Józef Wiesław Rosłon
"Wörterbuch zum Neuen Testament",
Xavier Leon-Dufour, München 1977 :
[recenzja]
Collectanea Theologica 49/4, 212-213
2 1 2 R E C E N Z J E
Zeszyt zawiera 30 dobranych tem atycznie rysunków, o różnym stopniu trudności tak w treści, jak i w form ie, z których każdy poprzedzony jest zw ięzłą inform acją rzeczowo-dydaktyczną, Rysunek-karykatura ma coś w y w ołać, spowodować. Jego bronią jest ośm ieszanie przywar ludzkich. N iniejszy zbiór rysunków poddaje krytycznej ocenie ludzkie słabości, niepew ną jutra sytuację człowieka, jego stosunek do bliźniego, do dóbr tego św iata, klasow ość społeczeństw a, itp. W znacznej mierze sprowadza się w treści do spraw bytu ziem skiego i egzystencji człowieka. Pozornie w ydaje się m ały w kład tem atyki specyficznie teologicznej czy religijnej w poszczególnych obrazach. W ypływa on jednak dzięki gruntownej analizie treści, kiedy w ym ow a rysunku uw idacz nia się w perspektyw ie życia chrześcijańskiego.
A by tę analizę przeprowadzić, autor podręcznika zaleca trójfazowość w rozbiorze i asocjacji każdego rysunku: uchw ycenie treści, krytycznych ele m entów rysunku, powiązanie go z życiem oraz skierow anie ku sobie samemu. Zatem faza pierwsza sprowadza się do opisu rysunku-karykatury z uwzględ nieniem tych doświadczeń, dla których obraz m ógłby stać się ich odbiciem; fazę dragą stanow i głębsza analiza uwzględniająca głów ną m yśl, tezę samego tw órcy oraz trzecia, będąca przeniesieniem odczytanej m yśli na w łasne podwórko dotychczasow ych doświadczeń rozważającego.
H. K. B e r g zdaje sobie sprawę, iż na interpretację rysunku-karykatury w p ływ m ają warunki oraz ogólna, dotychczasowa sytuacja życiowa ogląda jącego. Również i te, subiektyw ne czynniki trzeba rozpatrzyć w św ietle głów nej m yśli obrazu. Sens w ielu karykatur może w yw ołać kontrowersyjną dy skusję, a także dojść do zupełnie innych w yjaśnień. Ta poliw alencja inter pretacji rysunku ma ścisły zw iązek z treścią haseł, którym odpowiadają zresztą poszczególne obrazy. Niem niej pozostaje fakt, że karykatura dem as kuje przez ośm ieszenie, ale posiada rów nież silną w ew nętrznie dynam ikę u topijno-afirm atyw ną. Nie tylko atakuje teraźniejszość, lecz i uprzedza przyszłość, którą oglądający i rozważający są w stanie zm ienić. W łaśnie ten aspekt — szukanie pozytywnych cech rzeczyw istości w satyrycznym obrazie — m oże katecheta wykorzystać na lekcji religii.
T em aty rysunków uporządkowane są alfabetycznie i odpowiadają w ielu hasłom , stąd m ożliw ość wielostronnego w ykorzystania m ateriału. Cenną pomo cą są propozycje planów lekcyjnych w raz ze szczegółowym i wskazów kam i m etodyczno-dydaktycznym i. Na końcu tomu znajduje się 21 ćwiczeń pomoc niczych, sprzyjających pogłębieniu przerobionej jednostki lekcyjnej dzięki testom , na które składają się pytania, opowiadania, w ykresy i dodatkowe rysunki. Testy te stanow ią uzupełniającą inform ację dla interpretacji trudniej szych rysunków.
Elżbieta Rakow ska, Lublin
X avier LEON-DUFOUR, Wörterbuch zu m Neuen T estam en t, München 1977, K ösel-V erlag, s. 470.
Jest to przekład niem iecki oryginału francuskiego pt. Dictionnaire du
Nouveau Testament, Paris 1975, Ed. du Seuil, dokonany przez Eleonorę
B e с к i Eugeniusza S i t a r z a . Słow nik składa się z dwóch części: w prowa dzenie w środowisko N ow ego Testamentu oraz w łaściw y słownik. Wprowa dzenie obejm uje 76 stron, na których w sposób jasny i zw ięzły zmieszczono w iadom ości z historii Nowego Testam entu, geografii fizycznej, etnicznej, gospodarczej i politycznej oraz realia i instytucje biblijne z dziedziny kultu ralnej, polityczno-prawnej, gospodarczo-przem ysłowej, z życia rodzinnego, kulturalnego i religijnego (wierzenia, kierunki religijne, kult, obyczaje), a w reszcie podstaw ow e wiadom ości o księgach Nowego Testam entu. Wiado m ości te przydatne są z pew nością nie tylko dla teologów , ale i dla w szyst kich, którzy sam odzielnie szukają głębszego zrozumienia Nowego Przymierza.
R E C E N Z J E
213
Część słow nikow a zawiera krótkie objaśnienia haseł zasadniczo w kilku lub kilkunastu wierszach, przy czym hasło posiada w yjaśnienie etym ologiczne term inu greckiego lub hebrajskiego, przytoczonych w m ożliwie dokładnej transkrypcji naukowej fonetycznej (nie w pisow ni niem ieckiej!). Odsyłacze do odpowiednich m iejsc w księgach biblijnych zebrane zostały po tekście hasła przed odsyłaczam i do haseł paralelnych. Bibliografii nie podano, uważając, że jest to elem ent nader zm ienny i w ym agający częstej wym iany. Jak podano zresztą na obwolucie, z 5500 greckich słów zachodzących w No w ym Testam encie, objaśniono około 1000 w yrażeń w ym agających w yjaśnienia na tle historycznym , geograficznym , archeologicznym, literackim czy teolo gicznym. W ielką pomocą dla czytelnika są tablice i m apy (cztery, umieszczo ne na końcu książki). Tablice ilustrują spraw y chronologiczne, powiązania historyczne, system y miar, wag, liczenia czasu itp., są skonstruowane bardzo pom ysłowo, tak że pozwalają ukazać w iele rzeczy plastycznie, a jednocześnie jasno i zrozum iale, np, starożytne system y Uczenia czasu, podział dnia i nocy, układ ksiąg w kanonie hebrajskim, greckim i łacińskim i ich w zajem ne stosunki pozycyjne. Po om ówieniu haseł dołączono słow niczek grecko-nie- m iecki w yrazów objaśnionych w słow niku do Nowego Testamentu.
W języku polskim posiadam y, dzięki staraniu ks. Kazim ierza R o m a n i u k a , przekład Vocabulaire de théologie biblique, z wyd. 2 (Paris 1970) pt.
Sło wnik teologii biblijnej. Dobrze b yłoby postarać się również o udostępnie
nie polskim teologom , a także szerszym kręgom osób zainteresow anych Pism em św., zw łaszcza Now ym Testam entem , podobnej pomocy. Nie m usi to być przecież zaraz oryginalne dzieło, niech to będzie przekład polski Dictionnaire
du Nouveau Testam en t pod red. X avier L é o n -D u f o u r a, jak to zrobili
N iem cy, chociaż stać ich na oryginalne dzieło tego rodzaju. Oczywiście zna jący język niem iecki będą z zadow oleniem korzystać z owego W örterbuch
zum. Neuen Testament.
o. Józef W iesław Rosłon OFMConv., W arszawa
M ichael WINKELMANN, Biblische Wunder. Kritik. Chance. Deutung,
München 1977, V erlag J. Pfeiffer, s. 178.
Autor, człow iek św iecki, który zasadniczo ma w ykształcenie handlowe, a z zawodu jest kupcem przem ysłow ym zatrudnionym w fabryce maszyn w Hagen, ale mimo młodego w ieku (liczy 28 lat) studiow ał też katolicką teologię w Ratyzbonie, Marburgu i Tyfoindzie, przedstaw ił zagadnienie cudów w Biblii w oparciu o w yniki współczesnej krytycznej egzegezy biblijnej i nauk przyrodniczych, starając się odpowiedzieć sobie i współczesnem u krytycznie nastaw ionem u człow iekow i w ierzącem u, katolikow i, czy można dziś w ierzyć w cuda opisane w Piśm ie św. i jak należy je w yjaśniać, jaki one mają sens w ram ach objawionego Słow a Bożego. Czy wiedza w spółczesnego czło w ieka musi być w sprzeczności z jego wiarą, czy też dadzą się ze sobą pogodzić? W i n k e l m a n n chce spraw ę staw iać jasno, bez niedom ówień i znaleźć jasne, rzetelne odpowiedzi na pytania: czy cuda się zdarzały? czy Jezus działał cuda? czy cuda są przedmiotem wiary? Daje zestaw cudownych w ydarzeń ze Starego i Nowego Testamentu, następnie w pięciu rozdziałach książki kolejno wprowadza w historię zagadnienia: od prób zdefiniowania cudu przez w spółczesnych teologów i trudności, powstających od początków chrześcijaństwa poprzez etapy historyczne dyskusji: A u g u s t y n , T o m a s z z A k w i n u , L u t e r , S p i n o z a , R e i m a r u s , Carl-Friedrich B a h r d t , David Friedrich S t r a u s s i oficjalne stanowisko od Syllabusa P i u s a IX do Soboru W atykańskiego II. W najnowszej dyskusji autor popiera stano w isko Hansa K ü n g a . W drugim rozdziale chce w yśledzić, jak rozumiano cuda w czasach starożytnych, gdy p ow staw ały księgi natchnione, w oryginal nym ich środowisku polityczno-kulturalno-religijnym . Pisze tu o różnych
