R O C Z N IK I G L E BO Z N A W C ZE T. 23, Z. 2, W A R SZ A W A 1972
Doniesienia do referatu V
OLGIERD N O W O SIELSK I, ZDZISŁA W K O CIAŁK O W SK I, B A R B A R A PRA CZ
BADANIA NAD WSKAŹNIKAMI ODŻYWIANIA CYNKIEM KAPUSTY ODMIAN SŁAWA I KAMIENNA GŁOWA
In sty tu t W arzyw n ictw a, S k iern iew ice — dyrektor prof. dr E. C hroboczek K atedra C hem ii R olnej W SR P ozn ań — k iero w n ik prof, dr Z. T uchołka
Poznanie wskaźników odżywiania kapusty cynkiem jest interesujące z różnych względów. W zakresie odżywiania niedostatecznego istnieje potrzeba nawożenia cynkiem, w zakresie odżywiania nadmiernego sto sowanie cynku nawet w postaci fungicydów może być niewskazane, w zakresie odżywiania luksusowego nawożenie cynkiem może w pływ ać na jakość plonu. Cynk nie ulega ługowaniu z gleby, a zatem nawożenie tym składnikiem „na zapas” jest m ożliwe i naw et celowe. Potrzebna jest więc znajomość najwyższych, nieszkodliwych jeszcze, dawek cynku oraz znajomość w pływ u takich dawek na wzrost i plon kapusty, na zawar tość cynku w e wskaźnikowych częściach kapusty oraz na zawartość cynku dostępnego w glebie. Wskazane jest również poznanie wskaźni ków dla odżywiania cynkiem części kapusty.
M A TER IA ŁY I M ETO DY K A
W statycznym doświadczeniu polowym prowadzonym od 1964 r. na glebie bielicowej lekkiej w Skierniewicach [3] dawkowano cynk w po staci siarczanu na tle obfitego nawożenia mineralnego i specjalnie dobra nego nawożenia organicznego. Poziom zerowy utrzymywano w celu po znania dolnych liczb granicznych i objawów głodu cynkowego, w po zostałych czterech poziomach dawki cynku nakładano z roku na rok, zmierzając do plonów „optymalnych” w poziomach pierwszym i drugim oraz do zmniejszania plonów wskutek nadmiaru cynku w dalszych po ziomach (trzecim i czwartym). Po uzyskaniu zniżki plonu kapusty (1966 r.) w jednym z poziomów toksycznych, m ianowicie w czwartym,
2 5 8 O. N ow osielski i in.
wstrzymano dawkowanie cynku, badając wpływ następczy dawki tok sycznej z 1966 r. (rys., tab. 2). Jako nawóz organiczny stosowano co drugi rok (1966 i 1968) torf wysoki zwapnowany w ilości 100 m3 na 1 ha (materiał ubogi w cynk). Wapno w postaci wapniaka mielonego wysiano jesienią pod pług w latach 1965 i 1967, w ilościach po 20 q/ha. Jako tło stosowano również co roku następujące nawożenie mineralne w przeli czeniu na hektar:
W p ływ n aw ożen ia cy n k iem na p lon kapusty, zaw artość cynku w liścia ch i zaw artość cyn k u d ostępnego w g leb ie (w yciąg z 0 ,ln HC1)
— 300 lub 400 kg N w postaci saletry amonowej (50% przed sadze niem, 50% pogłównie),
— 400 kg P 20 5 w postaci superfosfatu pylistego,
— 500 kg K20 w postaci siarczanu potasu, — 100 kg MgO w postaci M gS04 • H 0 2,
— oraz mikronawozy: 50 kg M nS04 • 4H20 , 50 kg C u S04 • 5H20 , 50 kg boraksu, 10 kg Na2M o04 • 2H20 .
Zasobność gleby w podstawowe składniki w okresie wzrostu kapusty (lipiec) (tab. 1) w wyniku takiego nawożenia wyceniano metodą uniw er salną [4].
W 1964 r. zarówno siarczan cynku, jak nawożenie podstawowe m ie szano z glebą wiosną za pomocą kultywatora, w następnych latach naj pierw mieszano siarczan cynku za pomocą kultywatora a następnie w y siewano nawożenie podstawowe, mieszając je orką średnią (25 cm) i
bro-W skaźnik odżywienia kapusty cynkiem 259
T a b e l a 1
Z aso b n o ść g le b y w podstaw ow e s k ł a d n i k i pokarmowe w p o s z c z e g ó ln y c h l a t a c h t r w a n i a d o ś w ia d c z e n ia w edług wyceny m etodą u n iw e rs a ln ą / d l a k o m b in a c ji zero w ej i k o m b in a c ji z n a jw y ż s z ą dawką cynku w danym r o k u /
Rok Dawka ZnSOv 7H20 k g /h a Z a w a rto ść ą k ła d n ik ó w w g l e b i e w l i p c u m g /l N-NO^ p К Mg 1 OfJL 0 70 140 255 40 200 65 120 235 46 1 r\r r 0 24 90 137 22 IrfO'O 1800 26 05 116 16 0 46 111 184 32 2000 44 125 176 34 1968 0 95 140 180 31 9600 145 173 220 47 T a b e l a 2
B a d a n ia nad c z ę ś c ia m i k a p u s ty wskaźnikowym i d l a o d ż y w ie n ia cynkiem
a / Wpływ n a w o że n ia cynkiem na z a w a rto ś ć b / Wpływ n aw o żen ia cynkiem na z a w a rto ś ć cynku w l i ś c i u zew nętrznym i wewnę- cynku w b l a s z c e i n e rw ie l i ś c i a zew
-trz n y m n ę tr z n e g o Ł ączna dawka ZnS04 .7H 20 z a l a t a 1964-1968 k g /h a Z a w a rto ść Zn w p .s .m . l i ś c i k a p u s ty 7 . V I I I . 1 9 6 8 ,ppm l i ś c i e w ew nętrzne /m ło d e / l i ś c i e z ew n ę trz n e / s t a r s z e / 0 55 62 350 95 135 5400 187 428 12500 370 565 2200 155 317 Ł ączn a dawka ZnSO^. 7H20 z a l a t a 1964-1966 k g /h a Z aw a rto ść Zn w p .s .m . l i ś c i a zew n ę trz n e g o 3 . I X .1 9 6 6 ,ppm głów ny nerw b l a s z k a l i ś c i a 0 36 60 i 250 52 76
1
1 500 88 i 88 900 100 120 2200 200 212 iną. Stosowano poletka wielkości 3 m X 4 m w układzie system atycznym w 4 powtórzeniach.
W roku 1964 kapusta zajmowała 2 powtórzenia. Uprawiano ją po ce
buli, w 1966 r. po ogórkach, w 1967 r. po pomidorach, w 1968 r. po ogórkach. Kapustę wysadzano w końcu czerwca lub na początku lipca w
260 O. Now osielski i in.
na początku listopada. W latach 1964 i 1966 uprawiano odmianę Ka mienna Głowa, w 1967 r. i 1968 r. — odmianę Sława.
Próbki roślinne i glebowe z poszczególnych kombinacji pobierano w okresie intensywnego wzrostu kapusty, najczęściej w dwóch terminach zbliżonych w poszczególnych latach, po dwie równoległe próbki z danej kombinacji. Na próbki roślinne składały się najstarsze, ale nie zasycha jące i nie uszkodzone liście zewnętrzne, w ilości 15-—20 liści na próbkę. Całe liście krojono, suszono (w szklarni) i mielono (w młynku do kawy). W roku 1966 z części liści z terminu wrześniowego wyodrębniano głów ny nerw i blaszkę w celu poznania wartości tych części jako wskaźni ków odżywiania cynkiem (tab. 3b). W 1968 r. w terminie sierpniowym pobrano prócz liści zewnętrznych liście najmłodsze, szczytowe przed wiązaniem główki (tab. За).
Próbki glebowe pobierano laską Egnera (30 ,,ukłuć” składało się na próbkę mieszaną), suszono (35°C) i przechowywano w pudelkach pla stykowych.
W próbkach roślinnych oznaczano cynk całkowity po spaleniu m a teriału roślinnego na mokro (z kwasem siarkowym i wodą utlenioną) i po rozcieńczeniu roztworu do znaku za pomocą 0 ,ln HC1. W próbkach glebowych oznaczano cynk „dostępny” w wyciągu z 0 ,ln HC1 (stosunek gleba : roztwór = 1 : 10, czas wytrząsania 30 min). W uzyskanych roz tworach zarówno glebowych, jak i roślinnych, oznaczano cynk za po mocą spektrofotometru atomowego absorbcyjnego (SP-90 Unicam) przy następujących parametrach: linia spektralna 213 mm, szerokość szcze lin 0,3 mm, prąd lampy katodowej 10 m A, przepływ powietrza 4,5 l/min, zużycie acetylenu 1,5 l/m in (płomień utleniający), zakres pomiaru 0,5 do 5,0 jig, poziom palnika poniżej strumienia światła 1,5 cm.
W Y N IK I
W SK A Ź N IK O W E C ZĘŚCI K A P U S T Y
Zawartość cynku w przeliczeniu na powietrznie suchą masę rośliny ulega pod w pływ em nawożenia cynkiem większym zmianom w liściach zewnętrznych starszych niż w liściach wewnętrznych młodszych (tab. la). Chociaż cynk zaliczany jest do składników nie reutylizowanych [2, 5] i objawy głodu cynkowego występują najpierw na młodszych częściach rośliny, to jednak starsze liście są lepszym wskaźnikiem. Pod tym w zglę dem główny nerw i blaszka liścia zewnętrznego mają podobną wartość (tab. Ib).
T a b e l a 3 Wpływ naw ożenia cynkiem na p lo n kap usty oraz na zaw artość cynku w l i ś c i a c h zew nętrznych i w g le b ie
1964 /Kam . Głowa/ 1966 /Kam. G łow a/ 1967 / S ł a w a / 1968 /S ł a w a /
p lo n główek q / h a z aw a rto ść Zn,ppm z a w a rto ść Zn,ppm p lo n głów ek q / h a zaw ar t o ś ć Zn,ppm p lo n głów ek q /h a z a w a rto ś ć Zn ppm e 0) •rł Лrt g le b a owC\J 5 > l i ś c i e g le b a o pP CsCs w $ l i ś c i e g le b a
i
0 cd ■aф •N 1 cl rt •n O ?►> W o Рч o<\j w Cs it 0 •a ts) cd 1 'Ö o g ó ln y h a n d lo w y sp ęk a n e i c h o re X ■o ■w •H »—1 > IA rH W CN 0 * 3 ^ 4 rt to UD XI СГ» >4 a) H bO 34 id rt -P rt trt a rt N N O OJ* f*H p~i a »—i •o ьо o Ф Je •o rM ЬС a o Ha и H i-i > 00 M H KN 8.V II I и M Ы > H K\ • vO <t<T> O rH (SJ ^ Д rt cd «и .M Ш 5; rt M rt -p x> rt rt ^ 0 rt od* M o g ó ln y h a n d lo w y sp ęk a n e i c h o re li ś ć 1 2 .V I I . gl e b a 1 2 .V II . ^ <j\ 0 rH !cd rH ч м ш 1cd -p * X -d cdr-H ci cd N N 0«ö* гЧ o g ó ln y h a n d lo w y sp ęk a n e i c h o re H H > я 7.V II I H M > iA rH 7 .V I I I . 0 0 650 620 30 48 17 12 0 800 52 48 8 8 0 770 756 14 60 8 0 754 661 93 87 62 24 25 1 50 697 530 167 - 22 15 250 /150/ 890 116 64 15 12 300 / 5 0 / 730 686 44 65 20 350 / 5 0 / 766 660 166 220 135 58 58 2 100 690 565 125 72 24 15 500/300/ 960 240 88 24 20 600/100/ 680 620 60 195 32 5400 /4 8 0 0 / 296 296 0 600 428 260 205 900 2900 12500 565 500425 3 150 703 648 55 40 18 / 6 0 0 / 760 310 110 45 45 /2000/ 640 596 44 772122 /9600/ 240 223 17 710 4 200 520 458 62 88 50 24 2200 / 1 8 0 0 / 600 500 206 40 100 2200 /0/ 598 590 8 637 92 2200 /0/ 600 592 0 480 317 78 79262 O. N ow osielski i in.
D A W K O W A N IE C Y N K U A P L O N I W A R TO ŚC I K R Y T Y C Z N E
N i e d o b ó r c y n k u . We wszystkich latach plony kapusty obu od mian w kombinacji nie nawożonej cynkiem były wysokie i w ynosiły
600— 800 q/ha (tab. 2 i rys.), zatem gleba nie należy do bnrdzo ubogich
w cynk. Nie obserwowano objawów niedoboru cynku. Mimo to w latach 1964— 1966 nawożenie cynkiem spowodowało nieduży, ale udowodniony wzrost plonu. Wówczas w kombinacji kontrolnej zawartość cynku w liś ciach zewnętrznych kapusty w okresie przed zawiązywaniem główek wTynosiła ok. 50 ppm, zawartość zaś cynku dostępnego w glebie — ok.
10 mg w 1 litrze ( 8 ppm). W latach 1967—>1969 nawożenie cynkiem nie
powodowało zwiększenia plonu, ale też nie pogłębił się niedobór cynku w kombinacji kontrolnej (a naw et zawartość cynku w glebie i roślinie w tej kombinacji była wyższa w 1968 r. niż w latach poprzednich, przy puszczalnie pod wpływ em cynku wprowadzonego z nawozami organicz nym i i podstawowymi).
W św ietle tych wyników można sądzić, że dolna zawartość krytyczna cynku w powietrznie suchej m asie zewnętrznych liści kapusty obu od mian w okresie przed zawiązywaniem główek wynosiła ok. 50 ppm, a odpowiadająca jej dolna zawartość graniczna cynku dostępnego w gle
bie — ok. 1 0 mg na litr ( 8 ppm).
N a d m i e r n e o d ż y w i a n i e c y n k i e m . Wyraźne objawy nad miaru cynku obserwowano dopiero przy bardzo dużych dawkach siar czanu cynku: przy łącznej dawce 2200 kg na ha w 1966 r. (następczy ujemny w pływ tej dawki na wzrost i plon utrzym ywał się w latach 1967 i 1968), 2800 kg na ha w 1967 r. oraz 5400 i 12 500 kg na ha w 1968 r. (tab. 3, rys.). Objawy te to w przypadku obu odmian: zahamowanie wzrostu, skarłowacenie roślin i w wyniku — mniejszy średni ciężar główki (tab. 4), bielenie i marszczenie się młodszych liści oraz zwijanie się do środka i żółknięcie starszych liści. Rozsada źle się przyjmowała i duża jej część wypadła przy najwyższych dawkach zastosowanych
wT 1968 r. (łącznie dawki wynosiły: 5400 i 12 500 kg Z n S 04 • 7H20 na
1 ha).
Zmniejszenie plonu kapusty pod w pływ em nawożenia cynkiem uzy skano w łaściw ie w e wszystkich 4 latach. Już bowiem w roku 1964 na
dawce 200 kg Z n S 04 • 7H20 na 1 ha. zastosowanej wiosną pod kulty-
wator, plon zmalał, przypuszczalnie wskutek niedostatecznego w ym iesza nia nawozu cynkowego z glebą. Zawartość cynku dostępnego w glebie zaraz po zastosowaniu nawozu wzrosła do 500 ppm, a więc do poziomu, który w następnych latach okazywał się szkodliwy (tab. 5). W następ nych latach przy stosowaniu siarczanu cynku pod pług dawki tego rzędu były za małe, aby zmniejszyć plon i dopiero łączne dawki rzędu
P o z y c ja n a w o ż e n ia c y n k ie m 1964 1966 1967 1968 o cd cs. 3 V -Ö O « CS3 li c z b a p rz y ję ty c h ro ś li n na 3 5 w y sa d z o n y c h szt u k z p o le tk a ś re d n i c ię ż a r g łó w e k ś re d n i p lo n z p o le tk a if O d Я 00 V. Ы -P ho crt * TO i—1 « X lA 5 (U VÛ U) N O' -d <4 d Cc\j 4 Й p Ù) :J Cs ON O . rH cr • rM li c z b a p rz y ję ty c h r o ś li n na 28 w y sa d z o n y c h sztu k z p o le tk a śr e d n i c ię ż a r g łó w k i ś re d n i p lo n z p o le tk a o d % d K'ai rH „ aJ M X,Ï H Ф CN aJ tsi orH rt 4 с re \Ъ fi N O' о «н со* • Г*Ч i li c z b a p rz y ję ty c h r o ś li n na 35 w y sa d z o n y c h sztu k z p o le tk a ś re d n i c ię ż a r g łó w e k ś re d n i p lo n z p o le tk a M d Ja s s ъ ■s s s ■s s -, O 1 S ^ 3 fi C4- O' O <-H d* • «4 lic z b a p rz y ję ty c h r o ś li n na 35 w y sa d z o n y c h sztu k z p o le tk a ś re d n i c ię ż a r g łó w e k śr e d n i J p lo n ] z p o le tk a kg kg kg 0 0 34 2 ,3 7 8 ,7 0 27 3 .4 9 6 ,0 0 35 2 ,7 9 2 ,5 0 34 2 ,6 9 0 ,5 1 50 35 2 ,4 8 3 ,5 250 27 3 .8 107,0 300 32 2 ,7 8 7 ,0 350 34 2 ,7 92,0 2 100 34 2 ,5 8 3 ,3 500 23 4,1 116,0 600 32 2 ,6 8 2 ,2 5400 2.1 1 ,7 3 5 ,5 3 150 35 2,4 84,4 900 25 3 ,7 8 8 ,5 2900 34 2 ,2 7 6 ,7 12500 13 2 ,2 2 8 ,7 4 200 3^ 1 ,8 62.4 2200 24 3 ,0 7 2 ,0 i 2200 i 32 2 ,2 7 1 ,7 2200 32 2,2 72,0
Wpływ naw ożenia cynkiem na l i c z b ę p r z y ję ty c h r o ś l i n , na ś r e d n i c ię ż a r głów ki oraz na ś r e d n i p lo n kap u sty z p o le tk a
T a b e l a 5 Wpływ n aw o żen ia cynkiem na z aw a rto ść cynku d o s tę p n e g o w g l e b i e ozn aczo n y m etodą Weara-Sommera i w y lic z o n y t e o r e t y c z n i e
w y rażony w m g /l p rz y c i ę ż a r z e o b ję to ścio w y m g le b y 1 ,2 P o z y c ja n a w o ż e n ia c y n k ie m 1964 1966 1S67 ść Zn b ie 1 1968 da w ka Z n ,k g /h a z aw a rto ść Zn w g le b i e m g /l da w ka Z n , k g /h a z aw a rto ść Zn w g l e b i e m g /l da w ka Z n ,k g /h a zaw a rto w g le mg/ «6 Xi M Ö tśj o5 i ■d z a w a rto ś ć Zn w g le b i e m g /l s tw ie r d z o n a w yciąg z O, l n HC1 w y li c z o n a te o r e ty c z n ie dla te rm in u 1 5 .V s tw ie r d z o n a w yciąg z 0 , l n HC1 w y li c z o n a te o r e ty c z n ie d la te rm in u 8 .V II I s tv /i e rd z o n a w y c ią g z 0 ,l n H C 1 1 2 .V II w y li c z o n a te o r e ty c z n ie d la te rm in u 1 2 .V II s tw ie r d z o n a w y ciąg z 0 , l n HC1 w y li c z o n a te o r e ty c z n ie d la te rm in u 1 5 .V II
15.V 7oX 8. V III 3 1 .V I I I 1 5 .V II 7 . V III
0 0 20 14 20 0 10 10 10 0 10 10 0 29 30 29
1 1 1 ,4 26 18 24 5 7 ,0 18 14 33 68,2 24 38 7 9 ,8 70 70 61
2 22,8 29 18 28 1 1 4 ,0 29 24 56 1 3 6 ,4 38 65 1227,0 312 246 517
3 3 4 ,2 48 22 33 2 0 4 ,5 54 54 91 6 6 0 ,0 162 214 2 8 4 9 ,0 600 510 1165
Wskaźnik odżywienia kapusty cynkiem 265
1 0 0 0 — 2 0 0 0 kg/ha wyraźnie i trwale zmniejszały plon (np. łączna dawka
2200 kg/ha w 1966 r., czwarty poziom nawożenia). Trzeba było olbrzy mich dawek 5400 i 12 500 kg na ha, by zm niejszyć plon o przeszło po łowę w stosunku do optymalnego. Dawki tego rzędu spowodowały m niej
szy średni ciężar główek w stosunku do poziomu optymalnego (o 1 , 1 kg
w 1966 г., o 0,5 kg w 1967 r. i 1968 r. na czwartym poziomie nawożenia, 0 0,5 kg w 1967 r. na poziomie trzecim i o 1,0 kg i 0,5 kg w 1968 r. na poziomach trzecim i czwartym).
Przy najwyższych zastosowanych dawkach zniżka plonu wynika bar dziej z wypadania rozsady niż z gorszego wyrastania główek (tab. 4). Nawożenie cynkiem nie wpłynęło na udział roślin popękanych, cho rych czy na udział plonu handlowego w plonie ogólnym.
Pod w pływ em nawożenia cynkiem wzrasta zawartość cynku w li ściach kapusty i zawartość cynku dostępnego w glebie. Zawartość cynku w zewnętrznych liściach kapusty (w okresie przed zawiązywaniem głó wek) powyżej której plon zaczyna maleć w ynosi ok. 300 ppm w prze liczeniu na powietrznie suchą masę (tab. 3, rys.); zawartość cynku do stępnego w glebie wynosiła wówczas ok. 40 ppm (ok. 50 mg Zn w 1 li trze gleby), a potrzebne do tego dawki (przy wym ieszaniu nawozu cyn kowego z glebą za pomocą orki średniej do 25 cm) są rzędu 1000—2000
kg Z n S 04 • 7H20 na 1 ha. Przy większych zawartościach cynku dostęp
nego w glebie (ok. 1 0 0 mg w 1 litrze) plon kapusty malał o 25— 30%
w stosunku do optymalnego (czwarty poziom w 1966, 1967 i 1968 r. 1 trzeci poziom w 1967 r.); przy zawartościach cynku dostępnego w’ w y sokości 200 do 500 ppm plon kapusty zmalał o przeszło 50% w stosunku do optymalnego (poziom drugi i trzeci w 1968 r.). Przy zawartościach
cynku dostępnego w glebie rzędu 1 0 0 ppm zawartość cynku w zew
nętrznych liściach kapusty w okresie przed zawiązywaniem główek do chodziła do ok. 500 ppm (poziom czwarty w 1966, 1967, 1968 r., poziom trzeci w 1967 r.) i przy znacznie większych zawartościach cynku dostęp nego w glebie, rzędu 200— 500 ppm, wzrastała stosunkowo niew iele, bo do 600— 700 ppm (poziom drugi i trzeci w 1968 r. i poziom trzeci w 1967 r.). W miarę wzrostu kapusty malała z reguły zawartość cynku w jej zewnętrznych liściach (rys., tab. 3). Nie obserwowano różnicy w sposobie reagowania obu odmian.
SO R PCJA C Y N K U NAW OZOW EGO W GLEBIE
Stwierdzane zawartości cynku dostępnego (wyciąg z 0 ,ln HC1) są przeciętnie o połowę niższe od zawartości teoretycznych, wyliczonych przy założeniu, że cynk był mieszany z 25-centymetrową warstwą gleby
266 O. N ow osielski i in.
i że wówczas dawka 20 kg Zn na 1 ha wzbogaca glebę o 8 mg Zn na
1 litr (tab. 5). Zatem ok. połowy dodanego do gleby cynku ulega takiej sorpcji, że nie przechodzi do wyciągu z 0 ,ln HC1. W miarę upływ u czasu udział zasorbowanego w ten sposób cynku wzrasta (porównanie terminu wcześniejszego i późniejszego w danym roku oraz lat 1966, 1967, 1968
w poziomie czwartym) (tab. 3, 5 oraz rys. 1). Na przykład w poziomie
czwartym zawartość cynku dostępnego malała szybciej niż wynikałoby
to z przypuszczalnego wyczerpania przez plony [1, 3], bo ze 130 mg na
litr w 1966 r. do 95 mg na litr w 1968 r.
W N IO SK I
1. Zewnętrzne liście są lepszym wskaźnikiem odżywienia kapusty
cynkiem niż liście wewnętrzne młodsze.
2. Dolna krytyczna zawartość cynku w powietrznie suchej masie
zewnętrznych liści kapusty w okresie przed zawiązywaniem główek, wskazująca na niedostateczne odżyw ienie kapusty cynkiem, wynosi ok. 50 ppm; zawartość górna wskazująca na nadmierne odżywienie cynkiem, powodujące zmniejszenie plonu, wynosi ok. 300 ppm. Graniczna zawar
tość cynku w badanej glebie wynosi odpowiednio: dolna ok. 8 ppm,
górna ok. 40 ppm.
3. Do spowodowania nadmiernego odżywienia kapusty cynkiem
zmniejszającego plon o 25% potrzebne są dawki rzędu 1000— 2000 kg
Z n S 04 * 7H20 na 1 ha pod pług przy orce do 25 cm; do zmniejszenia
plonu o przeszło 50% potrzebne są dawki rzędu 6—12 tys. kg
Z n S 04 • 7H20 na 1 ha.
4. Przy mniejszych nadmiernych dawkach siarczanu cynku (1— 2 tys.
kg na 1 ha) zm niejszenie plonu wynika z gorszego wyrastania główek,
przy większych nadmiernych dawkach ważniejszą przyczyną zmniejsza nia się plonu staje się wypadanie lub nieprzyjm owanie się rozsady.
5. Objawami nadmiaru cynku był w olniejszy wzrost i w wyniku tego m niejszy średni ciężar główki oraz wypadanie roślin przy większych nadmiernych dawkach, bielenie, marszczenie się młodszych liści i żółk nięcie oraz zwijanie się do środka starszych liści. Nadmierne nawożenie cynkiem nie wpłynęło na udział główek popękanych lub porażonych chorobami.
6. Około połowy dodanego w danym roku cynku uległo w glebie
sorpcji, nie przechodząc do wyciągu z ОДп HC1; ilość sorbowanego w ten sposób cynku wzrasta w miarę upływu czasu.
Wskaźnik odżywienia kapusty cynkiem 267
L IT ER A TU R A
[1] B r o w n L., K r a n t z B. A., M a r t i n P. E.: The residual e ffe c t of zinc applied to soil. S S S A Proc., 28, 1964, s. 236—238.
[2] H a w f L. R., S c h m i d t W. E.: U p tak e and tran slocation of zinc b y in ta ct plants. P la n t a. Soil, 27, 1967, s. 249— 260.
[3] N o w o s i e l s k i О., B e r e ś n i e w i c z A., J a s z c z o ł t E . i in.: T he in flu en ce of in creasin g n u trition (including toxic) w ith nitrogen and other n u trien s on the tom ato (F ireball) and cucum ber (W isconsin M SR and M onastyrski) y ield s and tim e of h a rv est m atu rity. A cta H orticu ltu rae, 1969 (w druku).
[4] N o w o s i e l s k i О., B e r e ś n i e w i c z A., J a s z c z o ł t E., M i j a s o w a M., N o w o s i e l s k a В., S m o t e r J., S t u p n i c k a H., S z w o n e k E.. T r ę b - s k i L.: M etodyka an alizy g leb i ziem ogrodniczych, su b stratów torfow ych oraz k om p ostów śm iecio w y ch w celach d iagn ostyczn ych . M ateriały p o w ielo n e przez Z akład N aw ożen ia In sty tu tu W arzyw n ictw a, S k ie r n ie w ic e 1967— 1969.
[5] R o s e 11 R. A., U l r i c h A.: C ritical zinc con cen tration s and lea f m in erals o f sugar b eet plants. S o il Sei., 97, 1964, s. 152— 167.
[6] S c h a r r e r K., H o f n e r W.: Izotopen versu ch e über die A u fn ah m e von Zink durch die P fla n ze. Z. P fl. Ern. D üng. B odenk., 81, 1958, s. 213— 224.
[7] W e a r J. I , S o m m e r A. L.: A cid ex tra cta b le zinc of soils... S SSA Proc. 12, 1947, s. 143— 144.
D o c . dr O lg ie r d N o w o s ie ls k i
Z a k ła d N a .w o ż e n ia I n s t y tu t u W a r z y w n ic t w a S k ie r n ie w ic e
