Władysław Sieracki
Glosa do Uchwały składu siedmiu
sędziów Izby Wojskowej SN
Palestra 21/6(234), 122-127
122 O r z e c z n i c t w o Sądu N a j w y ż s z e g o N r 6 (234)
d a n o .s ię , że w eksel w łasny in blanco p o w in ien odpow iadać ty m sam ym w a ru n k o m , ja k ie zostały p rzew idziane w p ra w ie w ekslow ym dla w eksla „zu p ełn eg o ”, i dlatego bez jednego co n a jm n ie j ind o su w eksel in blanco nie będzie w ażny. N ie w yłącza to, oczy w iście, in s ty tu c ji poręczenia w ek slo wego (aval) za w ystaw cę lub indo- santów . W ty m w y p ad k u m ożna zatem m ów ić o odpow iedzialności indosąn-
tów (żyrantów ), a nie poręczycieli,
m im o że tzw. ży ran ci w eksla g w a ra n cyjnego sk ła d a ją zw ykle d e k la ra c je w ekslow e u s ta la ją c e sposób w y p ełn ie n ia w e k sla i zak res ich o dpow iedzial ności w ek slo w ej.11
7. R e asu m u jąc pow yższe uw agi, m u
szę stw ierdzić, że om aw ian a tu sp raw a o barczona została w ielom a u c h y b ie n ia mi procesow ym i, o różnym zarazem sto p n iu n asilen ia. W tej sy tu a cji zatem nie w zgląd n a ekonom ię procesow ą, ale w zgląd n a dobro w y m ia ru sp ra w ie d li w ości p o w in ien przew ażyć p rzy ocenie, czy m ożna u san k cjo n o w ać w yrokiem S ąd u N ajw yższego ta k w iele w a d li w ych czynności sądow ych, m im o że
każda z nich oddzielnie nie pow oduje niew ażności postępow ania. W ydaje się w zw iązku z tym , że byłby b ardzo p ożądany (choć nie p ra k ty k o w a n y d o tychczas w glosach) p o stu la t u c h y le n ia w try b ie re w iz ji n adzw yczajnej zapadłych w sp raw ie w y ro k ó w z je d n o
czesnym po d k reślen iem konieczności
w y d a n ia przez P ań stw o w e B iuro N o ta ria ln e w Szczecinie n ak a zu za p ła ty w p o stępow aniu nakazow ym . In te re s bow iem P R L (art. 417 i 421 k.p.c.) w y
m aga praw idłow ego w y m ia ru s p r a
w iedliw ości w sp raw ac h cyw ilnych, cc n ie w yłącza w cale, że w dalszym to k u procesu m ogą być w y k rz y sta n e (cho ciażby częściowo) dotychczasow e w n io ski, za rzu ty oraz przytoczone okolicz ności fak ty czn e i p rzeprow adzone d o wody. N ależy je d n a k poczynić z góry zastrzeżenie, żeby n a p ra w a w adliw ych czynności sądow ych nie pociągnęła za sobą dodatkow ych kosztów dla stro n , poniew aż stro n y pow inny ponieść w procesie ty lk o te koszty, k tó re zw ią zane są z no rm aln y m , tzn. p ra w id ło w ym tokiem postęp o w an ia cyw ilnego.
S ła w o m ir D alka
w a w sp raw ach m a n k o w y c h , P al. 1961, nr 9, s. 13; t e g o ż autora: W ek slow e zab ezp iecze n ie roszczeni o p o k r y c ie m anka, PUG 1962, nr 12, s. 384 i n.
u Por. np. S. D a l k a : G losa do w y ro k u SN z dnia 24.V.1973 r. III PR N 28/73, O SPiK A 1974, nr 10, s. 428.
2
.
UCHWAŁA
SKŁADU SIEDMIU SĘDZIÓW IZBY WOJSKOWEJ SN z dnia 21 września 1976 r.
(U 3/76)* Przepis art. 301 § 1 k.k. może być zastosowany względem żołnierza- zasa dniczej służby wojskowej, mimo że do
ukończenia tej służby pozostał ska zanemu żołnierzowi okres krótszy niż 6 miesięcy.
GLOSA
do powyższej uchwały SN z dnia 21 września 1976 r.
P rz e p is a rt. 301 § 1 k.k. stanow i, że „sąd m oże odroczyć żołnierzow i służby
zasadniczej, a tak że osobie pow ołanej do pełn ien ia ta k iej służby, w ykonanie * P o w o ła n a u ch w ała w raz z u zasad n ien iem zo6tała op u b lik ow an a w OSNKW nr 10—11/1976, poz. 122.
k a ry p o zbaw ienia w olności nie p rz e k rac zając ej 6 m iesięcy, ja k rów nież k a ry ograniczenia w olności do czasu ukończenia służby". W św ietle treści
cytow anego p rzepisu nie pow inna
chuba budzić żadnych w ątpliw ości tr a f ność pogląd u w yrażonego w głosow a nej uchw ale. A czkolw iek z a w a rte w treśc i u za sa d n ien ia tej u chw ały a r g u m e n ty w w y sta rc za jąc y m sto p n iu p rz e k o n u ją o trafn o śc i przytoczonego na w stęp ie poglądu, to je d n a k uch w ała ta p ro w o k u je do p rze d staw ie n ia k ilk u r e flek sji, k tó re — być może — p rzy czy n ią się do * szerszego stosow ania w p ra k ty c e sądow ej p rze p isu art. 301 § 1 k.k.
1. P rz ed e w szystkim należałoby
pod k reślić, że przepis art. 301 § 1 k.k. może być stosow any w obec spraw ców
w y stę p k ó w (zarów no „w ojskow ych”
ja k i „p ospolitych”) zn am ionujących się m ałym stopniem społecznego n ie bezpieczeństw a. W skazuje n a to fak t, że odroczenie w y k o n an ia k a ry na po d sta w ie pow ołanego przepisu może n a stą p ić ty lk o w tedy, gdy w ym ierzona k a r a nie p rze k ra cza 6 m iesięcy p o zb a w ien ia w olności (a w ięc gdy je st tzw. k ró tk o te rm in o w ą k a rą pozb aw ie nia w olności) albo gdy sp raw ca sk a z a ny został n a k ^ rę o g raniczenia w o l ności 1 (bez w zględu n a je j czasowy w ym iar). W tym kontek ście i w n a w iąz an iu do stw ierd zeń za w arty ch w u z a sa d n ie n iu om aw ianej uchw ały n a leży zaznaczyć, że przepis art. 77 ust. 2 p k t 4 u sta w y z dn ia 21.X I.1967 r.
o pow szechnym obow iązku obrony
P o lsk ie j R zeczypospolitej L udow ej (Dz. U. N r 44, poz. 220) stanow i, iż „przed
u p ły w em czasu trw a n ia zasadniczej
służby w ojskow ej żołnierza z w a ln ia się z te j służby bez p rze n ie sie n ia do r e zerw y (...) w raz ie zarząd z en ia w s to su n k u do niego w y k o n an ia k a ry p o zbaw ienia w olności, w ty m rów n ież k a ry zastępczej, chyba że na w niosek w łaściw ego dow ódcy n a s tą p i o d ro cz e nie w y k o n an ia k a ry do czasu odbycia przez żołnierza tej słu żb y ”. W św ie tle przytoczonego przepisu n ie u le g a w ą t- liw ości, że zarządzenie w y k o n a n ia k a ry pozbaw ienia w olności w sto su n k u
do skazanego żołnierza zasadniczej
służby w ojskow ej p o w oduje n ie k o rz y stne d la in te resó w w o jsk a k o n se k w e n cje, a w szczególności: p rz e rw ę w o d b y w an iu przez skazanego służby w o j skow ej i ty m sam ym w y elim in o w an ie go z norm aln eg o p ro ce su szkolenia w ojskow ego obow iązującego w o k r e ślonym ro d za ju służby lu b specjalności
w ojskow ej, konieczność u zu p e łn ie n ia
przew idzianego etatow o sta n u osobo wego je d n o stk i w ojskow ej oraz — z reg u ły — konieczność p o w tó rn eg o p o w ołania skazanego (po odbyciu p r z e zeń k a ry pozbaw ienia w olności) do z a
sadniczej służby w ojskow ej w celu
jej odbycia w pełnym , u sta w o w o o k r e ślonym w y m iarze czasow ym . Z a z n a czyć bow iem należy, że z treśc i p r z e pisu § 91 ust. 1 za rządzenia M in istra O brony N arodow ej (nr 27/MON) z dnia 30.V.1972 r. w sp raw ie o d b y w an ia z a sadniczej służby w ojskow ej (Dz. R o z kazów MON N r 6, poz. 49) w y n ik a, iż żołnierze zw olnieni z zasadniczej słu ż by w ojskow ej, którzy nie odbyli tej służby w pełnym w ym iarze, m iędzy i n nym i z pow odu skazan ia ich na b e z w zględną k a rę pozbaw ienia w olności, p o d leg ają z reg u ły pow o łan iu do o d b y cia pozostałego ok resu zasadniczej słu ż i W chodzi tu w rach u b ę kara o gran iczen ia w o ln o śc i w u jęciu przep isów art. 33—"5 Ic.k., w y m ie r z o n a za w y stę p k i p o p ełn io n e p r z e d w c ie le n ie m sp ra w cy d o w o jsk a . N a to m ia st j e ż e li sp raw a o w y stę p e k p o p ełn io n y przed w c ie le n ie m sp ra w cy do w ojsk a je st rozp a try w a n a ju ż po w c ie le n iu , a w ię c w te d y gd y sp raw ca je st już żołn ierzem , to w ów czas sąd n ie m oże o r z e c k ary o g ra n iczen ia w o ln o śc i, gd yż w m yśl p rzep isu art. 292 § l k.k. „do ż o łn ie r z y nie s to s u je się p rzep isó w art. 33—35” . N ie w ch o d zi rów n ież w grę tzw . „ w o jsk o w a ” kara o g ra n ic z e n ia w o ln o śc i ok reślo n a w p rzepisach art. 294 k.k ., gd yż k arę tę m ożna orzec ty lk o w s to su n k u do żo łn ierzy za w o d o w ej lu b ok resow ej słu żb y w o jsk o w ej (por. art. 294 § 1 k.k.), a przepis art. 301 § l k.k . m oże b y ć sto so w a n y ty lk o w sp raw ach żołn ierzy zasadn iczej słu żb y w o jsk o w e j lu b osób p o w o ła n y ch do p ełn ien ia ta k ie j słu żb y.
124 O r z e c z n i c t w o Sądu N a j w y ż s z e g o N r 6 (234)
by w ojskow ej niezw łocznie po zw olnie niu ich z za k ła d u karnego. W pew nych je d n a k w y p ad k ach zarządzenie w y k o n an ia k a ry pozbaw ienia w olności w sto su n k u do skazanego żołnierza z a sadniczej służby w ojskow ej sta n o w iło by w istocie rzeczy fak ty c zn e sk ró c e nie ustaw ow ego okresu trw a n ia tej służby, gdyż w m yśl przepisu § 91 ust. 1 p k t 1 i 2 w ym ienionego wyżej z a rząd zen ia M in istra O brony N arodow ej niek tó rzy żołnierze zw olnieni z z a sa d niczej służby w ojskow ej z pow odu s k a zania ich na bezw zględną k a rę p o zb a w ienia w olności nie podleg ają (w z a leżności od ok resu odbycia przez nich tej służby przed um ieszczeniem ich w zakładzie karn y m ) po zw olnieniu ich z zak ład u k arn e g o ponow nem u po w o ła n iu do odbycia pozostałego okresu
zasadniczej służby w ojskow ej, lecz
przenoszeni są do rezerw y.
W celu u n ik n ię cia tych w y m ie n io nych (przykładow o tylko) n ie k o rz y st nych d la in te resó w w ojska k o n se k w e n cji, a ta k że — ja k to p o dkreślono w uzasadnieniu p ro je k tu kodeksu k a r n e g o 1 — w celu „um ożliw ienia m łodo cianym spraw com d ro bnych p rz e stę p stw odbycia w pełn i w e w łaściw ym te rm in ie ” zasadniczej służby w o jsk o w ej u sta n o w io n a została w przepisie art. 301 § 1 k.k. om aw iana in sty tu c ja odroczenia w y k o n an ia k a ry p o zb aw ie
nia w olności. R a cjo n aln e spojrzenie
u za sa d n ia bow iem pogląd, że e w e n tu aln e w y k o n an ie k ró tk o te rm in o w e j k a
ry pozbaw ienia w o ln o śc i8 w sto s u n k u do skazanego żołnierza dopiero po
odbyciu przezeń zasadniczej służby
w ojskow ej w pełnym u staw ow ym w y m iarze, ja k o nie p ow odujące w y m ie
nionych w yżej niek o rzy stn y ch k o n
sekw encji, je s t — zarów no ze w zględu n a id y w id u a ln y in te re s sk a z a n e g o ,4 ja k i ze w zględu n a in te re sy w o jsk a d y k to w an e p o trzeb am i o b ro n n sści k r a ju — b ard z iej celow e aniżeli bezzw ło czne (po n a d a n iu w y rokow i k la u zu li w ykonalności) w y k o n an ie ta k ie j k ary . T ak też u ję to tę k w estię w p o w o ła n ym w o m aw ianej u chw ale w y ro k u
Izby W ojskow ej SN z dnia 17.X.
1972 r. R w 1003/72, w k tó ry m m iędzy in n y m i stw ierdzono, że „w zgląd na potrzeby obronności k ra ju , w y m a g a ją cy odbycia przez żołnierza z a sa d n i czej służby w ojskow ej w sposób n ie p rze rw an y , je s t w ażniejszy od b e z zw łocznego w y k o n an ia w obec ta k ieg o żołnierza k ró tk o te rm in o w e j k a ry p o
zbaw ienia w olności i jeżeli in te re s
Sił Z b ro jn y ch sam za tym nie p rz e m a w ia, to od stąp ien ie od tego p rio ry te tu może n astą p ić ty lk o w szczególnie u z a sadnionych w y p a d k a c h ”.* *
N aw iązu jąc do teleologicznych zało żeń om aw ianej in sty tu c ji odroczenia w y k o n an ia k a ry w edług przepisu a rt. 301 § 1 k.k., należy zw rócić u w agę n a to, że zastosow anie w obec żołnierzy przepisów odnoszących się do m łodo cianych sp raw có w m a znacznie w ę ż szy zak res (por. a rt. 292 § 2 k.k.) • a n i-* P r o je k t k od ek su k arn ego (uzasad n ien ie), W arszaw a 1968, W yd aw n ictw o P raw n icze, s. 198. * K ró tk o term in o w ą karą p ozb a w ien ia w o ln o śc i w ed łu g p o g lą d ó w d o k try n y i ju d y k a tu ry jest kara do 6 m ie się c y . Z aznaczyć w ty m m iejscu n ależy, że z p rzep isów k.k. (a w sz czeg ó l n o ści art. 54 i 55) w y n ik a w y r a ź n ie ten d e n c ja do u n ik a n ia w y m ierza n ia b ezw zględ n ej k ró tk o term in ow ej k ary p o zb a w ien ia w o ln o ści.
4 T en in d y w id u a ln y in te res w y ra ża się zw łaszcza w m o żliw o ści u zysk an ia przez sk a za n eg o żołn ierza zw o ln ien ia od w y k o n a n ia w y m ierzo n ej k a ry p ozb aw ien ia w o ln o śc i i u zysk an ia w ta kim w yp ad k u za ta rcia sk a za n ia z m o cy p ra w a (por. art. 301 § 3 i § 4 k.k.).
* P or. OSNKW ( nr 1 z 1973 r., poz. 18.
* P o n iew a ż do zasadn iczej słu żb y w o jsk o w ej p o w o łu je s ię w zasadzie ty ch m ężczyzn , k tó rzy u k o ń czy li ju ż 18 la t ż y cia (por. przepis art. 22 ust. 1 u sta w y o p o w szech n y m ob ow iązk u ob ron y PRL), przeto w św ie tle p rzep isu art. 292 § 2 k.k. sto so w a n ie d ob rod ziejstw p rzew i d zia n y ch w k o d e k sie k arnym dla m ło d o c ia n y ch sp ra w có w p rzestę p stw n ie jest z regu ły m o żli w e w te d y , gd y sp raw cą p rzestę p stw a je st żołn ierz zasadn iczej słu żb y w o jsk o w ej. P rzep isy od n oszące się do m ło d o c ia n y ch są a k tu a ln e w sto su n k u do ż o łn ierzy ty lk o w takiej sy tu a c ji, g d y p rzestę p stw o p o p ełn iła osoba przed u k o ń czen iem 18 roku ż y d a , która n ab yła statu s
żoł-żeli w sto su n k u do m łodocianych (w
u ję ciu przepisu a rt. 120 § 4 k.k.)
sp raw ców będących osobam i c y w il
nym i oraz że — ja k to ju ż w sp o m n ia no — w sto su n k u do żołnierzy z a sa d niczej służby w ojskow ej n ie sto su je się łagodniejszego ro d z a ju k a r y z a sadniczej, a m ianow icie k a ry o g ra n i
czenia wolności. W ty m k o n tek ście
sp raw ę u jm u jąc , n ależy w y ra zić z a p atry w a n ie, że celem przep isó w art. 301 k.k. je st tak że p o p ra w a k a r n o p r a w nej sy tu a cji żołnierza zasadniczej słu ż by w ojskow ej, skoro w istocie rzeczy o d b ie ra m u się p rzy w ile je (por. a rt. 51 i art. 57 § 1 k.k.) zw iązane ze s ta tu se m m łodocianego oraz m ożliw ość w y m ierzen ia k a ry ograniczenia w o l ności.
2. W d o k try n ie p rez e n to w a n y je st pogląd, że p rze w id zia n a w przep isie a rt. 301 § 1 k.k. in sty tu c ja odroczenia w y k o n an ia k a ry „jest in sty tu c ją p r a w a m a teria ln eg o o d m ienną od in s ty tu c ji przew idzianej w p ra w ie k a rn y m w ykonaw czym ”. 7 P ogląd te n n a le ż a łoby uzupełnić stw ierdzeniem , że p rz e pis art. 301 § 1 k.k. może być sto so w a ny rów n ież w po stęp o w an iu w y k o n a w czym. T rafność tego stw ie rd z e n ia w y n ik a nie tylko z treśc i p rzep isu a rt. 66 i art. 72 § 1 kodeksu k arn e g o w y k o naw czego, lecz ta k że z p rzepisów § 84 ust. 3 i 5 w spom nianego w yżej z a rz ą
dzenia M in istra O brony N arodow ej
(nr 27 MON) z dn ia 30.V.1972 r., k tó re n aw ią z u ją c w sw ej treśc i do te k stu zaw arteg o w p rze p isac h a rt. 301 § 1 i § 3 k.k., m ogą m ieć zastosow anie w p o stępow aniu w ykonaw czym .
P rzepis § 84 ust. 3 pow ołanego za rząd zen ia M in istra O brony N arodow ej brzm i: „Jeżeli żołnierz został skazan y na k a rę pozbaw ienia w olności przez
czas nie p rz e k ra cza ją cy 6 m iesięcy
(rów nież na zastępczą k a rę pozbaw ienia
w olności orzeczoną w zam ian nie u isz czonej grzyw ny), dow ódca je d n o stk i w ojskow ej może w ciągu 2 ty godni po o trzy m an iu w y ro k u i za rządzeniu w y k o n an ia k a ry w ystąpić do sądu, k tó ry zarządził w y k o n an ie k ary , z w n io skiem o jej odroczenie do czasu o d by cia zasadniczej służby w ojskow ej w p rzy p a d k u , gdy w in te re sie służby je st to w skazane, a w zględy d y sc y p li ny w ojskow ej nie sto ją tem u na p rz e szkodzie”. Na tle przytoczonego p rz e pisu lansow ano za p atry w an ie, że w w y p ad k u gdy dow ódca je d n o stk i w o j skow ej sk o rzy sta z u p ra w n ie n ia p rz y sługującego m u z mocy tego przepisu, to sąd, d ziała ją c ju ż w p o stępow aniu w ykonaw czym , może t y l k o — na podstaw ie a rt. 67 § 1 kodeksu k a r n e go w ykonaw czego — odroczyć w y k o n a
nie w ym ierzonej k a ry pozbaw ienia
w olności. Z a p a try w a n ie to n ie je s t słuszne. Nie ulega bow iem w ątpliw ości, że celem przytoczonego p rzepisu § 84 ust. 3 zarządzenia M in istra O brony N arodow ej je s t unik n ięcie n ie k o rz y stnych d la w o jsk a k onsekw encji w ią żących się z w ykonaniem przez żo ł n ierza zasadniczej służby w ojskow ej k ró tk o te rm in o w e j k a ry pozbaw ienia wolności. Je śli się zważy, że p rz e w i d ziana w art. 67 k.k.w. in sty tu c ja o d roczenia w y k o n an ia k a ry pozbaw ienia w olności m a organiczony zakres w tym sensie, iż łączny okres odroczenia nie może przek raczać ro k u (art. 67 § 3 k.k.w.), to stw ierdzić należy, iż odroczenie w y k o n an ia k a ry na p o d sta w ie art.67 § 1 k.k.w. nie zapobiegłoby p o w sta n iu w ym ienionych w yżej n ie k orzystnych dla w ojska n astę p stw w ta k iej sy tu acji, gdy pozostały do o d bycia przez skazanego żołnierza okres
zasadniczej służby w ojskow ej byłby
dłuższy niż rok. Z tego w zględu n a le ży dojść do w niosku, że pod staw ą p ra w n ą odroczenia (w w y n ik u u w n ierza w w yn ik u w c ie le n ia jej do w o jsk a na sk u tek o c h o tn ic zeg o zg ło szen ia się do p ełn ien ia c z y n n e j słu żb y w o jsk o w ej.
t Por.: I. A n d r e j e w , w. S w i d a, W. W o l t e r : K odeks karny z k om entarzem , W arszaw a 1973, s. 875; J. B a f i a , K. M i o d u s k i , M. S i e w i e r s k i : K odeks karny — K om en tarz, W arszawa 1971, s. 670.
126 O r z e c z n i c t w o Sądu N a j w y ż s z e g o N r 6 (234)
zględnienia w niosku złożonego przez dow ódcę je d n o stk i w ojskow ej) w y k o n a n ia k a ry pozbaw ienia w olności p o w inien być p rzepis a rt. 301 § 1 k.k. G dyby je d n a k zdarzyło się, że o d ro czenie w yko n an ia k a ry nie p rz e k ra c z a jącej 6 m iesięcy pozbaw ienia wolności n astąp iło nie na po d staw ie art. 301 § 1 k.k., lecz na podstaw ie a rt. 67 § 1 k.k.w., to p o dkreślić należy, że w t a kiej sy tu a cji nie je s t w yłączona m ożli wość zastosow ania p rzepisu a rt. 301 § 3 k.k. i zw olnienia skazanego żoł nierza zasadniczej służby w ojskow ej od w y k o n an ia w ym ierzonej k a ry — j e żeli oczyw iście p o w stan ą w a ru n k i w
tym przepisie określone. B rak je st
bow iem ja k ich k o lw iek rac jo n aln y c h w zględów , k tó re by u za sa d n iały różne w sw ej istocie tra k to w a n ie skazanych żołnierzy ty lk o z tego pow odu, że n ie k tó ry m z nich odroczono w y konanie k a ry na podstaw ie art. 301 § 1 k.k., a innym na p o dstaw ie art. 67 § 1 k.k.w.
3. W d y sk u sjach odnoszących się do stosow ania p rzep isu a rt. 301 § 1 k.k. w yrażan o z a p atry w an ie, że na tle tego przepisu bezprzedm iotow e sta je się w ’ p rak ty c e stosow anie określonej w art. 67 k.k.w. in sty tu c ji odroczenia w y k o n an ia k a ry w obec żołnierzy za sadniczej służby w ojskow ej. Z a p a try w an ie to nie je s t słuszne. P o dkreślić bow iem należy, że p rzepis a rt. 67 § 1 k.k.w. może być w szak stosow any w obec tych żołnierzy zasadniczej słu ż by w ojskow ej, któ rzy sk azan i zostali na k a rę pozbaw ienia w olności p r z e k ra czającą 6 m iesięcy. J e s t rzeczą oczy w istą, że w w y p ad k u ta k im nie mogą być zastosow ane przepisy a rt. 301 k.k. 4. N iesłuszny je s t rów nież pogląd, że zastosow anie przepisu art. 301 § 3
k.k. (zw olnienie skazanego żołnierza
od k ary , k tó re j w yko n an ie odroczono) może — w m yśl p rzepisu § 84 ust. 5 pow oływ anego zarządzenia MON z d n ia 30.V.1972 r. — n a stą p ić ty lk o n a w n io sek dow ódcy je d n o stk i w ojskow ej lub k o le k ty w u żo łn ie rsk ie g o .8 P rz ep is art. 301 § 3 k.k. m oże bow iem być sto so w an y ty lk o w p o stępow aniu w y k o n aw r czym. W p o stępow aniu ty m sąd o rz e ka z urzędu albo na w niosek p r o k u ra tora, skazanego lub jego obrońcy (art. 20 § 2 k.k.w.). W ty m k ontekście n a le ży uznać, że p ow ołany przepis § 84 ust.
5 zarządzenia MON rozszerza k rąg
podm iotów u p raw n io n y c h do złożenia w niosku o zastosow anie p rzepisu a rt. 301 § 3 k.k., p rzy zn ając praw o do złożenia w n iosku w ty m w zględzie
ta k że dow ódcy jednoski w ojskow ej'
(w k tó rej skazan y żołnierz pełnił z a sadniczą służbę w ojskow ą w okresie odroczenia wykomania kary) lub k o
lek ty w o w i żołnierskiem u. P ierw sze
zdanie p rzepisu a rt. 301 § 3 k.k. nie stanow i zatem zw ężenia k ręg u o k reślo nych w art. 20 § 2 k.k.w. podm iotów u p raw n io n y c h do złożenia o m a w ian e go w niosku, lecz zaw iera je d y n ie p o stu la t, aby sąd rozpoznając ta k i w n io
sek (złożony przez k tó ry k o lw ie k z
u p raw n io n y c h podm iotów ) w y słu c h a ł n a posiedzeniu dow ódcę je d n o stk i w o j
skow ej (lub p rzed staw io n ą przezeń
opinię k o lek ty w u żołnierskiego) w
sp raw ie zw olnienia skazanego żołnie rza od k ary , k tó rej w y k o n an ie odro czono do czasu ukończenia przez niego
zasadniczej służby w ojskow ej.
5. T rafn o ści w yrażonego w o m a w ia
nej u chw ale poglądu nie podw aża
fak t, .że w a ru n k ie m p rzew idzianej w przepisie a rt. 301 § 3 k.k. m ożliwości zw olnienia skazanego żołnierza od od bycia k ary, k tó re j w y k onanie zostało uprzednio odroczone, je st m iędzy in 8 P r z e p is te n b r z m i: „ R ó w n o c z e ś n ie z e z w o ln ie n ie m z z a s a d n ic z e j s łu ż b y w o j s k o w e j d o w ó d c a je d n o s t k i w o js k o w e j m o ż e w y s t ą p ić d o są d u z w n io s k ie m o z w o ln ie n ie ż o łn ie r z a od k a r y p o z b a w ie n ia w o ln o ś c i, je ż e l i o k r e s o d r o c z e n ia tr w a ł co n a j m n ie j 6 m ie s ię c y , a ż o łn ie r z w ty m o k r e s ie s z c z e g ó ln ie w y r ó ż n ił s ię w s łu ż b ie . W p r z y p a d k u g d y z w n io s k ie m ta k im w y s t ą p ił k o le k t y w ż o łn ie r s k i lu b s k a z a n y ż o łn ie r z , d o w ó d c a j e d n o s tk i w o js k o w e j p r z e d s ta w ia te n w n io s e k z e s w o j ą o p in ią '’.
nym i w ym ag an ie, aby „okres odrocze nia trw a ł c o n a j m n i e j 6 m iesięcy (art. 301 § 3 k.k. — podkr. m oje W. S.). Z w rot „co n a jm n ie j” w sk azu je na to, że dopuszczalne je st stosow anie p r z e pisu art. 301 § 1 k.k. w tedy, gdy z g ó ry w iadom o, że o kres odroczenia w y k onania k a ry będzie k ró tszy niż 6 miesięcy. W przeciw n y m bow iem w y p adku, tj. g dyby konieczną p rz e sła n
ką zastosow ania p rzepisu a rt. 301
§ 1 k.k. b y ł w a ru n e k , że pozostały skazanem u żołnierzow i do ukończenia
zasadniczej służby w ojskow ej okres
nie może być k ró tszy niż 6 m iesięcy, z a w arte w p rze p isie art. 301 § 3 k.k. zastrzeżenie „co n ajm n ie j 6 m iesięcy” byłoby zbędne, a w technice le g isla cyjnej o bow iązuje przecież zasada, iż nie używ a się zbędnych określeń. N ie zależnie od tego zauw ażyć należy, że przytoczony w yżej przepis § 84 ust. 3 zarządzenia MON z dnia 30.V. 1972 r.
rów nież nie u zależnia u p ra w n ie n ia
dow ódcy je d n o stk i w ojskow ej do zło żenia w niosku o odroczenie w yko n an ia k a ry od okresu, ja k i skazan em u żo ł nierzow i pozostał do ukończenia z a sadniczej służby w ojskow ej.
6. Na tle treśc i p rzepisu art. 301
§ 3 k.k. b ezsporne je s t tw ierdzenie, że w w y p ad k u gdy ok res odroczenia w y kon an ia k a ry je s t k ró tszy niż 6 m ie sięcy, to przepis te n (a w k o n se k w e n cji i przepis a rt. 301 § 4 k.k., tr a k t u jący o za ta rc iu sk a za n ia z mocy p r a
w a) nie może być zastosow any. J e żeli zatem w chw ili w y ro k o w an ia w ia dom ą je st rzeczą, że okres, ja k i p o zo staje żołnierzow i (spraw cy p rz e stę p stw a) do ukończenia zasadniczej służby w ojskow ej, je s t k rótszy niż 6 m ie się cy i że w zw iązku z ty m nie będzie m ógł być zastosow any wobec skazanego przepis a rt. 301 § 3 k.k. (a także p rz e pis art. 301 § 4 k.k.) w raz ie o d ro czenia w y k o n an ia w ym ierzonej k ary , to w ta k iej sy tu a cji p rzed staw io n e w y
żej względy, d y k to w an e potrzebam i
obronności k ra ju , a także polityczno- -k ry m in a ln e założenia kodeksu k a r n e go, w y ra ża jąc e ten d en cję do z a stę p o w an ia k ró tk o te rm in o w e j k a ry pozb a w ienia w olności śro d k am i k arn y m i nie polegającym i na bezw zględnym p o zb a w ieniu wolności, p rze m aw ia ją — m o im zdaniem — za celow ością sto so w a nia in sty tu c ji w arunkow ego skazania (jeżeli oczyw iście istn ieją przesłanki określone w przepisie art. 73 § 2 k.k.) lub orzeczenia grzyw ny na podstaw ie przepisu art. 54 k.k. Nie m ożna b o w iem w tym w y p ad k u pom inąć fak tu , że w om aw ianej sytu acji wchodzi w
g rę w ym ierzenie k a ry pozbaw ienia
wolności nie p rze k ra cza ją ce j 6 m iesię cy, a zatem i p rzestępstw o nie z n a m ionujące się (zarów no w sferze p o d m iotow ej ja k i przedm iotow ej) po w aż niejszym stopniem społecznego n ieb ez pieczeństw a.
W ładysław Sierackt
O R Z E C Z S I C T W O W Y Ż S Z E J H & M i S i l
o r s c y
P L i x i \ n x r jPOSTANOWIENIE W'yższej Komisji Dyscyplinarnej
z dnia 25.VIII.1976 r. WKD 3/76 Dyspozycja art. 365 k.p.k. w związku z § 1 ust. 2 rozp. Ministra Sprawiedli wości z dnia 22.XII.1964 r. o postępo
waniu dyscyplinarnym przeciwko ad wokatom i aplikantom adwokackim nic dopuszcza możliwości zaliczenia na
