Właściwości gleby piaskowej w trzecim roku po zastosowaniu odpadów przemysłowych

IGNACY DECHNIK

W ŁAŚCIW OŚCI G L E B Y P IA S K O W E J W TRZECIM ROKU PO ZASTOSOW ANIU ODPADÓW PR Z EM Y SŁO W Y C H

Zakład Agrofizyki PAN w Lublinie Kierownik — prof, dr Bohdan Dobrzański

Możliwości w ykorzystyw ania odpadów przem ysłow ych i kopalnia­ nych do podnoszenia naturalnej żyzności gleb w ytw orzonych z piasków są tem atem licznych publikacji ostatnich lat. Szczególnie dużo prac do­ tyczy wpływu bentonitu na zmianę właściwości gleby piaskowej [1, 2, 3, 4, 5, 6].

W podjętej p<racy szukano w yjaśnienia wpływu odpadów poflotacyj­ nych z kopalni miedzi Lena („Lena”), odpadów krzem ionkowych po so­ lach glinu neutralizow anych fosforytam i krajow ym i (krzemionka) oraz iłu jasnego z kopalni węgla brunatnego w Turowie (ił turoszowski) na zmianę podstawowych elementów potencjalnej żyzności gleb piaskowych w trzecim roku po ich zastosowaniu.

METODYKA BADAŃ

Obiektem badań były w dwóch doświadczeniach gleby bielicowe w y­ tworzone z piasków — luźne i słabo gliniaste. W obu w 1968 r. zastoso­ wano po 75 t/ha odpadów pod ziemniaki, po których upraw iano owies, a w trzecim roku żyto. Doświadczenia były zlokalizowane w Suchej W o­ li, pow. Lubaczów i Suchawie, pow. Włodawa.

W roku 1970 przed kłoszeniem żyta .w obu doświadczeniach w ykona­ no po dwie odkrywki w kom binacjach: kontrola, krzemionka, „L en a” i ił turoszowski. W każdym profilu pobrano próby glebowe z poziomów próchnicznych eluw ialnych i iluwialnych. W próbach tych oznaczono: skład m echaniczny m etodą Bouyoucosa w m odyfikacji C asagrande i P ró ­ szyńskiego, próchnicę m etodą Tiurina, pH w KC1, powierzchnię w łaściw ą z zastosow aniem pary wodnej, pojemność sorpcyjną i zaw artość katio­

470 I. Dechnik

nów w ym iennych m etodą Mehlicha, całkow ity skład gleby m etodą stapia­ n ia z w ęglanem sodu oraz wilgotność m etodą suszar.kową, a lepkość apa­ ratem elektrom agnetycznym .

W YNIKI BADAŃ

Gleby, na których zlokalizowane jest doświadczenie w Suchej Woli, w ykazują we w szystkich kom binacjach poziomu próchnicznego i eluwial-nego skład m echaniczny piasku słabo gliniastego, a w poziomie iluwial-nym piasku luźnego. Zaw artość próchnicy w poziomie próchnicziluwial-nym w aha się od 1,10% do 1,29% (tab. 2).

Podobny skład m echaniczny w ykazują gleby w doświadczeniu w Su-chaw ie przy zaw artości frak cji spławialiiej większej o 2% i ilości próch­ nicy o 1,31 do 1,74% (tab. 4).

Uzyskane wielkości plonów w poszczególnych obiektach wskazują, że badane odpady w dośw iadczeniach Suchej Woli działały korzystnie w e wszystkich latach w następującej kolejności: „L en a”— krzemionka ił tu -roszowski. Kolejność tak a w ystąpiła rów nież w Suchaw ie w pierwszym roku zastosowania odpadów. W drugim i trzecim roku na tym doświad­ czeniu lepiej od „L en y” działała krzemionka a ił turoszowski w trzecim roku już nie powodował zwyżki plonu (tab. 1).

T a b e l a 1

Plony r o ś l i n uzyskane w doświadczeniach z zastosowaniem odpadów Y ie ld s o f crops obtained in th e experim ents a t a p p lic a tio n o f w astes

Sucha Wola Suchawa

Lp. No.

Obiekt

O b ject 1968 1969 1970 1968 1969 1970

ziem niaki owies żyto ziem niaki owies żyto

p o tato es o ats rye p otatoes o a ts rye

I K on trola

C ontrol 1 3 1 ,4 1 6 ,4 9 ,1 1 7 2 ,0 1 5 ,2 1 6 ,5

I I Krzemionka_{S i l i c a} 2 3 7 ,5 2 1 ,1 1 1 ,8 1 9 1 ,4 2 3 ,4 2 0 ,3 I I I "Lena”_"Lena" 2 4 0 ,0 2 4 ,3 1 2 ,1 2 2 1 ,1 2 1 ,8 1 9 ,1 IV I ł turoszow ski _{Turoszów c la y} 1 5 9 ,0 18 ,3 1 1 ,0 21 1 ,3 1 7 ,4 1 5 ,9

K r z e m i o n k a . W Suchej Woli pod wpływ em działania krzem ion­ ki utrzym ało się w poziomie próchnicznym wyższe pH o 2,9 jedno­ stki w stosunku do pH kombinacji kontrolnej. Pow ierzchnia właściwa wzrosła o 2 ,9 m2/g, a pojemność sorpcyjna o 1,80 m .e./1 0 0 g, przy jedno­ czesnym wzroście w ym iennego w apnia o 2 ,2 m .e./1 0 0 g i m agnezu o 1,30 m .e./100 g oraz zmniejszeniu wodoru o 2,40 m .e./100 g (tab. 3). P o

-Mechanical composition and conten t o f humus and m ineral components in s o i l s in the experiment a t Sucha Wola Poziom

gene­

tyczny Obiekt

Skład mechaniczny Mechanical com position

Próch­ n ic a

%

Całkow ita zawartość składników w % T o ta l conten t o f p a r t ic u la r components, % G enetic horizon Objekt 1 ,0 -0 ,1 Д 8 o o ' < 0 , 0 2 Humus

% S i0 2 R2°3 Fe2°3 a i2o3 P2°5 CaO MgO KgO

A1 K on trola_{Control 74 18 8 1 ,1 1 92,68 4 ,2 6 0 ,5 0 3 ,6 2 0 ,1 4 0 ,1 9 0 ,1 8 0 ,9 5} Krzemionka S i l i c a 68 23 9 1 ,2 9 9 1 ,2 5 3 ,8 2 0 ,4 7 3 ,2 4 0 ,1 1 0 ,2 2 0 ,2 4 1 ,0 8 "Lena" "Lena" 76 17 7 1 ,1 4 91,22 4 ,0 8 0 ,5 0 3 ,5 0 0 ,0 8 0 ,6 2 0 ,2 8 0 ,9 9 I ł turoszowski Turoszów c la y 74 18 8 1 ,1 0 9 1 ,5 8 4 ,7 4 0 ,5 1 4 ,1 5 0 ,0 8 0 ,0 8 0 ,2 4 0 ,9 3 À2 K on trola Control 77 16 7 0 ,3 6 9 3 ,0 7 5 ,3 0 0 ,4 8 4 ,7 7 0 ,0 5 0 ,0 6 0 ,1 8 0 ,9 6 Krzemionka S i l i c a 73 17 10 0 ,2 8 9 2 ,0 5 6,1 2 0 ,6 8 5 ,3 9 0 ,0 5 0 ,0 8 0 ,2 5 1 ,0 2 "Lena" "Lena" 71 21 5 0 ,1 4 9 3 ,6 2 4 ,9 6 0 ,3 4 4 ,5 8 0 ,0 4 0 ,0 8 0 ,1 8 0 ,9 5 I ł turoszow ski Turoszów c la y 72 20 8 0 ,2 5 9 2 ,5 0 5 ,9 4 0 ,4 8 5 ,4 1 0 ,0 5 0 ,0 5 0 ,2 3 1 ,0 0 В K on trola Control 92 4 4 0 ,0 7 9 5 ,2 0 4 ,2 1 0 ,2 0 3 ,9 8 0 ,0 3 0 ,0 8 0 ,1 3 0 ,8 5 Krzemionka S i l i c a 84 12 4 0,09 9 4 ,1 6 4 ,9 8 0 ,4 4 4 ,5 1 0 ,0 3 0 ,0 5 0 ,2 0 0 ,9 0 "Lena" "Lena" 86 10 4 0 ,0 6 9 3 ,8 5 3 ,7 8 0 ,4 4 3 ,3 0 0 ,0 4 0 ,0 7 0 ,1 6 0 ,9 0 I ł turoszowski Turoszów c la y 85 11 4 0 ,0 6 9 3 ,7 6 4 ,4 0 0 ,4 4 3 ,9 3 0,03 0 ,0 9 0 ,1 6 0 ,9 0 G le b y p ia sk o w e n aw o żo n e odpa dk ami p rz e m y sł o w y m i

472 I. Dechnik

ziomy głębsze m ają rów nież korzystniejsze wskaźniki om aw ianych w ła­ ściwości przy kombinacji z krzemionką.

W Suchawie na polu z krzemionką stw ierdzono w poziomach próch­ nicznych pH o 1,0 jednostkę większe, powierzchnię w łaściw ą o 1,6 m 2/g oraz pojemność sorpcyjną większą o 1,08 m .e./100 g. W apń w ym ienny wzrósł o 0,60 m .e./1 0 0 g, m agnez o 0 ,1 0 m .e./1 0 0 g, a wodór zmniejszył się tylko o 0 ,2 m .e./1 0 0 g.

Podobnie jak w poprzednim doświadczeniu, również w poziomach głębszych istnieją tendencje takiego samego zróżnicowania jak w pozio­ m ie próchnicznym (tab. 5). Można w ięc przyjąć, że jeszcze w trzecim ro ­ ku po zastosowaniu krzem ionka korzystnie oddziaływała na odczyn oraz zwiększenie powierzchni właściwej i pojemności sorpcyjnej, w tym zwiększenie w ym iennego wapnia i m agnezu, a zmniejszenie w ym iennego

wodoru.

Nie stwierdzono większego wpływu tego odpadu na potencjalne m o­ żliwości zmian wilgotności.

„ L e n a ” . W kombinacji z „L en ą” w stosunku do kontrolnej w po­ ziomie próchnicznym stw ierdzono w Suchej Woli większe pH o 2,7 jed­ nostki, w zrost wymiennego wapnia o 1,20, magnezu o 0,40, a zmniejszenie w ym iennego wodoru o 2,8 m .e./100 g. Zm iany te w odpowiednio m niej­ szym stopniu utrzym ują się także w poziomach głębszych. Pow ierzchnia właściwa oraz pojemność sorpcyjna w poziomie próchnicznym i eluwial-nym przy działaniu „L en y” nie uległy zmianie. Dopiero w poziomie ilu­ w ialnym w ystąpił ich niewielki w zrost w stosunku do kombinacji kon­ trolnej (tab. 3).

W drugim doświadczeniu „L en a” także spowodowała zwyżkę pH o 2,1 jednostki oraz zwiększenie w poziomie próchnicznym w ym iennego w ap­ nia o 1,10 i m agnezu o 0,10, a zmniejszenie wodoru o 1,5 m .e./100 g. Tendencje takie utrzym u ją się też w głąb profilu. Podobnie jak w Su­ chej Woli, powierzchnia właściwa i pojemność sorpcyjna zw iększają się w niewielkim stopniu, ale dopiero w poziomie iluwialnym (tab. 5).

Z przytoczonych danych wynika, że po zastosowaniu „L en y” jeszcze w trzecim roku utrzym uje się w glebie piaskowej wyższe pH oraz zwięk­ szona zaw artość w ym iennego wapnia i magnezu, a zmniejszone stężenie wym iennego wodoru.

Pew ne zwiększenie powierzchni właściwej i pojemności sorpcyjnej oraz uwilgotnienia i lepkości dopiero w poziomie eluwialnym może świad­ czyć o przem ieszczeniu odpadu „L en a” w głąb profilu glebowego.

I ł t u r o s z o w s k i . W trzecim roku działania iłu toroszowskiego nie stwierdzono jego wpływu na zmiany badanych właściwości gleb piaskowych w porównaniu do kombinacji kontrolnej (tab. 3 i 5).

N iektóre w łaściw ości fizykochem iczne i fizy czn e gleb w doświadczeniu Sucha Wola Some physico-chem ical p ro p e rtie s in s o i l s in the experim ents a t Sucha Wola Poziom gene­ Obiekt pH Powierzch­ n ia właściwa Pojemność sorp cy jn a Kationy C ations W ilgotność Moisture Lepkość V is c o s ity p g/cm tyczny G enetic horizon O bject w - in KC1 S p e c ific_{su rface} m2/g Sorp tion c a p a c ity H К Na Ca Me % A1 K ontrola_{Control 4 ,5 5 ,6 3 ,9 5 3 ,2 0 ,2 6} 0 ,2 0 о ,з о 0 ,1 0 1 1 ,0 6 ,8 Krzemionka S i l i c a 6 ,8 _{8 ,5 5 ,7 5} 0 ,8 0 ,1 5 0 ,2 0 2 ,5 0 1 ,4 0 1 0 ,4 6 ,1 "Lena" "Lena" 7 ,2 5 ,3 3 ,8 5 0 ,4 0 ,1 8 0 ,2 2 1 ,5 0 ,5 0 9 ,0 6 ,9 I ł turoszowski Turszów c la y 4 ,2 6 ,5 3 ,9 0 3 ,1 0 ,0 6 0 ,1 8 0 ,3 0 ,2 0 10 ,3 5 ,3 A2 K ontrola_{Control 4 ,3 3 ,9 2 ,2 0 2 ,0 0 ,1 4 0 ,2 2} 0 ,2 0 ,2 0 9 ,4 7 ,0 Krzemionka S i l i c a 4 ,4 6 ,1 2 ,5 5 1 ,6 0 ,0 5 1 ,1 9 0 ,3 0 ,4 0 1 0 ,6 7 ,8 "Lena" "Lena" 4 ,5 2 ,2 1 ,3 0 0 ,3 0 ,1 4 0 ,1 6 0 ,3 о ,з о 5 ,7 7 ,5 I ł turoszowski Turszów c la y 4 ,3 4 ,4 1 ,9 0 1 ,2 0 ,0 5 0 ,1 5 0 ,3 0 ,0 0 1 1 ,2 7 ,0 В K ontrola Control 4 ,3 1 ,9 1 ,1 0 0 ,3 0 ,1 4 0 ,1 4 0 ,5 0 ,0 0 3 ,7 9 ,6 Krzemionka S i l i c a 4 ,5 4 ,1 1 ,7 0 0 ,3 0 ,1 1 0 ,1 5 0 ,3 0 ,6 0 4 ,5 6 ,1 "Lena" "Lena" 4 ,8 3 ,3 1 ,2 5 0 ,0 0 ,1 0 0 ,2 4 0 ,7 0 ,3 0 9 ,2 1 0 ,0 I ł turoszowski Turoszów clay 4 ,3 2 ,8 1 ,3 0 0 ,4 0 ,0 5 0 ,1 4 0 ,2 0 ,1 0 4 , 8 7 ,8 G le b y p ia sk o w e n aw o żo n e odpad kam i p rz e m y sł o w y m i 47 3

Skład mechaniczny oraz zawartość próchnicy i składników m ineralnych gleb w doświadczeniu Suchawa Mechanical com position, conten t of humus and m ineral components in s o i l s in the experiment at Suchawa

T a b e l a 4

Poziom gene­

tyczny Obiekt

Skład mechaniczny

Mechanical com position Próch­ n ic a

Całkow ita zawartość składników w % T o ta l conten t o f components in % G enetic horizon O bject 1, 0-0 ,1 1 CV J H о о о < 0,02 Humus

% S i02 Ł Ą _Pe2°3 AI2O3 _P2°5 CaO MgO k2o

A1 K ontrola_{C ontrol 74 16 10 1,4 7 9 2 ,3 6 3 ,2 8 0 ,5 2 2 ,6 3 0 ,1 3 0,20 0 ,1 6 0 ,9 1} Krzemionka S i l i c a 76 14 10 1 ,3 1 9 2 ,5 8 4 ,2 8 0 ,5 2 3 ,6 9 0 ,0 7 0,1 7 0,22 0 ,9 6 "Lena" "Lena" 76 14 10 1 ,7 4 9 2 ,4 3 3 ,8 2 0 ,5 0 3 ,2 4 0 ,0 8 0,20 0 ,3 1 0 ,8 4 I ł turoszowski Turoszów clay 72 17 11 1 ,5 0 9 2 ,9 3 4 ,2 4 0,50 3 ,6 7 0 ,0 7 0 ,2 8 0,12 0 ,9 4 a2 Kontrola Control 72 18 9 0 ,5 0 9 3 ,2 2 4 ,6 2 0 ,4 8 4 ,1 0 0 ,0 4 0 ,0 8 0 ,2 3 1 ,0 8 Krzemionka S i l i c a 90 5 5 0 ,3 6 93 ,3 2 4 ,9 0 0 ,4 4 4 ,4 2 0 ,0 4 0,11 0 ,1 8 0 ,9 9 "Lena" "Lena" 7^ 17 9 0 ,2 4 9 3 ,6 4 4 ,3 6 0 ,4 8 3 ,8 4 0 ,0 4 0 ,0 5 0 ,2 7 0,88 I ł turoszow ski Turoszów clay 73 18 9 0 ,6 5 93 ,5 1 4 ,3 6 0 ,4 8 3 ,8 4 0 ,0 4 0 ,0 6 0 ,2 7 0 ,9 7 В K ontrola Control 81 14 5 0,0 9 93 ,9 8 4 ,7 2 0 ,4 8 4 ,2 1 0,0 3 0 ,0 8 0,20 1,00 Krzemionka S i l i c a 94 3 3 0 ,0 8 9 5 ,8 9 3 ,2 6 0,20 3 ,0 3 0 ,0 3 0 ,0 8 0 ,1 6 0 ,7 5 "Lena" "Lena" 95 1 4 0 ,0 7 9 3 ,6 4 4 ,3 6 0 ,4 8 3 ,8 4 0 ,0 4 0 ,0 5 0 ,2 7 0,88 I ł turoszow ski Turoszów clay 97 2 1 0 ,0 9 9 6 ,1 4 3 ,4 4 0 ,3 4 3 ,0 7 0 ,0 3 0 ,0 3 0 ,1 8 0 ,7 8 47 4 I. D e ch n ik

Some p h ysico-chem ical p ro p e rtie s in s o i l o f the experim ents in Suchawa Poziom gene­ tyczny Obiekt O b ject pH w - in Powierzch­ n ia właściwa S p e c ific su rface m2/g Pojemność sorp cyjn a Sorp tion ca p a city Kationy wymienne

Exchangeable c a tio n s W ilgotność Moisture Lepkość V is c o s ity Genetic horizon H К Na Ca Mg % g/cm2 A1 Kontrola_Control 4 ,3 7 ,4 4 ,5 2 2 ,2 0 ,1 1 0 ,1 3 0 ,6 0 0 ,2 1 0 ,0 5 ,3 Krzemionka S i l i c a 5 ,3 9 .07 .0 5 ,6 0 2 ,0 0 ,0 6 0 ,1 6 1 ,2 0 0 ,3 9 ,5 8 ,3 "Lena” "Lena" 6 ,4 7 ,0 4 ,3 0 1 ,5 0 ,1 6 0 ,1 6 1 ,7 0 0 ,3 8 ,9 4 ,9 I ł turoszow ski Turoszów c la y 4 ,3 7 ,0 4 ,4 0 3 ,0 0 ,0 8 0 ,1 3 0 ,6 0 0 ,2 1 1 ,4 6 ,1 A2 K ontrola_{Control 4 ,4} 4 ,3 1 ,8 5 1 ,8 0 ,1 1 0 ,1 1 0 ,4 0 0 ,2 7 ,7 7 ,0 Krzemionka S i l i c a 4 ,5 5 ,0 2 ,2 0 1 ,4 0 ,0 6 0 ,1 4 0 ,5 0 0 ,1 8 ,8 7 ,0 "Lena" "Lena" 5 ,1 4 ,3 2 ,0 5 0 ,5 0 ,1 3 0 ,1 2 0 ,4 0 0 ,2 7 ,3 6 ,1 I ł turoszow ski Turoszów c la y 4 ,3 5 ,0 1 ,6 0 1 ,6 0 ,0 6 0 ,1 2 0 ,2 0 0 ,2 8 ,7 7 ,0 В Kontrola Control 4 ,9 3 ,9 1 ,5 0 0,5 , 0 ,1 4 0 ,1 2 0 ,6 0 0 ,2 4 ,5 6 ,1 Krzemionka S i l i c a 4 ,9 4 ,4 1,6 5 0 ,2 0 ,0 5 0 ,1 2 0 ,2 0 0 ,3 7 ,8 "Lena" "Lena" 5 ,1 3 ,7 0 ,7 0 0 ,2 0 ,1 2 0 ,1 4 0 ,7 0 0 ,3 2 ,7 6 ,1 I ł turoszow ski Turoszów c la y 5 ,0 2 ,0 1 ,0 0 0 ,5 0,0 7 0 ,1 3 0 ,3 0 0 ,2 4 ,3 8 ,7 G le b y p ia sk o w e n aw o żo n e od pad ka mi p rz e m y sł o w y m i 475

476 I. Decłmik WNIOSKI

Uzyskane wyniki badań z zastosowaniem po 75 t/h a odpadów poflo­ tacyjn ych z kopalni miedzi „L en a”, krzemionki po solach glinu oraz iłu turoszowskiego jasnego w dwu doświadczeniach na glebach piaskowych pozw alają na następujące wnioski.

1. Pod względem korzystnego oddziaływania na zwyżkę plonów r o ­ ślin upraw nych badane odpady można uszeregow ać następująco: ,,L en a” — krzem ionka — ił turoszowski.

2. Po zastosowaniu „L en y” i krzemionki jeszcze w trzecim roku utrzym uje się w glebie piaskowej wyższe pH oraz większy udział katio­ nów zasadowych w kompleksie sorpcyjnym .

3. K rzem ionka w pływ a również na zwiększenie powierzchni w łaści-w ej i pojemności sorpcyjnej łaści-w poziomie próchnicznym . P rzy ,,L enie” właściwości te zw iększają się dopiero w poziomach głębszych, co może świadczyć o jej szybszym przem ieszczeniu się w głąb profilu gleby lekkiej.

4. Ił turoszowski w trzecim roku po zastosowaniu już nie pozostawia w glebie piaskowej w yraźniejszych skutków działania.

LITERATURA

[1] D o b r z a ń s k i B., Z e p c h ł a W.: W ykorzystanie odpadów przemysłowych i kopalnianych do podnoszenia urodzajności gleb piaskowych w Polsce. Nowe Roi., 1971.

[2] M i s z t a l M.: Wpływ wybranych odpadów przemysłowych i kopalnianych na właściwości sorpcyjne gleby piaskowej. Ann. UMCS Ser. E, t. 25, 1971. [3] N a w r o c k i St., K ę s i k K .: Wpływ iłowania bentonitami na plonowanie roślin i niektóre właściwości gleby lekkiej. Ann. UMCS Ser. E, t. 24, 1969. [4] S k a w i n a T.: Zastosowanie bentonitów w rekultywacji wyrobisk górnictwa

piasku podsadkowego. Materiały Sympozjum Rekultywacji Terenów Przem y­ słowych. Katowice. 1965.

[5] T r z e c k i St.: Wpływ dodatku materiałów ilastych lub organicznych do utwo­ rów piaszczystych na zdolność zatrzymywania wody. Zesz. probl. Post. Nauk roi., 77 b, 1963.

[6] W ł a s i u k V. R., D a r n i e n k o M. C.: Ispolzowanije bentonitowoj gliny w sielskom chozjajstwie. Bentonitowyje gliny Ukrainy. Sbornik 3, Kijew 1959.

И . Д Е Х Н И К СВОЙСТВА ПЕСЧАНОЙ ПОЧВЫ В ТРЕТЬЕМ ГОДУ ПОСЛЕ ВНЕСЕНИЯ ПРОМЫШ ЛЕННЫХ ОТХОДОВ О т д е л е н и е а г р о ф и з и к и П о л ь с к о й а к а д е м и и н а у к , Л ю б л и н Р е з ю м е В двух опытах испытывались свойства песчаной почвы в третьем году после внесения постфлотационных отходов из ш ахты меди ,.Лена” и Кржеменка по солях алюминия, а также турошовского ила светлой окраски.

Установлено, что в результате внесения 75 т на га каждого из названных отходов в варианте „Лена” и Кржеменка еще в третьем году удерживается высший pH и более высокое участие щелочных катионов в поглощающим комплексе. Отходы „Лена” обогащали поглощающий комплекс песчаных почв на большей глубине профиля, чем отходы Кржеменка; турошовский ил в третьем году не оказывал уже отчетливого воздействия. I. D E C H N IK

SANDY SOIL PRO PERTIES IN THE THIRD YEAR AFTER APPLICATION OF INDUSTRIAL WASTES

D e p a r t m e n t o f A g r o p h y s ic s in L u b lin , P o lis h A c a d e m y o f S c ie n c e s

S u m m a r y

In the two experiments sandy soil properties in the third year after application of post-flotation wastes from the copper mine ’’Lena”, of silica after aluminium salts and of bright-coloured Turoszów clay were investigated.

It has been found thaf after application of 75 t/ha of each of the above wastes, in combination of ’’Lena” with silica higher pH values maintained still in the third year and more basic cations took part in the sorption complex. ’’Lena”, contrary to silica, translocated quicker down into sandy .soil profile depth, while the Turo­ szów clay in the third year after application remained without any distinct effect.

A d r e s W p ł y n ę ł o d o P T G w s t y c z n i u 1971 r .

D r I g n a c y D e c h n i k Z a k ł a d A g r o f i z y k i P A N L u b l i n , K r ó l a L e s z c z y ń s k i e g o 9