień ziemi

• omawia skutki trzęsień ziemi

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wzmożonej aktywności sejsmicznej

• podaje skalę, w której określana jest siła trzęsień ziemi

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem trzęsień ziemi

• omawia sposób powstawania ryftów oceanicznych, grzbietów

śródoceanicznych i rowów oceanicznych

• podaje przykłady działań podejmowa nych przez człowieka w celu zminimaliz owania skutków trzęsień ziemi

3.5 1.8

(13)

30 Wulkanizm • wyjaśnia znaczenie terminów: „lawa”,

„erupcja”, „wulkan”,

• wymienia produkty erupcji wulkanicznej

• omawia budowę wulkanu, posługując się ilustracją

• omawia pozytywne i negatywne skutki erupcji

wulkanicznych

• wymienia przykłady wulkanów i wskazuje je na mapie

ogólnogeograficznej świata

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary wzmożonej aktywności wulkanicznej

• wykazuje związek pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk

wulkanicznych • wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przebieg Ognistego Pierścienia Pacyfiku

• wskazuje na mapie ogólnogeog raficznej świata najwyższe wulkany poszczególn ych kontynentó w i podaje ich nazwy

3.5 1.8

31 Powstawanie gór • wyjaśnia znaczenie terminu „ruchy górotwórcze”

• wymienia nazwy er, zaczynając od najstarszej ery

• wymienia rodzaje gór

• wymienia wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów

• podaje we

właściwej kolejności nazwy okresów w dziejach Ziemi

• wymienia najważniejsze orogenezy w dziejach Ziemi

• wymienia wielkie formy ukształtowania dna oceanów

• podaje przykłady gór fałdowych, zrębowych i wulkanicznych

• wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata przykłady wielkich form ukształtowania powierzchni lądów

• wyjaśnia znaczenie terminu „subdukcja”

• wymienia zjawiska towarzyszące procesowi subdukcji

• podaje przykłady gór wypiętrzonych podczas

poszczególnych orogenez

• charakteryzuje na podstawie ilustracji mechanizm powstawania gór fałdowych i zrębowych

• wyjaśnia proces powstawania gór wulkanicznych

• charakteryzuje wielkie formy ukształtowania powierzchni lądów oraz dna oceanów

• wymienia najwyższe szczyty na kontynentac h i podaje ich wysokości

II

32 Wnętrze Ziemi – sprawdzian wiadomosci.

(14)

33 Wietrzenie • wymienia procesy zewnętrzne kształtujące rzeźbę powierzchni Ziemi

• wyjaśnia znaczenie terminu „wietrzenie”

• wymienia rodzaje wietrzenia

• podaje nazwę produktu wietrzenia

• wyjaśnia proces wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego

• wyjaśnia zjawisko wietrzenia

mrozowego i łuszczenia się skał

• omawia zależność między warunkami klimatycznymi a rodzajem i przebiegiem wietrzenia

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciem

„wietrzenie”

• charakteryzuje proces odpadania i formy rzeźby terenu powstałe w jego wyniku

• wymienia i

charakteryz uje rodzaje ruchów masowych

• podaje przykłady niebezpiecz eństw grożących człowiekow i wskutek wystąpienia ruchów masowych

3.6 V.

P R O C E S Y

Z E W N Ę T R Z N E

K S Z T A Ł

34 Procesy krasowe • wyjaśnia znaczenie terminu „krasowienie”

• wymienia nazwy skał ulegających krasowieniu

• wymienia formy krasu

powierzchniowego i podziemnego

• omawia procesy krasowe i warunki, w których zachodzą

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary występowania rzeźby krasowej

• omawia formy krasowe występujące na powierzchni i pod powierzchnią ziemi

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku krasowienia

• podaje nazwy i wymiary najdłuższyc h oraz najgłębszyc h jaskiń na świecie i w Polsce

3.6

(15)

35 Rzeźbotwórcza działalność rzek

• wyjaśnia znaczenie terminów: „erozja wgłębna”, „erozja

wsteczna”, „erozja boczna”,

„akumulacja”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady najdłuższych rzek świata

• wskazuje na ilustracji przedstawiającej dorzecze: źródło, rzekę główną, dopływy, ujście, obszar dorzecza, dział wodny

• wymienia przykłady form powstałych w wyniku niszczącej i budującej

działalności rzeki

• wymienia typy ujść rzecznych

• wyjaśnia proces powstawania meandrów i starorzeczy

• omawia warunki sprzyjające powstawaniu delt i ujść lejkowatych

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata przykłady ujść deltowych i

lejkowatych

• posługuje się ze zrozumieniem pojęciem „erozja”

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących

• wykazuje związek między spadkiem rzeki a charakterem procesów

rzeźbotwórczych wody płynącej

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności rzeki

• oblicza średni spadek rzeki

3.6 T

U J Ą C E

P O W I E R Z C H N I E

Z I E M I

36 Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i lądolodów

• wyjaśnia znaczenie terminu „granica wiecznego śniegu”

• wskazuje na mapie ogólnogeograficznej świata obszary współcześnie zlodowacone

• wskazuje różnice między lodowcem górskim a lądolodem

• wymienia czynniki warunkujące powstawanie lodowców górskich i lądolodów

• wymienia formy rzeźby terenu powstałe w wyniku działalności

lodowców górskich i lądolodów

• rozpoznaje na ilustracjach i fotografiach formy polodowcowe oraz podaje ich nazwy

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę lądolodów i lodowców górskich

• omawia, korzystając z ilustracji,

podobieństwa i różnice w krajobrazie polodowcowym powstałym w wyniku działalności

lodowców górskich i lądolodów

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności lodowców górskich i lądolodów

• ocenia wpływ zmian klimatyczny ch na grubość pokrywy lodowej lodowców górskich i lądolodów

3.6

(16)

37 Rzeźbotwórcza działalność morza

• wyjaśnia znaczenie terminu „abrazja”

• podaje przykłady form powstałych w wyniku

rzeźbotwórczej działalności morza

• wymienia typy wybrzeży morskich

• omawia, korzystając z ilustracji, proces cofania się klifu oraz proces powstawania mierzei

• wskazuje na ogólnogeograficznej mapie świata typy wybrzeży morskich

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę fal morskich

• wyjaśnia genezę typów wybrzeży morskich

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności morza

• podaje przykłady działań mających na celu ochronę wybrzeży klifowych przed abrazją

3.6

38 Rzeźbotwórcza działalność wiatru

• wyjaśnia znaczenie terminów: „deflacja”,

„korazja”

• podaje przykłady niszczącej i budującej działalności wiatru na pustyniach

• wymienia rodzaje pustyń ze względu na rodzaj podłoża

• wskazuje na mapie ogólno-geograficznej świata największe pustynie

• wyjaśnia różnice między barchanem a wydmą paraboliczną

• przedstawia rzeźbotwórczą rolę wiatru

• rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działalności wiatru

• omawia wpływ szaty roślinnej na rzeźbotwórc zą

działalność wiatru

3.6

VI.

P E D O S F E R A I

39 Roślinność na

Ziemi • wymienia strefy roślinne na Ziemi

• wskazuje strefy roślinne na mapie ogólnogeograficznej świata

• omawia

zróżnicowanie stref roślinnych na Ziemi

• wykazuje wpływ klimatu

na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi

• wykazuje związek pomiędzy zróżnicowa niem stref roślinnych na Ziemi a działalności ą

gospodarcz ą człowieka

3.4 1.8

(17)

B I O S F E R A

40 Gleby na Ziemi wyjaśnia znaczenie terminu

„gleba”

• wyjaśnia, na czym polega proces glebotwórczy

• wymienia czynniki glebotwórcze

• wyjaśnia znaczenie terminu „żyzność gleby”

• wskazuje i nazywa poziomy glebowe na ilustracji

przedstawiającej profil glebowy

• podaje przykłady gleb strefowych i astrefowych

• omawia znaczenie gleb w przyrodzie i gospodarce człowieka

• charakteryzuje poziomy glebowe

• charakteryzuje wybrane typy gleb strefowych i astrefowych

• porównuje profile glebowe różnych typów gleb

• wykazuje zależności

zachodzące między czynnikami glebotwórczymi a typem genetycznym gleby

• uzasadnia potrzebę racjonalneg o

gospodarow ania glebami

3.4 1.8

41 Procesy zewnętrzne, pedosfera i biosfera – sprawdzian wiadomości.

VII.

A F R Y K A

42 Warunki naturalne Afryki – ukształtowanie powierzchni.

• określa położenie geograficzne Afryki na kuli ziemskiej

• określa współrzędne geograficzne skrajnych punktów kontynentu

• nazywa i wskazuje na mapie Afryki krainy geograficzne

• porównuje linię brzegową Afryki z linią brzegową innych kontynentów i wskazuje jej elementy na mapie

• określa cechy ukształtowania powierzchni Afryki

• oblicza rozciągłość południkową i równoleżnikową

• dowodzi symetrycznego położenia Afryki względem równika

wyjaśnia mechanizm powstawania systemu rowów tektonicznych we wschodniej Afryce

wykazuje związek między budową geologiczną a

ukształtowa niem pionowym Afryki

10.8 1.2 1.5 1.7 1.8

(18)

43 Warunki naturalne Afryki – wody

powierzchniowe.

wymienia ważniejsze rzeki, jeziora

wskazuje na mapie ważniejsze rzeki, jeziora

wyjaśnia pojęcie katarakta

• dowodzi związku między

warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej

10.8 1.2 1.5 1.7 1.8

44 Warunki naturalne Afryki – klimat i roślinność.

• wymienia czynniki geograficzne kształtujące klimat Afryki

• charakteryzuje klimat Afryki na podstawie mapy klimatycznej i klimatogramów

określa wpływ położenia geograficznego i ukształtowania pionowego na układ stref klimatycznych i roślinnych w Afryce

• dowodzi związku między

warunkami klimatycznymi, ukształtowaniem pionowym a gęstością i układem sieci rzecznej

10.8 1.2 1.5 1.7 1.8

45 Ludność Afryki. omawia, na podstawie mapy i danych statystycznych, zróżnicowanie rasowe, religijne oraz etniczne ludności Afryki

• wskazuje na mapie Afryki i podaje nazwy obszarów o dużej oraz małej gęstości

zaludnienia

analizuje poziom i warunki życia mieszkańców Afryki

•

• ocenia wpływ warunków przyrodniczych na rozmieszczenie ludności w Afryce

• wyjaśnia przyczyn y i skutki wysokieg o przyrostu naturalne go ludności

10.10

46 Gospodarka Afryki.

• wymienia czynniki warunkujące rozwój rolnictwa w Afryce

• wylicza nazwy najważniejszych roślin

żywieniowych i eksportowych uprawianych w Afryce

• ocenia warunki środowiska przyrodniczego Afryki pod kątem możliwości rozwoju rolnictwa

• omawia uwarunkowania rozwoju gospodarczego Afryki

• omawia poziom rozwoju usług w Afryce

• analizuje mapy gospodar cze Afryki i formułuj e wnioski

10.9 1.5

(19)

47 Problemy mieszkańców Afryki.

• wymienia

przyczyny i skutki wybranych konfliktów zbrojnych w Afryce

ocenia poziom wyżywienia ludności krajów Afryki

• analizuje warunki przyrodnicze i pozaprzyrodnicze w Afryce pod kątem rozwoju turystyki

omawia wpływ przeszłości kolonialnej na poziom życia ludności Afryki

10.10 1.5

48 Przegląd krajów afrykańskich – Egipt.

II

49 Przegląd krajów afrykańskich – Republika Południowej Afryki.

• wskazuje na mapie wybrane państwa Afryki i podaje nazwy ich stolic

• określa położenie geograficzne Egiptu oraz Republiki Południowej Afryki

• wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Egiptu oraz RPA

• podaje najważniejsze cechy społeczno- gospodarcze Egiptu oraz RPA

• porównuje Egipt i RPA pod

względem przyrodniczym i społeczno- gospodarczym

• porównuje cechy państw o różnym poziomie rozwoju gospodarczego

• charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz cechy społeczne, gospodarcze i polityczne Egiptu oraz RPA

• porównuj e PKB i HDI Egiptu oraz RPA i formułuj e wnioski

II

50 Afryka- sprawdzian wiadomości.

51 - 68

Zajęcia terenowe*

I 1.3 3.7

* Zajęcia terenowe będą realizowane w trakcie roku szkolnego w zależności od warunków atmosferycznych.

Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował niezbędnego minimum podstawowych wiadomości i umiejętności określonych programem nauczania geografii w klasie I. Braki w wiadomościach uniemożliwiają dalsze kształcenie.

Opracowała:

mgr Magdalena Czerner