UKD 551.732.2:565.14+58.016.3(438-18)
K,azimierH LENDZION
subholmiowy
Wpółnocno-wschodniei Polsce
WSTĘP
Panujący dawniej, obecnie zaś jeszcze powtarzany przez niektóry'ch geologów pogląd, jakoby ka'mibr rozpoczynał się z ,chwilą maslOw,ego po- jawienia trylohitów, jest jlUż nieaktualny. Masowe pojawienie się trylobi- tów nie :może bowiem wskazywać równ'Ocześnie na p:oczątek nowej ery bogatej w faunę. Moment ten ip'Oprz,edzać musiał okres zapowiedzi <O po- dobnym typie byt'Owania, w którym panowały inne grupy zwierzęce. N a fakt występowania podholmiowego kambru zw~ócił uwagę J. CzaTnocki już w 1926 r. Wyróżnił on w osadach kambru dolnego Gór Świętokrzys
kich I poziom, o którym pisze: " ... stratygra'fkzne położenie tego pOZ'l:O- mu, położonego na kj,lkadziesiątmetr6w poniżej 'warstw holmiowy,ch
dowodzi,że są one starsze od poziomu holmiowego" (J. Czarno~ki, 1927).
Z poziomu tego autor ten 'cytuje następującą faunę: wątpliwe szczątki
Holm,ia sp. oraz pewną Torellella laevigata L n r s., Hyolithus zbelutken ..
sis n. Volborthella ci. tenuis S c h m i d t. Poziom I w oparciu 'O stwier- dzenie Czarnockiego kore'luje się z wydzielonym przez J. Samsono- wicza (1960) poziomem subholmiowym (R. Mkhniak, S. Orłowski, 1963).
znajdowana obecnie w dolnym kambrze subholmiowym doku- mentuje poglądy wypowiedziane przez J. Czarnockiego i J. Samsonowicza.
Występowanie osadów dolneg'O kan:Jjbru sulbholmiowego jest nieza- przeczalnym fakte.m nie tylko w odniesieniu do obszarów Polski, ale i innych krajów Europy (Skandynawia, kraje nadbałtyckie) oraz Azji (platforma syberyjska). Znajdowanie na tych obszarach podobnej, a nie- kiedy i analogicznej fauny upoważnia do przyjęcia tych samych kryte- riów stratygraficznych dla ustalenia dolnej granicy kambru. Szczegóło
we badania naj starszych skał osadowych w profilu platformy syberyj- skiej pozwoliły geologom radzieckim na wyciągnięcie wniosku, że dolną granicę kambru wyznacza pojawienie się fauny szkieletowej.
PODSTAWY DO WYDZIELENIA PIĘTRA SUBHOLMIOWEGO N ajstarsze osady ka'mhru dolnego w Górach Świętokrzyskich, okre-
ślone przez J. Samsonowicza (1960) jako warstwy suibholmiowe (= po- ziom, subholmiowy), przy ówcz.esnym stanie 'kh rozpoznania były okre-
śleniem wystarczającym. Obecnie, wobec większej ilości danych pocho-
Kwartalnik Geologiczny, t. 16, nr 3, 1972 r.
558 Kazimiera Lendzion
dzących Z wierceń, pO'ziom subholmiowy spełniać może rolę piętra, w któ- rym już w tej ,chwili wyróżnić moż'llaco najmniej dwa poziomy fauni- styczne. Ten poziom gigant jest 'Odpowiednikiem piętra tommockiego (A. Ju. Rozanow i in., 1969) na platformie syberyjskiej, jak również pię
tra bałtyckiego (B. S. S'Ok'OfOW, 1965) na platformie wsch'Odnioeuropej- skiej.
Mała ilość punktów obserwacyjnych, a w zwiąiku z tym słaha znajo-
mość rozwoju i rozprzestrzenienia najstarszych skał osadowych na pla- tformie w1schodlni'Oeuropejskiej, była do niedawna w Polsce przyczyną niewłaśdwych ujęć stratygraficznych i paleogeograficznych (J. Znosko, 1961, 19'65a, b; K. Lendzi'On, 1{l62 , 19,63; K. L endzion , Cz. Żak, 1963; K.
Lendzion, R. Mkhniak, A. Ju. RO'z,anow, 1965). Dzięki zdobyciu większej iloś'cimateriału 'Oraz dokładniejszej ich anali:zie okazał'O się konieczne' przepr'Owadzenie rewizji dotychczasowych inteTPretacji. Już pierwsze wyniki tych prac okazały się rewela'cyjne, choć do 'chwiH obecnej niezu-
pełnie jasny jest przebieg dolnej granicy kambru (fig. 1). Dzięki 'Znalezio- nej faunie charakterystycznej dla kambru okazało się, że do tego okresu
należy odnieść osady, które poprzednio zaliczano. dO' eokambru, tj. wen- du (K. Lendzion, 1968a, b; 1969a, b; K. Lendzion, Cz. Żak, J. Oberc, 1968).
W wyniku tych obserwacji wydaje się, 'że ,obszar występowania 'Osadów e'Okamlhru (wendu) w Polsce NE jest znacznie ,mniejszy od poprzednio przyjmowanego i jego granicę należy przesunąć bardziej ku wschodowi i pO'łudniowi. Pełniejszy profil tych osadów występować powinien na ob- szarze Białorusi, Ukrainy i p:ołudniowo-wschodniej części Polski (woje- wództwo lubelskie). Rozprzestrzenienie 'Osadów eokambru (wendu) na ob- szarze platformy wS'chodnioeuropejskiej w Polsce obserwuje się w naj- ba'rdziej wschO'dnich rejona'ch przygrani'cznych (województwo białostoc
kie i lubelskie). W wykonanych na tym obszarze wierceniach 'Osady Kambru kontaktują z różnymi 'Ogniwami eokambru (wendu). Brak eokam- bru stwierdzono natomiast na zachodzie omawianego obszaru. N a znacz- nym obszarze plat\formy wschodnioeuropejskiej w Polsce osady kambru dolnego leżą bezp'Ośrednio na podłożu krystalicznym.
Podstawą przy ustalaniu stratygrafii najstaTszych 'Osadów kambru dolnego jest szkieletowa fauna nietrylobitowa, której pozycja systelna- tyczna nie zawsze jest jasna. Wąski jednak pionowy zasięg tej fauny oraz pewna stałość miejsca jej występowania w profilu najniższego kam- bru dolnego na platfoDmie wsc'hodn1oeuropejskiej pozwalają uznać ją ja- ko skamieniałośd przewodnie.
Na podstawie występ:owania wSP'Omnianej wyżej fauny najnirższe osa- dy kambDu dolneg'O piętra subholmiowego na platformie wschodnioeuro- pejskiej w Polsce podzielić 'można na dwa poz1omy faunistyczne: poziO'm dolIny z Sabellidites cambriensis i Platysolenites antiquissimus 'Oraz gór- ny z Mobergella. Sabellidites cambriensis, 'częściej spotykany w najniż
szych 'Osadach kambru Ukrainy, w Polsce do chwili obecnej znaleziony
został tylko w dwóch wierceniach (Radzyń i KTQwie Bagno). ilość
znalezionych okazów nie pozwala na wydzielenie poziomu z Sabellidites
poniżej [poziomu 'Z Platysolenites, jak to uczynił W. W. Kirjanow (1969) w najniż,szych osadach kambru Wołynia. Granica pomiędzy poziomem z Platysolenites a poziomem z Mobergella jest słabo widoczna. L'itologicz- nie osady poziomu z Platysolenites stopniowo przechodzą w 'Osady po-
KROWIE BAGNO
Tl,l!SZCZ łflELNIK
~
~ I:b :::::: t'j ~
~ ~
"-I I:l.>
~
m/}I Ie. h221'13,8 . ... .
..1
/852,0"'.:'~~'C'
*.',
J . ,. . ' . ':-ii(':
t:) -<::)
<::>
<::::> ... ~ IWANl<l-/lOHO/Y 3
~
""
:.:.::.::.;.;<:.~ ... ~ <::>
c::;, ~
-c::: ~
Q:: ~ ~
1?~ -- --
-·1..,.... ... .,-·""·~
~ c::
<::>
V)
~ V) -2J
C;;j
~
~ ~ UJ
<::) ~
"'=
"-
-<::) Gl1..., t::l
<b- V)
'"
...
~ ~ ...
§
'"
<::>
Wend
o
2
80m
EJa
ś4tr-·
_::....:..:....:...
'.,i. "
724.0 *:'.' ':-./'
J Wend
7
8
9
Fig. 1. Zestawienie profilów piętra subholmiowego z niektórych wierceń wschod- niej Polski
Comparison of the sections of Subholmia stage from some bore hole of the eastern areas of Poland
1 - piaS[kow'ce drobnozia1rniste; 2 - piaskowce średnioziarniste; 3 - piaskowce gru- boziarniste; 4 - piaskowce różnoziarniste; 5 - mułowce; 6 - mułowce ilaste lub
iłowce mułowc'owe; 7 - iłowce; 8 - seria iHowc,owo"'ipiaiSkowc1owa; 9 - seria mułow
cowo-pi,askow,cowa; 10 - seria pr:zewa["Stwiający,ch się iłowców muło'Wcowych lub
mułowców ilastych z piaskowcami; 11 - glauk:onit; 12 - Sabeltidites, Serputites i PLatysoLenites; 13 - HyolitheUus i ColeoleHa; 14 - MobergeHa; 15 - otwOi"y wiert- nicze: I rlwanki Rohozy 3, K - Krzyże, K. B. - Krowie Bagno, M - Mielnik, T -
Tłuszcz, 'O - Okuniew, P - Prabuty
1 - fine-grained sandstones; 2 - medium-grained sandstones; 3 - c,08['se-grained sandstones; 4 - variously grained sandstones; 5 - siltstones; 6 - clayey siltstones or mudstone-siltstones; 7 - claystones; ·8 - clay-sandstone series; 9 - siltstones-sandstone sera.es; 10 - series ·of alternating mudstone-claystones or clayey siltstones with sand- stones; 11 - glauconite; 12 - SabeLlidites, SerpuLites and PLatysotenites; 13 - HyoLit- heLLus and CoteoLellaj 14 - MobergeUa; 15 - bor e holes: I - Iwanki-Rohozy 3, K -
Krzyże, K. B. - Kr,owie Bagno, M - Mielnik, 'T - Tłuszcz, 'O - Okuniew, P - iPra- buty
I~~:'B@
*"
,
Jj 010 11 12 13 14 16
,H JI
Kambr subhołmiowy w północno-wschodniej Połsce 559 ziamu Z Mobergella. Generalnie jednak bi'Orąc (fig. 1), poziom z Platyso- lenites charakteryzuje się występowaniem 'muł'Ow'ców i iłowców, prze- warstwianych różnej gruboś'ci wkładkami pi ask'Ow'c ów , 'o Tóżnym uziar- nieniu, ale m'Onotonnym składzie mineralogicznym. W poziO'mie z Mober- gella dominują piaskowce, nat'Omiast wkładki mułowców i iłowców są
rozrzucone w 'całym profilu i najczęściej nie wykazują rzadnej prawi-
dł'Owości. Stwierdz'Ona dotychczas największa miąższość 'Osadów piętra
subholmioweg'O we wsch'Odniej !Pols'ce dochodzi d'O 350 m.
Tabela 1 Tablica stratygraficzna piętra subhoJmiowego w północno-wschodniej
Polsce
o
"O
Mobergella brastadi Mobergella ef. radiolata Mobergella holsti Hyolithellus sp.
Torellella ef. laevigata Hyolithida
Coleolella billingsi Coleolella differo Hyolithellus sp.
Platysolenites antiquissimus Serpulites petropolitanus Sabellidites cambriensis
F,auna reprezentująca piętr'O subholmi'Owe na obszarze północno
-wschodniej Polski 'Oraz jej pozycja stratygraficzna p,rzedstawiona została
w tabeli 1.
CHARAKTERYSTYKA PALEONTOLOGICZNA
Materiał pale'Ontologiczny w 'Osadaclh kambru, a szczególnie w 'Osadach
najniższego kambru, jest bardzo nieliczny. Dodatkowo tę sytua'cję pogar- sza fakt, że na całym wschodnim i północnym obszarze Polski pochodzi on z wierceń, w których osady kambru są !często ITdzeniawane 'części'Owo (przeważnie 30%). P'Onadt'O niewielka średnica wydobywaneg'O rdzenia (6,5 cm, rzadziej 10 cm) znacznie zmniejsza 'szanse znalezienia fauny.
Dlateg'O też fauna kambryjska 'ma duż'O 'większe znaczenie aniżeli fauna z innych ,okresów, gdziewystęp:uje w większych ilościach i jest prawie
ca~k'Owkie opracO'wana. W 'Osadach kambru zadna fauna, nawet i źlp
zachowana nie może być lekceważona. BardzO' często w osadach najniż
szego kambru znajdowane są okazy, które w P'Olsee nie były jeszcze opi- sywane oraz gatunki n'Owe nie tyl'ko dla kambru polskiego. Niejednokrot- nie stwielTdza się te okazy w bardzo małych ilościach, a nierzadko jako pojedyncze egzemplarze. Opisanie tych nowych skamieniałości nie zaw- sze może spełniać wszystkie warunki ustalone przez kodeks paJeO'ntolo-
560 Kazimiera Lendzion
giczny. Wyróżnienie nowego gatunku na podstawie jednego okazu jest bardzo niebezpieczne, ale nie wszystko da 'się podporządkować ustalonym
regułom. Ostre kryteria przy wyróżnianiu nowych gatunków w innych okresach nie zawsze mogą ,mieć zastosowanie dla fauny naj niższego pa- leozoiku. Konieczność opisania wszystkich znajdowanych okazów pody- ktowana jest chęcią wykazania faktycznego 'materiału paleontologiczne- go, jaki znajdowany jest w osadach najniższego 'kambru obszaru Polski
w ostatnich latach.
OPISY PALEONTOLOGICZNE Annelida
Rodzina Sabelliditidae SIO 'k:o 10 v, 1965 Rodzaj Sabellidites y a n i s c h e v s k y, 1926
Sabellidites cambriensis Y a n i s c h e v s k y
(Tabl. I, fig. 2-4)
1926 SabeLUdites cambriensis Ya n i s c h e v s k y; Janiszewski M. E.: Ob 'ostatkach trubcza- tychczerwiej ... , p. 102, fig. 1-5, 8, Sa, b, 10.
M a t e r i a ł: 8 fragmentów rurek z ,otworu Krowie Bagno IG-1, głębokość 3339,2- -3343,7 m.
W y m i a r y w mm:
długość fragmentów rurek 2,5-7,0 szerokość rurek 0,5-1,2
o
P i s. Czarne, spłaszczone chitynowe Turki, niekiedy zdeformowa- ne. Zewnętrzna powierzchnia rurek pokryta jest poprzecznymi zmar- szczkami. Morfologia rurek odpowiada opisowi Sabellidites cambriensis, podanemu przez M. E.Janiszewskiego (1926).W y s t ę P o w a n i e: Sabellidites cambriensis Y a n. znany jest z osa- dów kambru dolnego platformy wschodnioeuropejskiej. Stwierdzony zo-
stał w błękitnych iłach rejonu Leningradu, serii lontowaskiej Litwy i w serii roweńskiej Wołynia, a ostatnio w poziomie Sabellidites i Platysole- nites obszaru wschodniej Polski.
Rodzina Serpulidae S a v i g n y, '11818 Rodzaj Serpulites M u r c h i s o n, 183'9
Serpulites petropolitanus Y a n i s c h e v s lk y
(Tab!. II, fig. 5, 6; tabl. III. fig. 7, 8)
1926 Serpulites (?) petropotitanus Ya n i s c h e v s k y; Janiszewski M. E.: Ob ostatkach trubczatych czerWiej .... p. 108, fig. 6.
1940 Serpulites petropotitanus y a n i s c h e v s k y; Janiszewski M. E.: Atłas rukowodjasz- czich form ... , p. 103, fig. 89.
M a t e r i a ł: Około 500 fragmentów rurek z otworów: Iwanki-Rohozy 3. głębokość 554,3-570,5, Skupowo 6, głębokość 561,4-581,5 m, Z.a'błudów, głębokość 521,2,-6,13,2 m, Rajsk 1, głębokość 746-749,2 m, Mielnik IG-l, głębokość 1524,5-1555,2 m. Tłuszc·z IG-1, głębokość 2495,0- 2497,6 m.
W y m i a r y w mm:
długość fragmentów ,rurek 0,5-3,5 szerokość rurek 0,3-1,5
grubość śoianki rurki 0,05-0,15 (w części przyujściowej ponad 0,2)
Kambr subho1miowy w :północno-wschodniej Polsce 561
o
p i s. Białe, biał,()Ikremowe i brunatnoczerwone rurki występ4jące przeważnie w dużej ilośei w jednym kaw-ałku rdzenia. Poprzeczny prze- krój rurek jest okrągły, najczęściej jednak znajdowane są rurki zdefor- mowane, spłaszczone. Dotychczas nie znaleziono 'całej nie uszkodzonej rurki, ale z zachowanych 'fragmentów jednoznacznie wynika, że posia-dają one kształt lekko zwężający się ku dołowi, natomiast w częś'ci przy-
ujściowej grubieją i wywijają się na zewnątrz, tworzą'c rodzaj kołnie
rzyka. Na zewnętrznej powierzchni rurek występują w nieregularnych
odstępach słabo zaznaczone poprzeczne zmarszczki. Barwa rurek jest
biała, często wtórnie (w różnym stopniu) zmieniona przez nasycenie tlenkami lub wodorotlenkami 'żelaza. Rurki te są krzemionkowe, chociaż może to byćSkrzemionkowanie wtórne. Według M. E. Janiszewskiego, (1940) [rurki Serpulites petropolitanus pierwotnie zbudowane lbyły z wę-
glanu wapnia.
U 'wag i. Gatunek Serpulites petropolitanus Y a n. jest bardzo zbli--
żony Platysolenites a.ntiquissimus E i c h w., dlatego często w litera-- turze gatunki należące do Serpulites opisywane są jako Platysolenites._
Zasadnicza różnica pomiędzy tymi gatunkami dotyczy rozmiarów rUTek~
Okazy gatunku Serpulites petropolitanus są bardzo małe, o delikatnym szkielecie (rurkach). Ponadto rurki okazów Platysolenites ,antiquissimus spotykane są w skale przeważnie pojedynczo, gdy tymczasem rurki Ser- pulites petropolitanus 'występują gromadnie. W. W. Kirjanow (19'69) wy-
raża pogląd, że Serpulites petropolitanus przedstawia początkowe sta- dium rozwoju Platysolenites antiquissimus. Pogląd ten wydaje się być'
dostatecznie przekonywający.
W yoS t ę P, o w a n i e: Gatunek Serpulites petropolitanus Y a n. wy-
stępuje w najniższych osadach kambru dolnego rejonu Leningradu, na Litwie, w północno-zachodniej Ukrainie i w osadach poziomu z Platy- solenites obszaru wschodniej Polski.
Rodzina Incertae
ROdzaj Platysolenites P a n d e r, 1850
Platysolenites antiquissimus E i 'c h wal d
(Tabl. I,V, fig. 9, 10, 15)
1860 PLatysolenites antiquissimus E>i c h wal d; E. Eichwald; Lethaea Rossica on PaleOlnto- ]'Ogl€ ... , vol. 1, p. 678, tabl. XXXIII, f,ig. 19a, b.
1940 PlatysoLenites antiquissimus E i c h wal od; ,raniszewsiki M. E.; Atłas rUkowodjaszczicn form ... , vol. I, .p. 103, tabl. XXXI'V, fig. 12, 12a, b, fig. 90 w tekście.
M a t e r i a ł: 12 rurek z otwo'r6w: Mielnik IG-l, głębokość 1522,8-1526,4 m, Krzyże 4, głę-- bokość 693,8 m ·oraz popr'zedniio opisalUe z otworu Tłuszcz IG-l i KaplolUosy LG-l.
W Y ID i a r y w mm:
długość fragmentów Turek 9-15
sZ€IT'okość rurek 0,8-1,5
o
p i s. Białokremowe rurki lekko zwężające się ku dołowi. Są często,zdeformowane - spłaszczone. Na zewnętrznej pO'wierzchni rurek wy-
raźnie zaznaczają się poprzeczne zmarszczki. Morfologia rurek zgadza
się z poprzednio opisanymi okazami Platysolenites antiquissimus E i c h, z ob5zaru wschodniej Polski.
,562 Kazimieira Lendzion
w
y s t ę p'O W a n i e: Gatunek Platysolenites antiquissimus liczniewystępuje w najniższych osadach kam!bru dolnego, a mianewiciew serii lontowaskiej Estonii i Łetwy, w błękitnych iłach rejonu Leningradu, w :serii stochodzkiej półnecne-z-ad1!odniej Ukrainy oraz w poziomie 'Z Pla- tysolenites półn'Ocn'O-wschodniej Pelski, jak również w warstwach ja-
sieńskich Gór Świętokrzyskieh.
Mollusca (= Incertae sedis F i s h er, 1962) Rodzina ColeoLidae F i s h e r, 19612 Rodzaj Coleolella M i s s a r z h e v s k y, 119'6'9
COleolella differo sp. nev.
(Tab!. lIV, fig. 11, 12) H o lot y p: Tab!. IV, fi.g. 11, 12.
P o z y c j la s t r a t y g r a f i c z n a: K,ambr dolny, po'ziam z Ptatysotenites antiquissimus.
M i e j s c ,e w y s t ę P o w a n ia: Poilska ws,chodnia, otwór wie1rtniczy Tłuszcz IG-l, głę- bokość 2497,2 m . .okaz znalez,iony przez K. Lendzian w 1966 r.
D i a g n o z a: Sko,rupka wydłużona konusowato, w części przyujściowej cylindryczna.
zewnętrzna powierzchnia skorupki regularnie żeberkowana. W części wierzchołkowej sko- rupka jest lekko zgięta.
M a t e r i a ł: 1 okaz.
W y m i a r y w mm:
długość skorupki 8,3
szerokość w części ujściowej 1,1 szerolmść w części wierzchołkowej 0,2
kąt rozwa['lcia ścianek 3°
o
P i s. Skorupka bardzo mała, w kształcie Ibardzo wydłużonego wąskiege stożka z lekko zgiętY1mwierzchołkiem. W kierunku ujścia skorupki rozwieranie śdanek zanika i skorupka przybiera kształt cylindryczny.
Zewnętrzna powierzchnia skorupki wyraźnie regularnie żeberkowana
poprz'ecznie. Liczba żeberek na 1 m'm zmienia się 'Od wieTzchołkaw kie- run'ku ujścia. W 'części przywierzchołkowej na 1 mm przypada 16 że
herek, a 'w części przyujśdowej 5 żeberek. Żeberka są wyraźnie zazna- czone, wąsikie, o ostrych grzbietach. Bruzdy pomiędzy ni'mi są nieco szersze i prawie płaskie; w części przywierzchołkowej żeberka są węższe
i niższe. Materiał, z któreg'0 skerupka była Z1budowana, nie zachował się~
Slko rupk a w przeważającej części z'0stała spirytyzowana.
U wag i. Opisanywyż,ej 'Okaz znalezi'0ny został dotychczas tylko w jednym wierceniu. W dostępnej mi literaturze analogiczny okaz nie jest opisywany. Na podstawie zewnętrznej budowy wyróżnićmo.żna było
cechy, które pozwalają przypuszczać, że okaz ten reprez'entuje nowy gatunek w r'0dzinie Coleolidae. Rodzaj Coleolella, do którego zaHczony
został nowo opisany gatunek, wydzielił W. W. Missarżewski w 19169 r.
z rodzaju Hyolithellus na podstawie wyraźnie zaznaczają'cych różnic
w budowie skorupki. Za h'0lotyp tego r'0dzaju W. Missarżewski przyjmuje gatunek Hyolithellus billingsi S y s s <Q i e v występujący w osadach
piętra tom'mockiego platf'0rmy syberyjskiej. Nowe opisany gatunek Coleolella differo budową skorupki, a szczególnie kształtem żeberek
Kambr sUbholmiowy w północno-wschodniej Polsce
i ibruzd różni się od holotypu, ale niewątpliwie należy do tego samego
rodzaju. .
W Y s t ę P o w a n i e: Gatunek Coleolella dijjero sp. noV. występuje
w osadach poziomu z Platysolenites antiquissimus w otworze Tłuszcz na
głębokości 249,7,2 m.
M a t e r i a ł: 1 oka'z.
Wymia,ry w mim:
Rodzina Hyolithellidae Wal c o t t, 1>886 Rodzaj Hyolithellus B i 11 i n g s, }871
Hyolithellus sp.
(Ta,bl. rv, fig. 13, 14)
długość okazu (część ujściowa i wierzchołkowa odłamana) 3,5
szerokość w części przyujściowej 0,6
szerokość w c:zęści przywie:rzchołkowej 0,4
kąt 'r'ozwaroia ścianek 10
o
P i s. Bardzo 'mały, wąskostożkowaty okaz. Skorupka w całO;§ci roz-lożona. Zachowana '0ś'ródka jest barwy 'czarnej i posiada gładkie ś,cianki.
Przekrój pO'przeczny okazu okrągły.
W y s t ę rp 'O W a n i e: Hyolithellus sp. występuje wspólnie ze sko- rupkami Mobergella w piaskowcach piętra subholmiowego poziomu Mo-
bergellaw otworze Pralbuty na głęb'0kośei 3875,4 m i Tłu!SlzlCz na
kości 2389,9 m.
Incertae sedis
Rodzaj Mobergella H e d s t r o m, 19213
Mobergella ,cf. radiolata B e n g t s Q n
(Tab!. V, fig. 16---118)
1968 MobergeHa radiolata B e n g t s o n; S. Bengtson: The problematic genus MobergeHa ....
vol. 1, Inr 4, p. 340, fig. 11, 12, 13.
M a t e r i a ł: 40 sko!I'upek (całych i fragmentów) z otworu Prabuty, głębokość 3864,9- 3890,8 m.
Wy'mia r y IW mm:
długość - szerokcość: 2,1-2,1; 2,0-J.,9; 2,0-1,7; 1,8-1,7; 1,8-1,6; 1,6-1,6 (okaz uSlzkodzony), 1,415-1,4; 1,3-1,3; 1,3-1,2 (okaz us'zkodzony), 1,3-1,1.
o
rp i s. Delikatna skorupka złożona z cienkich, nakładającychblaszek, zazwyczaj płaska, niekiedy tylkio lekko wypukła. Na nej powierz'chni skorupki wid'Oczne są Koncentryczne H:nie w:zrostu.
przesunięty wzdłuż podłużnej osi skorupki ku brzegowi, jego
część przeważnie wklęsła. Na wewnętrznej powierzchni skorrupki wy-
raźnie zaznaczone są odciski mięśni (sześć par). Odciski te w Kształcie wąskich, podniesionych grZ1bietów biegną radialnie 'Od wierzchołka ku brzegowi skorupki, nie dochodząc dO' niego.
U wag i.Ogó1na 'morfologia skorupki opisanego gatunku pozwala
wnioskować, że mamy tu d'0 czynienia z gatunkiem podobnym do Mo-
564 Kazimiera Lendzion
bergella radiolata B e n g t IS IQ n z najniżs1zego kambru (poziom Mober- gella halsti) obszarów Szwecji. Różnica, jaką obserwuje się pomiędzy
okazami z obszarów Polski i Szwecji, wyrażona jest w liczibie par odcis- ków 'm'ięśni. Okazy z obszaru Polski posiadają odciski sześciu par mięśni.
Liczba odcisków mięśni jest identY'czna jak w opisanych już poprzednio okazach (K. Lendzion, 1972) gatunku Mobergella brastadi (P o u l s e n).
Zaznaczyć jednak należy, Że w przewa'żają,cej ilości okazy z obszaru P'OI- ski są źle zachowane, aw związku z tym dokładne prześledzenie wszyst- kich cech gatunkowyoh Jest bardz'O utrudnione, 'C'OZ kolei nie pozwala na pewne oznaczenie gatunku. Trudności, jakie napotyka się przy okreś
leniu gatun'ku, nie mają wpływu na ustalenie wieku 'Osadów, w których okazy zostały znalezione. Rodzaj Mobergella, jaki okazy te repr'ezentują"
posiada jednoznaczną pozycję stratygraficzną.
W y s t ę P 'O W a ID i e: Gatunek Mobergellacf. ra.diolata B e n g ts o n
występuje w osadach Ipoziomu Mobergella najniższego karnlbru na obsza- rze północno-wschodniej Polski (otwór Prabuty).
Mabergella holsti (M o b e r g)
(Tabl. v, fig. 19-22)
1892 DiscineUa hoLsti ,M o b e r g; S. Bengtson: 'The Problematic genus MobergelLa ... , vol. :I:
'n:r 4, 1968, p. 330, fig. 2-<10, 12, 16.
1923 MobergeUa hoLsti (M o b e ,r g); H. Hedstrom: On "Disdmella holsti Mbg" and ... , Ser. C.
ITJ,r 313, p. 5, tab!. r, fig. 1-11.
M a t e r i a ł: 5 skorupek w złym stanie zachowania z otworu Prabuty, głe:bokość 3888,9 m i 3889,7 m.
'VV y m i a r y w mm:
długość szerokość: 3,0-2,8; 2,35-2,2
o
p i s. Budowa skorupki iblaszfuowata. Skorupka o silnie wypukłym wierzchołku, w kierunku brzegu gwałtownie spłaszcza się. Taka morfo- logia skorupki stwarza pozory, jak gdyby wypukła ,część wierz'chołk:owa nałożona była na prawie płaską skorupkę. Apeks przesunięty ku brzegowi skorupki, a jego centralna część jeszcze bardziej (ale niezna'cznie) wygiętaku brzegowi. Na zewnętrznej powierzchni skorupki widoczne są koncen- tryczne linie wzrostu. Na wewnętrznej powierzchni sfuorupki znajdują się charakterysty'czne dla tego gatunku owalne odciski mięśni. Ku 'wierz-
chołkowi odciski te zwężają się. Pomi!m'O złego stanu okazów zachowane fragmenty są charakterystyczne i odpowiadają holotypowi 'Opisanemu przez ,J. C. Mdberga, a zrewidowanemu przez E. Ahmana i A. Martins- sona (1965) oraz S. BengtsOIna (19'68).
W y s t ę P o w a n i e: Gatunek Mobergella holsti (M 'D b e r g) wy-
stępuje w poziomie Mobergella północno...;wschodniej Polski w otworze Prabuty.
Zakład GeOlogii Struktur Wgłe:bnych Niżu
Instytutu Geologiczne,go 'Warszawa, ul. Rako'wiecka 4
Nadesłano dnia 10 stycznia 1972 r.
Kambr subholmiowy w północno-wschodniej Polsce 565
PIŚMIENNICTWO
AHMAN E., MARTINSSON A. (19165) - Fossiliferous Lower Cambrian at Aspelund on the Skaggenas Peninsula. Geol. For. Fo:rh. Stockholm, 87, p. 1319,--,;151, nr 520. Stockholm.
BENGTSON S. 0119'6'8) - The p:robl,ematic genus Mobergella f:rom the Lower Cambrian of the Baltic area. Lethaia, 1, p. 3:25-315.1, nr 4. Oslo.
CZARNOCKI J. (19217) - Kambr i jego fauna w środkowej części Gór Świętokrzys
kich. Spraw. Państw. Inst. Geol., nr 1-2, p. 1'910-2107. Warszawa.
EICHWALD E. (18'60) - Lethea Rossica on Paleontologie de la Russie. 1. Stuttgart.
HEDSTBiOM H. (119'23) - On "Discinella holsti Mbg" and Scapha antiquissimus (MarkI.) of the division Patellacea. Sver. GeoI. Under., Ser. C, p,. 5-10, nr ,31.3. Stockholm.
LENDZION K. (1'9BI2) - Paleozoik na anteklizie Sława tycz w świetle nowych wierceń.
Kwart. geoI., 6, p. :51\3--151214, nr 4. Warszawa.
LENDZION K. (19163) - Eokambr i kambr zachodniego obrzeżenia platformy pre- kambryjskiej Europy wschodniej. Pr. Inst. GeoI., 30, cz. IV, p. 14'7-155.
Warszawa.
LENDZION K. (1I9'68a) - The Cambrian of the East-European Platform in Poland.
Inter. GeoI. Cong., XXIII Session Czechoslovakia, 1'9'68, 9, p. 109-117.
Prague.
LENDZION K. (1'9169a) - O stratygrafii kambru platformowego w Polsce. Kwart.
geoI., 13, p. 501-509, nr 3. Warszawa.
LENDZION K. (1972) - Stratygrafia kambru dolnego na 'Obsza:rze Podlasia. BiuI.
Inst. Geol., 233, p. 69-157. Warszawa.
LENDZION K. ŻAK CZ. (1963) - Atlas geologiczny P.olski. Zagadnienia stratygra- ficzno-facjalne. Zeszyt 2 - prekambr, eokambr i kambr. lnst. Geol.
Warszawa.
LENDZION K., ZAK CZ., OBERC J. (196,8) - Kambr. W: Budowa geologiczna Polski, .1, cz. 1, p. 1'37-1'19. Inst. GeoI. Warszawa.
MICHNIAK R., ORŁOWSKI S. (1'9163) - Uwagi o tablicy stratygraficznej prekambru i kambru w Górach Swiętokrzyskich. Prz. geol., 11, p. 475-479? nr 11.
Warszawa.
SAMSONOWICZ J. (1'9'6'0) - The Lower Cambrian of the Klimontów anticlinorium.
Report .xJXI Session Norden, 19'610 Inter. Geol. Cong. Part VIII, p. 8'6~92.
Copenhagen.
ZNOSKO J. (1961) - W sprawie pozycji stratygrafic:znej eokambryjskkh sparagmitów i niektórych młodoprekambryjskich formacji. Kwart. geol., 5, p. 737-774, nr 4. Warszawa.
ZNOSKO J. (1'9'o5a) - Nowe dane o stratygrafii sinianu i kambru w północno
-wschodniej Polsce. Prz. geoI., 13, p. 410-41, nr 11. Warszawa.
ZNOSKO J. (1965b) - Sinian i kambr północno-wschodniej Polski. Kwart. geol., 9, p. 465-4,85, nr 3. Warszawa.
KHP:b5IHOB B. B. (1969) - CxeMa cTpanrrpaQ.lHfi KeM6pHHcKHX OTJIO)I{eHID1: BOJIbIHH. reOJIO- rH'leCKID1: )l(ypIIaJI, 29, BbIll. 5, CTp. 48-62. K:rreB.
JIEH.D:3MOH K., MMXHAK P., P03AHOB A. IO. (1965) --JIHTocTpaTHrpaQ.lH':leCKa~ KoppemI- n;mr rr03,D;HerO ,n;oKeM6p:rr5I fi HIDKHero KeM6pR5I CBeHToKIlIRCKHX rop li ceBepo- -3arra,D;HoH 'laCTR PyCCI<OH llJIaTQ.lOpMbI. M3B. AH CCCP, cep. reOJI., N2 8, CTp. 85- 96. MocKBa.
566 Kazimiera Lendzion
JIEH.D,3EH K. (1968 b) - Pa3BHTHe H CTpaTlITpaqnUI KeM6pIDl B ceBepO-BOCTOqIiOH IIoJIbIIIe.
CTpaTlfrpaqrffg IiH:>KHerO rraJIe030g IIpH6aJITHKH H KOppeMIQ.1JI c .zwyrHMH pern:o- IiaMH, CTp. 69-80. 113.n;. MI1HTI1C. BHJIbH1OC.
JlEH.D,3HOR K. (1969 b) - CeBepo-BoCTOlJB:ag IIoJIbIIIa. B KIi.: TOMMOTCKHll gpyc H rrp06JIeMa B:H)KB:en: rpaB:HIJJ>I KeM6pHg. Tpy.n;bI AR CCCP, BbID. 206, CTp. 70-74. MocKBa.
MI1CCAP)KEBCKI1H B. B. (1969) - IIaJIeoB:ToJIorHqecKag lJaCTb. B KH.: TOMMOTCKOH gpyc H rrp06JIeMa HH)KB:eH rpaB:HIJJ>I KeM6pHg. Tpy.n;bI AR CCCP, BbIII. 206, CTp. 93-175.
MocKBa.
P03AHOB A.lO. H .n;p. (1969) - TOMMOTCKHH gpyc H rrp06JIeMa IiH)KIieH rpaHHIJJ>I KeM6pHg.
Tpy.n;bI AR CCCP, BbID. 206. MocKBa.
COKOJIOB I>. C. (1965) - ,n:peBIieHIDHe OTJIO)KeB:IDl paB:Hero KeM6pHg H Ca6eJIJIH.n;HTH.n;bI. Bce- COI03Iibm CHMn03HyM rro naJIeOIiTOJIOrHH .n;OKeM6pHg H paIiIiero KeM6pHg (25- 30 OKTg6pg 1965), CTp. 78-91. HOBOCH6HpCK •
.5IHl1illEBCKI1H M. 3. (1926) - 06 OCTaTKax Tpy6qaTbIX qepBeH H3 KeM6pHllcKOH cHIieH rJIHIibI.
E)Kero.n;IiHK PyCCK. naJIeOB:T., 4, CTp. 99-112.
JIHl1illEBCKI1H M.3. (1940) - ATJIac pyKOBO.n;5IIl:UłX Q>OPM HCKOrraeMbIX Q>ayH CCCP. KeM- 6PHH, 1, CTp. 103-104. MocKBa-JIeIiHIirpa.n;.
Ka3HMepa JIEH,n:3EH
CYBrOJThMMEBbIH KEM1>PHM HA CEBEPO-BOCTOKE nOJffiIIIM
Pe3IOMe
,[{O B'e.n;aBIiero BpeMeIiH MaJIOe KOJIHtIeCTBO .n;aIiB'bIX 06 OTJIO)KemfflX KeM6pIDl Ha IIJIaTQ>Op- MeHHOH TeppHTopHH TIOJIbIIIH HBJI.sIJIOCb npHtIHHOH HenpaBHJIbIibIX CTpaTHrpaQ>HtIeCKHX H rraJIeo- reorpaQ>lf'IeCKHX npe.n;CTaBJIeHHll. B IiacTmIIIl;ee BpeM.sI, 6JIaro.n;apg IIonyqeIiHIO 60JIbIIIOrO KOJIH- qeCTBa MaTepHaJIa H .n;eTaJIbIiOrO ero aIiaJIH3a, Iieo6xo,1J;HMo npOH3BeCTH nepeCMOTp npOH3Be- .n;eIiHbIX .n;o CHX rrop HIiTepnpeTaIJ;Hll (Q>nr. 1). bJIaro.n;apg Iiait.n;eB'HoH Q>ayHe, xapaKTepB'OH .n;.JUI HH)KB'ero KeM6plm, OKa3aJIOCb He06xo.n;HMbIM oTB'ecTH K :noMY oT.n;eny OTJIO)KeB'llil, KOTopble paHee OTHOCHJIH K 30KeM6pHIO (= BeB'.n;y). B Ta6JI. I npe.n;cTaBJIeB'a Q>ay:s:a cy6rOJIbMHeBoro KeM- 6pHg c ceBepO-BOCTOKa IIoJIbIDH. OCHoBaIiHeM .n;.JUI yCTaHOBJIeHHg .n;eTaJIbB'OrO rro.n;pa3.n;eJIeIiIDl 3Toro apyca gBJIgeTCg CKeJIeTIiag B'eTpHJIo6HTOBag Q>ayHa. B IIJIaTQ>opMeB'B'bIX OTJIO)KeB'H.sIX cy6- rOJIbMHeBOro gpyca B:H)KB:ero KeM6pHg y)"Ke B B:aCTOIDIJ;Hll MOMeB'T MO:>KHOBbr.n;eJIHTh )J.Ba Q>ayHH- CTHtIeCKHX rOpH30HTa: B:H)KB'Hll ropH30IiT c Sabellidites cambriensis H Platysolenites antiquissi- mus, a TaK)Ke BepXB'Hll c Mobergella. 3THM rOpH30IiTaM COOTBeTCTByIOT rOpH30IiThI B caMbIX IiH3ax KeM6pHg TeppHTopliH: CKaIi.n;HIiaBHH, TIpH6aJITHllCKHX CTpaIi H 3ana.n;B'OH YKpaHHbI.
B onHcaIiIioH rpymIe OKaMeHeJIOCTeH (Ta6JI. I-V) HMeIOTCg rrpe.n;cTaBHTeJI1i Annelida H In- certae sedis BMeCTe c IiOBbIM BH,D;OM Coleolella differo sp. nov., onlicaHHe KOToporo rrOMeIIJ;eliO HH)Ke.
Molusca (=Incertae sedis F i s c h e r 1962)
CeMeHCTBO Coleolidae F i s c h e r 1962
Po~ Coleolella M i s s a r z h e v s k y 1969
Coleolella di.ffero Sp. nov.
r o JI o T Ił n: Ta6JI. IV, IPHr, 11, 12.
C T P a T Ił r p a cP Ił q e c K o e n o JI o )K e H Ił e: HHJKHIłH KeM6pIłH, ropIł30HT c Platysolenites antiquissimus.
Streszczenie 567
Me C T 0 3 a JI era H n: H: BOCTO'lHaH 'laCTb IIOJIbIIIH, CKBa)KHHa TJIYID; :fiT-I, rJIy6HHa 2497,2 M. 06pa3eu; Hail:-
;n:eH K. JIeH;n:3eH B 1966 r •
.n: 1'1 a I' H 0 3: KOHycoo6pa3HO BbITHHYTaH paKoBHHa IIHJIHHpn:'leCKa5J B YCTbeBOJI 'laCTH. BHeIIIHHH nOBepxHocTb paKOBHHbI perYJmpHO pe6pn:cTa5J. BepIIIHHa paKoBHHbI CJIerKa H30rnyTa.
M aTe p H a JI: I o6pa3eu, Pa3MepbI B MM:
,IlJIHHa paKOBHHbI - 8,3
IIIHpHHa YCTbeBoil: lfaCTH - 1,1
IIIHpHHa B aUHKaJIbHOH 'iaCTn: - 0,2
yrOJI paCXO)K;n:eHHlI CTeHOK - 3°,
OnM'caHHe: PaKOBHHa OTIeHb MaJIeHbKa.a B (jJOpMe CHJIbHO BbIUIHYTOrO Y3KOrO KOHyca co' CJIerKa H30rHYTOH BepIIIHHOH. lIo HanpaBJIemnO K yCTbIO paKOBHHbI paCXO)l(,n;eHHe CTeHOK HCTIe3aer H paKOBHHa npHo6peTaeT D;HJIHH,lJ;pHTIeCKyIO (jJOPMY. BHeIIIHHH nOBepXHOCTb paKOBITHbI OTTIeTJIlIBO.
perYJIHpHO, nOnepeTIHO pe6pHCTa. KOJIITTIeCTBO pe6ep I1a 1 MM H3MemreTCH B I1anpaBJIeHHH or anMKaJIbHOM TIaCnI K YCTbIO. B aIIMKaJIbHOH TIaCTH Ha 1 MM npMXO,lJ;HTCj{ 16 pe6ep, a B YCTheBOH TIaCTH 5 pe6ep. Pe6pa Y3KHe C OCTPbIMil xpe6TaMH. EOp03,lJ;bI Me)K,lJ;y HHMH 60JIee IIIITpOKHe H nOTITIf IIJIOCKHe. B anMKaJIbI10H TIaCTH pe6pa Y)Ke H HH)l(e. PaKOBHI1a B 60JIbIIIeH CBoeH TIaCTH nHPHTH3H- pOBaHa.
Kazimiera LENDZION
SUB-HOLMIA CAMBIUAN DEPOSITS IN THE NORTH-EASTERN AREA OF POLAND
Summary
So scarce evidences concerning the Cambrian deposits in the platform area of Poland have been responsible for wrong stratigraphical and palaeogeographical conceptions. At present, owing to a greater amount of appropriate material and its analysis, a revision of the previous interpretation seems to be necessary (Fig. 1).
According to the encountered fauna characteristic of the Lower Camhrian, the deposits so far referred to the Eocambrian (= Wendian) should be related with this subsystem.
The fauna IQf the sub-Holmia 'Stage of the north-easte,rn area IOf BoJand is presented in Tab. 1. As a basis for the detailed subdivision of this stage served here the non-trilobite skeletal fauna. In the platform deposits of the Lower Cambrian of the sub-Holmia stage two, already at pres'ent, faunistic horizlQnscan be distin- guished: the lower horizon with Sabellidites cambriensis and Platysolenites anti- quissimus, and the upper horizon with Mobergella. These horizons have their equivalents in the lowermost Cambrian of Scand1navia, Baltic countrie1s and West Ukraine.
Among the fossils described in this paper (Tabs. I-V) are found representatives of Annelida and Incertae sedis, along with a new species ColeoZella differo sp. nov., the description of which is given below.
568 Kazimiera Lendzion
MolLusca (= Incertae sedis F ish er 1962) F,amiIy ColeoLidae F ish e r 1962 Genus CoLeoLeLLa M i s s a r z h e v sky 1969
CoLeolella differo Sp. novo
Ho lot y p e: Tabl. IV, Figs. 11, 12.
S t rat i g rap hie po sit ion: Lowelr Cambrian, hOlrizon with PLatysolenites anti- quissimus •
.0 c cur r e n c e sit e: East Poland, bore hole Tluszcz IG-1, depth 2497,2 m. The individual is found by K. Lendzion in 1966.
D i a g nos is: Elongated, cane-shaped test, cyHndric in its aperture portion. Outerr surface of test regulalrly ribbed. In the apic,al part - slightly bent
M ate r i a 1: One specimen.
Dim ens ion s i In mm:
length of test - 8,3
width at the aperture part - 1,1 width at the apical part - 0,2 angle be,tween walls - 3°
Des cri p t ion: Very small test in the shape of an elongated, narrO'l./iT cone 'With a slightly bent apex. Towards the aperture the opening between the walls ,disappears, and the test takes a cylindrical shape. The outer surface of the test ,distinctly, regularly, transversally ribbed. The amount of ribs in 1 mm changes from the apex to the aperture. In the apical part there are 16 ribs in 1 mm, whereas in the aperture part - only 5. The ribs are narrow and sharp-edged. Furrows are slightly broader and almost flat. In the near-apical part the ribs are narrower and lower. For the most part the test is pyritized.
TABLICA I Fig. 2-4 Sabellidites cambriensis Ya n.
Otw6r wiertniczy Krowie Bagno IG 1: fig. 2 - gl~bokosc 3341,1 pow.
15 X; fig. 3 - g!~bokosc 33143,7 m, pow. ,210 X; fig. 4 - g!~boko§c 33319,2 m, pow. 110 X
Bore hole Krowie Bagno IG 1: Fig. 2 - depth 3341,1 m, en!. X 15; Flg. 3 - depth 3343,7 m, en1. X 20; Fig. 4 - depth 3339,2 m, enl. X 10
Kwart. geol., nr 3, 1972 r. TABLICA I
Fig. 2 Fig. 3
Fig. 4
Kazimiera LENDZION - Kambr subholmiowy w polnocno-wschodniej Polsce
TABLICA II
Fig. 5, 6. Serpulites petropolitanus Y a n.
Otw6r wiertniczy Iwanki-Rohozy 3: fig. 5 gl~bokosc 554,3-559,5 rn, pow.
15 X; fig. 6 - gl~bokosc 565,5-570,5 rn, pow. 10 X
Bore hole Iwanki-Rohozy 3: Fig. 5 - depth 554,3-559,5 rn, enl. X 15;
Fig. 6 - depth 565,5-570,5 rn, enL X 10
Kwart. geo!., nr 3, 1972 r. TABLICA II
Fig. 5
Fig. 6
Kazimiera LENDZION - Kambr subholmiowy w p61nocno-wschodniej Polsce
TABLICA III
Fig. 7, 8. Serpulites petTopolitanus Y a n.
Fig. 7 - otw6r wiertniczy Zablud6w, gl~bokosc 610,0-613,2 rn, pow. 20 X;
fig. 8 - otw6r Skupowo 6, glr;~bokosc 561,4-566,2 rn, pow. 20 X
Fig. 7 - bore hole Zablud6w, depth 610,0-613,2 rn, enl. X 20; Fig. 8 - bore hole Skupowo 6, depth 561,4-5616,2 rn, enl. X 20
Kwart. geoI., nr 3, 1972 r. TABLICA III
Fig. 7
Fig. 8
Kazimiera LENDZION - Kambr subholmiowy w polnocno-wschodniej Polsce
TABLICA IV
Fig. '9,10. Platysolenites antiquissimus E i c h w.
Fig. 9 - otwor wiertniczy Mielnik IG 1, gl~bokosc 1523,8 rn, pow. 3 X; fig.
10 - otwor wiertnkzy Kr;zyze 4, gl~bokosc 693,8 m; pow. 7 X
Fig. 9 - bore hole Mielnik IG 1, depth 1523,8 m, enl. X 3; Fig. 10 - bore hole Krzyze 4, depth 6'93,8 m; enl. X 7
Fig. 11, 12. Coleolella differo sp. novo
Fig. 113 - Otwor wiertniczy Prabuty IG 1, gl~bokosc 3875,4 m; pow. 20 X, Fig.
14 - otwor wier;tniczy Tlusz>cz IG 11, gl~bokiosc 2,389,9 m; pow. 3 X
Fig. 13 - Bore hole Prabuty IG 1, depth 3875,4 m;enL X 2'0; Fig. :14 - bore hole Tluszcz IG 1, depth :2131819,9 m; enl. X 3
Fig. 13, 14. Hyolithellus sp.
Otwor wiertnkzy Prabuty IG 1, gl~bokosc 3875,4 m; pow. 20 X Bore hole Prabuty IG 1, depth 3875,4 m; en!. X 20
Fig. 15. ?Platysolenites antiquissimus E i ch w.
Otwor wiertniczy Mielnik IG 1, gl~bokosc 1526,4 m; pow. 6 X Bore hole Mielnik IG 1, depth 152,6,4 m; enl. X 6
Kwart. geol., nr 3, 1972 r. TABLICA IV
Fig. 9
Fig. 1]
Fig. 10
Fig. 12
Fig. 14 Fig. 13 Fig. 15
Kazirniera LENDZION - Karnbr subholrniowy w p61nocno-wschodniej Polsce
