EL2BIETA MAŁYSOWA
STOPIEŃ SKAŻENIA STRONTEM RADIOAKTYWNYM NIEKTÓRYCH GLEB ORNYCH, PASTW ISK I GLEB
NIE UŻYTKOWANYCH ROLNICZO NA TERENIE GOSPODARSTWA SZKOLNEGO W BUKOWCU
K ated ra C hem ii R oln iczej W SR W rocław . K iero w n ik — p rof. dr K. B o ra ty ń sk i
W celu określenia stopnia skażenia strontem radioaktywnym gleb pobrano w lipcu 1962 r. na terenie woj. wrocławskiego w gospodarstwie szkolnym w Bukowcu (pow. Jelenia Góra) po 3 próbki gleb z następują cych stanowisk: z pola ornego, z pastwiska i skraju lasu.
Charakterystyka terenu i gleby, z których pobrano próbki, zawarta jest wT tabl. 1. Pobieranie próbek i sposób ich przygotowania do pomia rów były wykonane w g m etody podanej w The Chicago Sunhine Me thod [1].
T a b l i c e 1
Stanowisko C harakterystyka teren u C h arakterystyka g le b y i p odłoża Skraj la s u
Pastw isko
F ole orne (o w ie s)
sk raj młodego la s u m ieszanego na po łudniowo-wschodnim zboczu
. 420 si n .p .m .
te r e n pofałdowany między polem upraw nym i p astw isk iem - sk ło n południowy - 408 m n .p .m .
te r e n otw arty równy - 400 m n .p .m .
g le b a brunatna z b ie lic o w a n a na p od łożu granitowym
g le b a brunatna zb ie lic o w a n a na pod łożu granitowym
g le b a brunatna z o ie lic o w a n a na p o d ło żu granitowym
Próbki z każdego stanowiska pobrano z wierzchniej warstw y gleby
(0— 10 cm) z powierzchni 50 X 50 cm. W laboratorium doprowadzono je
do stanu suchego, a po przesianiu przez 2 mm sito -poddano analizie chemicznej.
Stopień skażenia gleb strontem radioaktywnym 259
W celu wyodrębnienia wapniowców zawierających stront radioaktyw ny glebę ekstrahowano ln roztworem octanu amonu o pH = 7,0. Sto sunek gleby do odczynnika wynosił 1 : 4.
Znajdujące się w przesączu wapniowce wytrącano szczawianem amo nowym. Otrzymany osad po wysuszeniu umieszczono w naczyńkach z plexiglasu i oznaczono aktywność.
Od pobrania próbek do rozpoczęcia pomiarów aktywności upłynęło około 6 m iesięcy, tak że izotopy krótkotrwałe, a w szczególności 89Sr nie w p ływ ały na mierzoną aktywność.
Dla pomiarów aktywności zasadnicze znaczenie ma wielkość po wierzchni i grubość warstwy osadu. Ponadto istotnym jest także, aby powierzchnia mierzonego osadu była gładka i niepylista. Uzyskano to przez zastosowanie naczyniek z plexiglasu o jednakowej średnicy i głębo kości, do których odważono jednakową ilość osadu. Gładkość powierzchni i jednakową grubość osadu uzyskano przez zastosowanie tłoczka o śred nicy nieco m niejszej (1 mm) niż średnica naczyńka sporządzonego z tego sam ego m ateriału (plexiglas). Za pomocą tłoczka osad wyrównano i ubija no uzyskując gładką powierzchnię.
Oznaczenia wykonano w trzech bądź w dwóch powtórzeniach. A ktyw ność oznaczono licznikiem G. M., typ BAT 25/2, używając przelicznika typu L.L .l.
Pomiar wykonano w domkach ołowianych typu ,,Celor”. Mierzono na przemian tło i aktywność próbki każdorazowo w ciągu 20 minut. Całkowity czas pomiaru w ynosił około 200 minut. Liczbę im pulsów przeliczano na aktywność za pomocą wzorcowego źródła strontu o małej aktyw ności1.
W tablicy 2* podano w yniki wszystkich powtórzeń w celu zobrazowa nia powtarzalności pomiarów.
Uzyskane wyniki pomiarów aktywności badanych próbek glebowych dowodzą, że:
1. Radioaktywność gleb w badanym rejonie jest na tyle znaczna, że można ją określać za pomocą stosowanej metody.
2. Aktywność wyrażona w pC/1 g osadu jest największa na skraju lasu. Wartości uzyskane dla pola ornego i pastwiska są niższe i zbliżone do siebie.
3. Stopień skażenia 90Sr badanych gleb jest zbliżony do wartości przytaczanych w literaturze dla gleb europejskich.
1 W zorzec zo sta ł sp orząd zon y przez D zia ł S k a żeń R a d io a k ty w n y ch C en traln ego L ab oratoriu m O chrony R ad iologiczn ej w W arszaw ie.
T a b l i c a 2
la ie is c e pobrania próbki Punkt I lo ś ć powtórzeń
Masa Aktywność
g le b y g osadu g próbki m ie
rzon ej mg próbki pC na 1 g osadu pC na 1 kg g le b y pC . na 1 km^* mC Pole orne (o w ie s) i 3 300 1,2664 403 1 0 ,0 2 3 ,1 1 0 3 ,8 13 ,9 300 1.2Э26 399 10,3 2 3,3 103 ,9 13 ,9 300 1,21)92 403 1 0 ,1 2 3 ,1 103,4 1 3 ,8 ? 2 300 1,239В 402 9 ,0 2 2 0 9 2 ,9 13 ,9 300 1,2326 404 9 ,3 2 3,0 94 ,7 1 4 ,2 3 2 500 1,1390 399 7,3 1 8 ,8 72,7 1 0 ,9 300 1 , Ъ 66 404 6 4 13 .7 6 0 ,9 9 ,1 P a s i e k o 1 3 300 0 О 2Ь0 400 10,7 2 6 ,6 4 6 ,8 7 ,0 300 0 ,:Л 20 400 9 ,3 2 3 ,8 4 0 ,7 6 ,1 300 0 0 2 7 0 402 9 ,8 24,4 4 2 ,9 6 ,4 2 2 300 0 о 4 2 2 402 JO,4 2 3 ,7 4 6 ,6 7 ,0 300 0,3444 303 7 ,9 2 3 ,9 4 7 ,1 7 ,0 3 2 300 0.4930 34 b 8 ,7 2 3 ,1 4 1 ,3 6 ,2 300 0,4880 342 8 ,3 2 4 ,9 4 0 ,4 6 ,1 Skra] la s u 1 3 300 0,4740 399 Ib * 8 3 9 , b 6 2 ,7 9 ,4 300 0,4732 402 13,7 3 6 ,3 6 1 ,6 9 ,2 500 0,4684 399 1 6 ,1 4 0 .4 6 3 ,0 9 ,4 2 3 300 0 ,4210 599 1 3 ,] 3 7 ,9 3 3 ,2 8 ,0 300 0,4232 399 1 3 ,2 5 8,0 3 3 ,7 8 ,0 300 0,4180 390 1 4 ,9 3 8 ,0 3 3 ,4 8 ,0 3 2 300 0 0 7 8 2 589 2 0 ,1 3 1 ,7 9 9 ,8 1 4 ,9 500 0,3773 401 1 8 ,/ 4 6 , / 8 9 ,9 1 3 ,3 2
P r o c o u c z a n iu aktywności na i km p r z y ję to iż w w arstw ie с grubości 10 cm znajd uje s i ę J30 000 000 kg g le b y
26 0 E . M a ły s o w a
Stopień skażenia gleb strontem radioaktywnym 261
L IT E R A T U R A
[1] T he C hicago S u n h in e M ethod. A b so lu te a ssa y of stro n tiu m 90 in b io lo g ica l m a tteria ls, so ils, w o te r and air filte r s B ul. A EC U , N o. 3262, 1956 M ay.
E . М А Л Ы С О В А СТЕПЕНЬ РА Д И О А К Т И В Н О ГО ЗА Г Р Я ЗН Е Н И Я СТРОН ЦИ ЕМ Н Е К О Т О Р Ы Х П А Х О Т Н Ы Х ЗЕМ ЕЛЬ, П А С ТБ И Щ И ЗЕМ ЕЛ Ь Н Е У Д О БН Ы Х ДЛЯ О Б Р А Б О Т К И В Ш КО Л ЬН О М Х О ЗЯ Й С Т В Е Б У К О В Е Ц К а ф е д р а А г р о х и м и и В р о ц л а в с к о й С е л ь с к о х о з я й с т в е н н о й А к а д е м и и Р е з ю м е И ссл едов ан и е степени радиоактивного за гр я зн ен и я стронцием н екоторы х почв ш кольного хозя й ств а Б ук ов ец (воев. В роцлав, у е з д Е леня Гура) показано что: 1. Р адиоактивность и ссл ед у ем ы х почв на столько велика, что м ож ет быть оп р едел ен а по прим ен енном у м етоду (1). 2. А ктивность вы р аж аем ая в рС /1г осадка бы ла самой вы сокой на окраин е леса. В еличины пол уч ен н ы е дл я п ахотного поля и пастбищ а много н и ж е и почти одинаковы . 3. С тепень загр я зн ен и я 90Sr и ссл едов ан н ы х почв бл и зк а к величинам отме чаемы м в п оч в ах Европы. Е . M A Ł Y S O W A DEG REE OF R A D IO A C T IV E ST R O N T IU M PO L L U T IO N IN SOM E A R A B L E SO ILS, P A S T U R E S , A N D SO IL S N O T U SE D FOR A G R IC U L T U R A L P U R P O SE S ON THE T E R R A IN S OF THE SCHOO L FA R M A T BU K O W IEC
C h a i r o f A g r o c h e m i s t r y , C o l l e g e o f A g r i c u l t u r e , W r o c ł a w
S u m m a r y
S tu d ie s of r a d io a ctiv e stro n tiu m p ollu tion o f som e so ils on the terra in s of th e sch ool farm at B u k o w ie c (v o iv o d esh ip W rocław , d istrict J e le n ia Góra) h a v e sh ow n that:
1. S o il r a d io a c tiv ity on ,the in v e stig a te d terra in s is su ffic ie n tly h igh for d eterm in a tio n w ith th e m ethod used [1].
2. R a d io a c tiv ity e x p ressed in pC/1 g se d im e n t is h ig h e st at the' ed ge of the fo rest. T he v a lu e s m easu red on th e arab le fie ld and p astu re are lo w e r and appro x im a te ly sim ilar.
3. T he d eg ree o f Sr-90 so il p o llu tio n ap p ro x im a tes th e v a lu e g iv e n in lite r a tu re fo r other E urop ean soils.
