Stanisław August Poniatowski – ostatni król Rzeczpospolitej

Stanisław August Poniatowski – ostatni król Rzeczpospolitej

a. 1. Cele lekcji

i. a) Wiadomości Uczeń zna:

 okoliczności elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego,

 genezę Konfederacji barskiej,

 znaczenie i główne ustalenia Konstytucji 3 maja,

 powody upadku Rzeczpospolitej i abdykacji króla.

ii. b) Umiejętności Uczeń potrafi:

 ocenić panowanie Stanisława Augusta Poniatowskiego,

 dostrzec złożoność momentu historycznego i przeanalizować jego poszczególne elementy,

 określić najważniejsze dokonania Rzeczpospolitej w czasach stanisławowskich.

b. 2. Metoda i forma pracy

Jeden z uczniów przedstawia w formie krótkiej wypowiedzi wcześniej przygotowane

informacje na temat panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Uczniowie odpowiadają na pytanie, jakie wydarzenia, jakie fakty kojarzą się im z czasami stanisławowskimi.

Metoda podająca: nauczyciel przedstawia najważniejsze fakty z życia i dokonań ostatniego króla Polski.

Metoda poszukująca: w formie dyskusji, nauczyciel wspólnie z uczniami próbuje

podsumować panowanie Stanisława Augusta i wziąwszy pod uwagę wszystkie argumenty, zastanowić się nad jego oceną.

c. 3. Środki dydaktyczne

Skopiowane fragmenty materiałów źródłowych przedstawiające ocenę panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego

Powiększony wizerunek przedstawiający króla Stanisława Augusta

d. 4. Przebieg lekcji

i. a) Faza przygotowawcza

Jest rzeczą nieodzowną, abyśmy wprowadzili na tron Polski Piasta dla nas dogodnego, użytecznego dla naszych rzeczywistych interesów, jednym słowem człowieka, który by wyłącznie nam zawdzięczał swoje wyniesienie. W osobie hrabiego Poniatowskiego, stolnika litewskiego, znajdujemy wszystkie warunki niezbędne dla dogodzenia nam i skutkiem tego

postanowiliśmy wynieść go na tron Polski. (Katarzyna II)

Przedstawienie okoliczności elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na Króla Polski.

ii. b) Faza realizacyjna

1. Krótki referat jednego z uczniów. Stanisław August Poniatowski – reformator i mecenas kultury.

 Organizowanie nowoczesnego aparatu administracji i dyplomacji (m.in. założenie Szkoły Rycerskiej).

 Działania na rzecz oświecenia obywateli (opieka nad szkolnictwem pijarskim;

powołanie Komisji Edukacji Narodowej).

 Obiady czwartkowe – zebrania literacko-naukowe organizowane przez Stanisława Augusta Poniatowskiego.

 Zainicjowanie i patronowanie publikacji Monitora (1765 – 1785) – czasopisma propagującego idee oświeceniowe.

 Poparcie Stanisława Augusta dla Kodeksu Andrzeja Zamoyskiego, zawierającego m.in. projekty zmian w ustroju społecznym (ostatecznie odrzucony na Sejmie w 1780 roku).

 Udział Stanisława Augusta Poniatowskiego przy uchwalaniu Konstytucji 3 maja.

 Budowa zespołu pałacowego Łazienek, przebudowa Zamku Królewskiego, zakładanie manufaktur – mecenat Stanisława Augusta Poniatowskiego.

2. Wykład nauczyciela. Stanisław August Poniatowski – ostatni król Rzeczpospolitej

 Geneza konfederacji barskiej (1768).

 Porwanie Stanisława Augusta przez konfederatów.

 I rozbiór Polski i spory w ocenie Konfederacji barskiej.

 Między I rozbiorem a Konstytucją 3 maja – bezsilność Rzeczpospolitej wobec potęgi sąsiadów; wszechwładza ambasadora rosyjskiego w Polsce Otto Stackelberga.

 Przystąpienie króla Stanisława Augusta do Targowicy.

 Upadek Rzeczpospolitej, abdykacja Stanisława Augusta Poniatowskiego i śmierć w osamotnieniu.

iii. c) Faza podsumowująca Próba oceny panowania Stanisława Augusta. Dyskusja.

e. 5. Bibliografia

1. Davies N., Boże igrzysko: historia Polski, T.1, przekł. Elżbieta Tabakowska, Znak, Kraków 1996.

2. Poczet królów i książąt polskich, pod red. Andrzeja Garlickiego, Czytelnik, Warszawa 1978.

3. Zielińska Z., Ostatnie lata Pierwszej Rzeczpospolitej, Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986.

f. 6. Załączniki

i. a) Zadanie domowe

Przygotuj w formie ustnej odpowiedź na pytanie: Czy Twoim zdaniem Stanisław August Poniatowski zasłużył sobie na pomniki, czy na zapomnienie?

g. 7. Czas trwania lekcji

2 x 45 minut

h. 8. Uwagi do scenariusza

Stanisław August Poniatowski jest jedną z tych postaci w historii Polski, która wzbudzała i do dziś dnia wzbudza wiele kontrowersji. Niewątpliwie trudno jest ocenić ostatniego władcę I Rzeczpospolitej, abstrahując od faktu, że to właśnie za jego panowania doszło do rozbiorów Polski, które na ponad 120 lat wymazały nasz kraj z map Europy. Z drugiej strony, należy postawić pytanie, czy sytuacja w jakiej znajdowało się Królestwo Polskie w dniu elekcji Poniatowskiego, nie była już sytuacją bez wyjścia.

Dla kultury, oświaty i wreszcie reform w duchu idei oświeceniowych Stanisław August Poniatowski zrobił bardzo wiele. Umarł jednak w osamotnieniu, otoczony obojętnością i zapomnieniem.

Jest to postać, która niewątpliwie nosi cechy bohatera tragedii greckiej. Zajęcia poświęcone omówieniu życia i dokonań Stanisława Augusta powinny mieć zatem charakter nie tylko poznawczy, ale i problemowy – inspirujący do refleksji i zastanowienia.