Wiadomości Zootechniczne, R. LV (2017), 2: 182–192
Sportowe Rajdy Konne – mało znany kierunek użytkowania w Polsce
Cz. I. Specyfi ka dyscypliny
Grażyna Polak
Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Krajowy Ośrodek Koordynacji ds. Zasobów Genetycznych Zwierząt, ul. Wspólna 30, 00-930 Warszawa
S
portowe Rajdy Konne są dyscypliną jeździecką, która ma na celu wykazanie predyspozycji konia do pokonywania długich dystansów z dużą szybkością i pod dużym obciążeniem. Korzeni rajdów można doszukiwać się wśród ludności za- mieszkującej Półwysep Arabski, gdzie nieświa- domymi ich prekursorami były prawdopodobnie plemiona Beduinów (Richardier, 2002 a). Dosko- nalili żyjące tam konie tak, aby stały się szybkie i wytrzymałe. Stworzyli w ten sposób rasę, dzięki której dużo później możliwe było uszlachetnie- nie wielu lokalnych populacji i powstanie prawie wszystkich kulturalnych ras na świecie.Wiele wieków później w Europie rozwi- nęła się konkurencja polegająca na organizowa- niu długich, wielodniowych wyścigów (np. Paryż – Moskwa czy Paryż – Wiedeń), których celem było również sprawdzenie wytrzymałości, ale koni wykorzystywanych w wojsku (Martinelli, 2001). W jednym z takich wyścigów brała udział polska klacz, wyhodowana w majątku książąt Tarnowskich w Chorzelowie, która dosiadana przez ofi cera wojska austriackiego pokonała trasę liczącą 288 km w 2 dni w temperaturze -19oC, co może świadczyć o jej wytrzymałości.
Jako dyscyplina Sportowe Rajdy Konne powstały w latach 50. XX w. w Stanach Zjedno- czonych, gdzie rozgrywano zawody o nazwie Te- vis Cup, będące sportową wersją XIX-wiecznej poczty konnej – Pony Express. W latach 70. idea została przeniesiona do Europy, początkowo do Hiszpanii, następnie Francji, gdzie zdobyła naj- większą popularność.
Niebagatelne znaczenie dla powstania i rozwoju dyscypliny miały konie arabskie. Liczne badania potwierdziły fakt, że ze względu na spe- cyfi czną budowę organizmu mają one największe predyspozycje do pokonywania długich, ciężkich dystansów z dużą szybkością (Strzelec, 2000; Ri- chardier, 2001, 2002 ab; Trachsel i in., 2016).
Wzrost zainteresowania tą dyscypliną doprowadził do powstania w 1979 r. Europejskiej Konferencji Długodystansowych Rajdów Kon- nych – ELDRIC (Endurance Long Distance Ride Conference) (Szarska, 2004). Celem ELDRIC było opracowywanie statystyczne wyników i ich upowszechnianie. Lata 80. przyniosły dalszy rozwój; w 1984 r. na południu Francji odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy, w 1986 r. we Wło- szech w Patroni del Vivaro pierwsze Mistrzostwa Świata, a w 1990 r. rajdy pojawiły się na Świa- towych Igrzyskach Jeździeckich w Sztokholmie.
W tym samym roku odbyły się pierwsze Mistrzo- stwa Polski.
Znaczącą rolę w rozwoju rajdów miały państwa Bliskiego Wschodu, dzięki którym na- stąpił znaczny napływ środków fi nansowych oraz wzrost rangi dyscypliny na całym świecie. Obec- nie obok skoków przez przeszkody, ujeżdżenia, wkkw, powożenia, woltyżerki i reiningu – Spor- towe Rajdy Konne podlegają Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej (FEI).
W 2016 r. na świecie zostało sklasyfi ko- wanych blisko 6000 zawodników i ponad 10 tys.
koni, które – szacunkowo – pokonały łączny dy- stans ponad 2 mln km (FEI, 2016).
Tuż przed startem do rajdu CEI w Vittel, Francja, 2008 Just before the start to the CEI ride in Vittel, France, 2008
Start grupy polskich zawodników podczas rajdu CEI w Vittel, Francja, 2008 Start of Polish competitors group during the CEI ride in Vittel, France, 2008
Zasady rozgrywania
Konkursy w dyscyplinie Sportowych Rajdów Konnych są rozgrywane według prze- pisów międzynarodowych (FEI, 2016) lub kra- jowych (PZJ, 2017 a). Celem rajdu jest jak naj- szybsze pokonanie trasy liczącej od 80 do 160 km, a w konkursach niższych – amatorskich nawet poniżej 20 km. Rajdy nie są rozgrywane w obiektach specjalnie do tego przygotowanych (kryte ujeżdżalnie, parkury, tory), tylko w terenie na oznaczonych trasach. Zawodnicy mają prawo dosiadać dowolnych ras i typów koniowatych, w tym np. mułów.
Najbardziej charakterystyczną cechą sportu rajdowego jest podział trasy na odcinki, tzw. „pętle”, których długość nie może przekra- czać 40 km (ale nie może być też krótsza niż 16 km) (FEI, 2016). Każdy odcinek rajdu kończy się na bramce weterynaryjnej, gdzie są przeprowa- dzane badania ruchu i kontrole parametrów fi - zjologicznych, odzwierciedlających stan zdrowia i kondycję konia.
Badanie weterynaryjne jest również wy- konywane w przeddzień startu, a jego wynik decyduje o dopuszczeniu konia do udziału w za- wodach.
Finisz rajdu CEI 160 km de Florac,
Francja, 2004 Finish of the CEI 160 km
de Florac ride, France, 2004
Finisz zawodnika z Bahrajnu na dystansie
rajdu CEI 160 km w Asyżu, Włochy, 2009
Finish by Bahraini competitor, CEI 160 km
track in Assisi, Italy, 2009
Zwycięzcą rajdu zostaje para koń-zawod- nik, która uzyskała najkrótszy czas. Nadmierne wyczerpanie konia po ukończeniu dystansu lub kulawizna, wykazane podczas ostatniego bada- nia, powodują eliminację pary, niezależnie od zajmowanego miejsca. Niestety, takie przypadki są bardzo częste, ponieważ problemy metabolicz- ne i kontuzje są niechlubną, choć kolejną cechą charakterystyczną tej dyscypliny. Analiza wyni-
ków na dystansach ≥100 km w 2008 r. w dzie- więciu najważniejszych pod względem rajdów krajach świata wykazała, że tylko 46% koni ukończyło dystanse i było klasyfi kowane (Nagy i in., 2010). Prowadzone w latach 2007–2011 badania (Younes i in., 2015) wykazały, że wśród 7032 startów par koń-zawodnik na dystansach
≥80 km w 9 krajach aż 54% nie zostało ukoń- czonych. Munoz i in. (2017) podają, że odsetek Zawodniczka włoska
przed bramką weterynaryjną, Rajd CEI
160 km de Florac Italian competitor at the
vet gate, CEI 160 km de Florac ride
Zwycięski fi nisz zawodniczki hiszpańskiej
na dystansie rajdu CEI 160 km w Asyżu,
Włochy, 2009 Winning fi nish by Spanish
competitor, CEI 160 km track in Assisi, Italy, 2009
eliminacji na dystansach 100–160 km wynosi od 30 do 50%. Tak duża liczba eliminacji wynika z bardzo ostrych kryteriów oceny kondycji konia i rygorystycznego przestrzegania przez komisję weterynaryjną regulaminu, który wyraźnie pod- kreśla znaczenie ochrony zdrowia konia. Dlatego najmniejsza nieregularność ruchu i obniżenie punktacji za parametry fi zjologiczne może powo- dować niedopuszczenie konia do kontynuowania rajdu.
Wyniki badań przeprowadzanych po ukończeniu każdej pętli są odnotowywane w kar- cie weterynaryjnej, zakładanej podczas pierwsze- go badania po przybyciu na miejsce zawodów dla każdego konia. Karty weterynaryjne są istotnym materiałem badawczym, pozwalającym nie tylko na ocenę wydolności, ale także na szacowanie wartości hodowlanej i parametrów genetycznych określonych cech konia, np.: czas powrotu do tętna spoczynkowego, odporność na czynniki stresujące: amplitudę temperatur, trudny teren, tempo, obciążenie itd.
Pierwszym i jednym z najważniejszych badanych parametrów jest tętno, mierzone za pomocą fonendoskopu (PZJ, 2017 b). Czas od momentu ukończenia odcinka (tzw. „arrival”) aż do przedstawienia konia do badania („check in”), wynoszący maksymalnie 20 min, jest nazywany
„czasem wejścia na bramkę”. W tym okresie tęt- no konia musi spaść do poziomu przewidzianego przepisami, tj. 64 uderzeń/min. W sytuacji, gdy pomiar wykazuje, że tętno nie mieści się w grani- cach normy, koń musi opuścić bramkę weteryna- ryjną; jego czas przejazdu nie ulega zamknięciu, a zawodnik ma jeszcze jedną możliwość przed- stawienia konia do badania. Moment wejścia na bramkę jest odnotowywany jako ukończenie da- nego odcinka rajdu, co później stanowi podstawę do obliczenia prędkości przejazdu. Szybki spadek tętna konia jest więc kluczem do odnoszenia suk- cesów w zawodach rajdowych. Brak osiągnięcia odpowiednio niskiego tętna powoduje eliminację pary koń-zawodnik z zawodów. W konkursach międzynarodowych czas wejścia na bramkę koń- cową (po ukończeniu całego dystansu) jest dłuż- szy i wynosi 30 min.
Następny etap oceny stanu konia to bada- nia kolejnych parametrów fi zjologicznych prze- prowadzane przez lekarza weterynarii:
wypełnienie naczyń – badane poprzez -
naciśnięcie kciukiem dziąsła nad górnym siekaczem i określenie czasu powrotu (kolor dziąsła) do stanu wyjściowego;
odwodnienie – badane przez odciągnię- -
cie skóry na łopatce lub szyi i sprawdze- nie czasu, w którym fałd skóry powraca do normalnego stanu;
perystaltyka – oceniana poprzez osłu- -
chiwanie stetoskopem obydwu boków w okolicach słabizny;
kolor błony śluzowej oka – wzrokowa -
ocena zabarwienia śluzówki;
wypełnienie żyły jarzmowej – badanie -
poprzez krótkotrwały ucisk żyły i obser- wację jej powrotu do stanu normalnego;
napięcie mięśni – ucisk dużych mięśni -
(zadu, łopatki, klatki piersiowej); ich sztywność wskazuje na stopień zakwa- szenia i wyczerpania zapasów energe- tycznych konia.
Wszelkie bolesności, otarcia i zranienia na kończynach i kłodzie, a nawet w pysku, są odnotowywane w karcie weterynaryjnej. Wyni- ki badania parametrów fi zjologicznych dają ob- raz stanu metabolicznego konia. Koń, który nie jest odpowiednio przygotowany do startu, będzie miał gorsze parametry i nie będzie mógł liczyć na zajęcie dobrego miejsca.
Następnym elementem oceny jest obser- wacja ruchu na specjalnie do tego przygotowanej ścieżce. Konia przeprowadza się w ręku w stę- pie i kłusie, bez siodła, po linii prostej o długości około 40 m. Kulawizna, a nawet lekka nieregu- larność może być przyczyną eliminacji.
W przypadku uzyskania pozytywnych ocen następuje obowiązkowy odpoczynek pary koń-zawodnik, który jest ustalany w oparciu o przepisy FEI według schematu: 1 min odpo- czynku na 1 km trasy. Przynajmniej jeden okres odpoczynku nie może być krótszy niż 40 min, ale żaden nie może przekraczać 60 min.
Warunkiem ukończenia rajdu jest poko- nanie dystansu oraz uzyskanie pozytywnej oce- ny podczas ostatniego badania weterynaryjnego, które musi nastąpić w czasie nie dłuższym niż 30 minut po fi niszu.
Nad przebiegiem rajdów czuwa komisja,
Ocena ruchu na bramce weterynaryjnej, Vittel, Francja, 2008 Locomotion assessment at the vet gate, Vittel, France, 2008
składająca się z uprawnionych do tego sędziów dyscypliny oraz lekarzy weterynarii w liczbie przeidzianej przepisami.
Przygotowanie konia do startów w dys- cyplinie Sportowych Rajdów Konnych jest opar- te przede wszystkim na właściwej strategii i me- todyce treningu. Jest to długi proces, który (jeśli mamy na uwadze starty w najpoważniejszych imprezach krajowych i międzynarodowych) obejmuje okres od wczesnej młodości konia aż do końca kariery. Rozpoczyna się w okresie źrebięcym i polega na prawidłowym odchowie, w którym podstawą jest nieograniczony dostęp do ruchu i odpowiednie żywienie. W momencie pełnego ukończenia wzrostu i rozwoju, około 4.
roku życia (a więc bardzo późno w stosunku do innych dyscyplin jeździeckich) rozpoczyna się proces pracy nad kondycją. Podstawą jest wy- kształcenie wytrzymałości na długotrwały wy- siłek, czyli tworzenie tzw. „bazy”. Richardier (2002 a) wskazuje, że jest ona tworzona podczas wielogodzinnych jazd w stępie w trudnym, pa- górkowatym lub górskim terenie. W następnych
latach, kiedy rozpoczyna się praca w innych chodach, trening staje się bardziej urozmaicony, a średnia prędkość jazdy wzrasta. Nie mniej waż- ne są umiejętności zawodnika. Podczas konkursu liczy się zarówno zdolność właściwego rozpla- nowania tempa w dystansie, jak i odpowiedni dosiad oraz prawidłowe interpretowanie oznak zmęczenia konia, w tym np. obserwacja utraty elektrolitów (Munoz i in., 2017). Technika jazdy w rajdzie różni się zasadniczo od stosowanych w innych dyscyplinach. Polega ona przede wszyst- kim na harmonijnym podążaniu za ruchem konia i jak najmniejszym utrudnianiu i zakłócaniu jego naturalnej równowagi.
Punkt ciężkości człowieka powinien znaj- dować się nad punktem ciężkości konia; w ten sposób ciężar zawodnika najmniej wpływa na ruch zwierzęcia. Dlatego ważne jest, aby także zawodnik był w kondycji pozwalającej na jazdę przez wiele godzin w niekorzystnych, zmiennych warunkach atmosferycznych i terenowych.
W okresie przygotowań, a zwłaszcza podczas zawodów bardzo istotne znaczenie ma
również wparcie, jakie uzyskują zawodnik i koń od tzw. „serwisu” – ekipy, która pomaga na trasie rajdu podczas pojenia i schładzania konia oraz podczas odpoczynku na bramkach.
Klasy konkursów
Podczas zawodów krajowych, pod- legających przepisom Polskiego Związku Jeździeckiego (PZJ, 2017 a) są rozgrywane kon- kursy oznaczone symbolami: LL, LL-ON (kon- kursy specjalne dla osób niepełnosprawnych), L, P, N, 1*, 2*, 3*. Każde oznaczenie wskazu- je na inną długość trasy, a co za tym idzie na inny poziom trudności. Najłatwiejsza trasa – LL może liczyć od 10 do 19 km; dłuższe – L, P, N odpowiednio od 20 do 90 km. Są to konkursy z ograniczeniem prędkości (górna i dolna gra- nica), co oznacza, że na każdym odcinku (pętli) obowiązuje minimalna i maksymalna średnia, z jaką zawodnik może pokonać trasę.
Przekroczenie tych limitów powoduje eliminację. Przepis ten, zwłaszcza „górna grani- ca” został wprowadzony ze względu na ochronę zdrowia koni, które w ww. konkursach z reguły są dość młode i nieprzygotowane do dużego wysił-
ku. Zbyt duża szybkość jest największym zagro- żeniem dla zdrowia konia (Younes i in., 2016).
Przepisy FEI ograniczyły również wiek koni star- tujących w zawodach, aby zapobiec kontuzjom.
Ograniczenia wiekowe powodują, że zwierzęta rozpoczynające karierę sportową na dystansach najkrótszych (LL) muszą mieć ukończone 4 lata.
Wraz z wydłużaniem trasy wzrasta minimalny wiek dopuszczonych do startu koni. Konkursy w wyższych klasach, a za takie uważa się liczące ponad 80 km, są rozgrywane według innych zasad.
W tych konkursach nie stosuje się górnych limitów prędkości, przez co liczy się najkrótszy czas po- konania trasy, przy zachowaniu podziału na pętle, kończące się bramką weterynaryjną. Uważa się, że są to właściwe rajdy długodystansowe ze względu na nielimitowaną prędkość i długość trasy, a co za tym idzie wyższy stopień trudności.
Oprócz terminologii krajowej, w no- menklaturze przyjętej przez Międzynarodową Federację Jeździecką (FEI, 2016) konkursy są podzielone na dwie kategorie oznaczone gwiazd- kami: krajowe – CEN (Concours Endurance National) i międzynarodowe – CEI (Concours Endurance International):
Serwis na trasie rajdu, Vittel, Francja, 2008 Service on the ride route, Vittel, France, 2008
nodniowe), 70–89 km dziennie (dwudniowe);
*** – wszystkie rajdy na dystansie 140–160 km lub 90–100 km dziennie (dwudniowe),
strzostwa Młodych Koni na dystansie 130 km, Mistrzostwa Juniorów i Młodych Jeźdźców na dystansie 120–130 km.
Florac, panorama z trasy rajdu CEI 160 km de Florac Florac, panorama of the CEI 160 km de Florac ride route
Rys. Profi l rajdu 160 km de Florac – Fig. Cross-section of the CEI 160 km de Florac
Mistrzostwa Polski w rajdach długodystansowych, Warka, 2007
The Polish Championship in endurance riding, Warka, 2007
let i są dyscypliną, która powinna cieszyć się dużym uznaniem również w Polsce ze względu na zamiłowanie Polaków do tradycji jeździec- kiej i koni, a przede wszystkim ze względu na dostępność dyscypliny. Na etapie amatorskim rajdy są zdecydowanie łatwiejsze do uprawiania i mniej kosztowne od innych dyscyplin; nie wy- magają infrastruktury: krytych ujeżdżalni, torów przeszkód itp. Dodatkowym atutem jest fakt, że rajdy mogą stać się okazją do towarzyskich spo- tkań i wspólnego uprawiania sportu za miastem, np. dają możliwość uczestnictwa w konnej prze- jażdżce całym rodzinom.
Wyniki osiągane przez niektóre kraje w Spor- towych Rajdach Konnych
W ostatnich 20 latach popularność spor- towych rajdów konnych gwałtownie wzrosła. Od początku istnienia tej dyscypliny w Europie kra- jami przodującymi pod względem zainteresowa- nia i rezultatów były Francja, a następnie Hisz- pania. Badania prowadzone w latach 1994–2008 (Nagy i in., 2010) wskazują na wiodącą rolę tych krajów, a także duży wkład w popularyzację dys- cypliny. Jednym z miarodajnych wskaźników jest liczba startujących koni w zawodach naj- wyższej rangi, czyli rejestrowanych przez FEI.
We Francji w latach, o których mowa, startowało 1029 koni, w Hiszpanii – 408, we Włoszech – 291, w Wielkiej Brytanii – 287, w USA – 176.
Jedynym krajem o lepszym wyniku niż Francja były Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA), co wynikało z bardzo dużej liczby zawodów orga- nizowanych na wielką skalę, w których uczest- niczyli zawodnicy z całego świata. W podanych latach we Francji zorganizowano 22 imprezy, 6 we Włoszech, 9 w Hiszpanii i wielkiej Brytanii, 11 w USA i 20 w ZEA.
W ostatnich latach sytuacja zmienia się na korzyść państw z Nowego Świata i arabskich (USA, Urugwaj, Bahrajn, ZEA). Raport FEI (www.fei.org/disciplines/endurance) podaje, że w 2015 r. na całym świecie zostało zorganizo- wanych 890 międzynarodowych zawodów, które odbyły się w 50 krajach na wszystkich kontynen- tach (oprócz Antarktydy). W konkursach wzięło udział 6826 zawodników startujących w sumie na 13 590 koniach.
Trasa rajdu może obejmować odcinki leśne, bite trakty, drogi asfaltowe, polne ścieżki, naturalne przeszkody (rowy, strumyki, nieduże rzeki), a nawet plaże. Może także być popro- wadzona w dowolnie ukształtowanym terenie, wliczając góry. Rajdy uważane za techniczne są testem dla wytrzymałości, predyspozycji fi zycz- nych i psychicznych konia, jego stopnia przygo- towania i profesjonalizmu, z jakim był prowa- dzony trening. Takim rajdem jest np. francuski rajd 160 km de Florac, organizowany od lat 70.
XX w. w górzystym terenie Masywu Centralne- go (Francja), przy amplitudzie wzniesień liczącej ponad 1000 m i temperaturach wahających się od +4 do ponad +30oC.
Rajdy mają wiele niezaprzeczalnych za-
Zawodnik na trasie rajdu CEI 160 km de Florac,
Francja, 2004 Competitor on the CEI 160
km de Florac ride route, France, 2004
Trasa rajdu w Vittel, Francja, 2008 Ride route in Vittel,
France, 2008
To samo źródło podaje, że w stosunku do 2007 r. do tej pory liczba zawodów CEI wzrosła aż o 91%, liczba zarejestrowanych zawodników o 62%, a koni o 41%. Obecnie (maj 2017) w kla- syfi kacji FEI wśród 2132 zawodników najlepszy rezultat osiągnęła zawodniczka z USA, która od 2005 r. wzięła udział w 100 zawodach FEI, z cze- go ukończyła 73% (73 dystanse), zajmując od 1.
do 26. miejsca, zaledwie 2 razy będąc 1., a średnio 6. Zawodniczka startowała w tym czasie w sumie na 18 koniach. Na 20 pierwszych pozycjach wy- mieniono 5 Hiszpanów, 4 Amerykanów, po dwie
osoby z Francji, Urugwaju i Bahrajnu, 1 z ZEA, Portugalii, Włoch, Irlandii, Niemiec i Argentyny.
Polacy (w sumie 10 zawodników) zajmują odległe miejsca; najlepsze to 242.
W Polsce pierwsze ofi cjalne mistrzostwa kraju odbyły się w 1990 r. Wystartowało w nich 10 zawodników, a ukończyło 6. 14 lat później, w 2004 r. wystartowało 8 (w tym dwaj zawod- nicy rosyjscy), a ukończyła tylko jedna zawod- niczka. W wymienionym okresie średnia liczba uczestników zawodów wyniosła 9,2 osoby, naj- więcej w 2002 r. – 14 osób. Nieporównywalnie
Fot. w art.: G. Polak
mniejsze zainteresowanie niż skokami czy ujeż- dżeniem powoduje, że nie możemy się równać nawet z Czechami czy Węgrami, nie mówiąc o sąsiadach z Zachodu.
Przedstawione wyniki wskazują na ro- snącą rolę Sportowych Rajdów Konnych na
świecie wśród dyscyplin jeździeckich. Polska, która słynie z koni arabskich i jest potentatem na skalę światową w ich hodowli, wielokrotnie nieświadomie (niestety) przyczyniła się do ich rozwoju, sprzedając reproduktory, które stały się bazą światowej hodowli.
Literatura FEI (2016). Endurance rules. Updated 9th edition;
http://inside.fei.org/sites/default/fi les/Endurance%20Rules_2016%20clean_0.pdf Martinelli G. (2001). La cavalcata del secclo. Cavallo Magazine, Anno XVI – n. 174.
Munoz A., Castejón-Riber C., Riber C., Esgueva M., Trigo P., Castejón F. (2017). Current knowledge of pathologic mechanisms and derived practical applications to prevent metabolic disturbances and exhaustion in the endurance horse. J. Equine Vet. Sci., 51: 24–33.
Nagy A., Murray J.K., Dyson S. (2010). Elimination from elite endurance rides in nine countries: a preliminary study. Equine Vet. J., 42: 637–643.
PZJ (2017 a). Sportowe Rajdy Konne – F. Przepisy Dyscypliny;
http://www.pzj.pl/sites/default/fi les/przepisy/F_Przepisy_2017_clean.pdf PZJ (2017 b). Regulamin Rozgrywania Zawodów w Dyscyplinie Sportowe Rajdy Konne;
http://www.pzj.pl/sites/default/fi les/przepisy/F_Regulamin_2017_clean_20170329.pdf Richardier Y. (2001). Arabians – the perfect endurance horses. Arabian Horse Europe, 2, 4.
Richardier Y. (2002 a). Porter lourd, vite et loin. Materiały niepublikowane.
Richardier Y. (2002 b). Devise du pur sang arabe. Materiały niepublikowane.
Strzelec K. (2000). Ocena poziomu wybranych wskaźników fi zjologicznych w trakcie treningu i prób wyczynowych koni uczestniczących w rajdach długodystansowych. Praca doktorska. Akademia Rolnicza, Lublin.
Szarska E. (2004). Rajdy długodystansowe próbą dzielności dla koni czystej krwi arabskiej (wykład). VIII Walny Zjazd Polskiego Związku Hodowców Koni Arabskich, Janów Podlaski.
Trachsel D.S., Giraudet A., Maso D., Hervé G., Hauri D.D., Barrey E., Robert C. (2016). Relationships between body dimensions, body weight, age, gender, breed and echocardiographic dimensions in young endurance horses. BMC Veterinary Research, 12:226 DOI 10.1186/s12917-016-0846-x;
www.fei.org/disciplines/endurance
Younes M., Robert C., Cottin F., Barrey E. (2015). Speed and cardiac recovery variables predict the probability of elimination in equine endurance events. PLoS ONE 10(8): e0137013;
doi:10.1371/journal.pone.0137013.
Younes M., Barrey E., Cottin F., Robert C. (2016). Elimination in long-distance endurance rides: insights from the analysis of 7,032 starts in 80 to 160 km competitions. Comparative Exercise Physiology, 12: 157–167.
ENDURANCE HORSE RIDING – A RELATIVELY UNKNOWN DISCIPLINE IN POLAND PART 1. SPECIFIC CHARACTERISTICS
Summary
Endurance horse rides are a relatively known discipline in Poland, although they have a very long history.
They have their roots in the Arabian Peninsula among Bedouin tribes, which bred Arabian horses for many centuries.
The rides developed in Europe in the second half of the 20th century. The fi rst endurance riding competition was organized by Spain, followed by France. The objective of an endurance ride is to complete a distance of 160 km as quickly as possible in one day, without endangering the horse’s health. The ride is divided into sections of up to 40 km, each of which ends with a vet gate, where the horse’s soundness is checked by a veterinarian. Any negative test result eliminates the horse from further competition. Currently, the best results in endurance horse riding are achieved by competitors from the New World countries (USA, Uruguay) and Arab countries (Bahrain, United Arab Emirates).
