Wiktor Hahn
"Liryczna twórczość poetów. Szkic
psychologiczny", Julian Ochorowicz,
Warszawa 1914 : [recenzja]
Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce
literatury polskiej 13/1/4, 422-423
w nikliwa, ciągle narastająca, a m im o to św iadom a, głęboka, u w zglę dniająca fakty indyw idualne i sp ołeczn e. Skala odczuw ań estety czn y ch autora je s t bardzo w ielka, kultura artystyczna subtelna, sm ak w yro b ion y n iep o sp o licie; n ie zajm uje się on szczytam i, nie sięga też zbyt n isk o : w w yborze tem atów i w traktow aniu rzeczy jest um iarkow any, jakkolwiek zu p ełn ie stan ow czy i bazw zględny. Z każdej karty przebija się przysw ojenie i przetraw ienie kultury francuskiej. Najsłabiej w ypadły studya opracow ujące tem aty, które autor przysądziłby h isto ry i literatury. Znaczną w artość posiadają teoretyczne w y w o d y o w y m o w ie
(Z psycho
logii i dziejów wymowy
) i o ironii{Profil ironisly).
Jako całość spełnia książka p. Z aleskiego zadanie w yzn aczon e przezeń krytyce literackiej (realizow anie coraz w y ższeg o typu czytelnika) d oskonale. Nie jest bez w artości i dla historyków literatury: tchnąc b o w iem św ieżo ścią przeżyć, śm ia ło ścią i szczerością sądów , w prow adza do atm osfery d zisiejszych stu d y ó w literackich przeładow anych n ie jednokrotnie (za przykładem N iem ców )
mikrologią,
w iew ożyw czy, p o budzający.L w ów .
Franciszek Jaroszyński.
4 2 2 R ecenzye i s p ra w o z d a n ia .
Ochorowicz Julian. Liryczna twórczość poetów. Szkic psycho
logiczny. (Wydanie nowe, poprawione). (Biblioteka dzieł w ybo
rowych nr. 843). W arszawa, druk. L. Bogusławskiego, (1914),
8-vo mn., str. 154.
J e stto przedruk rozprawy, ogłoszon ej w r. 1 8 7 7 p. t. :
O twór
czości poetyckiej ze stanowiska psychologii
(w e L w ow ie); a u to r w prow adził jednak w błąd czytelnika, zm ien iw szy tytuł rozprawy, gd yż sto su n k o w o o lirycznej tw órczości poetów jest w broszurze zaledw o kilka stron, stąd tylko pierw otny tytu ł ma uzasadnienie. W obec tego w cią głym niem al rozdźw ięku pozostaje treść rozprawki z tem atem zap ow ie dzianym w tytule, autor bow iem przew ażną część uw ag p ośw ięca poezyi w o g ó le. M ów i w ięc o w arunkach organizacyi poetyckiej, w rażliw ościzm ysłow ej i estetycznej, w sp ółczu ciu p sychologicznem , m ateryale tw ór czości (o cechach natch n ien ia: m im ow oln ości, u lotn ości, udziale u czu ć, zadow oleniu, udziale skojarzeń bezw ied n ych ), o w praw ie i rozw adze w poezyi. Z asadniczych zaś k w estyi złączonych z poezyą liryczną pra w ie zupełnie nie porusza. Nie jest też now e w ydanie popraw ione isto tn ie, autor b o w iem zatrzym uje niem al w całości g łó w n y zrąb sw oich w y w o dów , w yp ow ied zian ych w r. 1 8 7 7 , przy czem zupełnie nie zapoznał się z n ajn ow szem i pracam i z zakresu poetyki: poza r. 1 8 7 7 nie u w zględnia ża d n y ch n ow szych dzieł, tem sam em pozostaje w tyle po za w ynikam i ostatn ich badań. Brak w książeczce też ścisłeg o i przem yślanego układu tak, że treść przedstaw ia się chaotycznie zw łaszcza, że autor o tych sam ych rzeczach rozpraw ia w rozm aitych m iejscach, definicyi zaś ścisły ch n ie podaje.
R ecenzye i sp raw o zd an ia. 4 2 3
Rozprawa m ogła m ieć jakąś w artość w r. 1 8 7 7 , dziś jest jednak bez znaczenia w obec przestarzałej m etody autora, s t ą d .te ż przedruk jej był zupełnie zbyteczny. Rażą ponadto w rozprawie takie zwroty, jak dawni estetycy, przy czem nie w iedzieć, kogo ma autor na m yśli, lub frazesy w rodzaju o „panach p o eta ch “ (s. 2 3 ), „burm istrzow aniu fan- tazyi w św iecie zjaw isk “ (s. 6 6 ).
Na końcu książki przedrukował autor szkic psychologiczny :
