ROCZNIKI GEOMATYKI 2006 m TOM IV m ZESZYT 1
BAZA DANYCH OBIEKTÓW TOPOGRAFICZNYCH
DLA WOJEWÓDZTWA L¥SKIEGO
I JEJ PRZYDATNOÆ
W ZARZ¥DZANIU KRYZYSOWYM
THE TOPOGRAPHIC OBJECTS DATABASE
OF THE SILESIAN VOIVODESHIP
AND ITS USE IN CRISIS MANAGEMENT
Jerzy Zieliñski
Wojewódzki Orodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach
S³owa kluczowe: Baza Danych Topograficznych, zarz¹dzanie kryzysowe Keywords: Topographic Database, crisis management
Wprowadzenie
Mapy topograficzne w przesz³oci, a wspó³czenie bazy danych obiektów topograficz-nych niezbêdne s¹ we wszelkich dzia³aniach w sytuacjach kryzysowych. Od ich jakoci to znaczy: aktualnoci, wiarygodnoci, dok³adnoci, dostêpnoci zale¿y czêsto, los wielu ludzi w czasie: powodzi, po¿arów, katastrof, epidemii, wichur, itp. zjawisk.
Wykorzystanie bazy danych obiektów topograficznych mo¿e byæ jednym ze sposobów na osi¹gniêcie wzrostu efektywnoci dzia³añ w sytuacjach kryzysowych. Jednak¿e szeroka akceptacja nowej technologii wymaga zmian mentalnoci w rodowiskach technicznych i kierowniczych wszystkich s³u¿b zwi¹zanych z zarz¹dzaniem kryzysowym. Wdra¿anie efek-tywnego urzêdowego systemu geoinformacyjnego typu baza danych obiektów topograficz-nych, a z wykorzystaniem tej bazy, systemów koniecznych w zarz¹dzaniu kryzysowym, wymaga opracowania strategii dzia³ania, czasu, konsekwencji w realizacji planów, cierpli-woci i sporych rodków finansowych.
Plan dzia³añ budowy bazy danych obiektów topograficznych w zakresie: warstw, obiek-tów i atrybuobiek-tów w sposób warstwowo-tematyczny zak³ada:
m mo¿liwie maksymalny sposób wykorzystania danych przestrzennych gromadzonych i prowadzonych na poziomie powiatowym,
m organizacjê zamówieñ publicznych na opracowanie (dostawê) wybranych warstw informacyjnych,
m wspó³pracê z bran¿ami które zainteresowane s¹ gromadzeniem danych przestrzen-nych o swoich obiektach tj: kolej, gospodarka wodna, zarz¹dy dróg, lenictwo, itd., m mo¿liwoci organizacyjne i techniczne Wojewódzkiego Orodka Dokumentacji Geo-dezyjnej i Kartograficznej w Katowicach w zakresie gromadzenia danych o wybra-nych obiektach i bie¿¹cego prowadzenia ca³ej, budowanej sukcesywnie bazy w usta-lonym cyklu aktualizacyjnym pó³rocznym i rocznym dla obiektów podzielonych na kategorie wa¿noci.
Aby bazy danych obiektów topograficznych mog³y byæ wiarygodnym ród³em dla kry-zysowych systemów geoinformacyjnych musz¹ byæ spe³nione nastêpuj¹ce warunki:
m bazy danych musz¹ byæ spójne miêdzy sob¹ w zakresie treci topograficznej na po-szczególnych poziomach zasobu,
m bazy danych musz¹ byæ ³atwo dostêpne za bardzo nisk¹ op³at¹ lub nieodp³atnie dla s³u¿b kryzysowych i w standardowych formatach danych,
m powinna zostaæ utworzona jedna wiarygodna urzêdowa baza metadanych,
m konieczna jest weryfikacja instrukcji i wytycznych technicznych w celu uproszczenia aktualizacji baz danych obiektów topograficznych wy¿szego rzêdu na drodze genera-lizacji poprzez pozyskanie danych z baz powiatowych, tak aby import i eksport da-nych pomiêdzy poszczególnymi zasobami by³ bezstratny i pozbawiony rozbie¿noci w obiektach,
m internet musi byæ podstawowym ród³em udostêpniania bazy danych obiektów topo-graficznych,
m dane o cile okrelonej aktualnoci i dok³adnoci musz¹ byæ dostêpne bez przerwy przez 24 godziny na dobê dla s³u¿b kryzysowych,
m musz¹ byæ opracowane jasne zasady licencyjnego dostêpu administracji publicznej w tym s³u¿b kryzysowych do baz danych obiektów topograficznych.
Stan zaawansowania budowy baz danych obiektów
topograficznych dla województwa l¹skiego
Obowi¹zek prowadzenia bazy danych obiektów topograficznych przez marsza³ka woje-wództwa wynika z rozporz¹dzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie szczegó³owych zasad i trybu za³o¿enia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie. Prowadzenie to na poziomie województwa ma polegaæ na:
1) tworzeniu zasobu informacyjnego systemu, 2) kontroli danych,
3) analizie danych, 4) integracji danych, 5) aktualizacji danych,
6) administrowaniu zasobem informacyjnym, 7) udostêpnianiu danych.
W tabelach 1 i 2 zestawiono materia³y rastrowe, wektorowe i bazodanowe, opracowane i dostêpne w tym dla celów zarz¹dzania kryzysowego w WODGiK w Katowicach.
Dla mo¿liwie szybkiego i efektywnego wykorzystania bazy danych obiektów topogra-ficznych dla celów miêdzy innymi zarz¹dzania kryzysowego, przyjêto w województwie
l¹-skim za zgod¹ w³adz G³ównego Urzêdu Geodezji i Kartografii, plan dzia³añ na lata 20062011 (tabela 3).
W WODGiK w Katowicach prowadzona jest wojewódzka baza danych obiektów topo-graficznych z numerycznym modelem rzeby terenu o szczegó³owoci i dok³adnoci w³aci-wej dla map topograficznych w skali 1:10 000 i 1:50 000 wed³ug nastêpuj¹cych kategorii tematycznych: sieæ komunikacyjna, sieæ cieków, budowle i urz¹dzenia, sieæ uzbrojenia tere-nu, kompleksy pokrycia teretere-nu, kompleksy u¿ytkowania teretere-nu, tereny chronione, obiekty inne, granice administracyjne, rzeba terenu NMT.
W ramach tego zadania realizowane s¹ równie¿ prace zwi¹zane z prowadzeniem bazy danych obiektów u¿ytecznoci publicznej w oparciu o katalog ulic i adresy budynków, pozy-skany z Wojewódzkiego Urzêdu Statystycznego w Katowicach. S¹ to nastêpuj¹ce warstwy (dla ka¿dej podano w nawiasie liczbê znajduj¹cych siê na niej obiektów): urzêdy administracji publicznej (wojewódzki, marsza³kowski, urzêdy powiatowe, miejskie i gminne) (193), urzê-dy skarbowe (37), urzêurzê-dy celne (15), posterunki policji (150), kocio³y (1101), plebanie
o g e i k s ¹ l a w t z d ó w e j o w a l d y p a m o t o f o t r o z a r o j e w o r t s a r i c a t s o p w e n z c if a r g o p o t y p a M . 1 a l e b a T )f fi t. e i c a m r o f i " 2 9 " e i z d a ³ k u w e i k t s y z s w ( h c a c i w o t a K w K i G D O W w e n p ê t s o d . p L Rodzajmaterai³ów lIoæ ³ e d o g Aktualnoæ w%ojepwokórdyzctwaia 1 Otrofotomapaczarno-baia³ skail1:5000, 2501gode³ 20022003 100 2 Mapatopografciznawskail1:10000, " 5 6 " d a³ k u y w o ³ d ó r 390gode³ <1990 100 3 Mapatopografciznawskail1:10000 265gode³ 19912000 38 4 Otrofotomapakolorowawskail1:10000, 720gode³ 19961997 100 5 Mapatopografciznawskail1:25000, " 5 6 " d a³ k u y w o ³ d ó r 114gode³ <1990 100 6 Mapatopografciznawskail1:50000, 58gode³ 19912000 100 7 Mapatopografciznawskail1:100000, " 0 8 K i G U G " d a³ k u y w o ³ d ó r 22goda³ <1981 100 8 Mapatopografciznawskail1:250000BDO 1god³o 2003 100 9 Mapatopografciznawskail1:500000BDO 2goda³ 2003 100 o g e i k s ¹ l a w t z d ó w e j o w a l d h c y n z c if a r g o p o t w ó t k e i b o h c y n a d y z a B . 2 a l e b a T h c a c i w o t a K w K i G D O W w e n p ê t s o d . p L Typbazydanychobeiktówtopografciznych lIoæarkuszy % -i w o p ai c y r k o p i n h c z r e a w t z d ó w e j o w æ o n l a u t k A Dostêpny h c y n a d t a m r o f 1 Wektorowamapatopografcizna 0 0 0 0 1 : 1 il a k s w 24 3,4 2000 .dgn,.shp 2 TBD1:10000 18 2,6 2005 .xm,l s.hp 3 VMapL21:50000 56 100 2002 .shp 4 BDO1:250000 cae³ o w t z d ó w e j o w 100 2003 .shp
1 1 0 2 6 0 0 2 h c a t a l w o g e i k s ¹ l a w t z d ó w e j o w a l d D B T a i n e z r o w t u m a r g o n o m r a h t ó r k S . 3 a l e b a T ñ e i w ó m a z h c a m a r w e n a w y n o k y w a i n a d a Z h c y n z c il b u p s al k h c y c ¹ j u p ê t s a n w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O :) a w t z d ó w e j o w o g e³ a c u r a z s b o al d y w t s r a w o k a j( ñ a d a z h c a m a r w e n a w y n o k y w a i n a d a Z K i G D O W w S I G P i n w o c a r P s al k h c y c ¹ j u p ê t s a n w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O :) a w t z d ó w e j o w o g e³ a c u r a z s b o al d y w t s r a w o k a j( 6 0 0 2 k o R Seiædrógiulci,budowelmotsowezw¹izanezdrogami .i m a r o t i -o s u b o t u a i k n a ts y z r p : ¹ j c a k i n u m o k z e n a z ¹i w z y t k ei b O . e w o j el o k i e w o j a w m a rt , e w -a w m a rt i e w o j el o k y ³z ê w i ei n il , w ó r o t y ³ o p s e z i y r o T . e w o j . e n d o w i e w o j el o k , e w o g o r d ai n ei n c o m U . d ó w y r a z s b o i i k i n r o i b z z a r o w ó ³ a n a k i k e z r i k n i c d O . h c y n j y c a r o il e m w ó w o r i k n i c d O .i c o w o c sj ei m e ci n a r G .j e n j y z e d o e g y w o n s o y t k n u P Obeikty u¿ytecznocipublciznejkontynuacjaorazjej . ei n e z d a w o r p .y t a w r e z e r z a r o e w o z a r b o j a r k , e w o d o r a n i k r a P y s al k w ó t k ei b o m ei n a w o c a r p o d a n c a r p ei c ê z c o p z o R h c y n a w y z a k e z r p h c y n a d ei n a z r a w t e z r p i k n y d u b j e n j y z e d o e g ij c a t n e m u k o d i k d o r o e w o t ai w o p z e z r p .j e n z ci f a r g o tr a k i 7 0 0 2 k o R , e w o s e r d a y t k n u P .) K i G D O W ñ a d a z h c a m a r w ei n w y t a n r e tl a ( . e n z ci n h c e t o r d y h el w o d u B . e n m ei z el w o d u B . e w o tr o p s el w o d u B . e n z ci n h c e t el w o d u b ei k o s y W i k n y d u b y s al k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O .) h ci k sj ei m w ó n e r e t al d a w t s r a w o k a j( 8 0 0 2 k o R -j y c a k i n u m o k el e t , h c y n z c y t e g r e n e o rt k el e ii n il i k n i c d O . h c y w o r u r w ó d o w e z r p z a r o h c y n Oj(apkroacwowarasntweiaobdaleiktetórewnókwalsmybeiusjdkycinhkicd). . w a r p e z r p i k n i c d o y s al k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O 9 0 0 2 k o R . e n z ci n h c e t ai n e z d ¹ z r u e n n i i e n z ci n h c e t i k i n r o i b Z . ai n e z d o r g O . e w o tr o p s n a rt ai n e z d ¹ z r U . e n r a t n e m c el w o d u b y s al k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O . el w o d u b e n n i y s al k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O 0 1 0 2 k o R u n e r e t ai c y r k o p w ó s k el p m o k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O : s al k h c y c ¹ j u p ê t s a n al d i c o n n il o r , e n o i w e z r d a z b u l e n el , e n a w o d u b a z y n e r e T j e t s ai w a rt i c o n n il o r , h c y ³ a w rt w a r p u ,j e t s ai w e z r k -êi n o ³ s d o w ó t n u r g , e n j y c a k i n u m o k , h c y z ci n l o r w a r p u i . e n a w o d u b a z ei n y n e r e t e n n i z a r o h c y t : s al k h c y c ¹ j u p ê t s a n al d h c y n n i w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O . e z ci n d o r y z r p y t k ei b O . m y n j y c a t n ei r o u i n e z c a n z o y t k ei b O . ¹ j c a k i n u m o k z e n a z ¹i w z y t k ei b O . ai w o ti s ,y n i c z rt , a³ d a r k o M 1 1 0 2 k o R . ai n a w o k t y ¿ u y s k el p m o k y s al k w ó t k ei b o ei n a w o c a r p O Opracowanei obeiktówkalsybudynki .) h ci k sj ei w w ó n e r e t al d a w t s r a w o k a j(
(631), klasztory (45), domy opieki spo³ecznej (105), domy dziecka (40), szpitale (145), ¿³obki (53), szko³y (w czêci 1977), posterunki stra¿y po¿arnej (w czêci 1007, w tym 77 komend i JRG).
Struktura bazy danych jest zgodna z Wytycznymi technicznymi TBD i odpowiada struk-turze klasy obiektów budynki i budowle budynki BBBD_A. Niektóre z warstw bazy danych obiektów u¿ytecznoci publicznej udostêpnione zosta³y dla celów testowych na stro-nie internetowej www.wodgik.katowice.pl.
W maju tego roku, Województwo l¹skie og³osi³o procedurê przetargow¹ na: zebranie i zorganizowanie w odpowiednie struktury danych dotycz¹cych sieci dróg, budowli mostowych i innych obiektów zwi¹zanych z komunikacj¹ drogow¹ dla potrzeb Bazy Danych Topogra-ficznych (TBD) zgodnie z wytycznymi, dla obszaru Województwa l¹skiego z terminem reali-zacji 190 dni. Sieæ drogowa jest podstawow¹ warstw¹ informacyjn¹ dla dzia³añ we wszel-kich sytuacjach kryzysowych. Zak³ada siê, i¿ po za³o¿eniu aktualnej bazy sieci drogowej dla ca³ego województwa l¹skiego, baza ta bêdzie na bie¿¹co aktualizowana w WODGiK w Katowicach w oparciu o bazy danych z powiatowych orodków dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej.
Efekty dotychczasowej wspó³pracy
WODGiK w Katowicach z policj¹, stra¿¹ po¿arn¹
i zarz¹dzaniem kryzysowym
w zakresie aktualizacji baz danych
obiektów topograficznych
W województwie l¹skim dane dla: policji, stra¿y po¿arnej i zarz¹dzania kryzysowego przekazywane s¹ na podstawie protoko³ów zgodnie z § 6 ust. 2 Rozporz¹dzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 12 lipca 2001 r. w sprawie szczegó³owych zasad i trybu za³o¿enia i prowadzenia krajowego systemu informacji o terenie (tab. 4). Zgod-nie z tym paragrafem wojewodowie maj¹ prawo dostêpu do danych zgromadzonych w systemie przez organy administracji samorz¹dowej w celu ich wykorzystania przy realizacji swoich zadañ zwi¹zanych z zapewnieniem bezpieczeñstwa pañstwa, obronnoci¹ i zapobie-ganiem nadzwyczajnym zagro¿eniom, stosownie do art. 15 pkt. 4 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rz¹dowej w województwie (Dz. U. Nr 91, poz. 577, z 1999 r. Nr 70, poz. 778, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 22, poz. 268). W protoko³ach tych zgodnie z opini¹ wyra¿on¹ w pimie l¹skiego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Karto-graficznego wskazany jest zakres wykorzystania przekazanych materia³ów.
Jak wynika z tabel 1, 2 i 4, w chwili obecnej prawie ca³oæ danych rastrowych map topograficznych i ortofotomap z dwóch przedzia³ów czasowych 1995/1997 i 2003 dla wo-jewództwa l¹skiego jest w dyspozycji s³u¿b kryzysowych.
h c y n a z a k e z r p o g e w o s y z y r k a i n a z d a z r a z w ó l e c a l d " 2 9 " e iz d a ³ k u w h c y w o r f y c w ó ³ a ir e t a m e i n e i w a t s e Z . 4 a l e b a T w ó ³ o k o t o r p e i w a t s d o p a n w ó ³ ai r e t a m j a z d o R Pañstwowa a n r a ¿ o P ¿ a rt S .r 3 0 0 2 ( : w ó ³ o k o t o r p r n , 5 1 , 2 1 , 8 ) 1 2 , 9 1 , 7 1 a d n e m o K a k z d ó w e j o W ij ci l o P ³ ó k o t o r p ( ai n d z .r 4 0 0 2 . 1 1 . 5 1 ). r 6 0 0 2 . 4 0 . 3 i i k z d ó w e j o W d ¹ z r U i k s ¹l ³ ai z d y W o g e w o s y z y r K ai n a z d ¹ z r a Z .r 5 0 0 2 ( 8 , 6 : w ó ³ o k o t o r p r n ) 3 u ³ o k o t o r p r n .r 6 0 0 2 z i " 5 6 " d a³ k u , 0 0 0 0 1 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 390gode³ 212gode³ " 2 9 " d a³ k u , 0 0 0 0 1 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 265gode³ 256gode³ " 2 9 " d a³ k u , 0 0 0 0 1 : 1 il a k s w a p a m o t o f o tr O 720gode³ 18 18 " 2 9 " d a³ k u , 0 0 0 5 : 1 il a k s w a p a m o t o f o tr O 2598 2598 " 5 6 " d a³ k u , 0 0 0 5 2 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 114gode³ 114gode³ "' 2 9 " d a³ k u , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 58gode³ , 0 0 0 0 0 1 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M " 2 9 " u d a³ k u o d a n a w o r b il a k " 0 8 K i G U G " d a³ k u 22goda³ O D B , 0 0 0 0 5 2 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 1god³o O D B , 0 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o p o t a p a M 2goda³ , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o r d y h a p a M ) e n o z c ¹³ o p y w t s r a w ,. p h s ( " 2 9 " d a³ k u 58gode³ , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o r d y h a p a M ) o f n I p a M -r o t k e w ( " 2 9 " d a³ k u 58gode³ , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o r d y h a p a M " 2 9 i 2 4 , 5 6 " d a³ k u 53goda³ " 2 9 " d a³ k u , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci f a r g o r d y h a p a M 25gode³ , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci g o l o z o s a p a M ) e n o z c ¹³ o p y w t s r a w ,. p h s ( " 2 9 " d a³ k u 57gode³ , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci g o l o z o s a p a M ) o f n I p a M -r o t k e w ( " 2 4 " d a³ k u 57gode³ " 2 4 " d a³ k u , 0 0 0 0 5 : 1 il a k s w a n z ci g o l o z o s a p a M 57gode³ a w t z d ó w e j o w o g e n j y c a rt si n i m d a u ³ ai z d o p e ci n a r G ) y n i m g ,y t ai w o p ( o g ei k s ¹l ). p h s ( .r 2 0 0 2 . 2 1 . 1 3 a n n a t s o w t z d ó w e j o w e³ a C
Mo¿liwoci wykorzystania baz danych obiektów
topograficznych w zarz¹dzaniu kryzysowym
i modelowaniu zagro¿eñ
Dane z TBD mog¹ i s¹ wykorzystywane szczególnie:
m w planowaniu dzia³añ s³u¿b kryzysowych zgodnie z obowi¹zuj¹cymi przepisami, m w okolicznoci pojawienia siê szczególnych zagro¿eñ i katastrof.
W okresie szczególnych zagro¿eñ (po¿ary, powodzie, epidemie) daje siê zauwa¿yæ w WODGiK znaczny wzrost zakupów map i danych przez s³u¿by kryzysowe.
W moim przekonaniu pe³ne mo¿liwoci wykorzystania baz danych obiektów topograficz-nych w zarz¹dzaniu kryzysowym i modelowaniu zagro¿eñ bêd¹ mo¿liwe po uporz¹dkowaniu spraw w obrêbie topografii. Brak w³aciwych jakociowo referencyjnych baz danych topogra-ficznych prowadzi do niespójnoci danych topogratopogra-ficznych z danymi tematycznymi bêd¹cymi w dyspozycji s³u¿b kryzysowych. Baza Danych Ogólnogeograficznych, baza VMap L2 oraz Baza Danych Topograficznych, to trzy oddzielne bazy opracowane dla 3 poziomów skalowych i niepowi¹zane ze sob¹, opracowane na podstawie innych róde³ danych, do innych zastoso-wañ i w innych uwarunkowaniach organizacyjno-technologicznych. Koniecznie trzeba zmie-niæ tê sytuacjê aby u³atwiæ korzystanie z baz danych obiektów topograficznych s³u¿bom kry-zysowym.
Podsumowanie
W Województwie l¹skim zrodzi³a siê idea po³¹czenia sieci¹ teleinformatyczn¹ WODGiK w Katowicach z Wojewod¹ l¹skim, l¹skim Komendantem Wojewódzkim Policji w Kato-wicach oraz l¹skim Komendantem Wojewódzkim Pañstwowej Stra¿y Po¿arnej w Katowi-cach w celu korzystania on-line z bazy danych obiektów topograficznych na bie¿¹co aktuali-zowanych w WODGiK. Niestety ze wzglêdu na brak w³aciwych przepisów prawnych rozwi¹zanie to ma charakter tylko testowy i czeka na pilne oraz w³aciwe uregulowanie tej kwestii we w³aciwych przepisach prawnych.
Od og³oszenia rozporz¹dzenia w sprawie Krajowego Systemu Informacji o Terenie minie wkrótce 5 lat, a zadania w nim okrelone istotne dla s³u¿b kryzysowych nie s¹ mo¿liwe do w³aciwej realizacji i nie jest mo¿liwe odpowiednie zabezpieczenie odpowiednich s³u¿b kry-zysowych w odpowiednie dane z uwagi na to, ¿e:
1. Brak jest nowoczesnych standardów technicznych - WYKAZ STANDARDÓW TECH-NICZNYCH, za³¹cznik do rozporz¹dzenia Ministra Spraw Wewnêtrznych i Administracji z dnia 24 marca 1999 r. (poz. 297) w sprawie standardów technicznych dotycz¹cych geode-zji, kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie jest wykazem standardów z lat 70. i 80. XX wieku, niemo¿liwych do stosowania przy realizacji takiego zadania, jak zlecanie wykonania i udostêpnianie map topograficznych dla obszarów w³aciwych województw oraz prowadzenie baz danych obiektów topograficznych z numerycznym modelem rzeby terenu. Istnieje pilna potrzeba opracowania nowych standardów. W przekonaniu moim i moich wspó³pracowników czas dojrza³ aby opracowaæ dwa standardy. Jeden dotycz¹cy katalogu obiektów, struktury i atrybutów bazy danych dla wszystkich obiektów
gromadzo-nych na wszystkich poziomach pañstwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego oraz drugi dotycz¹cy wizualizacji kartograficznej w postaci urzêdowych map w odpowiednich skalach. Prace nad takimi standardami prowadzone s¹ w WODGiK w Katowicach, a wynik tych pracy przede wszystkim w zakresie struktury bazy danych zostanie zaprezentowany na Konferencji Polskiego Towarzystwa Informacji Przestrzennej w Warszawie w padzierniku tego¿ roku.
2. Nadal brak jest w s³u¿bie geodezyjno-kartograficznej, wymuszonego przepisami pra-wa obowi¹zku przekazypra-wania danych pomiêdzy zasobami, a taka niezbêdna koniecznoæ zachodzi przy budowie bazy danych obiektów topograficznych z wielu wzglêdów, przede wszystkim ze wzglêdów technicznych i ekonomicznych. Na obecn¹ chwilê przepisy mówi¹ tylko o takiej mo¿liwoci, a nie o przymusie.
3. Brak jest w³aciwych jednolitych w skali kraju narzêdzi informatycznych do: kontroli, integracji, aktualizacji, udostêpniania danych i administrowania ca³ym zasobem informacyj-nym. Istniej¹ tylko wyrywkowe oprogramowania (pomocnicze) opracowane przez firmy komercyjne w trakcie realizacji zamówieñ publicznych na Bazy Danych Topograficznych czy Vmapy L2.
4. Brak jest cyklicznych szkoleñ organizowanych przez s³u¿bê geodezyjno-kartograficzn¹ dla potencjalnych u¿ytkowników baz danych obiektów topograficznych.
Ka¿dy proces technologiczny wymaga wdro¿enia okrelonych procedur organizacyjnych. Nawet najlepsze rozwi¹zania techniczne mo¿e po³o¿yæ z³a organizacja i odwrotnie, dobra organizacja mo¿e wspomó¿ rozwi¹zania techniczne. Poza tym wdro¿enie nowych rozwi¹-zañ technicznych w administracji publicznej zwi¹zanej z przesy³em danych przestrzennych nie mo¿e siê obyæ bez opracowania i przyjêcia okrelonych rozwi¹zañ prawnych. Rozwi¹zy-wanie i wdra¿anie problemów technicznych, zwi¹zanych z przysz³ym prowadzeniem baz danych obiektów topograficznych i przesy³em danych przestrzennych, bêdzie wymaga³o okrelonych rodków finansowych, du¿o wiêkszych ni¿ w tej chwili przeznacza siê na ten cel. Chodzi o wielkoci rzêdu dziesi¹tków milionów z³otych w skali roku wydawanych z bud¿etu pañstwa. Sprawom tym tzn. prawnym, organizacyjnym i ekonomicznym w dobie gospodarki wolnorynkowej, która porednio dotyczy równie¿ administracji publicznej nale¿y pilnie powiêciæ wiêcej uwagi.
Ustawa o zarz¹dzaniu kryzysowym (przyjêta przez rz¹d 20.06.2006 roku) okrela organy w³aciwe w sprawach zarz¹dzania kryzysowego, ustala ich zadania i zasady dzia³ania. Wpro-wadza ona te¿ system zarz¹dzania zapewniaj¹cy koordynowanie dzia³aniami s³u¿b w sytu-acjach ró¿nego rodzaju zagro¿eñ. Ustawa wprowadza tak¿e pojêcie infrastruktury krytycz-nej, która obejmuje systemy kluczowe dla funkcjonowania pañstwa: energetykê, ³¹cznoæ i teleinformatykê, bankowoæ i finanse, transport i komunikacjê, zaopatrzenie w ¿ywnoæ, ochronê zdrowia i inne. Ustawa nakazuje tak¿e sporz¹dzanie przez poszczególne organy planów reagowania kryzysowego okrelaj¹cych optymalne wykorzystanie dysponowanych zasobów w sytuacjach kryzysowych, w stanach nadzwyczajnych i w czasie wojny. Wród wymienionych wy¿ej infrastruktur, brak jest infrastruktury informacji przestrzennej i okre-lonych zasad przekazywania danych przestrzennych dla s³u¿b kryzysowych i poszczegól-nych organów w celu opracowania w³aciwych, opartych na najbardziej aktualposzczegól-nych daposzczegól-nych planów reagowania kryzysowego.
W gospodarce rynkowej nawet zadania z zakresu administracji publicznej realizowane winny byæ z uwzglêdnieniem potrzeb spo³ecznych i analiz ekonomicznych. Wci¹¿ brak jest w Polsce strategii oraz rz¹dowego programu tworzenia Krajowej Infrastruktury Informacji
(Danych) Przestrzennych co utrudnia realizacjê wielu zadañ w tym zabezpieczenie baz da-nych obiektów topograficzda-nych dla organów zajmuj¹cych siê sytuacjami kryzysowymi.
Z uwagi na powy¿sze, aby mo¿liwe by³o bezproblemowe realizowanie zadañ zabezpie-czaj¹cych organy i s³u¿by kryzysowe w dane o obiektach topograficznych o ró¿nym pozio-mie dok³adnoci ich po³o¿enia, nale¿y pilnie usun¹æ przeszkody prawno-organizacyjne. Ich usuniêcie bêdzie gwarancj¹ szybkich zmian we wdro¿eniu rozwi¹zañ technologicznych z zakresu GIS w s³u¿bach kryzysowych. Bez danych o obiektach topograficznych aktual-nych, wiarygodnych i dostêpnych mo¿liwie szybko, nie mo¿na bêdzie mówiæ powa¿nie o ich wykorzystaniu w sytuacjach kryzysowych.
Literatura
Pachó³ P., Zieliñski J., 2005: Organizacyjne, techniczne i ekonomiczne bariery prowadzenia Bazy Danych Topograficznych w WODGiK na przyk³adzie województwa l¹skiego, Polskie Towarzystwo Informacji Przestrzennej, Roczniki Geomatyki 2005, Tom III, Zeszyt 1.
Rz¹dowy projekt ustawy o zarz¹dzaniu kryzysowym z dnia 21 czerwca 2006 roku.
Summary
Paper topographic maps now substituted by electronic databases containing attributes of topographic objects are absolutely necessary for any activities in emergency situations. In the case of floods, fires, epidemics, hurricanes and other disasters real rescue chances for many people depend on availability of spatial data by crisis management units. Such data should be kept up to date, reliable and precise. Having acceptance of the Head Office of Geodesy and Cartography, regional authorities of the Silesian Voivodeship have implemented the plan-schedule covering activities aimed at achieving in as short terms as possible an effective electronic database containing attributes of topographic objects for the crisis management system.
Now almost all raster-based topographic maps and photomaps of the Silesian Voivodeship dating from 1995/97 and 2003 are available for emergency services. The works to make the maps available online are continued. The topographic database will be available to Regional State Police, State Fire Fighting Brigade, Silesian Voivodeship Administration (in particular for its Crisis Management Divi-sion).
mgr Jerzy Zieliñski
jerzy.zielinski@wodgik.katowice.pl www.wodgik.katowice.pl
