Michał Michałkiewicz
Sprawozdanie z obozu naukowego
studentów Zakładu Zaopatrzenia w
Wodę i Ochrony Środowiska
Politechniki Poznańskiej (7 - 17 VIII
1990)
Studia Lednickie 3, 399-401
S T U D IA L E D N IC K IE III P o z n a ń — L ed n ica 1994
S P R A W O Z D A N I E Z O B O Z U N A U K O W E G O S T U D E N T Ó W Z A K Ł A D U Z A O P A T R Z E N I A W W O D Ę I O C H R O N Y Ś R O D O W I S K A
P O L I T E C H N I K I P O Z N A Ń S K I E J ( 7 - 1 7 V I I I 19 9 0 )
Jezioro L ednica, stanow iące integralną część L ednickiego Parku K rajoznaw czego, je s t od w ielu lat obiektem badań pracow ników L ab o rato riu m B iologii Sanitarnej Z a kładu Z aopatrzenia w W odę i O chrony Ś rodow iska Politechniki P oznańskiej.
W latach 1 9 8 6 - 1 9 9 0 w ram ach C entralnego Program u B adań Podstaw ow ych 04.10.01.02.02.06. realizow ane było, pod kierunkiem d r Janiny P ańczakow ej, zadanie badaw cze „W pływ natropopresji na elem enty abiotyczne w ekosystem ie je z io ra L e d n ica” . W yniki tych badań zostały opublikow ane w Z eszy cie nr 41 S G G W A R w W ar szaw ie (1990) oraz w Studiach L ednickich n r 2.
Od 7 do 17.08.1990 r. organizow ano w spólnie ze studentam i z Lund In stitu te o f T echnology ze S zw ecji m iędzynarodow y o b ó z naukow y „L ednica ’9 0 ” , w czasie k tó rego przeprow adzono bad an ia w ody z je z io ra L ednica oraz zaniecz y szcze n ia p o w ietrza na terenie L ednickiego Parku K rajobrazow ego.
P rz ez trzy następ n e lata (1990 - 1993) n ie prow adzono b ad ań tego akw enu. D opiero od 26.07. do 5.08.1993 roku, w ram ach p raktyk studenckich, odbył się O bóz N aukow y „L ed n ica ’93”. U czestnikam i obozu byli studenci III roku Z akładu Z ao p atrze n ia w W o d ę i O chrony Ś rodow iska Politechniki P oznańskiej p o d k ieru n k iem m g r M ich ała M ichałkiew icza.
C elem O bozu N aukow ego było:
— o kreślenie aktualnego stanu zan ieczy szczen ia je z io ra na podstaw ie badań fizyko -chem icznych wody
— p o rów nanie uzyskanych w yników z danym i z lat ubiegłych
— p rzep ro w ad zen ie inw entaryzacji dopływ ów (cieków ) uchodzących do badanego akw enu
— o kreślenie stanu zanieczyszczenia studni zlokalizow anych w bezpośrednim są siedztw ie je z io ra
— zapoznanie się ze sposobam i zao p atrzen ia w w odę m iejscow ości zlo k alizo w a nych w obrębie je z io ra
— p o zn an ie procesu otrzym yw ania w ody pitnej na p rzy k ład zie Stacji W o d o cią gow ej w D ziekanow icach.
D o organizacji obozu przyczynili się liczni sponsorzy. — B row ary W ielkopolski S.A. — Poznań
400
K R O N IK A— S A R T O T IU S -S A R T O P O L — Poznań — H Y D R O P O L — Poznań
— W ielkopolski O kręgow y Z akład G azow nictw a — Poznań — S IL V A P O L S.A. — Poznań
— Przedsiębiorstw o W odociągów i K analizacji — Poznań — M E R C — Poznań
Do pom ocy w realizacji O bozu N aukow ego przyczyniła się także D yrekcja M uzeum P ierw szych P iastów na L ednicy oraz G ospodarstw o R ybackie S karbu P aństw a w Bo- gucinie.
U czestnicy obozu „L ednica ’9 3” składają serdeczne podziękow anie za udzieloną pom oc.
W yniki badań zostaną opublikow ane w Studiach L ednickich nr 4. O bejm ow ać one b ęd ą m .in. dane uzyskane z 17 stanow isk poboru prób w ody z je z io ra L ed n ica z w ar stw y przypow ierzchniow ej i przydennej, om ów iony z o stan ie aktualny stan zan iecz y szczenia je z io ra L ednica oraz pierw szego pokładu w odonośnego n a podstaw ie badań fizyko-chem icznych wody ze studni.
N a podstaw ie uzyskanych w yników pom iarów tem peratury oraz koncentracji tlenu rozpuszczonego, w okresie pełnej stagnacji letniej, m o żn a południow ą część je z io ra L ednica zaliczyć do typu polim iktycznego (w oda m iesza się do dna w ciągu całego roku), a środkow ą i północną do dim iktycznego (w oda m iesza się do dna tylko podczas cyrkulacji w iosennej i jesie n n ej). W okresie badaw czym epilim nion sięgał do głębo kości 7 ,0 m, m etalim nion obejm ow ał w arstw ę około 2 ,0 m, a hypolim nion zaleg ał od głębokości około 9,0 m i był stosunkow o ciepły (m inim alna jeg o tem peratura w ynosiła 8,4 stopnia C). O becnie k o n cen tracje tlenu rozpuszczonego są n iższe niż w 1990 roku. W w iększości prób nasycenie w ody tlenem przy pow ierzchni było niższe niż 100%, a przy dnie w ystępow ały w ysokie deficyty tlenow e. N a stanow iskach o głębokości pow yżej 1 0 , 0 m zanotow ano całkow ity brak tlenu, a m iąższość w arstw y beztlenow ej
dochodziła do 4 ,0 m.
W zdecydow anej w iększości prób przydennych stw ierdzono o becność gazów g n il nych, szczególnie siarkow odoru.
BZT5 w zrosło w porów naniu z 1990 r. i obecnie w próbach naddennych były p rzew ażnie w yższe w artości. Z anotow ano także znaczny spadek w idzialności krążka S ecch i’ego (do 0 , 9 - 1,0 m). Jest on głów nie spow odow any intensyw nym zakw item glonów (S in ice-C ya n o p h yta ).
W przeciągu trzech lat w zrosło pH (do 9,06) i zasadow ość ogólna (do 5,0 m va]/dm 3). W e w szystkich próbach zaobserw ow ano w zrost stężenia chlorków o około 1 5 ,0 - 2 0 ,0 m g C l/dm3 i siarczanów (do 214,34 mg SCV dm 3).
W azocie m ineralnym dom inow ał azot am onow y, którego koncentracje dochodziły do 4 ,224 m g N /dm 3. W fosforze ogólnym dom inow ały je g o połączenia organiczne, a m ineralne w ahały się od 0 ,020 do 0,288 m g P/dm 3.
N a podstaw ie uzyskanych w yników badań fizyko-chem icznych wody stw ierdzono w zrastające zanieczyszczenie całego akw enu. W porów naniu z 1990 r. zaobserw ow ano pogorszenie w iększości param etrów fizyko-chem icznych.
D uże zanieczyszczenie w ody spow odow ane było silnym oddziaływ aniem zlew ni, z której w raz ze spływ am i pow ierzchniow ym i dopływ ały do je z io ra duże ładunki za
K R O N IK A 4 0 1
nieczyszczeń (chlorki, siarczany). Ź ródłem siarczanów są także kw aśne deszcze, a chlorków m ogą być naw ozy m ineralne (KC1) w ysiew ane na pola oraz spływ y z k rajo wej drogi nr 5 (w południow ej części je z io ra ), k tó ra w o kresie zim y zaliczan a je s t do I klasy zim ow ego utrzym ania (sypanie N aC l i piasku).
W ysokie deficyty tlenow e o raz o becność siarkow odoru w w ybitnie niekorzystny sposób o d działyw ują na faunę tego akw enu, a szczególnie n a ryby.
N ieuporządkow ana gospodarka ściekow a w e w siach położonych n a obrzeżu je z io ra L ed n ica stanow i p ow ażne zagrożenie dla w ód tego zbiornika. Z w o d o ciąg o w an ie lic z nych wsi (przy braku kanalizacji) spow odow ało zw ięk szen ie ilości ścieków bytow o- gospodarczych, k tó re grom adzone są w dołach gnilnych i o kresow o w yw ożone są na pola, a następnie p rzed o stają się (spływ y p o w ierzchniow e i podziem ne) do jeziora.
U jem ny w pływ na w ody tego akw enu m a także „dziki” ruch turystyczno-rekre- acyjny w okół je z io ra (liczne nam ioty, szałasy, dom ki cam pingow e), b rak szczelnych szam b, kanalizacji, w ydaw anie zezw oleń na zabudow ę w bezpośrednim sąsiedztw ie je z io ra , aktyw ne upraw ianie sportów m otoro-w odnych (narty w odne — ślizgacze) zw łaszcza w okresie lata w północnej i środkow ej części jezio ra.
Pow ażnym zagrożeniem dla w ód je z io ra L ednica są ścieki z gorzelni w L ednogórze, m ogą być ścieki z m leczam i oraz P G R -ów i d użych gospodarstw ro lnych znajdujących się w zlew ni jezio ra.
Z uw agi na to, że je z io ro L ednica stanow i integralną część L ednickiego Parku K rajobrazow ego i obserw uje się ciągły w zrost zaniecz y szcze n ia całego je z io ra , k o n ie czn e staje się znalezienie funduszy na ciąg łe (całoroczne) prow adzenie bad ań i kontroli w ód tego akw enu.
M ich a ł M ichałkiew icz
Z akład Z aopatrzenia w W o d ę i O chrony Ś rodow iska P olitechniki P oznańskiej,
