Działalność kulturalna jako obligatoryjne zadanie samorządu terytorialnego

(1)

Rynek – Społeczeństwo – Kultura | Numer 2(28)/2018

132

z punktu widzenia Konstytucji oraz, co znacznie ważniejsze, z punktu widzenia potrzeb społecznych i egzystencjalnych. Jedną z nich jest z całą pewnością dostarczanie i dbanie o kulturę, która stanowi ele- ment dziedzictwa cywilizacyjnego i pozwala na identyfikowanie się jednostki z większą zbiorowością. Przedmiotem opracowania jest działalność kulturalna samorządu terytorialnego jako jego obligatoryjne zadanie w aspekcie prawnoadministracyjnym oraz ustrojowym.

W toku pracy zostanie zweryfikowana teza, zgodnie z którą prowadzenie działalności kulturalnej przez samorząd terytorialny jest jego obowiązkowym zadaniem od którego nie może się uchylać, niezależnie od sytuacji ekonomicznej i organizacyjnej. Celem ba- dawczym pracy jest poddanie krytycznej analizie zarówno regulacji normatywnych, jak również poglądów doktryny, zarówno w kon- tekście szczególnym prawa kultury, jak również ogólnym z zakresu prawa publicznego, a w szczególności administracyjnego materialnego i ustrojowego. W pracy posłużono się także analizą orzecz- nictwa sądów administracyjnych oraz analizą aktów wydawanych przez administrację, co stanowi materiał badawczy. Efektem tego będzie stworzenie samodzielnych poglądów na kwestie związane z dostarczaniem usług z zakresu kultury przez samorząd terytorialny.

Przedmiot działalności kulturalnej

Przechodząc dalej należy określić czym jest działalność kulturalna. W tym wypadku ustawodawca zdecydował się na jej zdefinio-

Wstęp

Kulturalne prawa człowieka stanowią przedmiot regulacji za- równo prawa międzynarodowego, jak również krajowej ustawy zasadniczej i ustawodawstwa zwykłego. Możliwość uczestnictwa człowieka w kulturze jest jednak, co ważniejsze, społecznym stan- dardem, który powinien być równo zapewniany wszystkim członkom wspólnoty państwowej i samorządowej. Dostęp do kultury może być realizowany zarówno na własną rękę, jak również za pośrednic- twem niewładczych instrumentów administracyjnych. Warto także wspomnieć, że działalność kulturalna jest elementem sfery aktyw- ności społecznej i może ona mieć charakter zarówno materialny, jak również niematerialny. Podejmowane przez administrację działania mające na celu dostarczanie kultury stanowią działalność o charakterze zarówno władczym, jak również niewładczym (Iserzon 1968: 24- 25). Nie budzącym wątpliwości stwierdzeniem jest, że dostarczanie usług z zakresu kultury powinno być i jest dziedziną, którą powinien się zajmować samorząd terytorialny. Przemiany ustrojowe jakie za- szły po 1989 roku doprowadziły do znaczących przekształceń wielu płaszczyzn życia społecznego, w tym także do odrodzenia się koncepcji samorządu terytorialnego jako elementu decentralizacji wła- dzy i rozpoczęcia budowy podstaw społeczeństwa obywatelskiego (Sikora [w:] Kruk, Lubeńczuk, Drab, red. 2017: 107-108). Klarowne wydaje się zatem współgranie koncepcji samorządu terytorialnego, jako władzy blisko społeczeństwa z zapewnieniem ważnych usług

Artur Potocki, UMCS , Wydział Prawa i Administracji

Działalność kulturalna jako obligatoryjne zadanie samorządu terytorialnego

Cultural activities as an obligatory task of local government

The subject of this study is the analysis and critical inclusion of public law regulations concerning the obligation to perform cultural activities by local self-government units as public services provided to the members of the self-government community. At work, in addi- tion to guidance that may be useful both to law practitioners as well as administratists, the position of the doctrinal representatives and practitioners on issues related to the constitutional, constitutional and administrative aspects of the implementation of tasks in the field of cultural activity is also confronted.

Keywords: Cultural law, Cultural activity, Territorial self-govern- ment.

Przedmiotem niniejszego opracowania jest analiza oraz kry- tyczne ujęcie regulacji publicznoprawnych dotyczących obowiązku prowadzenia działalności kulturalnej przez jednostki samorządu terytorialnego jako usług publicznych świadczonych na rzecz człon- ków społeczności samorządowej. W pracy, oprócz wskazówek, które mogą być przydatne zarówno praktykom prawa, jak również admi- nistratywistom, konfrontowane jest także stanowisko przedstawicieli doktryny oraz praktyki w kwestiach związanych z ustrojowymi, konstytucyjnymi oraz administracyjnymi aspektami realizacji zadań z obszaru działalności kulturalnej.

Słowa kluczowe: Prawo kultury, działalność kulturalna, samorząd terytorialny.

Typ artykułu: oryginalny artykuł naukowy.

Źródło finansowania badań: środki własne Autora.

Źródło finansowania artykułu: środki własne Autora.

Cytowanie: Potocki A., (2018) Działalność kulturalna jako obligatoryjne zadanie samorządu terytorialnego, „Rynek-Społeczeństwo-Kultura” nr 2(28), s. 132- 135, https://kwartalnikrsk.pl/Artykuły/RSK2-2018/RSK2-2018-Potocki-dzialalnosc-kulturalna-jako-obligatoryjne-zadanie.pdf

STRE SZ CZENIE ABS TRA C T

(2)

Artur Potocki – Działalność kulturalna jako...

133 mówić, że działalność kulturalna sfery publicznej, nad którą mece- nat sprawuje władza publiczna, ma wymiar zinstytucjonalizowany.

Działalność kulturalna jako zadanie publiczne samorządu terytorialnego w aspekcie ustrojowym

Przekazywanie kompetencji związanych z wykonywanie zadań publicznych przez sferę państwową na rzecz samorządu terytorialnego jest tendencją obecną w polskiej administracji od początku zmian ustrojowych końca XX wieku. Nie wdając się w szerszą pole- mikę nad zakresem jego kompetencji, podstawami ustrojowymi czy samym pojęciem, można bez wątpienia stwierdzić, że wykonywanie pewnych zadań publicznych, określonych ustawami, przez samorząd terytorialny jest znacznie bardziej efektywne niżeli wykonywanie tych samych zadań przez administrację rządową. Najważniejszym czynnikiem, który wpływa na tę efektywność jest usytuowanie or- ganów władzy samorządowej znacznie bliżej wspólnoty samorzą- dowej, a niżeli władzy centralnej. To właśnie zaspokajanie potrzeb zbiorowych wspólnoty, na które składają się także potrzeby dotyczą- ce życia kulturalnego, jest jednym z podstawowych, obligatoryjnych zadań samorządów każdego szczebla (Iserzon 1968: 95-97). W przypadku działalności kulturalnej można zaobserwować interesujące zjawisko podwójnej kompetencji. Oznacza to, że za jej prowadzenie odpowiedzialna jest administracja rządowa, jak i samorządowa, jednak (jak podkreśla się w piśmiennictwie) dla administracji samorzą- dowej zastrzeżone są działania o zasięgu lokalnym (Niewiadomski [w:] Hauser, Niewiadomski, Wróbel, red. 2011: 131-137).

Punktem wyjścia dla prowadzenia rozważań dotyczących umiej- scowienia działalności kulturalnej w katalogu zadań wykonywanych przez samorządy oraz określenia jego rodzaju, powinna być Konsty- tucja (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483 z późn. zm., zwana dalej Konstytucją.).

Należy podkreślić, że nigdzie w ustawie zasadniczej nie został okre- ślony obowiązek prowadzenia tego rodzaju działań przez samorządy, jednak wskazano na pewną tendencją, którą powinna precyzować ustawa zwykła (Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. akt K 37/06, Legalis 126226). Jest nią deklaracja, określana w piśmien- nictwie jako zasada domniemania właściwości samorządu terytorialnego wyrażona w przepisie art. 163 Konstytucji. Jak wskazuje A. Skoczylas i W. Piątek, polega ona na przyjęciu, że w przypadku gdy ustawodawca konstytucyjny albo zwykły nie zastrzegł realizacji konkretnego zadania publicznego na rzecz ściśle określonego organu władzy publicznej, wówczas powinno ono zostać wykonane przez samorząd terytorialny (Skoczylas, Piątek [w:] Safjan, Bosek, red. 2017). Konsekwencją wskazanej wyżej zasady jest przyjęcie, że zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samo- rządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne, co zostało wskazane w przepisie art. 166 ust.

Konstytucji.

Obowiązek prowadzenia działalności kulturalnej przez jednostki samorządu terytorialnego został stwierdzony na dwóch płaszczy- znach. Pierwszą z nich są akty ustrojowe, regulujące w sposób szero- ki funkcjonowanie poszczególnych szczebli JST. Są nimi odpowiednio ustawa o samorządzie gminnym (Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o sa- morządzie gminnym j.t. Dz.U. 2016 poz. 446, dalej jako u.s.g.) dla gmin, ustawa o samorządzie powiatowym (Ustawa z dnia 5 czerwca wanie, aczkolwiek uczynił to w sposób nieprecyzyjny. Zabieg ten był

jednak uzasadniony z uwagi na elastyczność kultury, a jego budowa pozwala na podtrzymania aktualności definicji przez lata, niezależ- nie od trendów w kulturze (Podobnie Jagielska-Burduk, Szafrański [w:] Jagielska-Burduk, Szafrański, red. 2012: 14-15.). Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej j.t. Dz.U. 2017 r. poz. 862, zwana dalej u.o.p.d.k.), działalność kulturalna polega na tworzeniu, upowszech- nianiu i ochronie kultury. R. Golat (Golat 2006: 21 i n.) wskazuje na trzy podzakresy działalności kulturalnej, o której mowa w przepisie. Pierwszą z nich jest tworzenie kultury, czyli zakres działalności wykonywanych na bieżąco przez podmiot prowadzący działalność.

Chodzi tutaj przede wszystkim o prowadzenie takich działań, które mają na celu stworzenie określonego dobra kultury, niezależnie czy będzie ono namacalne czy nie, jednak składać się ono będzie na dziedzictwo kulturowe poszczególnych społeczności, tj. w wymia- rze lokalnym, regionalnym, ogólnokrajowym. Drugą kwestią, która składa się na całość prowadzenia działalności kulturalnej jest ochrona kultury, co jest często równoważone z ochroną zabytków (Tego rodzaju podejście wyrażają Jagielska-Burduk, Szafrański twierdząc że ochrona dóbr kultury bezpośrednio współgra i łączy się z ochro- ną zabytków o której mowa w przepisach ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami j.t. Dz.U. 2014 poz. 1446 z późn. zm., zwanej dalej u.o.z. Stwierdzenie tego rodzaju wydaje się jednak błędne, ponieważ kompetencje związane z ochroną zabytków i prowadzeniem działalności kulturalnej sku- pione są w rękach jednego organu wyłącznie na szczeblu central- nym). W odróżnieniu od niej, zakres ochrony kultury jest pojęciem znacznie szerszym i odnosi się nie tylko do przedmiotów objętych ochroną w myśl u.o.z., ale także wyrazów współczesnej działalności kulturalnej. Dobrym przykładem tego może być instalacja artystycz- na „Tęcza”, która w latach 2012-2015 stała w Warszawie na Placu Zbawiciela (szerzej na ten temat: Kowalska, Kamiński 2014: 246 oraz Ignerska 2014: 144), a jej właścicielem był Instytut Adama Mickie- wicza – państwowa instytucja kultury. Wielokrotna renowacja oraz działania mające na celu konserwację tej instalacji w obliczu licznych aktów wandalizmu i podpaleń to przykład działań mających na celu ochronę kultury, w tym przypadku przedmiotu niebędącego zabyt- kiem. Ostatnim, trzecim zakresem prowadzenia działalności kulturalnej, jest upowszechnianie kultury, które należy rozumieć jako przybliżanie zdobyczy kultury społeczeństwu, prezentowanie jej, a także animacja kultury w celu aktywizacji społeczeństwa. Według autora poniższego podziału, aktywizacja ta ma na celu integrację wewnętrzną społeczności oraz wzrost liczy oddolnych działań danej społeczności, co miałoby przejawiać się w rozwoju amatorskiego, nieprofesjonalnego życia artystycznego (Golat 2006: 22-23).

Jak wskazuje A. Jakubowski (Jakubowski [w:] Gajewski, Jaku- bowski 2016: 5-6), działalność kulturalna może być zarówno ma- terialna, jak również umysłowa, tj. niematerialna. Co istotne, nie zostało wprowadzone tutaj jakiekolwiek rozróżnienie merytorycz- ne dotyczące tego jaką kulturę należy prowadzić, a jakiej nie, które nurty w kulturze promować, a które negować. Dlatego właśnie prowadzenie tejże działalności kulturalnej przeradza się w prowadze- nie instytucji kultury, które de facto wykonują większość czynności związanych z wspieraniem działalności kulturalnej. Można zatem

(3)

Rynek – Społeczeństwo – Kultura | Numer 2(28)/2018

134

średnie naruszenie treści art. 1 ust. 4 i art. 9 ust. 2 u.o.p.d.k., które wskazują na jednostki samorządu terytorialnego w sposób ogólny, nie wyłączając samorządów któregokolwiek szczebla.

Działalność kulturalna jako zadanie publiczne samorządu terytorialnego w aspekcie

materialnoadministracyjnym

Drugą płaszczyzną gdzie stwierdzono obowiązek prowadzenia działalności kultura przez samorządy są przepisy materialnego prawa administracyjnego. Pierwszą z nich jest regulacja zawarta w art.

1 ust. 4 u.o.p.d.k., gdzie ustawodawca narzucił JST obowiązek spra- wowania mecenatu nad działalnością kulturalną. Polegać on ma na wspieraniu i promowaniu twórczości oraz na prowadzeniu działań z zakresu oświaty kulturalnej, organizowaniu inicjatyw kulturalnych i opiekowaniu się zabytkami. Wspieranie to powinno odbywać się przez dotowanie realizowanych przedsięwzięć z środków samorzą- dowych. Podmiotami wspieranymi zgodnie z tą regulacją mogą być wyłącznie jednostki sektora finansów publicznych ze szczególnym uwzględnieniem samorządowych instytucji kultury. Co istotne, przepis ten ma charakter wyłącznie ogólny i stanowi podstawę dla podejmowania działań w zakresie kultury przez JST.

Ponadto, w art. 9 ust. 2 u.o.p.d.k. został wskazany bezpośred- nio obowiązek prowadzenia działalności kulturalnej przez JST z środ- ków własnych. Wskazanie na realizację działalności kulturalnej przez JST z środków własnych świadczy o tym, że można jednoznacznie stwierdzić, iż jest to zadanie własne samorządów. Jak wskazuje A. Jakubowski (Jakubowski [w:] Gajewski, Jakubowski 2016: 41-42), samorządy mają obowiązek tworzenia instytucji kultury i nie mogą dopuścić do sytuacji, gdy nie funkcjonuje przynajmniej jedna instytucja kultury, którą jest biblioteka publiczna. Wskazuje także na obo- wiązek zaspokajania potrzeb kulturalnych wspólnoty samorządowej, jednak nie istnieją jakiekolwiek mechanizmy mogące w obiektywny sposób ocenić czy te potrzeby są zaspokojone, jak to ma miejsce w przypadku chociażby oświaty (W przepisach ustawy o systemie oświaty znalazły się liczne regulacje związane z kontrolą zarówno merytoryczną jak również organizacyjną prowadzonych przez JST jednostek oświaty o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty j.t. Dz.U. 2016 poz. 1943). W praktyce oznacza to, że takie działanie JST, które de facto uniemożliwiłoby prowadzenie przez instytucje kultury działalności kulturalnej, może zostać uznane za niezgodne z prawem. Jako przykład tego rodzaju działania, można przytoczyć podjęcie przez organ JST uchwały, któ- ra doprowadziłaby do uniemożliwienia funkcjonowania biblioteki publicznej, która jest obligatoryjnie prowadzoną instytucją kultury JST (Uchwała RIO w Poznaniu z dnia 10 czerwca 1998 r., sygn. akt.

1744/98, OwSS 1998, nr 4, s. 140). Tego rodzaju uchwała wymaga- łaby stwierdzenia nieważności w postępowaniu nadzorczym (Jaku- bowski [w:] Gajewski, Jakubowski 2016: 42).

Reasumując, można bez najmniejszych wątpliwości zaakcep- tować twierdzenie, że prowadzenie działalności kulturalnej przez wszystkie szczeble samorządu terytorialnego jest ich zadaniem publicznym o charakterze obowiązkowym. Społeczność samorzą- dowa, która jest niejako obsługiwana w tym zakresie przez JST, ma prawo domagać się świadczenia usług w zakresie kultury, natomiast samorządy winny organizować ją w własnym zakresie i z własnych 1998 r. o samorządzie powiatowym j.t. Dz.U. 2016 poz. 814, dalej

jako u.s.p.) dla powiatów oraz ustawa o samorządzie województwa (Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa j.t.

Dz.U. 2016 poz. 486, dalej jako u.s.w.) dla województw samorzą- dowych. We wszystkich trzech ustawach, prowadzenie działalności kulturalnej oraz ochrona zabytków zostały wskazane jako zadanie własne samorządu, świadczone publicznie dla zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej, czyli mieszkańców (Dla gmin zostało to wskazane w art. 7 ust. 1 pkt 9 u.s.g., por. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 4 września 2008 r., sygn. akt II OSK 888/08, OwSS 2009/1/9/9, dla powiatów w art. 4 ust. 1 pkt 7 u.s.p., por. Wyrok WSA w Gliwi- cach z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt IV SA/Gl 962/12, LEX nr 179984, a dla województwa samorządowego w przepisie art. 14 ust.

1 pkt 3 u.s.w., por. Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 kwietnia 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 661/15, LEX nr 1786053).

Przepisy prawa ustrojowego dotyczące wykonywania zadań własnych przez samorząd terytorialny współgrają z normami wy- nikającymi z u.o.p.d.k., czego efektem może być stwierdzenie, że działalność kulturalna prowadzona lokalnie jest obligatoryjnym zadaniem własnym samorządu terytorialnego. Tego rodzaju pogląd znajduje swoją aprobatę w piśmiennictwie. Jak twierdzi P. Dobosz (Dobosz [w:] Chmielnicki, red. 2010: 127-130. Tezę tę potwierdza także wyrok NSA w Warszawie z dnia 3 lipca 2002 r., sygn. akt I SA/

Ka 631/02, ONSA 2003, nr 4, poz. 133), podział na zadania fakul- tatywne i obligatoryjne JST poszczególnego szczebla wiąże się z określeniem tego zadania w poszczególnych ustawach prawa materialnego. Takiego rodzaju szczegółowe regulacje dookreślają zadania i kompetencje samorządów w poszczególnych obszarach, które zostały ogólnie wskazane w prawie ustrojowym. Do tego rodzaju sytuacji z całą pewnością dochodzi w przypadku działalności kulturalnej. Zbliżony pogląd w tym zakresie wyraża K. Jaroszyński (Jaroszyński [w:] Hauser, Niewiadomski, red. 2011: 97. Pogląd ten potwierdza Dobosz [w:] Chmielnicki, red. 2010: 146-147), twierdząc, że ustawy nie nakładają na JST bezwzględnego nakazu prowadzenia działalności kulturalnej sensu largo, wskazują jednak na obowiązek prowadzenia przez JST co najmniej jednej biblioteki publicznej, co jest w konsekwencji objawem nakazu prowadzenia działalności kulturalnej w jakiejś formie. Nakaz prowadzenia działalności kulturalnej przez samorząd powiatowy, która ma charakter ponadgminny i znajduje swoje potwierdzenie w przepisach prawa materialnego, znajduje także aprobatę w piśmiennictwie (Cybulska [w:] Dolnicki, red. 2007: 48-50).

Co zadziwiające, w niektórych opracowaniach dominuje pogląd mówiący, że owszem prowadzenie działalności kulturalnej przez sa- morząd województwa o zasięgu regionalnym należy do jego właści- wości i zgodnie z przepisami materialnymi jest zadaniem obligatoryjnym, jednak odbywa się on w oparciu o przepisy ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Tego rodzaju pogląd wyrażają chociażby R. Cybulska (Cybulska [w:] Dolnicki, red. 2007: 151-152) oraz A. Szewc (Szewc 2008: 125). Kompetencje organów samorzą- dowych są niezwykle skąpe w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, w związku z czym od pewnego czasu pojawiają się w doktrynie postulaty ich rozszerzenia (Płaszowska 2016: 102-106).

Nie można jednak stwierdzić, jakoby realizowanie tejże działalności odbywało się w oparciu o przepisy prawa materialnego dotyczącego ochrony zabytków, a nie u.o.p.d.k., ponieważ stanowiłoby to bezpo-

(4)

Artur Potocki – Działalność kulturalna jako...

135

Bibliografia

1. Chmielnicki P., red., (2010) Ustawa o samorządzie gminnym. Komen- tarz, Warszawa: Lexis Nexis.

2. Cybulska R., (2007) Zakres działania i zadania powiatu, [w:] Dolnicki B., red., Ustawa o samorządzie powiatowym. Komentarz, Warszawa 2007: Wolters Kluwer Polska.

3. Dolnicki B., red., (2012) Ustawa o samorządzie województwa. Komen- tarz, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

4. Gajewski S., Jakubowski A., (2016) Ustawa o organizowaniu i prowa- dzeniu działalności kulturalnej. Komentarz, Warszawa: C.H.Beck.

5. Golat R., (2006) Podstawy prawa kultury, Poznań: Wydawnictwo Po- znańskie.

6. Ignerska M., (2014) Ogarnij miasto Warszawa. Miejski przewodnik subiektywny, Warszaw: Ogarnij Miasto.

7. Iserzon E., (1968) Prawo administracyjne. Podstawowe instytucje, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

8. Jagielska-Burduk A., Szafrański W., (2012) Sektor kultury – działalność kulturalna. Wokół problematyki prawnej, [w:] Jagielska-Burduk A., Szafrański W., red., Kultura w praktyce. Zagadnienia prawne, Poznań:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.

9. Jaroszyński K., (2011) Hauser R., Niewiadomski Z., red., Zakres działa- nia i zadania gminy, [w:] Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz z odniesieniami do ustaw o samorządzie powiatowym i samorządzie województwa, Warszawa: C.H.Beck.

10. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.

1997 nr 78 poz. 483 z późn. zm.).

11. Kowalska A., Kamiński Ł., (2014) Zrób to w Warszawie! Alternatywny przewodnik, Warszawa: Agora.

12. Niewiadomski Z., (2011) Samorząd terytorialny, [w:] Hauser R., Nie- wiadomski Z., Wróbel A., red., System prawa administracyjnego. Pod- mioty administrujące, Warszawa: C.H.Beck.

13. Płaszowska R., (2016 nr 6) Organizacja organów ochrony zabytków, Przegląd Prawa Publicznego: Wolters Kluwer Polska.

14. Safjan M., Bosek L., red., (2017) Konstytucja RP. Tom II. Komentarz do art. 87–243, Legalis: C.H.Beck.

15. Sikora K., (2017) Tendencje rozwojowe w samorządzie lokalnym.

Budżet obywatelski (partycypacyjny) jako nowy sposób aktywizacji mieszkańców gmin, [w:] . Kruk E., Lubeńczuk G., Drab T., red. Tenden- cje rozwojowe prawa administracyjnego, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

16. Spasowska-Czarny H., (2014) Administracyjnoprawny status zakładów publicznych, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

17. Stefaniuk M., (2009) Działanie administracji publicznej w ujęciu nauk administracyjnych, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

18. Szewc A., (2008) Ustawa o samorządzie województwa. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer Polska.

19. Uchwała RIO w Poznaniu z dnia 10 czerwca 1998 r., sygn. akt. 1744/98, OwSS 1998, nr 4, s. 140.

20. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (j.t. Dz.U. 2014 poz. 1446 z późn. zm.).

21. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (j.t. Dz.U. 2017 r. poz. 862).

22. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (j.t. Dz.U.

2016 poz. 814).

23. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (j.t.

Dz.U. 2016 poz. 486).

24. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (j.t. Dz.U. 2016 poz. 1943).

25. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (j.t. Dz.U. 2016 poz. 446).

26. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 3 lipca 2002 r., sygn. akt I SA/Ka 631/02, ONSA 2003, nr 4, poz. 133.

27. Wyrok NSA w Warszawie z dnia 4 września 2008 r., sygn. akt II OSK 888/08, OwSS 2009/1/9/9.

28. Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. akt K 37/06, Legalis 126226.

29. Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 25 czerwca 2013 r., sygn. akt IV SA/Gl 962/12, LEX nr 179984.

30. Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 kwietnia 2015 r., sygn. akt I SA/Kr 661/15, LEX nr 1786053.

środków. Twierdzenie to znajduje swoje potwierdzenie zarówno bezpośrednio w przytoczonych przepisach, jak również w orzecz- nictwie i piśmiennictwie.

Podsumowanie

Z powyższych rozważań wynika, że jedną z funkcji administracji samorządowej każdego szczebla jest realizacji zadań, które mają na celu zapewnienie dostępu do kultury, jej trwania i pogłębiania.

Administracja samorządowa została specjalnie do tego celu wypo- sażona w szereg szczególnych rozwiązań, które w założeniu mają jej pomóc w realizacji tego zadania. Można tutaj stwierdzić, że funkcją administracji rządowej jest zmaterializowanie celów państwa (Spa- sowska-Czarny 2014: 263), a administracji samorządowej – celów samorządów terytorialnych, które zostały określone przede wszystkim w przepisach ustrojowych oraz konstytucji, a wynikają przede wszystkim z koncepcji realizowania i zapewniania usług publicznych przez władzę, która może ściśle z nimi współdziałać. Należy także podkreślić, że administracja to przede wszystkim system zorganizo- wanych podmiotów, które dysponują określonymi instrumentami władczymi i niewładczymi, których podstawowym celem jest nie wyłącznie trwanie, ale przede wszystkim realizacja i wykonywanie władzy publicznej (Stefaniuk 2009: 127).

Odnosząc się do głównej tezy pracy, zgodnie z którą prowadzenie działalności kulturalnej przez samorząd terytorialny jest jego obowiązkowym zadaniem od którego nie może się uchylać, niezależ- nie od sytuacji ekonomicznej i organizacyjnej, należy się z nią zgo- dzić. Przede wszystkim, należy wskazać na obowiązkowy charakter realizacji norm zawartych w przepisach ustrojowych dotyczących funkcjonowania samorządu terytorialnego. Konkretne wskazanie przez ustawodawcę celów samorządów każdego szczebla może być jedynie błędnie interpretowane przez niektórych przedstawicieli nauki, co zostało wskazany wyżej, ale mimo to nie wydają się to być kwestie unormowane niejasno. Drugą kwestią jest pośrednie wskazanie na wykonywanie zadań polegających na dostarczaniu usług kulturalnych w Konstytucji. Bezdyskusyjnie należy przyjąć stwierdzenie, że wykonywanie zadań z zakresu kultury przez samorządy ma na celu zaspokojenie potrzeb członków wspólnoty z tego obszaru.

W końcu trzecią regulacją, które bezpośrednio precyzuje obowią- zek prowadzenia działalności kulturalnej są przepisy materialnego prawa administracyjnego, które wskazują jak wywiązywanie się z tego obowiązku powinno przebiegać. Reasumując, można jedynie dodać, że ten specyficzny obszar jest narażony także na aktywność prądów kulturalnych, mody, czyli czynników pozaprawnych, które mają istotne znaczenie dla kluczowego czynnika, czyli efektywnego zapewniania usług społeczności i to efektywne zapewnianie usług powinno być dla samorządów celem, jednym z wielu oczywiście.

Licencja: Publikacja udostępniona na licencji Uznanie autorstwa- Na tych samych warunkach 3.0 Polska (CC BY-SA 3.0 PL).