Kontrola prekursorów do produkcji narkotyków

Waldemar Krawczyk

Kontrola prekursorów

do produkcjo narkotyków

Unia Europejska jest stroną Konwe­ ncji Narodów Zjednoczonych z 1988 roku (ratyfikowanej przez Polskę). W związku z tym zobowiązana jest ona do wdrożenia postanowienia artykułu 12 tej konwencji dotyczącego „Sub­ stancji często stosowanych przy niele­ galnym wytwarzaniu środków odurza­ jących lub substancji psychotropo­ wych". Zrealizowała to poprzez wyda­ nie Zarządzenia (EEC 3977/90 z po­ prawkami), które objęło handel z kra­ jami nie będącymi członkami Unii Eu­ ropejskiej i którego postanowienia do­ tyczą również handlu z Polską, a także Dyrektywy (92/109 z poprawkami) do­ tyczącej handlu wewnątrz Wspólnoty. Zarządzenie weszło w życie z dniem 01.01.1993 roku i pierwotnie obejmowało 12 substancji umieszczo­ nych w 2 tabelach, zgodnie z klasyfi­ kacją zawartą w Konwencji ONZ z 1988 roku. Obecnie liczba substancji została zwiększona do 22. Substancje te podzielono na trzy kategorie: równo rzeczywiste prekursory chemi­ czne, a więc substancje stanowiące główny szkielet cząsteczek narkoty­ ków (np. BMK, efedryna, safrol), jak również inne reagenty (np. bezwodnik octowy, kwas siarkowy) i rozpuszczal­ niki (np. eter dwuetylowy, toluen).

Kontrola substancji chemicznych w ramach Unii Europejskiej 1-fenylo-2-propanon (P2P, BMK) 3,4-metylenodioksyfenylo-2-propa- non (PMK) Efedryna Ergotamina

Kategoria 1 obejmuje rzeczywiste prekursory środków odurzających i psychotropowych. Każdy podmiot uczestniczący w produkcji, imporcie, eksporcie lub tranzycie tych substancji musi mieć licencję wydaną przez od­ powiednie władze, w przypadku Wiel­ kiej Brytanii przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Home Office). Ponad­ to każdy przypadek eksportu wymaga indywidualnego zezwolenia.

W kategorii 2 znajdują się zarówno prekursory (kwas antraniłowy), jak i substancje chemiczne niezbędne do wyrobu prekursorów i narkotyków (kwas fenylooctowy, bezwodnik octo­ wy, piperydyna). Podmioty uczestni­ czące w produkcji, imporcie, eksporcie i tranzycie tych substancji podlegają rejestracji w odpowiednich urzędach.

Ergometryna Izosafrol Kwas lizergowy Kwas N-acetyloantranilowy Piperonal Pseudoefedryna Safrol

Bezwodnik kwasu octowego Kwas antranilowy Kwas fenylooctowy Piperydyna Aceton Eter dwuetylowy Kwas solny

Butanon (keton metylowoetylowy) Nadmanganian potasowy Kwas siarkowy

Toluen Unia Europejska w ramach fundu­

szy PHAR E zorganizowała w Warsza- wie dwie tury (2-6.10.95 i 23- 27.10.95) seminariów szkoleniowych dotyczących kontroli prekursorów do produkcji narkotyków. Seminaria te poświęcone były problematyce pra­ wnej oraz niektórym aspektom prakty­ cznym dotyczącym kontroli produkcji, handlu i transportu pewnych substan­ cji stosowanych do produkcji narkoty­ ków. W czasie seminarium prezento­ wane były przepisy prawne obowiązu­ jące w Unii Europejskiej. Biorąc pod uwagę aspiracje Polski do wstąpienia do unii oraz prace nad nową ustawą o zapobieganiu narkomanii, spotkanie to było niezwykle interesujące i po­ trzebne.

Wykładowcami seminarium byli re­ prezentanci służb i instytucji zajmują­ cych się tą problematyką w Wielkiej Brytanii tj.: Wydziału Narkotyków Mini­ sterstwa Spraw Wewnętrznych (Home Office) Wielkiej Brytanii stanowiącego główny ośrodek kontroli prekursorów, brytyjskiego Urzędu Ceł oraz przemy­ słu chemicznego (dyrektor handlowy międzynarodowej firmy chemicznej Imperial Chemical Industries [ICI]).

Stronę polską reprezentowali przedstawiciele Ministerstwa Zdrowia (które jest głównym ośrodkiem kontroli nad środkami odurzającymi, psycho­ tropowymi i ich prekursorami), nad­ zoru farmaceutycznego (podległego również Ministerstwu Zdrowia), prze­ mysłu, Policji i UOP.

Seminarium poświęcone było kon­ troli wytwarzania, handlu i transportu prekursorów do produkcji narkotyków (w sumie 22 substancje, chemiczne). Prekursory rozumiano tu jako związki chemiczne niezbędne do otrzymywa­ nia narkotyków. Zaliczono do nich

za-BIBLIOGRAFIA 1. SUMMARY Podsumowanie PROBLEMY KRYMINALISTYKI 211 36

Zezwolenia eksportowe wymagane są jedynie w odniesieniu do określo­ nych krajów, stanowiących przedmiot ukierunkowanej działalności kontrol­ nej (np. eksport nadmanganianu pota­ sowego i butanonu do Kolumbii). Han­ del wewnątrz Unii Europejskiej sub­ stancjami z kategorii 3 nie jest kontro­ lowany. Producenci muszą jednak re­ jestrować swoją działalność w tym za­ kresie.

Monitorowanie

substancji chemicznych

Monitorowanie substancji chemicz­ nych niezbędnych do produkcji środ­ ków psychotropowych i odurzających może przynosić doskonałe rezultaty w wykrywaniu tajnych laboratoriów. Naj­ wcześniejsze formy monitorowania te­ go typu substancji wprowadzono w Wielkiej Brytanii w 1982 roku. Wtedy policja stworzyła punkty kontaktowe we wszystkich przedsiębiorstwach chemicznych i przekonała te firmy do dobrowolnego ujawniania szczegółów dotyczących podejrzanych transakcji, w których przedmiotem był benzylo- metylo keton (BMK), główny prekursor do produkcji siarczanu amfetaminy. Początkowo przedsiębiorstwa chemi­ czne chętnie współpracowały z poli­ cją, co doprowadziło do zlikwidowania wielu nielegalnych laboratoriów, ale z

Głównym celem wszystkich ustaw wprowadzanych w życie, związanych z produkcją, handlem i transportem substancji niezbędnych do produkcji środków odurzających i psychotropo­ wych jest zapobieganie używaniu na­ rkotyków. Kraje Unii Europejskiej wprowadziły w życie postanowienia artykułu 12 Konwencji ONZ z 1988 roku dotyczącego kontroli nad 22 sub­ stancjami chemicznymi obejmującymi trzy kategorie. Polska ratyfikowała również tę konwencję i jest zobowią­ zana do wdrażania jej postanowień. Nowelizowana obecnie ustawa o za­ pobieganiu narkomanii wprowadzi również w Polsce prawne podstawy do kontroli prekursorów do produkcji na­ rkotyków. Będą to przepisy analogicz­ ne do obowiązujących w Unii Europej­ skiej (jest to szczególnie istotne w świetle naszych dążeń do przystąpie­ nia do unii). Ważne są jednak nie tylko same przepisy, ale przede wszystkim sposób ich wprowadzenia w życie. Do­ świadczenia Unii Europejskiej, a zwła­ szcza Wielkiej Brytanii wskazują, że skuteczna kontrola nad produkcją i ob­ rotem substancjami niezbędnymi do

produkcji środków psychotropowych i odurzających jest możliwa tylko przy bliskiej współpracy wszystkich zain­ teresowanych stron, tzn. głównej in­ stytucji kontrolującej obrót tego typu środkami (w Polsce jest to Minister­ stwo Zdrowia i Opieki Społecznej), przemysłu, policji, urzędów celnych oraz innych służb mających kontakt z prekursorami. Dzięki tego typu współ­ pracy można nie tylko skutecznie za­ pobiegać przepływowi substancji che­ micznych z obrotu legalnego do niele­ galnego, ale możliwe jest również wy­ krywanie nielegalnych laboratoriów podobnie jak ma to miejsce w Wielkiej Brytanii. 50 kg 20 kg 50 kg 50 kg 5 kg

The European Union in conjunction with PHAREorganized atrainingsem- inar in Warsaw devoted to drug sub- stances. The seminars tackled some legał issues as well as practical aspects of production, trade and transfer of drugs control. During the seminar, legał regulations that are in force within the European Union were presented.

Drug abuse prevention is in the focus of all the introduced legał regulations concerning production, trade, and transfer of drug substances. The European Union countries have brought into practice the provisions included in Article 12 of the UNO Con- vention of 1988, thereby establishing legał control of 22 Chemical sub­ stances divided into three categories. Poland ratified the Convention, thus becoming obliged to enforce its pro- visions. Drug abuse prevention law is now undergoing amendment and will provide some legał foundations in Po­ land for drug control. The regulations will run parallel to those that are in force within the European Commu- nity. That is vitally important for Po­ land which is planning to join the Union in the futurę.

Materiały seminarium szkoleniowego PHARE „Precursor Legislation Training Seminarfor Industry Regulatory Control Enforcement Agencies", Warszawa, 23- 27.10.1995 r.

upływem czasu ta dobrowolna współ­ praca zaczęła się rozluźniać.

Od 1992 roku współpraca przedsię­ biorstw chemicznych z Państwową Kryminalną Służbą Wywiadowczą (National Criminal Intelligence Servi- ce), która zajmuje się monitorowaniem 34 substancji chemicznych związa­ nych z wytwarzaniem narkotyków, rozwija się bardzo intensywnie w związku z wprowadzeniem kodeksu honorowego dla dyrektorów firm, który obliguje ich do ujawniania informacji na temat monitorowanych związków. Wprowadzono również pewne uregu­ lowania prawne dotyczące związków kategorii 1 i 2, które wymuszają współ­ pracę, przemysłu z organami kontroli.

O sukcesie programu ujawniania in­ formacji świadczy fakt, że na 71 zlikwi­ dowanych nielegalnych laboratoriów (w ostatnich 3 latach) na terenie Wiel­ kiej Brytanii, 48 zostało ujawnionych dzięki informacjom dostarczonym przez podmioty uczestniczące w pro­ dukcji i obrocie prekursorami.

Eksport tych substancji może się od­ bywać albo na podstawie indywidual­ nego (na jedną transakcję) zezwole­ nia, albo otwartego (na dowolną liczbę transakcji), w zależności od rodzaju substancji i kraju przeznaczenia.

Kategoria 3 obejmuje substancje chemiczne niezbędne do wyrobu środków odurzających i psychotropo­ wych, które są szeroko stosowane do celów przemysłowych i laboratoryj­ nych. Wymagania rejestracyjne dla kategorii 2 dotyczą także przedmiotów zajmujących się eksportem substancji kategorii 3, z wyjątkiem przesyłek, któ­ re mieszczą się w limitach wymienio­ nych poniżej: aceton eter dwuetylowy butanon toluen nadmanganian potasowy