PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY TYSZOWCE NA LATA

(1)

Załącznik do

Uchwały Nr XVII/116/2016 Rady Miejskiej w Tyszowcach z dnia 10 czerwca 2016 r.

Gmina Tyszowce

PLAN GOSPODARKI NISKOEMISYJNEJ DLA GMINY TYSZOWCE

NA LATA 2015-2020

Białystok, 2015 r.

(2)

2

Zamawiający:

GMINA TYSZOWCE

ul.3 Maja 8, 22-630 Tyszowce

Tel. 84 66-19-302 , 84 66-19-315 , 84 66-19-336, fax. 84 66-12-129 tyszowce@tyszowce.pl

www.tyszowce.pl/

Wykonawca:

INSTYTUT ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU sp. z o.o.

ul. Elewatorska 17 l. 1, 15-620 Białystok tel./ fax. 85 744 54 98, e-mail: izr@izr.pl www.izr.pl

Autor opracowania:

Dr inż. Helena Rusak

Współpraca:

mgr inż. Agnieszka Kasperowicz mgr inż. Barbara Wacław

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce na lata 2015-2020 został opracowany w ramach realizacji projektu “Opracowanie Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce”

współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko.

(3)

STRESZCZENIE

Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce obejmuje wskazanie podstawowych problemów w zakresie zanieczyszczenia środowiska w gminie, w postaci niskiej emisji z indywidualnych systemów grzewczych budynków prywatnych oraz z indywidualnych systemów grzewczych obiektów gminnych. W dokumencie wskazano, jako sposoby rozwiązania wyżej wymienionych zagadnień, przede wszystkim modernizację sposobu ogrzewania budynków gminnych, modernizację oświetlenia drogowego w gminie oraz rozwój odnawialnych źródeł energii.

Celem strategicznym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce na lata 2015-2020 jest ograniczenie emisji (w tym głównie emisji gazów cieplarnianych) do środowiska oraz zwiększenie udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym gminy.

W projektowanym dokumencie postawiono następujące cele szczegółowe:

 CEL 1 – Redukcja emisji gazów cieplarnianych, w szczególności CO2 o 3,00 % do roku 2020,

 CEL 2 – Ograniczenie do 2020 roku wzrostu zużycia energii finalnej w gminie do 4,76%,

 CEL 3 – Zwiększenie do roku 2020 udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy do 19,26 %.

Przy opracowywaniu dokumentu wykorzystano, przede wszystkim:

 dane przekazane przez Urząd Miejski w Tyszowcach,

 wyniki ankiety przeprowadzonej wśród mieszkańców gminy, dotyczącej ilości zużywanej energii elektrycznej oraz ilości i rodzajów paliwa,

 dane statystyczne publikowane przez GUS.

Dla określenia wielkości emisji przyjęto:

 wskaźniki emisji związanej ze zużyciem paliw na cele grzewcze w gospodarstwach domowych oszacowane dla obszaru gminy na podstawie wyników badań;

 wskaźniki emisji ze spalania poszczególnych paliw na podstawie danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami,

 wskaźniki emisji związane z wytwarzaniem energii elektrycznej na poziomie całego systemu elektroenergetycznego – zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 roku,

 wskaźniki emisji w transporcie na podstawie wytycznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W inwentaryzacji uwzględniono dane źródłowe za rok 2014 (rok bazowy) w zakresie:

 zużycia energii elektrycznej w obiektach gminnych,

 paliw w budynkach gminnych,

(4)

4

 zużycia paliw w środkach transportu należących do Gminy Tyszowce.

Dla zużycia energii paliw w budynkach mieszkalnych oraz energii elektrycznej i zużycia biomasy i energii ze źródeł odnawialnych oraz publicznych i prywatnych środków transportu, uwzględniono również dane z roku 2014.

Inwentaryzację przeprowadzono w podziale na dwie grupy:

 obiekty będące w gestii Gminy,

 obiekty będące własnością innych podmiotów.

Dane udostępnione przez Urząd Miejski w Tyszowcach:

 zużycie energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej (w tym budynki, oświetlenie publiczne itp.),

 zużycie paliw na potrzeby ogrzewania budynków gminnych,

 zużycie paliw przez pojazdy osobowe, dostawcze, autobusy i inne pojazdy należące do gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych, spółek z udziałem gminy itp.

Na tej podstawie oszacowane zostały wskaźniki zużycia energii w obiektach gminnych oraz wynikające z tego poziomy emisji.

Ponadto przeprowadzono oszacowania:

 zużycia paliw w gospodarstwach domowych na potrzeby ogrzewania budynków oraz inne cele bytowe, na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców miasta i gminy Tyszowce,

 zużycia paliw w transporcie na podstawie danych dotyczących struktury pojazdów zarejestrowanych na terenie miasta i gminy, struktury pojazdów zarejestrowanych w Polsce (GUS) oraz średnich długości pokonywanych przez pojazdy na ternie gminy i średniego spalania paliw (szacunki na podstawie danych Instytutu Transportu Samochodowego),

 wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych oparto na podstawie danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego w Tyszowcach.

Podsumowanie przeprowadzonych oszacowań przedstawiono w tabeli poniżej.

(5)

Tabela Podsumowanie oszacowania emisji CO2 w mieście i gminie Tyszowce w roku bazowym 2014

Źródło emisji Wielkość emisji

Mg CO2/rok Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej ogółem, w tym: 12586,0 Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych 3702,7 Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w budynku Policji 5,7 Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w budynkach gminnych 91,4 Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej przez oświetlenie drogowe 139,7 Emisja wynikająca ze zużycia paliw w gospodarstwach domowych 9760,9

Emisja wynikająca ze zużycia paliw w budynku Policji 13,4

Emisja wynikająca ze zużycia paliw w budynkach gminnych 357,6

Łączna emisja ze środków transportu, w tym: 7737,7

Emisja wytworzona przez gminne środki transportu 14,9

Emisja wytworzona przez transport zbiorowy inny 19,9

Emisja wytworzona przez samochody osobowe 3509,0

Emisja wytworzona przez samochody ciężarowe 3944,0

Emisja wytworzona przez autobusy 250,0

Oszacowana emisja łączna 30455,7

Na podstawie przeprowadzonych analiz odnośnie możliwości obniżenia emisji w gminie Tyszowce wytypowano działania inwestycyjne dla obiektów gminnych oraz budynków mieszkalnych, których przeprowadzenie zapewniłoby realizację celów Planu.

Przeanalizowano pod względem efektywności zmniejszenia emisji oraz efektywności ekonomicznej następujące działania w obszarze obiektów gminnych:

 modernizacja systemów ogrzewania budynków publicznych w gminie Tyszowce,

 modernizacja oświetlenia drogowego z zastosowaniem technologii niskoemisyjnej i energooszczędnej,

 modernizację oświetlenia wewnętrznego w budynkach publicznych gminy Tyszowce,

 budowa instalacji oze w budynkach publicznych gminy Tyszowce,

 termomodernizację budynków publicznych

oraz działania podwyższające efektywność energetyczną i zużycie energii odnawialnej w budynkach mieszkalnych w gminie.

W ramach Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce zaproponowano również działania beznakładowe i niskonakładowe w postaci:

 umieszczenia zakładki na stronie internetowej Urzędu Miejskiego w Tyszowcach, dotyczącej sposobów oszczędzania energii i ograniczania emisji,

 przeprowadzenia działań edukacyjnych skierowanych do dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych,

 wprowadzenie praktyki „zielonych zamówień”,

(6)

6

 wpisanie w zakresie obowiązków wybranego pracownika Urzędu konieczności czuwania nad sposobem użytkowania energii w gminie oraz jakością środowiska.

Ponadto w ramach planu zaproponowano również działania inwestycyjne w sektorze budynków prywatnych, w tym:

 instalację kolektorów słonecznych oraz paneli fotowoltaicznych w budynkach prywatnych,

 modernizację systemów ogrzewania budynków mieszkalnych,

 termomodernizację budynków mieszkalnych.

Poszczególne efekty uzyskane dzięki realizacji zaplanowanych działań przedstawia tabela poniżej.

(7)

Tabela Planowane zmniejszenie emisji CO2 w gminie Tyszowce do 2020 roku w porównaniu z rokiem bazowym

Źródło emisji

Wielkość emisji w roku bazowym 2014

[Mg/rok]

Zmniejszenie emisji Mg

CO2/rok

Emisja w roku 2020

BJZ Mg CO2/rok

Emisja w roku 2020 po modernizacjach Mg CO2/rok

% zmniejszenie emisji w stosunku do roku bazowego

1. OBIEKTY GMINNE

Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w budynkach gminnych 91,4 40,3 91,4 51,1 44,1 Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej przez oświetlenie drogowe 139,7 63,7 139,7 76,0 45,6

Emisja wynikająca ze zużycia energii paliw w budynkach gminnych 357,6 60,4 357,6 297,2 16,9

Emisja wytworzona przez gminne środki transportu 14,9 0,0 14,9 14,9 0,0

System zielonych zamówień 0 0,61 0 0 0,0

Łączna emisja w obiektach objętych gminnych 603,7 165,1 603,7 439,2 27,2

2. INNE OBIEKTY

Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych 3702,7 398,2 3892,8 3494,6 5,6

Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w budynku Policji 5,7 4,1 5,7 1,6 72,5

Emisja wynikająca ze zużycia energii paliw w budynku policji 13,4 4,7 13,4 8,8 34,7

Emisja wynikająca ze zużycia energii elektrycznej w pozostałych sektorach 8646,5 0,0 9144,3 9144,3 -5,8 Emisja wynikająca ze zużycia paliw w gospodarstwach domowych 9760,9 1026,8 9762,8 8736,0 10,5

Emisja z transportu prywatnego, w tym:

Emisja wytworzona przez samochody osobowe 3509,0 0 3509,0 3509,0 0,0

Emisja wytworzona przez samochody ciężarowe 3944,0 0 3944,0 3944,0 0,0

Emisja wytworzona przez autobusy 250,0 0 250,0 250,0 0,0

Emisja wytworzona przez transport zbiorowy inny niż gminny 19,9 0,0 19,9 19,9 0,0

Łącznie w obiektach innych niż gminne 29852,0 1433,8 30541,8 29108,1 2,5

RAZEM 1+2 30455,7 1589,9 31145,5 29547,2 3,0

Komercyjne źródła energii 0,0 69020,0 0,0 -69020,0 0

SUMA 30455,7 70618,9 31145,5 -39472,8 229,6

(8)

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności

Na podstawie planowanych inwestycji oraz przewidywanych korzyści energetycznych z ich przeprowadzenia oszacowano strukturę oraz ilość energii zużywanej w gminie Tyszowce w roku 2014 oraz 2020.

Tabela Zużycie energii w gminie Tyszowce w latach 2014 i 2020

a. energia w obiektach publicznych, budynkach mieszkalnych, transporcie oraz energia elektryczna w gospodarce łącznie

Jednostki energia ogółem energia nieodnawialna energia odnawialna łącznie w roku 2014

MWh 91306,01 74584,71 16721,30

GJ 328701,63 268504,94 60196,69

% 100,00 81,69 18,31

Łącznie w roku 2020

MWh 86959,26 70213,45 16745,81

GJ 313053,33 252768,43 60284,90

% 100,00 80,74 19,26

b. energia w obiektach publicznych, budynkach mieszkalnych, transporcie, energia elektryczna w gospodarce łącznie oraz energia elektryczna odnawialna wytwarzana w źródłach komercyjnych

Jednostki energia ogółem energia nieodnawialna energia odnawialna łącznie 2011

MWh 91306,01 74584,71 16721,30

GJ 328701,63 268504,94 60196,69

% 100,00 81,69 18,31

łącznie 2020

MWh 86959,26 -180,41 87139,67

GJ 313053,33 -649,48 313702,81

% 100,00 -0,21 100,21

Zestawienie przedsięwzięć przewidzianych w Planie oraz ich parametry energetyczne, wielkości emisji oraz koszty realizacji przedstawiono poniżej.

(9)

Tabela Zestawienie parametrów poszczególnych przedsięwzięć zaplanowanych w PGN dla gminy Tyszowce

Lp. Obszar Działanie

Nazwa Szacowany koszt zł

Podmiot odpowiedzialny za realizację zadania

Termin

realizacji Źródła finansowania

Czy zadanie jest wpisane do WPF

Roczna oszczędnoś ć energii MWh

Roczna produkcja energii z OZE MWh

Roczne zmniejszenie emisji Mg CO2/rok

DZIAŁANIA KRÓTKOTERMINOWE WPISANE DO WPF

1 OŚWIETLENIE INWESTYCYJNE

Modernizacja oświetlenia drogowego z zastosowaniem technologii niskoemisyjnej i

energooszczędnej 250 000,00 zł

Urząd Miejski w Tyszowcach/

inspektor ds. ochrony środowiska, inspektor ds.

funduszy pomocowych, promocji i rozwoju gminy

2017- 2020

37500,-zł – budżet gminy

212500,- zł – środki zewnętrze (RPO WL

2014 - 2020) tak 78,5 0 63,7

2 BUDYNKI INWESTYCYJNE

Modernizacja oświetlenia wewnętrznego w budynkach

publicznych gminy Tyszowce 186 783,00 zł

Urząd Miejski w Tyszowcach / inspektor ds. ochrony środowiska, inspektor ds.

2017- 2020

28017 zł - budżet gminy, 158766 zł - środki zewnętrzne (RPOW WL 2014-

2020) tak 11,4 0,00 9,3

RAZEM KRÓTKOTERMINOWE 436 783,00 zł 89,9 0,00 73,00

DZIAŁANIA DŁUGOTERMINOWE

3

BUDYNKI INWESTYCYJNE Termomodernizacja budynków

publicznych 1 270 000,00 zł

2018- 2020

40000 zł - skarb państwa, 184500- zł – budżet gminy 861000,- zł – środki zewnętrzne (RPOW

WL 2014 – 2020) nie 136,84 0 44,1

4

ADMINISTRACYJNY NIEINWESTYCYJNE

Wdrożenie „zielonych zamówień” publicznych

w ramach bieżącej działalności

Urząd Miejski w Tyszowcach /Inspektor ds. drogownictwa i zamówień publicznych

2016- 2020+

przedsięwzięcie

beznakładowe nie 0,69 0 0,61

(10)

10 5

ADMINISTRACYJNY NIEINWESTYCYJNE

Aktualizacja „Planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy Tyszowce”

10 000,00 zł

Urząd Miejski w Tyszowcach / stanowisko pracy ds.

ochrony środowiska i

rolnictwa 2018

budżet gminy

Tyszowce nie 0 0 0

6

BUDYNKI INWESTYCYJNE Budowa instalacji solarnych w

budynkach mieszkalnych w gminnie Tyszowce

3300 000,00 zł

2016- 2020

495000,-zł – budżet gminy oraz wkład własny mieszkańców gminy

2805000,-zł – środki zewnętrzne (RPO WL

2014 – 2020) nie 0 490,00 398,2

Podwyższenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce /termomodernizacja budynków/

13 980 000,00 zł

2016- 2020

2244000,-zł – budżet gminy oraz wkład własny mieszkańców gmin, 12716000,- zł – środki

zewnętrzne (RPO WL

2014 – 2020) nie 2865,14 0 618,34

Podwyższenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce /modernizacja systemów grzewczych/

980 000,00 zł

2016- 2020

2244000,-zł – budżet gminy oraz wkład własny mieszkańców gmin, 12716000,- zł – środki

zewnętrzne (RPO WL

2014 – 2020) nie 2004,08 0 408,44

Modernizacja systemów ogrzewania budynków publicznych w gminie Tyszowce

45 000,00 zł

Urząd Miejski w Tyszowcach / inspektor ds. ochrony środowiska,

2016-

2020+ Budżet gminy nie 31,94 0 10,66

(11)

Budowa instalacji oze w budynkach publicznych gminy Tyszowce

433 300,00 zł

2017- 2020+

368 305,- zł -budżet gminy,

191 100,-zł – środki zewnętrzne (RPO WL

2014 – 2020) nie 0,00 74,80 45,48

11 OŚWIATOWE NIEINWESTYCYJNE

Edukacja mieszkańców gminy Tyszowce w zakresie

efektywnego wykorzystania energii i gospodarki niskoemisyjnej

15 000,00 zł

Urząd Miejski w Tyszowcach / stanowisko pracy ds.

ochrony środowiska i rolnictwa

2016- 2020

budżet gminy Tyszowce+środki

zewnętrzne nie 0 0 0

RAZEM DŁUGOTERMINOWE

20 033 300,00

zł 5038,69 564,80 1525,89

ŁĄCZNIE 20 470 083zł 5128,58 564,80 1598,89

12

BIOGAZOWNIA INWESTYCYJNE

Budowa elektrowni wiatrowej o mocy 34 MW

200 000 000,00 zł

Prywatne przedsiębiorstwo/

Urząd Miejski w Tyszowcach - wspomagająco

2017-

2020 kapitał prywatny nie 0 85000 69020

WSZYSTKIE POZYCJE ŁĄCZNIE 220 470 083 zł 5128,58 85564,8 70618,89

(12)

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu Spójności

Spis treści

1 CHARAKTERYSTYKA GMINY TYSZOWCE ... 14

1.1 Podstawowe informacje o gminie Tyszowce... 14

1.2 Stan środowiska w gminie Tyszowce ... 18

2 CEL STRATEGICZNY I CELE SZCZEGÓŁOWE ... 24

3 WYNIKI BAZOWEJ IDENTYFIKACJI EMISJI ... 26

3.1 Założenia przyjęte przy inwentaryzacji emisji w gminie Tyszowce ... 26

3.2 Inwentaryzacja emisji z budynków mieszkalnych ... 32

3.3 Inwentaryzacja emisji w budynkach należących do gminy ... 39

3.4 Inwentaryzacja emisji wynikającej ze zużycia energii na oświetlenie drogowe w gminie Tyszowce ... 44

3.5 Inwentaryzacja emisji w transporcie ... 45

3.6 Podsumowanie oszacowania emisji CO2 w gminie Tyszowce w 2014 roku ... 48

4 DZIAŁANIA I ZADANIA WYKONANE I ZAPLANOWANE NA OKRES 2015-2020 ... 50

4.1 Działania inwestycyjne ... 50

4.2 Działania beznakładowe i niskonakładowe ... 60

4.3 Proponowane działania dla innych użytkowników energii ... 62

4.4 Zestawienie planowanych oszczędności i określenie celu wskaźnikowego ... 70

5 MONITORING PODJĘTYCH DZIAŁAŃ I ICH EFEKTÓW ORAZ WSPÓŁPRACA Z INTERESARIUSZAMI ... 78

5.1 Współpraca z interesariuszami ... 78

5.2 Monitoring zaplanowanych działań ... 79

6 ASPEKTY ORGANIZACYJNE ... 84

6.1 Harmonogram realizacji planu ... 84

6.2 Zasoby ludzkie... 85

7 FINANSOWANIE DZIAŁAŃ UJĘTYCH W PLANIE... 87

7.1 Finansowanie ze środków dystrybuowanych centralnie ... 87

7.2 Finansowanie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego ... 91

8 ANALIZA ZGODNOŚCI PLANU GSOPODARKI NISKOEMISYJNEJ Z INNYMI WYMAGANIAMI PRAWNYMI W SKALI KRAJOWEJ I LOKALNEJ ... 93

(13)

Literatura ... 96 Spis tabel ... 97 Spis rysunków ... 100

(14)

14

1 CHARAKTERYSTYKA GMINY TYSZOWCE 1.1 Podstawowe informacje o gminie Tyszowce

Gmina Tyszowce położona jest w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego w powiecie tomaszowskim. Graniczy z gminami:

 od północy - z gminą Miączyn (powiat zamojski),

 od zachodu – z gminami Rachanie oraz Komarów-Osada (powiat zamojski),

 od południa - z gminą Łaszczów,

 od wschodu - z gminami Mircze oraz Werbkowice (powiat hrubieszowski) . Rysunek 1. Położenie gminy Tyszowce

Źródło: www.lubelskie.pl, www.wikipedia.pl

Gmina Tyszowce zajmuje powierzchnię 129,48km². Cechą charakteryzującą gminę jest bardzo wysoki udział użytków rolnych zajmujących 105,53 km², co stanowi 81,5 % powierzchni ogółem. Na obszarze gminy dominują gleby brunatne oraz czarnoziemy, co jest dogodnym uwarunkowaniem rozwoju rolnictwa. Lasy i grunty leśne zajmują zaledwie 13,97 km², to jest niecałe 11 % powierzchni gminy.

Miejscowości w gminie Tyszowce:

Miasto Tyszowce oraz Czartowiec, Czartowiec – Kolonia, Czartowczyk, Czermno, Kazimierówka, Klątwy, Marysin, Lipowiec, Mikuli, Niedźwiedzia Góra, , Perespa, Perespa- Kolonia, Podbór, Przewale, Rudka, Soból, Wakijów, Wojciechówka, Zamłynie .

Gmina Tyszowce położona jest na pograniczu dwóch jednostek. Część południowa gminy leży na Grzędzie Sokalskiej zaś część północna znajduje się w Kotlinie Hrubieszowskiej. Linia rozdzielająca obie jednostki geograficzne przebiega przez środek

(15)

gminy z zachodu na wschód. Położenie na styku dwóch wielkich jednostek fizyczno- geograficznych Europy ma swoje odbicie w bogactwie form terenu, klimacie, urozmaiconym składzie florystycznym i faunistycznym a także w bogactwie historyczno-kulturowym.

Główną skałą macierzystą Grzędy Sokalskiej są lessy, na których wykształciły się gleby brunatne oraz czarnoziemy, zaś Kotlina Hrubieszowska charakteryzuje się marglami kredowymi. Wysokiej klasy ziemie to doskonałe zaplecze do produkcji dużej ilości czystej ekologicznie żywności¹.

Głównym czynnikiem kształtującym stan środowiska w gminie są lasy występujące na 11,0% powierzchni gminy. Niewielka odporność drzewostanów wynika z dużego udziału w strukturze gatunkowej, bardzo podatnej na degradację sosny.

Na terenie gminy Tyszowce istnieje jeden rezerwat przyrody oraz obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000:

„Skarpa Dobużańska" - Rezerwat częściowy, stepowy o powierzchni 5,07 ha, utworzony w 1989 roku w miejscowości Mikulin, w gminie Tyszowce, położony na prawym zboczu doliny Huczwy pomiędzy Dobużkiem a Mikulinem. Celem jego utworzenia było zachowanie zbiorowisk roślinności kserotermicznej,

„Ostoja Pastwiska nad Huczwą” utworzona w miejscu występowania jednej z nielicznych zwartych kolonii susła perełkowanego – gatunku znajdującego się w załączniku II do Dyrektywy Siedliskowej. Podczas inwentaryzacji przeprowadzonej w 1999 roku wielkość występującej tu populacji oszacowano na około 2000 osobników. Pastwiska nad Huczwą stanowią specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000. W krajobrazie ostoi dominują ekstensywnie użytkowane pastwiska oraz zbiorowiska łąkowe z niewielkimi zaroślami, które pokrywają około 85 % tego obszaru.

Zlewnia Górnej Huczwy- obszar ten obejmuje 6504,6 ha, zlewnię górnego biegu rzeki Huczwy oraz 2 kompleksy stawów rybnych; w Łaszczowie i Zimnie z terenu Gminy Łaszczów . Łąki w dolinie Huczwy i jej dopływów są w znacznym stopniu zmeliorowane i użytkowane jako łąki kośne, choć nie brak rozległych tutrzycowisk i niewielkich starorzeczy oraz pasów zakrzaczeń. Niewielkie fragmenty ulegają powtórnemu zabagnieniu.

Dolina Sieniochy - to jeden z największych w Polsce kompleksów łąk trzęślicowych. Oprócz pięciu gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin występuje tu także jedno z dwóch potwierdzonych stanowisk niebielistki trwałej typowej w kraju. Obszar obejmuje dolinę rzeki Sieniochy od wsi Komarów (na zachodzie) do Czermna (na wschodzie), na terenie województwa lubelskiego. Zajmuje on powierzchnię 2693,09 ha. Znajdują się tu rozległe torfowiska przejściowe i nakredowe, w części użytkowane ekstensywnie (jako łąki kośne, eksploatacja torfu), w części nieużytkowane. Obszar obejmuje m.in. kompleks torfowisk koło Śniatycz.

1 Strategia rozwoju lokalnego gminy Tyszowce na lata 2008-2015

(16)

16

Warunki klimatyczne są istotne z punktu widzenia zapotrzebowania na energię i paliwa do ogrzewania pomieszczeń. Temperatura zewnętrzna jest bowiem, oprócz właściwości termoizolacyjnych budynków, głównym czynnikiem decydującym o ilości zużywanej energii.

Gmina Tyszowce znajduje się w III strefie klimatycznej zimowej (rysunek 2) oraz drugiej strefie klimatycznej letniej. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,1^oC.

Pozostałe wskaźniki klimatyczne dla gminy Tyszowce zaprezentowano w tabeli 1.

Rysunek 2. Położenie gminy Tyszowce na tle stref klimatycznych zimowych

Źródło: PN-76/B-03420 Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza zewnętrznego.

Tabela 1. Wskaźniki klimatyczne dla gminy Tyszowce

Wartości Średnie wieloletnie

Średnia wieloletnia temperatura powietrza T [^oC] 7,1 Amplituda temperatur skrajnych DT [^oC] 21,9

Suma roczna opadów [mm] 670

Klimat panujący w gminie Tyszowce należy do grupy klimatów umiarkowanych, przejściowych, ze znacznym wpływem kontynentalizmu. Charakteryzuje się długim, ciepłym latem i długą mroźną zimą. Typowe dla tego obszaru jest także duże nasłonecznienie oraz znaczny udział wiatrów wschodnich. Najzimniejszym miesiącem jest styczeń (-4,8^oC), a najcieplejszym- lipiec (18,2 C). Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia dla całego powiatu tomaszowskiego wynosi 7,1 C.

Rysunek 3. Średnia roczna temperatura powietrza dla gminy Tyszowce

(17)

Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.imgw.pl/wl/internet/zz/klimat/0502_polska.html

Rysunek 4. Rozkład natężenia promieniowania słonecznego na obszarze Polski z uwzględnieniem położenia gminy Tyszowce

Źródło: www.cire.pl

Z punktu widzenia ograniczenia emisji do środowiska w gminie istotne są możliwości pozyskania energii użytecznej z naturalnych zasobów energii odnawialnej. Na rysunku 5 przedstawiono sytuację gminy Tyszowce na tle kraju w zakresie zasobów energii słonecznej.

Gmina Tyszowce leży na terenie bardzo korzystnym do pozyskiwania energii z urządzeń solarnych.

(18)

18 Rysunek 5. Symulacja zasobów wiatru na wysokości 100m w roku 2011 z uwzględnieniem położenia gminy Tyszowce [m/s]

Źródło: Systematyczne planowanie rozwoju energetyki wiatrowej w województwie lubelskim. Raport końcowy., lipiec 2014

Według przedstawionych danych gmina Tyszowce znajduje się w strefie niezbyt korzystnej dla lokalizacji siłowni wiatrowych, na obszarach o średniej rocznej prędkości wiatru poniżej 6,7 m/s, co nie stanowiło przeszkody dla rozpoczęcia budowy na obszarze gminy farmy wiatrowej.

1.2 Stan środowiska w gminie Tyszowce

Ocena środowiska gminy Tyszowce w kontekście działań związanych z efektywnością energetyczną i ograniczaniem emisji gazów cieplarnianych powinna dotyczyć wielu aspektów stanu środowiska, w tym zwłaszcza ochrony:

 powietrza,

 gleb,

 wód.

Oceny stanu elementów środowiska naturalnego na obszarze gminy dokonać można na podstawie wyników pomiarów bezpośrednich wykonywanych przez odpowiednie instytucje (inspektoraty ochrony środowiska) oraz na podstawie danych pośrednich wynikających z istnienia na terenie gminy obiektów wpływających na stan środowiska.

(19)

1.2.1 Stan środowiska w gminie Tyszowce a wyniki pomiarów Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska

Obszar województwa lubelskiego podzielony jest na dwie strefy, strefę aglomeracji Lublina oraz strefę lubelską, obejmującą obszar poza aglomeracją miasta Lublina, a więc również gminę Tyszowce.

Jak wynika z danych o lokalizacji stanowisk pomiarowych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Lublinie przedstawionych na rysunku 6, na obszarze gminy Tyszowce oraz całego powiatu tomaszowskiego nie funkcjonują stacje pomiarowe WIOŚ.

Rysunek 6. Lokalizacja stacji i stanowisk pomiarowych funkcjonujących w 2013 r. w województwie lubelskim

Źródło: Ocena jakości powietrza w województwie Lubelskim za rok 2013, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie, Lublin, kwiecień 2014.

W związku z tym, że na obszarze gminy Tyszowce nie są zlokalizowane żadne źródła emisji o szczególnych oddziaływaniach na środowisko, nie ma więc podstaw by przypuszczać, że wartości zanieczyszczeń środowiska na obszarze gminy przewyższają wartości średnie

(20)

20

oszacowane przez WIOŚ dla strefy, do której należy gmina Tyszowce. Stan środowiska gminy Tyszowce nie odbiega od średniej dla Wyżyny Lubelskiej. W chwili obecnej teren gminy charakteryzuje sie bardzo dobrymi warunkami środowiskowymi ze względu na brak jakichkolwiek źródeł zanieczyszczenia lub skażenia.

W raporcie o stanie środowiska w województwie lubelskim przeprowadzono analizę następujących zanieczyszczeń środowiska:

 dwutlenek siarki,

 dwutlenek azotu,

 pył zawieszony PM10,

 pył zawszony PM2,5

 benzen,

 ołów,

 tlenek węgla,

 ozon,

 arsen,

 kadm,

 nikiel,

 benzo(a)piren.

W tabeli 2 przedstawiono klasyfikację stref wyznaczonych w województwie lubelskim w odniesieniu do poszczególnych typów zanieczyszczeń. Jak wynika z przedstawionych danych, głównym problemem w strefie lubelskiej w zakresie zanieczyszczeń powietrza jest pył zawieszony PM10. Źródłem tego zanieczyszczania jest głównie spalanie paliw stałych w kotłach nieposiadających urządzeń ochronnych, a więc głównie w kotłach indywidualnych wytwórców ciepła.

Tabela 2. Klasy stref za rok 2013 dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia –klasyfikacja podstawowa

Źródło: Ibidem.

W gminie Tyszowce energia cieplna wytwarzana jest praktycznie wyłącznie w indywidualnych źródłach energii cieplnej. Można zatem wnioskować, że stan powietrza na obszarze gminy Tyszowce nie odbiega od stanu powietrza określonego przez WIOŚ dla strefy lubelskiej, co oznacza konieczność ograniczenia pyłów zawieszonych w powietrzu,

(21)

szczególnie w czasie trwania sezonu grzewczego. Tym niemniej w gminie Tyszowce stan powietrza nie powoduje, że musi ona realizować program ochrony powietrza.

Rysunek 7 Średnioroczny a) oraz 24-godzinnych b) rozkład stężeń pyłu PM10 dla strefy lubelskiej w roku 2011

a) b)

Źródło: Program Ochrony Powietrza dla strefy lubelskiej , 2013

Jak wynika z map i danych zawartych w Programie Ochrony Powietrza dla strefy lubelskiej na obszarze gminy Tyszowce, nie odnotowano przekroczeń stężeń pyłów zawieszonych ani średniorocznych ani 24- godzinnych. Zgodnie z przytoczonym programem

„Biorąc pod uwagę wyniki modelowania jakości powietrza, jako obszar występowania przekroczeń normatywnych stężeń PM10 w powietrzu zidentyfikowano:

 gminy: Kraśnik, Lubartów, Łuków, Puławy, Świdnik, Mełgiew, Bełżec, Krynice, Tomaszów Lubelski, Krasnobród, Szastarka i Godziszów (dla stężeń 24- godzinnych),

 miasta: Chełm, Biała Podlaska i Zamość (dla stężeń 24-godzinnych).”

Na obszarze gminy Tyszowce nie ma składowisk odpadów i innych źródeł emisji metanu.

Powyższe potwierdza Plan Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego. Mapę Regionu Południowego w zakresie gospodarki odpadami zawartą w wyżej wymienionym Planie zamieszczono poniżej. Dlatego też w Planie Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Tyszowce nie są prowadzone analizy dotyczące poziomu emisji metanu ani sposobów ograniczenia emisji metanu.

(22)

22 Rysunek 8 Mapa Regionu Południowego w zakresie gospodarowania odpadami

Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego, Lublin 2012

W obrębie strefy lubelskiej występują przekroczenia stężeń dopuszczalnych dla pyłu PM10 oraz ozonu, stąd dla tych zanieczyszczeń przypisano strefie odpowiednio klasę C i D2.

W rocznej ocenie powietrza za lata 2011,2012,2013 i 2014 nie wskazano Gminy Tyszowce jako obszaru przekroczeń normatywnych stężeń zanieczyszczeń zarówno dla poziomów celu dopuszczalnego jak i docelowego.

Ze względu na fakt, iż Gmina Tyszowce nie należy do obszarów gdzie stwierdzono przekroczenia stężeń dopuszczalnych dla pyłu PM10 i stężenia docelowego dla ozonu nie jest realizowany program ochrony powietrza dla województwa lubelskiego.

Na terenie Gminy Tyszowce nie prowadzono badań jakości powietrza atmosferycznego. Na jakość powietrza wpływ mają głównie emisje palenisk domowych. Na obszarze Gminy nie ma dużych zakładów przemysłowych, które emitowałyby znaczne ilości zanieczyszczeń do powietrza. Emisja liniowa pochodząca w infrastruktury drogowej jest najbardziej odczuwalna w pasie wzdłuż ciągów komunikacyjnych. Niewielki stopień urbanizacji gminy, duża ilość terenów zielonych, w tym objętych ochroną przyrodniczą, ma pozytywny wypływ na jakość powietrza. Przyjmuje się, że jakość powietrza w Gminie Tyszowce jest dobra, nie przekracza dopuszczalnych norm, a stan zanieczyszczenia powietrza jest niski.

Wody powierzchniowe występujące na terenie gminy nie są zagrożone zanieczyszczeniami mogącymi skazić je w sposób nieodwracalny. Jedynym źródłem zanieczyszczeń wód powierzchniowych są sporadycznie wypuszczane ścieki bytowe pochodzące z indywidualnych gospodarstw domowych.

(23)

1.2.2 Identyfikacja czynników i obiektów wpływających na stan środowiska w gminie

Główne problemy emisyjne w gminie Tyszowce obejmują ogrzewanie budynków indywidualnymi źródłami ciepła oraz transport publiczny i prywatny, co generuje głównie emisję dwutlenku węgla, pyłu zawieszonego oraz tlenków azotu. Obiekty wykorzystujące indywidualne źródła ciepła wykorzystują głównie paliwa stałe, w tym w największy jest udział węgla, czyli palia o najwyższym wskaźniku emisyjności. Bardzo nieznaczny jest również udział paliw płynnych i gazowych. Elementem in plus jest fakt stosunkowo dużego udziału, w wysokości ok. 33,5% biomasy drzewnej w ogrzewaniu budynków, co powoduje że energia odnawialna ma znaczny udział w bilansie paliwowym gminy. Dla indywidualnych gospodarstw domowych strukturę zużycia paliw przedstawia rysunek 7.

Rysunek 9. Udział paliw w zużyciu energii na cele ogrzewania i przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych w gminie Tyszowce w 2014 roku

Źródło: opracowanie własne na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych.

Przedstawione dane potwierdzają założenia przedstawione na początku podrozdziału. Wynika to z faktu, że ponad 99% paliwa spalanego przez gospodarstwa domowe są to paliwa stałe, przy czym ok. 62% stanowi węgiel kamienny.

Istotne znaczenie dla zużycia energii w budynkach mieszkalnych w gminie ma również udział źródeł ciepła o okresie użytkowania przekraczającym 15 lat (z roku 2000 lub wcześniejsze. Budynki te stanowią ok. 30% wszystkich budynków mieszkalnych w gminie i przedstawiają istotny potencjał oszczędności energii w gminie. Podobnie jest w kwestii termomodernizacji brył budynków mieszkalnych. Szacunkowo 25% budynków powinno być poddane termomodernizacji. Zużycie energii paliw w tych budynkach wynosi średnio 0,99GJ/rok, czyli około 3 krotnie przekracza aktualne standardy.

(24)

24

Również budynki należące do Urzędu Miasta w Tyszowcach ogrzewane są wyłącznie paliwami stałymi, w tym przede wszystkim węglem. Maksymalne zużycie energii w tych budynkach przekracza 1 GJ/m² budynku.

Analiza zużycia energii elektrycznej na oświetlenie drogowe i wyznaczona szacunkowa średnia moc lampy rzędu 266 W (!) wskazuje na znaczny potencjał oszczędności zużycia energii elektrycznej poprzez modernizację oświetlenia drogowego. Modernizacja, z jednej strony doprowadzi do zmniejszenia zużycia energii i zmniejszenia emisji wynikającej z tego zużycia, ale również przyczyni się do obniżenia kosztów ponoszonych przez gminę na oświetlenie oraz obniżenia kosztów konserwacji i eksploatacji urządzeń oświetleniowych.

2 CEL STRATEGICZNY I CELE SZCZEGÓŁOWE

Celem strategicznym Planu Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Tyszowce na lata 2015-2020 jest ograniczenie emisji (w tym głównie emisji gazów cieplarnianych) do środowiska oraz zwiększenie udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym gminy.

W projektowanym dokumencie postawiono następujące cele szczegółowe:

 CEL 1 – Redukcja emisji gazów cieplarnianych, w szczególności CO2 o 3,00 % do roku 2020,

 CEL 2 – Ograniczenie do 2020 roku wzrostu zużycia energii finalnej w gminie do 4,76%,

 CEL 3 – Zwiększenie do roku 2020 udziału energii pochodzącej z odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym gminy do 19,26 %.

Realizacja celu głównego będzie możliwa dzięki realizacji następujących celów szczegółowych:

 ograniczenie zużycia paliw nieodnawialnych dla celów grzewczych i w transporcie,

 podwyższenie efektywności energetycznej urządzeń i obiektów,

 wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych,

 ograniczenie zużycia energii elektrycznej,

 zwiększenie świadomości mieszkańców dotyczącej ich wpływu na lokalną gospodarkę energetyczną a tym samym na jakość powietrza a przez to jakość życia

Realizacja wymienionych celów odbywać się będzie poprzez działania, na których realizację gmina ma bezpośredni wpływ, a więc działania podejmowane przez samą gminę

(25)

lub jednostki od niej zależne, a także poprzez działania podejmowane przez inne podmioty z terenu gminy Tyszowce, w tym przede wszystkim społeczeństwo gminy.

Analizą jest objęty cały obszar gminy Tyszowce. Interesariuszami planu gospodarki niskoemisyjnej jest:

 administracja Gminy Tyszowce, odpowiednie wydziały Urzędu Gminy

 mieszkańcy gminy,

 lokalne podmioty gospodarcze, których działania będą zgodne z założeniami i celami niniejszego dokumentu,

 partnerzy finansowi, fundusze krajowe i europejskie wspierające efektywność energetyczną oraz odnawialne źródła energii, banki, firmy ESCO,

 dostawcy paliw i energii, firmy energetyczne,

 projektanci instalacji oze oraz audytorzy energetyczni,

 przedsiębiorstwa budowlane oraz przedsiębiorstwa instalatorskie oze.

Przeprowadzona analiza wskazuje, że podstawowym problemem w gminie jest niska emisja, emisja z związana ze zużyciem energii elektrycznej oraz wynikająca z wykorzystania środków transportu. Działania zaplanowane w niniejszym opracowaniu będą, zatem zmierzały do wskazania sposobów ograniczenia emisji poprzez jej zmniejszenie w sektorze ogrzewania budynków, zmniejszenie zużycia energii elektrycznej oraz modernizację środków transportu. Najważniejszym obszarem zużycia energii i związanych z tym emisji do środowiska jest sektor publiczny podlegający bezpośrednio władzom gminnym.

Ograniczenie wielkości emisji z tego sektora jest głównym celem niniejszego opracowania.

Dlatego główną uwagę skierowano na analizę:

 ilości energii cieplnej i paliw wykorzystywanych przez budynki gminne,

 ilości energii elektrycznej zużywanej w budynkach gminnych,

 ilość energii zużywanej na oświetlenie drogowe w gminie,

 emisji wynikającej z użytkowania gminnych środków transportu.

Analizie poddano przede wszystkim zużycie energii i wielkość emisji z tego typu źródeł. Zaproponowano działania zmierzające do ograniczenia emisji z tego sektora.

Kolejne zagadnienie to niska emisja związana z ogrzewaniem budynków indywidualnych oraz emisje z transportu publicznego i indywidualnego. Zagadnienia te włączono w zakres inwentaryzacji stanu aktualnego.

(26)

26

Kluczowym zagadnieniem jest wybór roku bazowego. Rok bazowy jest rokiem, w stosunku do którego władze lokalne będą się starały ograniczyć wielkość emisji CO2 do 2020 roku. Według wytycznych do opracowania planów zrównoważonej energii zaleca się, by jako rok bazowy wybrać 1990 rok, gdyż właśnie ten rok stanowi punkt wyjścia dla celów redukcyjnych przyjętych w pakiecie klimatyczno-energetycznym UE oraz w Protokole z Kioto. Dzięki temu możliwe będzie porównanie rezultatów w zakresie redukcji emisji osiągniętych na szczeblu unijnym oraz lokalnym. W gminie Tyszowce uzyskanie danych z tak odległego okresu jest praktycznie niemożliwe, gdyż władze lokalne nie dysponują danymi umożliwiającym i sporządzenie inwentaryzacji emisji dla 1990 roku. Wiarygodne dane można zebrać dla obiektów gminnych oraz budynków mieszkalnych z 2014 roku. Jako rok bazowy w poniższej analizie przyjmuje się więc 2014 rok.

Celem redukcyjnym wyznaczonym w niniejszym planie objęto te podmioty w gminie Tyszowce, na które gmina ma realny wpływ i może podjąć działania gwarantujące realizację planu. Dlatego też zaplanowane wskaźniki podejmowanych działań nie obejmują podmiotów gospodarczych ani środków transportu prywatnego.

W dokumencie przedstawiono też propozycje działań, które mogłyby być realizowane przez gminę, mieszkańców oraz przedsiębiorstwa w okresie lat 2015-2020 w celu ograniczenia emisji do środowiska, które nie zostały ujęte w docelowych wskaźnikach ograniczenia emisji ze względu na zbyt małą wiarygodność danych, które można było zastosować w oszacowaniach oraz ograniczone możliwości sprawcze gminy.

Inwestycyjne działania ograniczające emisję w gminie Tyszowce realizowane będą pod warunkiem uzyskania przez gminę wsparcia finansowego w funduszy krajowych lub europejskich.

3 WYNIKI BAZOWEJ IDENTYFIKACJI EMISJI

3.1 Założenia przyjęte przy inwentaryzacji emisji w gminie Tyszowce

3.1.1 Źródła pozyskanych danych

W celu oszacowania wielkości emisji CO2 w gminie Tyszowce przyjęto następujące założenia metodologiczne:

1. Zasięg terytorialny:

Inwentaryzacja obejmuje obszar gminy Tyszowce. Do obliczenia emisji przyjęto zużycie energii finalnej w obrębie granic gminy.

(27)

2. Zakres inwentaryzacji:

Inwentaryzacją objęte zostały emisje CO2 wynikające z zużycia energii finalnej na terenie gminy. Poprzez zużycie energii finalnej rozumie się zużycie:

 energii cieplnej (na potrzeby ogrzewania i c.w.u),

 energii paliw (transport),

 energii elektrycznej,

 energii gazu (na cele socjalno-bytowe).

3. Wskaźniki emisji:

Dla określenia wielkości emisji przyjęto:

 wskaźniki emisji związanej ze zużyciem paliw na cele grzewcze w gospodarstwach domowych oszacowane dla obszaru gminy na podstawie wyników badań;

 wskaźniki emisji ze spalania poszczególnych paliw na podstawie danych Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami,

 wskaźniki emisji związane z wytwarzaniem energii elektrycznej na poziomie systemu elektroenergetycznego przyjęte w wytycznych KOBIZE,

 wskaźniki emisji w transporcie na podstawie wytycznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W inwentaryzacji uwzględniono dane źródłowe za 2014 roku (bazowy) w zakresie:

 zużycia energii elektrycznej w obiektach gminnych i na terenie całej gminy,

 zużycia paliw w środkach transportu należących do Gminy Tyszowce,

 zużycia biomasy i energii ze źródeł odnawialnych.

Inwentaryzację przeprowadzono w podziale na dwie grupy:

 obiekty będące w gestii Gminy,

 obiekty będące własnością innych podmiotów.

Dane udostępnione przez Urząd Miejski w Tyszowcach:

(28)

28

 zużycie energii elektrycznej w obiektach użyteczności publicznej (w tym budynki, oświetlenie publiczne itp.),

 zużycie ciepła sieciowego – nie uwzględniano (na terenie Gminy ogrzewanie realizowane jest wyłącznie przy pomocy indywidualnych źródeł ciepła),

 zużycie paliw na potrzeby ogrzewania budynków gminnych,

 zużycie paliw przez pojazdy osobowe, dostawcze, autobusy i inne) przez pojazdy należące do gminy lub gminnych jednostek organizacyjnych, spółek z udziałem gminy itp.

Ponadto przeprowadzono oszacowania:

 zużycia paliw w gospodarstwach domowych na potrzeby ogrzewania budynków oraz inne cele bytowe, na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród mieszkańców gminy Tyszowce,

 zużycia paliw w transporcie na podstawie danych dotyczących struktury pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy, struktury pojazdów zarejestrowanych w Polsce (GUS) oraz średnich długości pokonywanych przez pojazdy na terenie gminy i średniego spalania paliw (szacunki na podstawie danych Instytutu Transportu Samochodowego),

 wielkości produkcji energii ze źródeł odnawialnych oparto na podstawie danych pozyskanych z Urzędu Miejskiego.

Zużycie energii w rolnictwie i przedsiębiorstwach uwzględniono w badaniach pośrednio. Są one częściowo ujęte jako zużycie w gospodarstwach domowych. Na terenie gminy Tyszowce przytłaczająca większość gospodarstw prowadzących działalność rolniczą, nie ma wydzielonego licznika energii elektrycznej, a zużyta energia ewidencjonowana jest przez licznik zainstalowany dla celów komunalno-bytowych. W związku z tym zużycie związane z produkcją rolną jest ujęte w ogólnym zużyciu przez gospodarstwa domowe, oszacowanym na podstawie danych GUS dla powiatu tomaszowskiego oraz danych uzyskanych z przeprowadzonych na terenie gminy ankiet, wykonanych na potrzeby niniejszego opracowania. Ponadto zużycie energii elektrycznej w przedsiębiorstwach uwzględniono w inwentaryzacji emisji ogólnej, bowiem obliczono ją na podstawie ogólnej ilości energii elektrycznej dostarczonej odbiorcom na terenie gminy Tyszowce.

(29)

3.1.2 Oszacowanie liczby ludności w gminie w okresie objętym planowaniem

Z uwagi na przyjęty rok bazowy, którym jest, w odniesieniu do energii elektrycznej zużytej w gminie oraz dla paliw zużytych poza obiektami gminnymi - rok 2014, to dla wykonania inwentaryzacji zużycia energii oraz inwentaryzacji emisji niezbędna jest informacja o liczbie ludności w gminie.

Na moment opracowywania niniejszego dokumentu, danych statystycznych z roku 2014 brak, wobec tego dla roku 2014 i lat następnych objętych planowaniem wykonano prognozę liczby ludności na podstawie danych historycznych, wykorzystując dane z lat 2001- 2013.

Tabela 3. Liczba mieszkańców gminy Tyszowce w okresie 2001-2013 Jednostka

terytorialna

ogółem LICZBA MIESZKAŃCÓW Ogółem

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Tyszowce 6541 6531 6471 6438 6319 6179 6056 5996 5921 6110 6037 5974 5910 Źródło: dane GUS.

Jak wynika z danych przedstawionych w tabeli 3 liczba mieszkańców w gminie Tyszowce sukcesywnie maleje. W latach 2001-2013 odnotowano ok. 9,6 % spadek liczby ludności, czyli o 0,8% średnio rocznie.

Na podstawie danych z tabeli 3 wykonano prognozę zmiany liczby ludności w gminie w latach 2014-2020 (rys. 10 , tabela 5).

Tabela 4. Prognoza liczby ludności w gminie Tyszowce

Prognozowana liczba mieszkańców w gminie Tyszowce

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

5842 5775 5709 5643 5576 5510 5444

Źródło: opracowanie własne.

Rysunek 10. Prognoza liczby ludności w gminie Tyszowce w latach 2014-2020

(30)

30 Źródło: opracowanie własne.

3.1.3 Oszacowanie liczby i powierzchni budynków w okresie objętym planowaniem Analogicznie do przedstawionej powyżej prognozy liczby ludności w gminie, opracowano prognozę liczby oraz powierzchni budynków w gminie Tyszowce. Wykorzystano do tego celu dane GUS przedstawione w tabelach 6 i 7.

Tabela 5. Liczba budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce w latach 1996-2013 liczba budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 1902 1906 1938 1943 1942 1942 1942 1892 1892 1892 1892 1893 1893 1895 1896 1828 1828 1829 1830

Źródło: Bank Danych Lokalnych.

Tabela 6. Powierzchnia budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce w latach 1996-2013 powierzchnia użytkowa mieszkań w m²

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

139784 142314 142859 142819 142819 142819 169415 169415 169415

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

169415 169535 169535 169818 169949 169460 169460 169533 169667 Źródło: Bank Danych Lokalnych.

Jak wynika z danych statystycznych GUS (tabela 6 i 7) spadek liczby ludności pociągnął za sobą spadek liczby lokali mieszkalnych. Rośnie natomiast powierzchnia łączna budynków mieszkalnych w gminie. Założono, że w okresie lat 2014-2020, trend wynikający z danych historycznych utrzyma się.

Rysunek 11. Prognoza zmian liczby (a) oraz powierzchni (b) mieszkań w gminie Tyszowce

(31)

a) b)

Źródło: opracowanie własne.

Tabela 7. Prognoza zmiany liczby i powierzchni budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce

Liczba budynków Powierzchnia budynków [m²]

2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 1831 1831 1832 1833 1833 1834 1835 169686 169705 169724 169743 169762 169781 169800 Źródło: opracowanie własne.

3.1.4 Identyfikacja czynników wpływających na wielkość emisji

Pierwszym etapem opracowywania Planu Gospodarki Niskoemisyjnej w gminie Tyszowce jest identyfikacja wielkości mających wpływ na wielkość emisji.

Do czynników determinujących aktualny poziom emisji należą:

 liczba osób zamieszkujących gminę,

 liczba gospodarstw domowych,

 powierzchnia ogrzewanych budynków w gminie,

 liczba podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy,

 liczba pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy,

 ilość i struktura wykorzystywanych paliw,

 wielkość zużycia energii elektrycznej.

Wskazane wyżej czynniki wpływają na aktualne zużycie energii finalnej, a tym samym całkowitą wielkość emisji CO2 z obszaru gminy w roku obliczeniowym.

Do czynników determinujących zmianę wielkości emisji na obszarze gminy należą:

(32)

32

 zmiana liczby mieszkańców,

 zmiana liczby gospodarstw domowych,

 zmiana liczby podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy,

 zmiana liczby pojazdów zarejestrowanych na terenie gminy,

 termomodernizacja i poprawa stanu technicznego obiektów publicznych,

 poprawa efektywności energetycznej obiektów prywatnych,

 zmiana struktury wykorzystywanych paliw,

 zmiana wielkości zużycia energii elektrycznej,

 wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

Czynniki determinujące wzrost lub spadek wielkości emisji wpływać będą na wielkość emisji w roku docelowym. Celem inwentaryzacji jest zatem dokonanie charakterystyki gminy w oparciu o wymienione wyżej kryteria co pozwoli oszacować aktualny poziom emisji gazów cieplarnianych w roku obliczeniowym oraz ustalić prognozowany trend zmian emisji do roku 2020.

3.2 Inwentaryzacja emisji z budynków mieszkalnych

W gminie Tyszowce zabudowę mieszkalną stanowią budynki jednorodzinne.

Przedstawione poniżej oszacowania wykonane zostały na podstawie danych pozyskanych z badań wykonanych w 2015 roku na reprezentatywnej grupie budynków. Na podstawie danych ankietowych wykonane zostały uogólniające analizy statystyczne.

3.2.1 Inwentaryzacja emisji z systemów ciepłowniczych budynków mieszkalnych Wyznacznikiem stanu budynków pod względem ich termoizolacyjności jest okres budowy lub termomodernizacji budynków, gdyż zwykle działania te są wykonywane zgodnie ze standardami obowiązującymi w okresie ich przeprowadzania. Dlatego na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych określono strukturę budynków mieszkalnych według okresu ich powstania lub termomodernizacji i przedstawiono ją na rysunku poniżej. Jeśli budynek budowany był wcześniej, lecz potem termomodernizowany, to jako rok budowy przyjęto rok termomodernizacji, gdyż z punktu widzenia planowania gospodarki energetycznej w gminie istotny jest nie tyle sam rok powstania budynku, co jego standard cieplny.

Rysunek 12. Struktura budynków mieszkalnych w gminie Tyszowce z punktu widzenia okresu ich budowy lub termomodernizacji a) wg liczby budynków, b) wg powierzchni budynków

a) b)

(33)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z badań ankietowych

Do obliczenia ilości zużywanej energii w budynkach mieszkalnych przyjęto dane zgodnie z tabelą 8.

Tabela 8. Wartości opałowe paliw przyjęte w obliczeniach w opracowaniu

Paliwo Węgiel Drewno Olej

opałowy Ekogroszek Gaz propan- butan

Jednostka MJ/kg GJ/m³ MJ/l MJ/kg MJ/kg

Wartość opałowa 20,7 7,8

15,6 MK/kg

37 26 46

Źródło: Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2008 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2011, KOBiZE, dane producentów paliw

Na podstawie danych z badań ankietowych przeprowadzonych w roku 2015 na potrzeby przygotowania niniejszego opracowania, oszacowano strukturę zużycia paliw w gminie Tyszowce w budynkach mieszkalnych (rysunek 13).

Rysunek 13. Udział paliw w zużyciu energii na cele ogrzewania i przygotowania posiłków w gospodarstwach domowych w gminie Tyszowce