UBEZPIECZENIE
EMERYTALNE
CZYM JEST EMERYTURA?
Art. 67 ust. 1. Konstytucji RP:
Obywatel ma prawo do
zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po
osiągnięciu wieku emerytalnego.
Zakres i formy zabezpieczenia
społecznego określa ustawa.
CZYM JEST EMERYTURA?
Emerytura to świadczenie finansowe,
którego celem jest zapewnienie środków pieniężnych osobom niezdolnym do pracy ze względu na wiek. Oznacza to, że
emerytura przeznaczona jest dla tych,
którzy utracili możliwość podjęcia pracy zarobkowej oraz nie dysponują innymi źródłami dochodu gwarantującymi
utrzymania się.
RODZAJE SYSTEMÓW EMERYTALNYCH
Stara emerytura – dotyczy osób
urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które osiągnęły wiek emerytalny i mają
udokumentowany wymagany okres
zatrudnienia. Przy wyliczeniu dla tych osób emerytury brane są pod uwagę długości okresów składkowych,
nieskładkowych oraz podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenie emerytalne.
RODZAJE SYSTEMÓW EMERYTALNYCH
Nowa emerytura – dotyczy osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r. Tutaj staż pracy jest
nieistotny. To, w jakiej wysokości otrzymamy emeryturę, zależy od wysokości środków
zebranych na indywidualnym koncie emerytalnym w ZUS. Zarówno okresy
składkowe na ubezpieczenie emerytalne, jak i
nieskładkowe są uwzględniane przy wyliczeniu
kapitału początkowego. Kapitał ten określa, jaką
sumę zgromadził dany ubezpieczony w starym
systemie emerytalnym, czyli przed 1 stycznia
1999r.
WIEK EMERYTALNY
W przypadku emerytury ustalanej na starych zasadach, czyli dla osób urodzonych przed
dniem 1 stycznia 1949 r., nabywa się prawo do świadczenia, jeżeli:
osiągnęły one wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w
przypadku mężczyzn, mają one okres składkowy
i nieskładkowy wynoszący łącznie 20 lat
dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.
WIEK EMERYTALNY
Inaczej wygląda to dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku. Tutaj wiek emerytalny zależy od daty urodzenia i do roku 2040
będzie równy dla kobiet i mężczyzn. Od
początku 2013 roku jest on podnoszony co 4 miesiące i 1 miesiąc. Poziom 67 lat dla
mężczyzn zostanie osiągnięty w 2020 roku, a
dla kobiet w 2040 roku – to oznacza, że do
67. roku życia będą pracować kobiety mające
dzisiaj 40 lat i młodsze.
OBOWIĄZEK UBEZPIECZENIA
Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu podlegają między innymi:
- pracownikami z wyłączeniem prokuratorów, - osobami wykonującymi pracę nakładczą,
- członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
- osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi,
- posłami i senatorami pobierającymi uposażenie oraz posłami do Parlamentu Europejskiego
- osobami pobierającymi stypendium sportowe,
Dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym mogą być objęte osoby, które nie spełniają warunków do objęcia tym
ubezpieczeniem obowiązkowo.
DODATKI DO EMERYTUR
- pielęgnacyjny – przysługuje osobie, która została uznana za całkowicie
niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji albo osobie, która ukończyła 75 rok życia. Dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobie, która przebywa w domu opieki społecznej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym,
- kombatancki – w wysokości dodatku pielęgnacyjnego,
- za tajne nauczanie – w wysokości dodatku pielęgnacyjnego,
- dla sieroty zupełnej – przysługuje osobie pobierającej rentę rodzinną, - dla byłych żołnierzy zastępczej służby wojskowej – dodatek ten przysługuje na podstawie ustawy z dnia 2 września 1994 r. o dodatku i uprawnieniach przysługującym żołnierzom zastępczej służby wojskowej
przymusowo zatrudnionych w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu.
- świadczenia pieniężne, które przysługują na podstawie ustawy z dnia 31 maja 1996 r. o świadczeniu pieniężnym dla osób deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez II Rzeszę i ZSRR.
SKŁADKA NA UBEZPIECZENIE
Na ubezpieczenie emerytalne odprowadzana jest składka w wysokości 19,52 proc. podstawy wymiaru składki. Składka naliczana jest od podstawy nieprzekraczającej w roku kalendarzowym trzydziestokrotności przeciętnego wynagrodzenia.
W momencie, gdy podstawa wymiaru składki osoby
ubezpieczonej przekroczy w danym roku
kalendarzowym wysokość trzydziestokrotności
przeciętnego wynagrodzenia, w kolejnych
miesiącach tego roku nie pobiera się składki z tytułu
ubezpieczenia emerytalnego.
POLSKI SYSTEM EMERYTALNY
Po osiągnięciu odpowiedniego wieku osoby podlegające ubezpieczeniu emerytalnemu mają zebrany kapitał, który zostanie wypłacony w postaci świadczenia
emerytalnego. Zazwyczaj nie jest on zbyt wysoki i
wynosi tylko część tego, co wypracowaliśmy przez całe życie zawodowe.
Aktualnie tylko pierwszy filar jest obowiązkowy dla:
prowadzących działalność gospodarczą,
pracowników etatowych,
osób świadczących usługi na podstawie umowy zlecenia,
osób wykonujących wolny zawód.
POLSKI SYSTEM EMERYTALNY
I filar – Fundusz Ubezpieczeń Społecznych - filar zarządzany jest w całości przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Opiera się na umowie pokoleniowej - emerytury finansowane są ze składek osób obecnie pracujących odprowadzających składki na ubezpieczenie emerytalne.
Oznacza to, że wpłacone do ZUS pieniądze nie są nigdzie inwestowane, a przeznaczane są na wypłaty dla osób aktualnie pobierających
świadczenia. To właśnie na indywidualne konto ZUS trafia większa część składek potrącanych co miesiąc z wynagrodzenia. Wymiar
składki na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52% naszej miesięcznej pensji. I to właśnie od wysokości odprowadzonych do systemu składek zależy kwota naszej przyszłej emerytury wypłacanej z I filaru. Obecnie wysokość składek na indywidualne konto ZUS to 12,20%. Pozostała część w wysokości 7,30% może trafić na subkonto ZUS lub zostać podzielona. W przypadku podziału wygląda to następująco:2,92%
podstawy wymiaru jest odprowadzane przez ZUS do wybranego przez OFE,4,38% podstawy wymiaru jest zapisywane na subkoncie w ZUS.
POLSKI SYSTEM EMERYTALNY
II filar – Otwarty Fundusz Emerytalny, czyli OFE - filarem zarządzają Powszechne Towarzystwa Emerytalne.
Składki z ubezpieczenia emerytalnego na OFE odprowadzane są na zasadzie dobrowolności - jeżeli ubezpieczony nie
zdecyduje się na OFE, składka w wysokości 2,92% trafi na subkonto ZUS. Każdy ubezpieczony samodzielnie może wybrać Towarzystwo Emerytalne, które będzie prowadzić jego Otwarty fundusz emerytalny. Zgromadzony na
indywidualnym koncie w OFE kapitał jest następnie inwestowany w różne instrumenty dostępne na rynku
kapitałowym, dzięki czemu jego wartość zostaje zwiększona.
Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z podatku
dochodowego i podlegają dziedziczeniu.
POLSKI SYSTEM EMERYTALNY
III filar - IKE, IKZE, PPE - mianem III filaru określa się także wszelkie inne dobrowolne formy oszczędzania na przyszłą emeryturę. Ten filar systemu ubezpieczeń społecznych obejmuje:
pracownicze programy emerytalne (PPE),
indywidualne konta emerytalne (IKE),
indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE).
W przypadku I i II filaru wysokość składek na ubezpieczenie emerytalne, odprowadzanych na dane konta jest z góry ustalona. Jeżeli chodzi o wartość wpłat na konto III filaru, nie jest ona w żaden sposób określona i zależy wyłącznie od naszych możliwości finansowych. Każdy z ubezpieczonych ma prawo zdecydować jaką formę oszczędzania wybierze oraz jakiej
instytucji finansowej powierzamy nasze pieniądze. Pieniądze zgromadzone w ostatnim filarze systemu emerytalnego mogą być wypłacone jednorazowo po osiągnięciu przez nas odpowiedniego wieku lub w ratach. Podlegają
również dziedziczeniu przez najbliższych członków rodziny.
PROCEDURA
Decyzje o przyznaniu emerytury wydają organy rentowe właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie.
Postępowanie o przyznanie emerytury rozpoczyna się po złożeniu
wniosku zainteresowanego. Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. zobowiązani są do osobistego złożenia wniosku, osoby urodzone przed tą datą mogą to zrobić za pośrednictwem płatnika składek.
Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. ubiegające się o emeryturę oraz osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., które występują o wcześniejszą emeryturę zobowiązane są do przedstawienia dokumentów o okresach podlegania ubezpieczeniom społecznym i wysokości zarobków.
Dokumenty te są bowiem niezbędne do wyliczenia podstawy wymiar.
Organ rentowy wydaje decyzje w sprawie przyznania emerytury w ciągu 30 dni od momentu wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do przyznania prawa do emerytury.
