Prace konsultorów grupy IV "De sacra Hierarchia" ("de Clericis") nad rewizją Kodeksu Prawa Kanonicznego

(1)

Wojciech Góralski

Prace konsultorów grupy IV "De

sacra Hierarchia" ("de Clericis") nad rewizją Kodeksu Prawa

Kanonicznego

Prawo Kanoniczne : kwartalnik prawno-historyczny 18/1-2, 211-256

1975

(2)

P r a w o K a n o n ic z n e 18 (1975) n r 1— 2

SPRAWOZDANIA

PRACE KONSULTORÓW GRUPY IV „DE SACRA HIERARCHIA”

(„DE CLERICIS”) NAD REWIZJĄ KODEKSU PRAWA KANONICZNEGO.

J a k k o lw ie k p r a c a m i n a d r e w iz ją K o d e k s u P r a w a K a n o n ic z n e g o k i e r u j e zło ż o n a z k a r d y n a łó w P a p ie s k a K o m is ja d la R e w iz ji K o d e k su P r a w a K a n o n ic z n e g o , u s ta n o w io n a p rz e z p a p ie ż a J a n a X X I I I w d n iu 28 m a r c a 1963 r., to je d n a k z n a c z n y c ię ż a r p r a c y k o d y f ik a c y jn e j sp o c z y w a n a k o n s u lto r a c h te jż e K o m isji, w y b ie ra n y c h p rz e z S to lic ę A p o s to l

s k ą sp o ś ró d n a jw y b itn ije s z y c h k a n o n is tó w i teo lo g ó w , z a ró w n o d u c h o w n y c h , j a k i św ie c k ic h . P ie r w s z y c h k o n s u lto ró w — w lic z b ie 7 0 -c iu — m ia n o w a ł p a p ie ż P a w e ł V I d n ia 17 k w ie tn ia 1964 r .1 W k ró tc e p o te m g ro n o k o n s u lto ró w z o sta ło p o w ię k sz o n e , a w s ty c z n iu 1974 r. liczyło 103 c z ło n k ó w 2.

C e le m u s p r a w n ie n ia p r a c y re w iz y jn o - k o d y f ik a c y jn e j k o n s u lto rz y K o m is ji K o d y fik a c y jn e j z o s ta li p o d z ie le n i n a g r u p y ro b o cze, z a jm u ją c e s ię p o sz c z e g ó ln y m i d z ie d z in a m i p ra w a . P o c z ą tk o w o , w s ty c z n iu 1966 r., z o sta ło u tw o rz o n y c h 10 z e sp o łó w te m a ty c z n y c h , zaś w r o k u n a s tę p n y m

— k ilk a n o w y c h g ru p * . P o o d b y c iu tr z e c ie j s e s ji K o m is ji K o d y fik a c y j

n e j, j a k a m ia ła m ie js c e 28 m a j a 1968 r., p rz e w o d n ic z ą c y te jż e K o m isji, k a r d . P e r y k le s F e lic i, u s ta lił n o w y p o rz ą d e k g r u p k o n s u lto r s k ic h z a m y k a ją c j e lic z b ą t r z y n a s t u 4.

P o sz c z e g ó ln e g r u p y k o n s u lto ró w o tr z y m a ły z a d a n ie d o k o n a n ia r e w iz ji o d n o śn y c h p rz e p is ó w K .P .K . z u w z g lę d n ie n ie m w y ty c z n y c h S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o I I i n o rm a k tu a ln ie o b o w ią z u ją c y c h o ra z p rz y g o to w a n ia i s p o rz ą d z e n ia s c h e m a tó w n o w y c h k a n o n ó w , k tó r e m o ż n a b y z k o le i p rz e d ło ż y ć do o cen y K o m is ji K o d y f ik a c y j n e j5. T a k w ię c k a ż d a z tr z y n a s tu g ru p , p r a c u ją c n a d r e d a k c j ą n o w y c h k a n o n ó w , m a za z a d a n ie — w o s ta tn ie j fa z ie — u s ta lić i p r z e d k ła d a ć k o n k r e t n e p r o p o z y c je co d o n o w e g o p r a w a .

1 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1969) 135; Z ob. W ó jc ik W ., P o s tę p p ra c n a d r e w iz ją K o d e k s u P r a w a K a n o n ic zn e g o , „ P r a w o K a n o n ic z n e ” 15 (1972) n r 1—2, s. 277—278.

2 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1973) 179— 188.

3 „ C o m m u n ic a tio n e s ’^ 1 (1969) 44 o ra z 2 (1973) 189— 194.

4 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1969) 44— 45; Z ob. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1973)- 189.

5 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1969) 44.

(3)

212 S praw ozdania [2]

B liższy sp o só b d z ia ła n ia g r u p k o n s u lto rs k ic h u s ta lił p rz e w o d n ic z ą c y K o m is ji K o d y fik a c y jn e j w tzw . Ordo procedendi•. O to w a ż n ie jsz e p o s ta n o w ie n ia te g o d o k u m e n tu .

K a ż d y zesp ó ł k o n s u lto ró w , zło żo n y z liczb y od 8 do 14 czło n k ó w , p o s ia d a w ła s n e g o r e la to r a . P o sz c z e g ó ln e ze sp o ły z b ie r a ją się w R zy m ie w e d łu g te r m in ó w u s ta lo n y c h w k a le n d a r z u p ra c . N a te g o ro d z a ju p o sie d z e n ia c h k o n s u lto rz y r o z p a t r u j ą i d y s k u tu ją k w e s tie p rz e d ło ż o n e im u p rz e d n io p rz e z k ie ro w n ic tw o K o m is ji K a rd y n a ls k ie j. K a ż d y k o n - s u l to r m a o b o w ią z e k p rz e s tu d io w a ć w c z e śn ie j d a n e z a g a d n ie n ie i sp o rz ą d z ić o d p o w ie d n ie w o tu m , k tó r e m a z k o le i w y s ła ć do k ie r o w n ic tw a w s p o m n ia n e j K o m is ji n ie p ó ź n ie j n iż n a m ie sią c p rz e d p la n o w a n ą s e s j ą z e sp o łu k o n s u lto rs k ie g o . S e k r e t a r i a t K o m is ji K o d y fik a c y jn e j, z e b ra w s z y w o ta p o szczeg ó ln y ch k o n s u lto ró w d a n e j g ru p y , p o w ie la je i p rz e k a z u je r e la to r o w i z a in te re s o w a n e j g ru p y , a je ś li to je s t m ożliw e, to i p o z o s ta ły m c z ło n k o m zesp o łu .

P o d c z a s s e s ji d a n e j g r u p y je j r e l a to r p rz e d k ła d a k o le jn e k w e s tie r e f e r u ją c je d n o c z e śn ie o p in ie p o szczeg ó ln y ch k o n s u lto ró w , z a w a r te w ic h w o ta c h . W t e n sp o só b in ic ju je się d y s k u s ję z m ie rz a ją c ą do u s t a le n ia p ro p o n o w a n e g o s c h e m a tu n o w y c h k a n o n ó w . R e la to ro w i słu ż y p o m o c ą n o ta riu s z , k tó r e g o z a d a n ie m je s t sp o rz ą d z a n ie p ro to k ó łu z k a ż d e j s e s ji o ra z p rz e c h o w y w a n ie a k t.

N a s e s je k a ż d e g o zesp o łu k o n s u lto rs k ie g o p rz y b y w a z a w sz e je d e n z s e k r e ta r z y K o m is ji K o d y fik a c y jn e j i on te ż p o sie d z e n iu p rz e w o d n ic z y . J e d y n ie p o d czas jeg o n ieo b e c n o śc i p rz e w o d n ic tw o s e s ji n a le ż y d o je d n e go z k o n s u lto ró w g ru p y , w y z n a c z o n e g o p rz e z p rz e w o d n ic z ą c e g o w y m ie n io n e j K o m isji. P rz e w o d n ic z ą c y s e s ji u d z ie la z e b ra n e m u zesp o ło w i o d p o w ie d n ic h in f o rm a c ji u ła tw ia ją c y c h jeg o p ra c ę o ra z je j k o o rd y n a c ję z d o k o n a n ą ju ż p r a c ą in n y c h g ru p .

K o n s u lto rz y p o d e jm u ją n a jp ie r w s tu d ia n a d o d n o śn y m i k w e s tia m i, a re d a g u ją c n a s tę p n ie n o w e k a n o n y w in n i u w z g lę d n ia ć z a sa d n ic z e n o r m y i k r y te r ia p o d a n e w d o k u m e n c ie Principia quae Codicis Juris Cano

nici recognitionem dirigant. U ż y w a n a w r e d a k c ji k a n o n ó w te rm in o lo g ia w in n a b y ć je d n o lita a s ty l ta k i, b y o d d a w a ł w ła śc iw ą n a t u r ę u s ta w o d a w s tw a k o śc ie ln e g o o ra z d u c h a S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II.

P o o d b y c iu k a ż d e j s e s ji r e la to r w r a z z n o ta r iu s z e m a p o d k ie r u n k ie m s e k r e ta r z a K o m is ji K o d y fik a c y jn e j, k tó r y p o sie d z e n iu p rz e w o d n i

c zy ł, o b o w ią z a n y je s t u ja w n ić r e la c ję k o n k lu z y jn ą d o k o n a n e j p ra c y . W in n a o n a o b e jm o w a ć s c h e m a t lu b s c h e m a ty p rz e d ło ż o n y c h p rz e z ze

s p ó ł k a n o n ó w z d o d a n ie m — do p o szczeg ó ln y ch p rz e p isó w — z a sa d i m e to d , n a k tó r y c h o p ie r a ją się z re d a g o w a n e te k s ty . J e ś li w szy scy k o n s u lto rz y n ie s ą z g o d n i co do s a m e j r e d a k c ji k a n o n ó w lu b z a sto so w a n y c h m e to d , w ó w c z a s w p ro p o n o w a n y m sc h e m a c ie n a le ż y u w z g lę d n ić t ę re d a k c ję , za k tó r ą o p o w ie d z ia ła się w ięk szo ść c z ło n k ó w zesp o łu . W z a łą c z o n y c h zaś do ta k ie g o s c h e m a tu u w a g a c h n a le ż y w ó w czas p o

* T am że, s. 45.

(4)

[3] S praw ozdania 213 d a ć ta k ż e o d n o śn e p r o j e k ty i m o d y fik a c je z a p ro p o n o w a n e p rz e z m n ie j

szą część g r u p y 7.

W śró d tr z y n a s tu g r u p k o n s u lto ró w zesp ó ł IV p r a c u j e n a d r e w iz ją i k o d y fik a c ją w z a k re s ie p r a w a o sobow ego d o ty c z ą c e g o d u c h o w ie ń s tw a . P o c z ą tk o w o zesp ó ł te n n o sił t y t u ł De clericis, a n a s tę p n ie o trz y m a ł n a z w ę De Sacra Hierarchia. S k ła d a się on z 7 b is k u p ó w i 5 k a p ła n ó w , a je g o r e la to r e m je s t k s . W ilh e lm O n clin , d ru g i s e k r e ta r z K o m is ji K o d y f ik a c y jn e j 8. Z a d a n ie m k o n s u lto ró w je s t d o k o n a n ie re w iz ji k a n o n ó w części I De clericis k się g i I I K .P .K . o ra z p rz y g o to w a n ie n o w e j r e d a k  c ji n o rm p ra w n y c h w te j d zied zin ie. W s p o m n ia n a część I k się g i I I K .P .K . s k ła d a się z d w ó ch se k c ji: De clericis in genere o ra z De clericis in specie 9.

O d sa m e g o p o c z ą tk u p o w o ła n ia do ż y c ia z e sp o łu IV k o n s u lto ró w tr w a je g o s y s te m a ty c z n a p r a c a re w iz y jn o -k o d y fik a c y jn a . P r z e ja w ia się o n a m .in. w s to s u n k o w o c z ę sty c h s e s ja c h g ru p y . P ie r w s z e p o sie d z e n ie m ia ło m ie js c e w d n ia c h 24— 28 p a ź d z ie rn ik a 1966 r., a w ięc w k ró tc e p o u k o n s ty tu o w a n iu się zesp o łu . D o sty c z n ia 1974 r. k o n s u lto - rz y o d b y li ju ż 13 teg o ro d z a ju p o sie d z e ń , z k tó r y c h k a ż d e tr w a ło , n a ogół, p ię ć d n i 10.

D o sty c z n ia 1974 r. k o n s u lto rz y g ru p y IV p rz y g o to w a li ju ż s c h e m a ty p ro p o n o w a n y c h k a n o n ó w w z a k re s ie n a s tę p u ją c y c h , p o d a n y c h w k o le jn o ś c i o p ra c o w a n ia z a g a d n ie ń : 1) P rz y n a le ż n o ś ć d u c h o w n y c h czyli in k a r d y n a c ja ; 2) O b o w ią z k i i p r a w a d u c h o w n y c h ; 3) U tr a t a s t a n u d u ch o w n e g o ; 4) P o d z ia ł te r y to r ia ln y K o śc io ła ; 5) S y n o d y p a r t y k u la r n e i K o n fe re n c je B isk u p ó w ; 6) B is k u p i; 7) K u r ia D ie c e z ja ln a ; 8) R a d a K a p ła ń s k a ; 9) R a d a D u s z p a s te rs k a ; 10) K a p itu ły ; 11) P rz e s z k o d z e n ie i zaw ak o w am ie sto lic y b is k u p ie j

P o z o s ta ły jeszcze do o p ra c o w a n ia n a s tę p u ją c e te m a ty : 1) S y n o d D ie

c e z ja ln y ; 2) P ro b o sz c z o w ie ; 3) W ik a riu s z e i R e k to rz y k o ścio łó w ; 4) D zie

k a n i ,2. N a le ż y zaz n a c z y ć , iż n a w e t w y m ie n io n e w y ż e j te m a ty , o p ra c o w a n e ju ż w fo r m ie s c h e m a tó w , z a n im z o s ta n ą p rz e d ło ż o n e K o m is ji K o d y fik a c y jn e j, m u s z ą b y ć je s z c z e ra z p rz e s tu d io w a n e p rz e z ty c h sa m y c h k o n s u l to r ó w 13. M ożna z a te m p rz y p u s z c z a ć , iż p ra w o d a w c y c h o dzi z p e w n o śc ią o t a k i n o w y k s z t a łt k o ś c ie ln e j n o rm y p r a w n e j, k tó r y

7Ordo procedendi — T am że, s. 45—46.

8 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1973) 190.

9 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1972) 39 o ra z 2 (1971) 187.

10 P o s z c z e g ó ln e s e s je g ru p y IV o d b y ły się w n a s tę p u ją c y c h te r m in a c h : 1) 24— 28. X . 1966; 2) 3— 8. IV . 1967; 3) 4— 7. X II. 1967; 4) 4— 7. II I.

1968; 5) 16—21. X I. 1968; 6) 14— 19. IV. 1969; 7) 2— 7. II. 1970; 8) 5—

— 10. X . 1970; 9) 15— 20. II. 1971; 10) 13— 18. X II. 1971; 11) 15— 20. II I.

1972; 12) 11— 16. X II. 1972; 13) 9— 14. IV . 1973 — „ C o m m u n ic a tio n e s ” z l a t 1969— 1973.

11 Zob. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1973) 216.

12 Zob. T am że.

13 Zob. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 188.

(5)

214 S praw ozdania [4]

b y g w a r a n to w a ł je j d o jrz a ło ś ć i ja k ą ś trw a ło ś ć . N ic w ię c d ziw n eg o , że p ro c e s k o d y fik a c ji p r a w a p rz e b ie g a p o w o li14.

J a k k o lw ie k s e k c ja I części I k się g i I I K .P .K . s k ła d a się z 6 ty tu łó w , t o je d n a k re w iz ji i k o d y fik a c ji p r a w a w z a k re s ie t y t u ł u IV — D e o ffic iis ecc le sia stic is o ra z V — D e p o te s ta te o rd in a ria e t d e le g a ta nie d o k o n u je g r u p a IV k o n s u lto ró w . Z a g a d n ie n ia b o w ie m o m a w ia n e w ty c h ty t u ła c h n ie z n a jd ą się w n o w y m K .P .K . w części D e S . H iera rch ia . G d y c h o d z i o u rz ę d y k o śc ie ln e , w z w ią z k u z ich n o w ą d e fin ic ją p o d a n ą p rz e z d e k r e t so b o ro w y P r e s b y te r o r u m o rd in is (a. 20), n ie m o g ą b y ć o m a w ia n e w części „O d u c h o w n y c h ”. P o d o b n ie w y k o n y w a n ie j u r y s d y k c ji k o śc ie ln e j, n ie b ę d ą c ju ż z a s trz e ż o n e w y łą c z n ie d u c h o w n y m , z o s ta n ie o m ó w io n e w n o w y m K o d e k sie n a in n y m m i e js c u 15. W z w ią z k u z ty m i, z a is tn ia ły m i ju ż w p ra w o d a w s tw ie z m ia n a m i, r e w iz ją n o rm w s p o m n ia n y c h ty tu łó w IV i V z a jm u je się z e sp ó ł I I I k o n s u lto ró w — D e p e rs o n is p h y s ic is e t m o r a lib u s 11

G d y ch o d zi o s e k c ję I I części I k się g i I I d o ty c h c z a so w e g o K o d e k su , z a w ie r a ją c ą k r ó tk i w s tę p d o ty c z ą c y p o d z ia łu te r y to r ia ln e g o K o ścio ła o ra z d w a ty t u ły — V II (De s u p r e m a p o te s ta te d e ą u e iis q u i e iu s d e m s u n t ecc le sia stic o iu r e p a r tic ip e s) i V III (D e p o te s ta te e p isc o p a li d e ą u e iis q u i d e e a d e m p a r tic ip a n t), to k o n s u lto ro m w y d a ło się, iż b ę d z ie baT dziej w d u c h u d o k tr y n y S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II, g d y ty m ż e t y tu ło m n a d a się in n e naziw y: D e E cclesia u n iv e r s a li o ra z D e E cclesiis p a r t ic u l a r ib u s 17.

I. P rz y n a le ż n o ś ć d u c h o w n y c h czy li in k a r d y n a c j a 18

W k a n o n a c h s c h e m a tu d o ty c z ą c e g o in k a r d y n a c ji d u c h o w n y c h o m a w ia się n a s tę p u ją c e z a g a d n ie n ia :

1. Z a s a d a p r z y n a l e ż n o ś c i c z y l i k o n i e c z n o ś ć i n k a r d y n a c j i o r a z w s p ó l n o t y , d o k t ó r y c h m o g ą p r z y n a l e ż e ć

d u c h o w n i .

S c h e m a t z a c h o w u je z a s a d ę K .P .K . o k o n ie c z n o śc i p rz y n a le ż n o ś c i k a ż d eg o d u c h o w n e g o do ja k ie g o ś K o ścio ła p a r ty k u la r n e g o (diecezji) lu b do ja k ie jś w s p ó ln o ty ; t a k że n ie m oże b y ć d u c h o w n y c h — w łó c z ę g ó w lł. P o z o s ta je w ięc w m o c y in s ty tu c ja in k a r d y n a c j i

14 Zob. P r z e m ó w ie n ie k a r d . P. F elici, w y g ło s z o n e w d n iu o tw a rc ia I I M ię d z y n a r o d o w e g o K o n g r e s u P r a w a K a n o n ic zn e g o w M e d io la n ie (10— 15. I X . 1973 r.) — „ L ’O s s e rv a to re R o m a n o z 12. IX . 1973 r., s. 2.

15 „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 187; Zob. m o tu p ro p r io C a u sa s m a tr i

m o n ia le s , n. V § 1 — A A S 68 (1971) 442.

lł „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 188.

17 T am że.

w D c c le r ic o r u m a d s c r ip tio n e s e u in c a r d in a tio n e — „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 189— 191.

« P o r. k a n . 111 § 1 K .P .K .

(6)

[5] S praw ozdania 215

J e d n a k o b e c n e w a r u n k i d u s z p a s te r s tw a d o m a g a ją się, z d a n ie m k o n - s u lto ró w , d o s to s o w a n ia do n ic h n o rm o in k a r d y n a c ji. J u ż S o b ó r W a ty k a ń s k i II , w d e k re c ie Presbyterorum ordinis, p o le c ił d o k o n a ć w te j d z ie d z in ie p e w n y c h m o d y fik a c ji, co z n a la z ło w y ra z w o d n o śn y c h n o r m a c h w y k o n a w c z y c h m o tu p ro p r io Ecclesiae sanctae z 6 s ie rp n ia 1966 r .2»

Z m ie n o n y z o s ta n ie p rz e p is K .P .K . s tw ie rd z a ją c y , że p rz y n a le ż n o ś ć d u c h o w n e g o m o ż liw a je s t ty lk o d o ja k ie jś d ie c e z ji lu b ja k ie g o ś z a k o n u . P r o p o n u j e się t u n o rm ę p r a w n ą o sz e rsz y m z a k re s ie , k tó r a b y p rz e w i

d y w a ła m o żliw o ść p rz y n a le ż n o ś c i d u c h o w n e g o ta k ż e do P r a ł a t u r y p e r s o n a ln e j lu b s to w a r z y s z e n ia p o s ia d a ją c e g o — z n a d a n ia S to lic y A p o s to ls k ie j — p r a w a in k a r d y n o w a n ia w ła s n y c h czło n k ó w . P o z a ty m , w m y ś l p ro p o n o w a n e g o p rz e p is u , z a m ia s t te r m i n u diecezja u ż y ło b y się t e r m i n u Kościół partykularny. B y łb y to te r m in o sz e rsz y m z a k re sie , o b e jm u ją c y — p o za d ie c e z ją — ta k ż e in n e , ró w n o z n a c z n e w s p ó ln o ty , d o k tó r y c h m o ż liw a b y ła b y in k a r d y n a c ja , o k re ś lo n e p rz e z p ra w o . W y d a j e się, ż e a u to r o m s c h e m a tu c h o d z i t u o w ik a r ia ty , p r e f e k tu r y a p o s to ls k ie itp . A k tu a ln ie , p o d w z g lę d e m m o żliw o ści in k a r d y n o w a n ia , z d ie c e z ją z ró w n a n a je s t P r a ł a t u r a p e r s o n a l n a 21.

2. P o d s t a w a i n k a r d y n a c j i c z y l i s p o s ó b p r z e z j a k i s i ę d o k o n u j e

W e d łu g K .P .K . d u c h o w n y z y s k iw a ł in k a r d y n a c ję p rz e z p rz y ję c ie to n - s u r y 22. N o rm a t a n ie je s t ju ż a k tu a l n a w z w ią z k u z e z n ie s ie n ie m o b rz ę d u t o n s u r y 2S. N ie ro z s trz y g n ię to d o ty c h c z a s k w e s tii, n a ja k ie j z a sa d z ie c z y p o d s ta w ie b ę d z ie się o p ie ra ć in k a r d y n a c ja d u c h o w n e g o . W e d łu g n ie k tó r y c h k o n s u lto ró w n a le ż a ło b y z a c h o w a ć t u ja k ą ś s p e c ja ln ą c e r e m o n ię, zaś z d a n ie m in n y c h in k a r d y n a c ja w in n a się d o k o n y w a ć p rz e z p rz y ję c ie s u b d ia k o n a tu . R o z strz y g n ię c ie p o z o sta w io n o n a jw y ż s z e j w ł a d zy w K o ściele. T a zaś o s ta tn io , w m o tu p ro p r io Ad pascendum z 15 s ie r p n ia 1972 r., u s ta liła sp o só b in k a r d y n a c ji p rz e z p rz y ję c ie św ię c e ń d ia k o n a tu 24.

G d y ch o d z i o z a k o n n ik ó w o ra z c z ło n k ó w s to w a rz y s z e ń sp re c y z o w a n o ic h sp o só b in k a r d y n a c ji ja k o z a k o n n ik ó w o ra z ja k o d u c h o w n y c h . Z a k o n n ic y m ia n o w ic ie ja k o z a k o n n ic y b y lib y in k a r d y n o w a n i d o z a k o n u p rz e z zło że n ie p r o f e s ji w ie c z y s te j (c zło n k o w ie s to w a r z y s z e ń — p rz e z z ło ż e n ie w ie c z y s ty c h p rz y rz e c z e ń ), zaś ja k o d u c h o w n i — p rz e z o d p o w ie d n ią

20 D e k re t Presbyterorum ordinis, n . 10; M o tu p ro p r io Ecclesiae Sanctae, n . 3—4 — A A S 58 (1966) 757— 787.

21 Z ob. Ecclesiae Sanctae, n. 4.

22 K a n . 111 § 2.

21 Zob. m o tu p ro p r io Ministeria quaedam, n. I — A A S 64 (1972) 529— 534.

24 n. I X — A A S 64 (1972) 534— 540.

(7)

216 S praw ozdania [6]

c e re m o n ię lu b p rz e z p rz y ję c ie s u b d ia k o n a tu . W e w s p o m n ia n y m w y żej m o tu p r o p r io P ra w o d a w c a ro z s trz y g n ą ł w ięc i t u t a j sp o só b in k a r d y n a c ji z a k o n n ik ó w ja k o d u c h o w n y c h tj. p rz e z p rz y ję c ie d ia k o n a tu .

3. F o r m a l n a z m i a n a i n k a r d y n a c j i

W m y ś l k a n . 112 K .P .K . f o r m a ln a z m ia n a in k a r d y n a c ji d u c h o w n e g o n a s t ę p u je p rz e z o tr z y m a n ie od w ła sn e g o o r d y n a r iu s z a e k s k a r d y n a c ji o ra z u z y k a n ie in k a r d y n a c ji od o r d y n a r iu s z a in n e g o K o ścio ła p a r t y k u la rn e g o . P rz e p is te n z o s ta je z a c h o w a n y , lecz p is m a e k s k a r d y n a c ji o ra z in k a r d y n a c ji n ie m u s z ą z a w ie ra ć k la u z u li: perpetue et absolute. N a le ż y po za ty m u czy n ić ła tw ie js z ą m o żliw o ść z m ia n y in k a r d y n a c ji, g d y w y m a g a te g o d o b ro K ościoła.

4. Z m i a n a i n k a r d y n a c j i ip s o f a c t o

W n o w y m p r a w ie n a le ż y u m ieścić n o rm ę z a w a r tą w m o tu p ro p rio Ecclesiae sanctae, k tó r a s a n k c jo n u je e k s k a r d y n a c ję d u c h o w n e g o ipso facto, g d y p r z e b y w a ją c le g a ln ie w in n e j d ie c e z ji p rz e z p ięć la t, w y ra z i n a p iś m ie w o lę p o z o s ta n ia w te jż e d iece zji, z a ró w n o w ła s n e m u o r d y n a riu sz o w i, ja k i o rd y n a riu s z o w i d iece zji, w k tó r e j z a m ie rz a p o zo stać, a ż a d e n z n ic h n ie w y ra z i p is e m n e g o sp rz e c iw u w c ią g u c z te re c h m ie się c y 2S. P o z a ty m p o z o s ta je p rz y c z y n ą z m ia n y in k a r d y n a c ji — ip so facto — d la z a k o n n ik ó w zło że n ie p r o f e s ji w ie c z y ste j w z a k o n ie , n a ró w n i z k tó r ą id zie zło ż e n ie w ie c z y ste g o p rz y rz e c z e n ia w s to w a r z y s z e n iu m a ją c y m p ra w o in k a r d y n o w a n ia d u c h o w n y c h .

P r o p o n u je się n a to m ia s t w sc h e m a c ie zn ie sie n ie k a n . 114 K .P .K ., p rz e w id u ją c e g o sp o só b in k a r d y n a c ji ipso facto p rz e z o tr z y m a n ie p rz e z d u c h o w n e g o b e n e fic ju m re z y d e n c ja ln e g o w in n e j d ie c e z ji za p is e m n ą z g o d ą w ła s n e g o o rd y n a r iu s z a lu b za p is e m n y m je g o ze z w o le n ie m o d e j

ścia p rz e z d u c h o w n e g o n a zaw sz e z diecezji.

5. P r z e j ś c i e d o i n n e g o K o ś c i o ł a p a r t y k u l a r n e g o b e z i n k a r d y n a c j i

P r o p o n u je się u m ie sz c z e n ie w n o w y m K o d e k sie p rz e p is u n. 3 §§ 1—

— 4 m o tu p ro p r io Ecclesiae Sanctae d o ty c z ą c e g o w y c h o w a n ia a lu m n ó w S e m in a rió w D u c h o w n y c h w d u c h u g o to w o ści s łu ż e n ia , w w y p a d k u p o trz e b y , K o ścio ło w i P o w s z e c h n e m u o ra z m o żliw o ści u d z ie la n ia p rz e z o rd y n a r iu s z y zezw o leń w ła s n y m , o d p o w ie d n io p rz y g o to w a n y m d u c h o w n y m , n a p ra c ę w in n e j diecezji, b ez z m ia n y s a m e j in k a r d y n a c ji. P o za ty m s u g e r u je się d o d a n ie p a r a g r a f u 5, m o cą k tó re g o d u c h o w n y , k tó r y le g a ln ie o p u śc ił w ła s n ą d ie c e z ję u d a ją c się do in n e g o K o ścio ła P a r t y k u la r n e g o , p o z o s ta ją c n a d a l in k a r d y n o w a n y m do w ła s n e j d iece zji,

25 n . 3, § 1.

(8)

S praw ozdania 217

m ó g ł b y ć — d la s łu s z n e j p rz y c z y n y i z z a c h o w a n ie m o d n o śn y c h u m ó w

— o d w o ła n y do w ła s n e j d ie c e z ji o ra z a b y w ta k ic h o k o liczn o ściach i p rz y z a c h o w a n iu w s p o m n ia n y c h w a r u n k ó w d u c h o w n y c h t a k i m ó g ł b y ć o d e s ła n y p rz e z o r d y n a r iu s z a m ie js c a sw eg o p o b y tu d o w ła s n e g o K o ścio ła p a r ty k u la r n e g o . S c h e m a t n ie p re c y z u je , n a czy m p o le g a ła b y o w a remissio d a n e g o d u c h o w n e g o do jeg o w ła s n e j d iece zji. M o żn a p rz y p u s z c z a ć , że w y ra ż a ła b y się o n a w w y s to s o w a n iu p rz e z o r d y n a r iu sza m ie js c a p o b y tu d u c h o w n e g o o d p o w ie d n ie g o p is m a do teg o ż d u c h o w nego, w z w o ln ie n iu go z w y k o n y w a n y c h f u n k c j i lu b te ż w o d m ó w ie n iu m u ju r y s d y k c ji.

6. P r z y c z y n y w y m a g a n e d o g o d z i w e j e k s k a r d y n a c j i W e d łu g p r z e p is u k a n . 116 K .P .K ., do g o d ziw o ści e k s k a r d y n a c ji w y m a g a n e je s t is tn ie n ie s łu s z n y c h p rz y c z y n (iu sta e c a u sa e ) a p o n a d to w s p o m i

n a się o ty m , że s k u te k e k s k a r d y n a c ji n a s tę p u je d o p ie ro z c h w ilą in - k a r d y n a c j i d u c h o w n e g o do n o w e j d iece zji. K o m su lto rzy u z n a li za w ła ś ciw e o p u sz c z e n ie te j d ru g ie j części k a n o n u , g d y ż n ie d o ty c z y o n a p rz y c z y n a k tu in k a r d y n a c ji. C zęść tę p o sta n o w io n o p rz e n ie ś ć do k a n . 112 ja k o § 2. B ęd zie to sto s o w n ie js z e zw a ż y w sz y , że to w ła ś n ie k a n . 112 m ó w i o w a r u n k a c h do w a ż n o śc i w s p o m n ia n e g o a k tu p ra w n e g o .

P o z a ty m z a p ro p o n o w a n o d o d ać w k a n . 116 w z m ia n k ę o m o żliw o ści r e k u r s u ja k i p rz y s łu g iw a łb y d u c h o w n e m u w w y p a d k u o d m ó w ie n ia m u e k s k a r d y n a c ji p rz e z b is k u p a .

7. P r z y c z y n y w y m a g a n e d o g o d z i w e j i n k a r d y n a c j i P o z o s ta w ia s ię co do is to ty p rz e p is y k a n . 117, k tó r y w y m ie n ia w a r u n k i g o d z iw e j in k a r d y n a c ji d u c h o w n e g o . N a to m ia s t sa m o s f o r m u ło w a n ie k a n o n u b ę d z ie n ieco z m o d y fik o w a n e i d o s to so w a n e do p rz e d s ta w io n y c h w y ż e j z asad .

8. K o m p e t e n t n a w ł a d z a d l a u d z i e l e n i a e k s k a r d y n a c j i , i n k a r d y n a c j i o r a z z e z w o l e n i a n a p o b y t w i n n e j d i e

c e z j i .

P rz e p is k a n . 113, k tó r y m a s f o rm u ło w a n ie n e g a ty w n e (w y k lu c z a w i

k a r iu s z a g e n e ra ln e g o n ie m a ją c e g o s p e c ja ln e g o m a n d a tu o ra z w ik a r iu s z a k a p itu ln e g o p rz e d u p ły w e m r o k u od w a k a n s u sto lic y b is k u p ie j i b ez z g o d y k a p itu ły ) z o s ta n ie z m o d y fik o w a n y a n a s tę p n ie b ę d z ie m ó w ił o z e z w o le n iu n ie ty lk o n a e k s k a r d y n a c ję lu b in k a r d y n a c ję a le ró w n ie ż o z e z w o le n iu n a p o b y t w in n y m K o ściele p a r t y k u la r n y m p rz y z a c h o w a n iu p rz y n a le ż n o ś c i do w ła s n e j diecezji.

W id ać w ięc, że z a p ro p o n o w a n e n o rm y o e k s k a r d y n a c ji o raz i n k a r d y n a c ji są n ie c o ła g o d n ie js z e w s to s u n k u do p rz e p is ó w k o d e k so w y c h . P o d y k to w a n e je s t to n ie w ą tp liw ie sz e rsz y m s p o jrz e n ie m k o n s u lto ró w na d o b ro i p o tr z e b y K o ścio ła P o w sz e c h n e g o .

(9)

218 S praw ozdania [8]

P ro p o n o w a n y p rz e z k o n s u lto ró w s c h e m a t z a w ie ra tr z y n a s tę p u ją c e

•części:

1. Z a s a d y o g ó l n e

O d n o śn y m a te r ia ł K .P .K . z a w a r ty je s t w d w ó ch ty tu ła c h : I l - i m —

■o p r a w a c h i p rz y w ile ja c h d u c h o w n y c h i I H - i m — o o b o w ią z k a c h d u c h o w n y c h . W n o w y m u ję c iu p r o p o n u je się je d e n ty tu ł, k tó r y o b ją łb y z a ró w n o o b o w iązk i, ja k i p r a w a d u c h o w n y c h . W e d łu g z d a n ia k o n s u l

to r ó w z e sp o łu n a le ż y p o m in ą ć w n o w y m u ję c iu p rz y w ile je osób d u c h o w n y c h , o w szem n a le ż y je c a łk o w ic ie z n ie ś ć 27. R e la to r s c h e m a tu w y ja ś n i a , że g d y ch o d zi o z w o ln ie n ie d u c h o w n y c h z p e w n y c h o b o w ią z k ó w , j a k n p . s łu ż b y w o js k o w e j, to m o ż n a o ty m w sp o m n ie ć w czę

ś c i o m a w ia ją c e j o b o w ią z k i d u c h o w n y c h w ty m se n sie , że is tn ia łb y o b o w ią z e k k o rz y s ta n ia p rz e z n ic h z p e w n y c h z w o ln ie ń od o b o w iązk ó w p u b lic z n y c h , np. s łu ż b y w o js k o w e j, ja k ic h u d z ie la im sp o łeczn o ść, n p . p a ń s tw o .

G d y c h o d z i zaś o cześć n a le ż n ą d u c h o w n y m , z d a n ie m k o n s u lto ró w , b ę d z ie sto s o w n ie j tr a k to w a ć ją n ie ty l e ja k o p rz y w ile j osób d u c h o w n y c h , ile r a c z e j ja k o o b o w ią z e k w ie rn y c h . S tą d p ro p o n u je się u m ie s z c z e n ie w z m ia n k i n a te n te m a t w d z ia le o m a w ia ją c y m o b o w ią z k i w s z y s t k ic h w ie rn y c h . I n n e n a to m ia s t p rz y w ile je d u c h o w ie ń stw a , o k tó r y c h w s p o m in a K .P .K ., n a le ż y znieść.

J a k o rz e c z s łu s z n ą u z n a n o p o tw ie rd z ić w sc h e m a c ie o b o w ią z k i c ią ż ą c e n a d u c h o w n y c h o ra z o k re ś lić ic h p ra w a . P o n ie w a ż o b o w iązk i i p r a w a są n a jc z ę śc ie j czy m ś k o re la ty w n y m , d la te g o p o sta n o w io n o

“u m ie śc ić je p od je d n y m i ty m sa m y m ty tu łe m : De obligationibus et iuribus clericorum. W a rto za u w a ż y ć , iż w s f o rm u ło w a n iu K .P .K . n a j p ie r w b y ła m o w a o p ra w a c h , a p o te m o o b o w ią z k a c h . P rz e s ta w ie n ie z a p ro p o n o w a n e t u p rz e z k o n s u lto ró w n a le ż y c h y b a u z n a ć za w ła śc iw e i b a rd z ie j o d p o w ia d a ją c e d u c h o w i czasu.

W d z ie d z in ie p r a w i o b o w ią z k ó w d u c h o w n y c h n ie k tó re d o ty c h c z a so w e p r z e p is y k o d e k so w e z o s ta n ą z a c h o w a n e . J e d n a k c a ła t a d z ie d z in a p r a w a je s t n a n o w o p o rz ą d k o w a n a (ex Integra tractatur) p rz y c z y m n a le ż y tu u w z g lę d n ić o d n o śn e w s k a z a n ia s o b o ro w e z a w a r te w d e k re c ie Presbyterorum ordinis o ra z p o s ta n o w ie n ia m o tu p ro p r io Ecclesiae San- ctae, n. 7— 8 28.

II. O bow iązki i p ra w a d u ch o w n y c h 29

28 De obligationibus et iuribus clericorum — „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2

<1971) 192— 196.

27 C h o d zi t u o p rz y w ile je : canonis, fori, competentiae, immunitatis

<kan. k a n . 119— 122 K .P.K .).

28 S c h e m a t n ie c y tu je ż a d n e g o n u m e r u d e k r e t u Presbyterorum ordinis, c h o d z i je d n a k o n n . 4— 7.

(10)

S praw ozdania 219

2. O b o w i ą z k i d u c h o w n y c h

J e d n o m y ś ln y m z d a n ie m k o n s u lto ró w , w s z e r e g u o b o w ią z k ó w osób d u c h o w n y c h , a w szczeg ó ln o ści k a p ła n ó w , n a p ie r w s z y m m ie js c u n a le ż y p o s ta w ić o b o w ią z e k d ą ż e n ia w ży ciu do d o sk o n a ło śc i. T eg o r o d z a j u n o rm ę z a w ie ra k a n . 124 K .P .K ., lecz w in ie n on z o sta ć s f o rm u ło w a n y w n o w y m d u c h u , d o s to s o w a n y m do w y ty c z n y c h d e k r e tu so b o ro w eg o P r e s b y te r o r u m o rd in is, n. 12.29 J a k o ś r o d k i w d ą ż e n iu do d o sk o n a ło śc i .s c h e m a t, id ą c po lin ii s u g e s tii w y m ie n ia n e g o w y ż e j d e k r e t u so b o ro w eg o , w s k a z u je : ś w ia d o m e i w ie r n e w y p e łn ia n ie o b o w ią z k ó w d u s z p a s te rs k ic h , le k t u r ę P is m a św ., k u l t E u c h a r y s tii o ra z in n e ś r o d k i u ś w ię c e n ia o c h a r a k t e r z e b a rd z ie j p o w sz e c h n y m . N ie w s z y s tk ie je d n a k o b o w ią z k i ze w s p o m n ia n e j d z ie d z in y m a ją c h a r a k t e r n a k a z u p ra w n e g o , lecz ty lk o n ie k t ó r e z n ic h : c o d z ie n n e o d m a w ia n ie g o d zin k a n o n ic z n y c h w e d łu g z a tw ie rd z o n y c h k s ią g litu r g ic z n y c h o ra z o d p ra w ia n ie ćw iczeń r e k o l e k c y jn y c h , sto so w n ie do p rz e p is ó w p r a w a p a r ty k u la r n e g o .

P o d k r e ś la się n a s tę p n ie w sc h e m a c ie k o n ie c z n o ść p o g łę b ia n ia p rz e z d u c h o w n y c h w ie d z y te o lo g ic z n e j, j a k ró w n ie ż św ie c k ie j, m a ją c e j p rz e d e w s z y s tk im z w ią z e k z t e o lo g ią 30.

G d y ch o d z i o o b o w ią z e k z a c h o w a n ia c e lib a tu , n o r m a z a p ro p o n o w a n a w sc h e m a c ie , m a n ie c o in n e b rz m ie n ie n iż p rz e p is k a n . 132 i k a n . 133 K .P .K ., i je s t z r e d a g o w a n a w d u c h u n a u k i i p rz e p is u z w a rte g o w d e k r e c ie P r e s b y te r o r u m o r d i n is 31. P ro p o n u je się m ia n o w ic ie , a b y o b o w ią  z e k d o s k o n a łe j czystości, a w ięc i c e lib a tu p o d e jm o w a n y b y ł p rz e z k a n d y d a tó w z m ie rz a ją c y c h do k a p ła ń s tw a w m o m e n c ie p rz y ję c ia św ię c e ń

d ia k o n a tu . W y ra ź n ie n a to m ia s t p o d k re ś la się, że w s p o m n ia n y o b o w ią z e k z a c h o w a n ia d o s k o n a łe j cz y sto śc i a w ięc i ży cia w c e lib a c ie n ie w ią ż e m ężc zy zn d o jrz a łe g o w ie k u (m a tu r io r is a e ta tis) ż y ją c y c h w m a ł

ż e ń s tw ie , k tó r z y , w e d łu g u s ta le ń K o n fe re n c ji B isk u p ó w , z a tw ie rd z o n y c h p rz e z o jc a św ., są p ro m o w a n i do d ia k o n a tu s t a łe g o 52. T a k w ię c d u c h o w ni, k tó r z y n ie p r z y ję li d ia k o n a tu m o g ą z a w rz e ć m a łż e ń s tw o , lecz z a w ie r a ją c t a k i z w ią z e k tr a c ą ip s o fa c to p rz y n a le ż n o ś ć do s t a n u d u c h o w  nego, c h y b a ż e ich m a łż e ń s tw o o k a z a ło b y się n ie w a ż n e z ty tu łu w y w a rte g o p rz y m u s u i z a is tn ia łe j s t ą d b o ja ź n i. N ie d o ty c z y to k a n d y d a tó w do s ta łe g o d ia k o n a tu b ę d ą c y c h p o w a ż n e g o w ie k u , tz n . w w y p a d k u z a w a rc ia p rz e z n ic h m a łż e ń s tw a n ie t r a c ą p rz y n a le ż n o ś c i do s t a n u d u ch o w n eg o .

N a le ż y z a u w a ż y ć , iż o b o w ią z u ją c e ju ż n o r m y z a w a r te w m o tu p r o - p r io P a w ła V I A d p a s c e n d u m z 15 s ie rp n ia 1972 r. o ra z w m o tu p r o - p rio M in iste ria ą u a e d a m z te g o sa m e g o d n ia, w c ie liły w ży cie n ie k tó re p r o p o z y c je s c h e m a tu w d z ie d z in ie o m a w ia n e g o z a g a d n ie n ia . P o zmie-

29 w c y to w a n y m n u m e r z e d e k r e t u m ó w i się o ś w ię to śc i ży cia p r e z b ite ró w .

30 P o r. P r e s b y te r o r u m o rd in is, n. 19.

31 N. 16.

32 Z ob. m o tu p r o p r io A d p a s c e n d u m , n n . V— VI.

(11)

220 Spraw ozdania [10]

sie n iu m ia n o w ic ie św ię c e ń s u b d ia k o n a tu o b o w ią z e k z a c h o w a n ia czy sto śc i i c e lib a tu z w ią z a n y je s t z p rz y ję c ie m św ię c e ń d ia k o n a tu . N ie

a k tu a l n a je s t ju ż n a s tę p n ie p ro p o z y c ja s c h e m a tu o d n o śn ie u t r a t y s t a n u d u c h o w n e g o p rz e z z a w a rc ie m a łż e ń s tw a p rz e z d u c h o w n y c h , k tó r z y n ie p r z y ję li jesz c z e d ia k o n a tu . D o s ta n u d u c h o w n e g o b o w ie m w łą c z a o b e c n ie d o p ie ro d i a k o n a t 83.

Jako konsekwencję normy o obowiązku zachowania doskonałej czy

stości i celibatu schemat podaje ogólną normę, mocą której duchowni nie mogą zatrzymywać u siebie lub odwiedzać kobiet, co do których może istnieć podejrzenie. Pozostawia się natomiast prawu partykular

nemu ustanowienie bardziej dokładnych norm tej materii.

Z a le c a się n a s tę p n ie d u c h o w n y m , p o d o b n ie j a k to czy n i k a n . 134 K .P .K ., w s p ó ln o tę ży cia, n a ile m o że b y ć o n a z a c h o w a n a .

O d n o śn ie s tr o ju d u c h o w n y c h o ra z n o sz e n ia to n s u ry , o czy m w k a n . 136 K .P .K ., s c h e m a t p o d a je n o w e n o rm y . Z n o si m ia n o w ic ie o b o w iązek n o sz e n ia to n s u ry , a g d y ch o d zi o s tr ó j m ó w i o o b o w ią z k u n o sz e n ia o d p o w ie d n ie g o s t r o ju d u c h o w n e g o , sto so w n ie do n o rm w y d a n y c h p rz e z K o n fe re n c ję B is k u p ó w o raz p ra w o m o c n y c h z w y c z a jó w m ie js c o w y c h S4.

N ie w sp o m in a się p o za ty m w p ro p o n o w a n y m k a n o n ie o z a k a z ie u ż y w a n ia p ie rś c ie n ia bez z e z w o le n ia p r a w a lu b in d u ltu a p o sto lsk ie g o , o czym w z m ia n k o w a ł c y to w a n y w y ż e j k a n o n .

N a s tę p n ie p ro p o n u je się w p ro w a d z e n ie n o w eg o p rz e p is u d o ty c z ą c e g o o b o w ią z k u p ro w a d z e n ia życia sk ro m n e g o , w d u c h u u b ó s tw a o ra z w ła ś c iw e g o u ż y tk u d ó b r m a te ria ln y c h . N o rm a m ia n o w ic ie p o leca , a b y d o c h o d y u z y s k iw a n e p rz e z d u c h o w n y c h z o k a z ji w y k o n y w a n ia p rz e z n ich u rz ę d ó w k o śc ie ln y c h słu ż y ły n a g o d z iw e u tr z y m a n ie s z a f a rz y i w y p e ł

n ia n ie p rz e z n ich o b o w ią z k ó w w ła sn e g o s ta n u . Z a ś to, co p o z o sta je , p o w in n o b y ć p rz e z n a c z o n e d la d o b ra K o ścio ła o ra z n a d z ie ła m iłości.

Z a c h o w u je się n o rm ę k o d e k so w ą z k a n . 138 o p o w s tr z y m a n iu się p rz e z d u c h o w n y c h od te g o w sz y stk ie g o , co p rz y n o s i u jm ę s ta n o w i d u c h o w n e m u . N a to m ia s t o k re ś le n ie te g o ro d z a ju z a ję ć , czy n n o ści itp . p o z o sta w ia się S o b o ro m p a r t y k u la r n y m (synodom ), K o n fe re n c jo m E p isk o p a tu o ra z u s ta w o d a w s tw u K o ścio łó w p a r ty k u la r n y c h . P o d o b n ie z o s ta n ie z a c h o w a n y p rz e p is k a n . 139 K .P .K . o o b o w ią z k u u n ik a n ia p rz e z d u c h o w n y c h te g o w sz y stk ie g o , ch o ćb y godziw ego, co je s t obce s ta n o w i d u c h o w n e m u . J e d n a k n ie w s z y s tk ie szczegóły w y m ie n io n e g o k a n o n u z o s ta n ą z a c h o w a n e w m ocy, z w a ż y w sz y n a w sp ó łc z e s n e w a r u n k i ż y cia.

S c h e m a t z a w ie ra n a s tę p n ie p rz e p is z a b r a n ia ją c y d u c h o w n y m d o b ro w o ln e g o w s tę p o w a n ia do w o js k a , j a k ró w n ie ż p rz y jm o w a n ia p e w n y c h u rz ę d ó w p u b lic z n y c h o ra z n a k a z u ją c y k o r z y s ta n ie z p rz y w ile jó w , j a k ic h u d z ie la ją d u c h o w n y m p r a w o d a w s tw a św ie c k ie w ła s n y c h k ra jó w .

33 Zob. T am że, n. IX .

34 O b rz ę d to n s u r y z o s ta ł ju ż n iesio n y . Zob. M in iste ria ą u a e d a m , n. I.

(12)

[11] S praw ozdania 221 W z w ią z k u z ta k i m s fo rm u ło w a n ie m n ie b ę d z ie ju ż m o w y , ja k to w y ż e j zazn aczo n o , o p rz y w ile ja c h osób d u c h o w n y c h .

G d y ch o d z i o k a n . 141, z a k a z u ją c y d u c h o w n y m b r a n ia u d z ia łu w w o j

n a c h d o m o w y c h lu b ro z r u c h a c h p o lity c z n y c h , to k o n s u lto rz y — je d n o m y ś ln ie — p o s ta n o w ili w p ro w a d z ić n a p o c z ą tk u n o rm y część o c h a r a k t e r z e p o z y ty w n y m , n a k a z u ją c ą d u c h o w ie ń s tw u p rz y c z y n ia n ie się do sz e r z e n ia zgody m ię d z y lu d ź m i. D o d a je się p o z a ty m n o w ą n o rm ę z a k a z u ją c ą d u c h o w n y m a k ty w n e g o u d z ia łu w s tr o n n ic tw a c h p o lity c z n y c h , c h y b a ż e w y m a g a tego, z d a n ie m k o m p e te n tn e j w ła d z y k o śc ie ln e j, k o rz y ś ć K o ścio ła lu b d o b ro w sp ó ln e .

Z a c h o w a n y z o s ta n ie p rz e p is k a n . 142, z a k a z u ją c y d u c h o w n y m z a jm o w a n ia s ię h a n d le m , z u w z g lę d n ie n ie m w sz a k ż e p e w n y c h w y j ą t k ó w , za zg o d ą w ła ś c iw e j w ład zy .

P o d o b n ie a k tu a l n y b ę d z ie n a k a z k a n . 143, d o ty c z ą c y o b o w ią z k u r e z y d e n c ji w d ie c e z ji i n ie o p u sz c z a n ia je j n a z n a c z n y o k re s czasu. S am o zaś o k re ś le n ie te g o c z a su z o s ta w ia się p r a w u p a r ty k u la r n e m u .

S c h e m a t p r z e w id u je p o z o sta w ie n ie n o rm y k a n . 127, p o le c a ją c e j d u c h o w n y m o b o w ią z e k czci i p o s łu s z e ń s tw a d la w ła d z y o ra z k a n . 128 0 o b o w ią z k u p rz y ję c ia i w y p e łn ia n ia p o w ie rz o n y c h p rz e z n ią d u c h o w n e m u o b o w iązk ó w .

P o n a d to k o n s u lto rz y p r o p o n u ją w p ro w a d z e n ie n o w eg o p rz e p is u o o b o - w ią z k u u z n a w a n ia i p o p ie r a n ia p rz e z d u c h o w n y c h w ła sn e g o p o s ła n n ic tw a w ie rn y c h w K o ściele, w s p ó łp r a c y z in n y m i d u c h o w n y m i o raz tr o s k i, zw ła sz c z a k a p ła n ó w , o p o w o ła n ia k a p ła ń s k ie i z a k o n n e 35.

O m ó w io n a w y żej część s c h e m a tu p o d a je p ro p o z y c je je d y n ie ogólne, z aś b liższe o k re ś le n ie te j d z ie d z in y p r a w a p o z o sta w ia u s ta w o d a w s tw u p a r t y k u la r n e m u .

3. P r a w a d u c h o w n y c h

P ro p o n o w a n e są t u t a j p rz e z k o n s u lto ró w p rz e p is y o g ólne, p o d o b n ie jaik w d z ie d z in ie w y ż e j o m ó w io n ej.

P r z e d e w s z y s tk im m ó w i się o sc h e m a c ie o z d a tn o ś c i d u c h o w n y c h do u z y s k iw a n ia u rz ę d ó w , do w y k o n y w a n ia k tó r y c h w y m a g a n a je s t w ła d z a św ię c e ń lu b w ła d z a ju r y s d y k c ji. N a le ż y z a u w a ż y ć , iż w sz y sc y k o n s u lto r z y są z d a n ia , że n ie m o ż n a w n o w y m u ję c iu m ó w ić o p ra w ie d u c h o w n y c h do b e n e fic jó w , j a k to f o r m u łu je K .P .K .38 B e n e fic ju m je s t b o w ie m e le m e n te m d o d a n y m do u rz ę d u (be n e fic iu m p r o p te r o ffic iu m ).

P o z a ty m u le g a z m ia n ie p rz e p is k a n . 118, m o c ą k tó re g o je d y n ie d u c h o w n i m o g ą b y ć p o d m io te m w ła d z y ju r y s d y k c y jn e j. O b e c n ie b o w iem 1 św ieccy m o g ą u c z e stn ic z y ć w te j w ł a d z y S7. P r o p o n u je się z a te m n a s tę p u ją c e sfo rm u ło w a n ie : „Soli clerici o b tin e re p o s s u n t o ffic ia ad q u o -

35 P o r. P r e s b y te r o r u m o rd in is, n n . 8, 9 i 11.

38 K a n . 118.

37 M .in. św ie c c y m ężc zy źn i m o g ą p e łn ić f u n k c je sę d z ió w k o śc ie ln y c h n a m o cy m o tu p r o p r io C a u s a s m a trim o n ia lis , n. V § 1.

(13)

222 S p raw o zd an ia [121

r u m e x e r c itiu m r e ą u ir itu r p o s te ta s o rd in is a u t p o te s ta s iu r is d ic tio n is ecc le sia stic a e in o rd in e sa cro in n ix a " . R e la to r zaz n a c z a , ż e je s t to j e d  n a k n o r m a jesz c z e n ie w p e łn i o k re ś lo n a . P o z o s ta je b o w ie m do ro z s trz y g n ię c ia p rz e z n a jw y ż s z ą w ła d z ę w K o ściele, do ja k ic h g ra n ic w ła d z a ju r y s d y k c y jn a m o że b y ć p o w ie rz o n a w ie rn y m św ie c k im . D o p ie ra p o ro z w ią z a n iu te j k w e s tii m o ż n a b ę d z ie sp re c y z o w a ć , j a k a w ła d z a j u r y s d y k c y jn a p o z o s ta je z a re z e r w o w a n a d la d u c h o w n y c h i ja k ie u rz ę d y k o ś c ie ln e m o g ą b y ć p o w ie rz o n e je d y n ie d u c h o w n y m .

N a s tę p n ie p r o p o n u je się u m ie sz c z e n ie w z m ia n k i o in n y c h p r a w a c h osób d u c h o w n y c h , o k tó r y c h n ie w s p o m in a K .P .K . C h o d ziło b y t u o n a s tę p u ją c e u p ra w n ie n ia : p ra w o do w s p ó łp ra c y z w ła s n y m b is k u p e m w w y k o n y w a n iu u rz ę d u , p ra w o do o tr z y m a n ia ja k ie g o ś z a ję c ia (m in i- s te r iu m ) k o śc ie ln e g o , g d y s p e łn ia ją się p rz e p is a n e p r a w e m w a r u n k i, p ra w o do w y s ta r c z a ją c e g o c z a su n a w y k o rz y s ta n ie p o m o cy d u c h o w y c h i n a d o s k o n a le n ie fo r m a c ji in te le k tu a ln e j, p ra w o do łą c z e n ia się z in n y m i c e le m tr o s k i o ży cie w e w n ę trz n e lu b w in n y c h c e la c h w ła śc iw y c h s ta n o w i d u c h o w n e m u , p ra w o do n a le ż n e g o c z a su w a k a c ji, k tó r y to czas b liż e j m a o k re ś lić u s ta w o d a w s tw o p a r t y k u la r n e , p ra w o do o tr z y m y w a n ia g o d ziw eg o i sto so w n e g o w y n a g ro d z e n ia , t a k b y m o ż n a b y ło z a r a dzić w ła ś c iw ie p o ję te j tr o s c e o p rzy szło ść, o p iece s a n i ta r n e j o ra z w ła s n e m u u tr z y m a n iu w p rz y p a d k a c h ch o ro b y , n ie m o c y a lb o sta ro śc i, w re s z c ie p ra w o r e k u r s u do k o m p e te n tn e j w ła d z y k o ś c ie ln e j w c e lu d o c h o d z e n ia w ła s n y c h p r a w s t a n u d u c h o w n e g o .

K o n s u lto rz y s ą z d a n ia , że n ie k tó r e z w y ż e j w y m ie n io n y c h u p r a w n ie ń d o m a g a ją się śc iśle jsz e g o o k re ś le n ia . S ą d z ą p o za ty m , że w ie le z d o ty c h c z a so w y c h p r a w o sób d u c h o w n y c h , o k tó r y c h w sp o m in a K .P .K ., n a le ż y p rz e n ie ść do d z ia łu tr a k tu ją c e g o o p ra w a c h w s z y s tk ic h w ie r n y ch .

P r z e d s ta w io n y s c h e m a t w y d a je się p rz e d e w s z y s tk im tr a f n ie j — w s to s u n k u do K .P .K . — o k re ś la ć w z a je m n ą r e la c ję p r a w i o b o w iąz

k ó w s t a n u d u c h o w n e g o a k c e n tu ją c i s ta w ia ją c n a p ie rw s z y m m ie js c u t e o s ta tn ie . S łu s z n e je s t z n ie s ie n ie p rz y w ile jó w s t a n u d u c h o w n e g o , k tó r e z re s z tą w p r a k ty c e — w o s ta tn ic h c z a sa c h — n ie z n a jd o w a ły w ię k sz e g o z a s to so w a n ia . M ożna się w ty m d o p a tr z e ć m .in. w y ra ź n ie js z e go niż d o ty c h c z a s p o d k re ś le n ia m o m e n tu słu ż e b n o śc i k a p ła ń s tw a h ie ra rc h ic z n e g o i ty c h , k tó r z y w n im p a rty c y p u ją .

III. Utrata stanu duchow nego88

P r z e d e w s z y s tk im s c h e m a t z m ie n ia s a m ty tu ł, j a k i z a w ie ra w t e j m ie rz e K .P .K . — De re d u c tio n e c le r ic o r u m ad s t a tu m la ic a le m p ro p o  n u ją c , za je d n o m y ś ln ą su g e s tią k o n s u lto ró w , ty t u ł: D e a m iss io n e s ta tu s

88 D e a m ission e sta tu s crelicalis — „C om m unicationes” 2 (1971) 196—

—197.

(14)

[13] S p raw o zd an ia 2 2 2

c lerica lis. S fo r m u ło w a n ie k o d e k so w e ra z iło c z ło n k ó w zesp o łu z u w a g i n a z a w a r te w n im n ie ja k o p o m n ie js z e n ie s ta n u św ieck ieg o .

P r o p o n u je się n a s tę p n ie u s ta le n ie sp o so b ó w u t r a t y s t a n u d u c h o w n e go p rz y czy m p o d a je się o d rę b n e n o rm y d la ty c h , k tó r z y p r z y ję li w y ż sze św ię c e n ia a in n e d la ty c h , k tó r z y te g o r o d z a ju św ię c e ń n ie p o s ia d a j ą M. I ta k , p o d a je się n a s t ę p u ją c e sp o s o b y u t r a t y s t a n u d uchow nego- d la d u c h o w n y c h w y ż sz y c h św ię c e ń : r e s k r y p t S to lic y A p o sto lsk ie j u d z ie lo n y n a p ro ś b ę sa m e g o d u ch o w n e g o , w y ro k s ą d o w y n a k ła d a ją c y k a r ę d e g r a d a c ji o ra z w y ro k s ą d o w y lu b d e k r e t a d m in is tra c y jn y , w y d a n e n a w n io s e k d u c h o w n e g o . W e d łu g K .P .K . d u c h o w n y m ó g ł u tr a c ić s t a n d u c h o w n y n a s k u te k w y r o k u sąd o w eg o , g d y p r z y ją ł w y ż sz e św ię c e n ia p od w p ły w e m b o ja ź n i cię ż k ie j a z a ra z e m p o te m n ie u z n a ł sw o ich św ię c e ń 40.

T y m c z a s e m p r o p o n o w a n a n o rm a s c h e m a tu , z d a n ie m k o n s u lto ró w b a r d z ie j w ła śc iw a , p rz e w id u je m o żliw o ść u t r a t y s t a n u d u c h o w n e g o w d r o d ze w y r o k u są d o w e g o lu b d e k r e t u a d m in is tra c y jn e g o ta k ż e w ó w c z a s, g d y d u c h o w n y p r z y ją ł w y ż sz e św ię c e n ia n ie b ę d ą c w p ra w d z ie p o d w p ły w e m p rz y m u s u ciężk ieg o lecz n ie m ia ł p e łn e j sw o b o d y d z ia ła n ia z p o w o d u ja k ie jś in n e j p rz y c z y n y a lb o te ż w te d y , g d y z a in te re s o w a n y u d o w o d n i, że c ie rp i n a p o w a ż n ą c h o ro b ę , k tó r a c z y n i go n ie z d o ln y m d o p o d ję c ia lu b z a c h o w a n ia o b o w ią z k u c zy sto ści i c e lib a tu , w y n ik a ją c y c h z k a n . 132 K .P .K .

O k re ś la się n a d to s k u tk i u t r a t y s ta n u d u c h o w n e g o . K an . 213 s ta n o w i o z w o ln ie n iu d u c h o w n e g o , p rz e n ie sio n e g o do s t a n u św ie c k ie g o r e s k r y p te m S to lic y A p o s to ls k ie j lu b n a ło ż e n ie m k a r y d e g ra d a c ji, od w s z y s t

k ic h o b o w ią z k ó w s ta n u d u c h o w n e g o z w y ją tk ie m w s z a k ż e o b o w ią z k u z a c h o w a n ia c e lib a tu . W s c h e m a c ie n a to m ia s t p r o p o n u je się r e g u łę og ó l

n ą , n a m o cy k tó r e j k a ż d y , k to u tr a c ił s t a n d u c h o w n y s to so w n ie do- p rz e p is ó w p r a w a , ty m sa m y m te ż tr a c i p r a w a s ta n u d u c h o w n e g o o ra z u rz ę d y , k t ó r e te m u ż s ta n o w i są z a re z e rw o w a n e , a le n ie je s t z w ią z a n y ż a d n y m i o b o w ią z k a m i w ła ś c iw y m i s ta n o w i d u c h o w n e m u . N a s tę p n ie p r o p o n u je się p rz e p is o d n o śn ie s t a tu s u p ra w n e g o ty c h d u c h o w n y c h w y ż sz y c h św ięceń , k tó r z y zło ży li p ro ś b ę o p rz e n ie s ie n ie ic h do s ta n u św ieck ieg o . O tóż p ro p o n o w a n a n o rm a s u g e r u je , że ta k ie m u d u c h o w n e m u n ie w o ln o w m ię d z y c z a sie (tzn. do e w e n tu a ln e g o u z y s k a n ia odnośnego- r e s k r y p tu , w y r o k u lu b d e k re tu ) w y k o n y w a ć ż a d n e g o u r z ę d u k o ś c ie ln e go i ż a d n y c h f u n k c j i z w ią z a n y c h z p o s ia d a n y m i św ię c e n ia m i, n a to m ia s t p o z o s ta je on z w ią z a n y w s z y s tk im i o b o w ią z k a m i s ta n u d u chow nego- z w y ją tk ie m o b o w ią z k u o d m a w ia n ia g o d z in k a n o n ic z n y c h .

W z a k o ń c z e n iu m ó w i się o p o w tó rn y m p rz y ję c iu do s t a n u d u c h o w n ego. P r o p o n u je się z a c h o w a n ie w ty m w z g lę d z ie d o ty c h c z a so w y c h p rz e p is ó w k a n . 212 §§ 1 i 2 K .P .K .

Z m ia n a n a z w y ty t u łu , z a p ro p o n o w a n a p rz e z zespół, w y d a je się s łu s z n a i b a rd z ie j o d p o w ia d a ją c a d o k tr y n ie S o b o ru W a ty k a ń s k ie g o II..

38 P o r. A d p a s c e n d u m , n . IX . 40 K a n . 214.

(15)

224 S praw ozdania [14]

W ła ś c iw e je s t ta k ż e z re w id o w a n ie d o ty c h c z a so w y c h sp o so b ó w u t r a t y s ta n u d u c h o w n e g o i z a p ro p o n o w a n ie n o w y ch . W re sz c ie b a rd z o t r a f n e i p o ż y te c z n e je s t o k re ś le n ie w y ra ź n e j s y tu a c ji p r a w n e j ty c h d u c h o w n y c h w y ż sz y c h św ię c e ń , k tó r z y złożyli p e ty c je o p rz e n ie s ie n ie ich d o s t a n u św ie c k ie g o a s p r a w a n ie z o sta ła je s z c z e ro z s trz y g n ię ta .

IV . P o d z ia ł te r y to r ia ln y K o ś c io ła 41

P ro p o n o w a n y s c h e m a t je s t w y n ik ie m re w iz ji n o rm K .P .K . z a w a rty c h w k a n o n a c h : 215— 217. T a k ja k w K .P .K . w s p o m n ia n e k a n o n y , t r a k t u ją c e o p o d z ia le te r y to r ia ln y m K o ścio ła, n ie n o sz ą ż a d n e g o t y t u łu s t a n o w ią c je d y n ie w s tę p se k c ji I I — D e clericis in sp ecie, t a k w n o w y m u ję c iu p r o p o n u je się n a d a n ie te g o r o d z a ju n o rm o m w y ra ź n e g o ty tu łu : D e c ir c u m s c r ip tio n ib u s ecclesia sticis. W r a m a c h te g o ty t u łu s c h e m a t z a w ie ra je d e n k a n o n w s tę p n y o ra z d w ie części p rz e p isó w : D e ecclesiis p a r tic u la r ib u s o ra z D e P ro n in ciis e cclesia sticis e t R e g io n ib u s e c c le stia - stic is.

K a n o n w s tę p n y z a w ie ra tr z y p a r a g r a f y . W p ie rw s z y m p o d a je się o g ó ln e w y ja ś n ie n ie o p o d z ia le te r y to r iu m K ościoła. S tw ie r d z a się m ia n o w ic ie , że w K o ściele P o w sz e c h n y m Ł a c iń s k im is tn ie ją K o ścio ły p a r ty k u l a r n e tj . d ie c e z je o ra z in n e w s p ó ln o ty w ie rn y c h , k tó r e w p ra w ie z ró w n a n e są z d ie c e z ja m i. K o ścio ły zaś p a r t y k u la r n e i z ró w n a n e z n im i w s p ó ln o ty łą c z ą się w ró ż n e P r o w in c je k o śc ie ln e , a te m o g ą się łączy ć w ró ż n e R e g io n y k o ścieln e.

P a r a g r a f d ru g i s ta n o w i w s p ó ln ą n o rm ę d o ty c z ą c ą u s ta n a w ia n ia , z n o sz e n ia i d o k o n y w a n ia in n o w a c ji K o ścio łó w p a r ty k u la r n y c h , P ro w in c ji k o śc ie ln y c h o ra z R eg io n ó w k o śc ie ln y c h z a s trz e g a ją c w y m ie n io n e a k ty p r a w n e S to lic y A p o sto lsk ie j, p rz y w y s łu c h a n iu p rz e z n ią z d a n ia z a in te r e s o w a n y c h K o n fe re n c ji E p is k o p a tu .

N a to m ia s t w p a r a g r a f ie tr z e c im p ro p o n o w a n a je s t n o rm a g e n e ra ln a , k tó r e j b r a k z re s z tą w K .P.K ., p r z y z n a ją c a osobow ość k a n o n ic z n ą czyli p r a w n ą K o ścio ło m p a r t y k u la r n y m , P ro w in c jo m k o śc ie ln y m i R eg io n o m k o śc ie ln y m , p r a w n ie e ry g o w a n y m .

1. O K o ś c i o ł a c h p a r t y k u l a r n y c h

A ) O k r e ś le n ie K o śc io łó w p a r ty k u la r n y c h i w s p ó ln o t z n im i z r ó w n a n y c h . S c h e m a t, n a w ią z u ją c do n a u k i so b o ro w e j z a w a r te j w k o n s ty tu c ji d o g m a ty c z n e j L u m e n g e n tiu m s tw ie rd z a , że je d y n y K ościół K a to lic k i czy li P o w s z e c h n y ż y je w K o śc io ła c h p a r t y k u la r n y c h i z n ic h się s k ła d a .

41 D e c ir c u m s c r ip tio n ib u s ecclesia sticis — „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1972) 39—44.

(16)

[15] S praw ozdania 225

K o ścio ły p a r t y k u l a r n e u k s z ta łto w a n e są n a p o d o b ie ń s tw o K o ścio ła P o w sz e c h n e g o , a p o d s ta w ą i f u n d a m e n te m je d n o ś c i są w n ic h b is k u p i 42.

K o ścio łem p a r t y k u la r n y m w p e łn y m i w ła ś c iw y m te g o sło w a z n a c z e n iu je s t d ie c e z ja , czyli część L u d u B ożego, k tó r a z o s ta ła p o w ie rz o n a p ie c z y d u s z p a s te rs k ie j d a n e g o b is k u p a , p rz y w s p ó łu d z ia le p re z b ite ró w . N a w ią z u ją c do s f o rm u ło w a n ia d e k r e tu so b o ro w eg o C h r is tu s D o m in u s p r o p o n u je się p o d a n ie t e j s a m e j d e fin ic ji d iece zji, k tó r ą p o d a je te n ż e d e k r e t: „D ioecesis e s t p o p u li D ei p o rtio , q u a e E p isco p o c u m c o o p era tio - n e p r e s b y te r ii p a sc e n d a c o n c re d itu r, ita u t, p a sto ri su o a d h a e re n s ab e o q u e p e r E v a n g e liu m e t E u c h a r is tia m in S p ir itu S a n c to co n g reg a ta , E c c le s ia m p a r tic u la r e m c o n s titu â t, in q u a v e r e in e s t e t o p e r a tu r U na S a n c ta e t A p o s to lic a C h ris ti E cclesia " 43.

Z K o ścio łem p a r t y k u la r n y m są z ró w n a n e w p r a w ie in n e w s p ó ln o ty w ie rn y c h : W ik a r ia t A p o sto lsk i, P r e f e k t u r a A p o sto lsk a , P r a ł a t u r a lu b O p a c tw o z w ła s n y m lu d e m c h rz e ś c ija ń s k im (n a z w a n e w K .P .K P r a ł a - t u r ą u d z ie ln ą i O p a c tw e m u d z ie ln y m ) o ra z A d m in is tr a tu r a A p o sto lsk a . P o z a ty m i n a ró w n i z d ie c e z ją p o z o s ta je ta k ż e P r a ł a t u r a p e rs o n a ln a , c h y b a że co in n e g o w y n ik a z n a tu r y rz e c z y lu b z p rz e p is u p r a w n e g o 44.

O p a c tw o i P r a ł a t u r ę z w ła s n y m lu d e m (w K o d e k sie „ u d z ie ln e ”) o k re ś la się w s c h e m a c ie ja k o w s p ó ln o tę w ie rn y c h , k tó r y c h p o w ie rz a się o p ie c e d u s z p a s te rs k ie j d a n e g o O p a ta lu b P r a ł a t a ja k o w ła śc iw e g o p a s te rz a , a k tó r a to w s p ó ln o ta n ie s ta n o w i d ie c e z ji z u w a g i n a s p e c ja ln e o k o liczn o ści lu b n a je j c h a r a k t e r p e rs o n a ln y , n p . P r a ł a t u r a p o ło w a, z w a n a ró w n ie ż W ik a r ia te m p o lo w y m .

W ik a r ia t A p o sto lsk i i P r e f e k tu r a A p o sto lsk a s ta n o w ią ró w n ie ż c z ą stk ę L u d u B ożego, k tó r a — z u w a g i n a szczeg ó ln e o k o liczn o ści — n ie s t a n o w i jeszcze d iece zji. T ro s k a d u s z p a s te rs k a w ie rn y c h te g o ro d z a ju K o ś

cio łó w z o s ta je p o w ie rz o n a W ik a riu sz o m A p o sto lsk im lu b P r e f e k te m A p o sto lsk im , k tó r z y s p r a w u j ą j ą w im ie n iu O jc a św .

A d m in is tr a c ja A p o sto lsk a je s t p o d o b n ie c z ą s tk ą L u d u B ożego n ie b ę d ą c d ie c e z ją n a s k u te k s p e c ja ln y c h i p o w a ż n y c h p rz y c z y n . O p ie k ę d u s z p a s t e r s k ą n a d w ie r n y m i s p r a w u j e w ta k i e j je d n o s tc e A d m in is tr a to r A p o sto lsk i w y s tę p u ją c w im ie n iu p a p ie ż a .

B) O zn a c ze n ie g ra n ic K o śc io łó w p a r ty k u la r n y c h i w s p ó ln o t z n im i zr ó w n a n y c h .

J a k o z a s a d ę s c h e m a t p o d a je z d e te rm in o w a n ie d ie c e z ji czy in n e j w s p ó ln o ty p a r t y k u la r n e j o k re ś lo n y m te r y to r iu m , k tó r e o b e jm u je w sz y stk ic h w ie rn y c h , k tó r z y j e z a m ie s z k u ją 45. P o d k r e ś la się je d n a k , że t e r y

42 P o r. k o n s t y tu c j a L u m e n g e n tiu m , n. 23.

4S N. 11.

44 Zob. E cclesia e S a n c ta e , n. 4; P o r. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 189— 190.

45 P o r. d e k r e t C h r is tu s D o m in u s, n n . 22—23 o ra z m o tu p ro p r io E c  clesia e S a n c ta e , n. 4; Zob. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 2 (1971) 189— 190.

15 — P r a w o K a n o n i c z n e

(17)

226 S praw ozdania [16]

to r iu m n ie s ta n o w i e le m e n tu k o n s ty tu ty w n e g o K o ścio ła p a r ty k u la r n e g o , lecz je d y n ie e le m e n t o z n a c z e n ia ( e le m e n tu m d e te r m in a tiv u m ) c z ą s tk i L u d u B ożego. S tą d re g u łą m o że b y ć o z n a c z a n ie części L u d u B ożego o k re ś lo n y m te r y to r iu m , lecz d o p u s z c z a ln e je s t ró w n ie ż , g d y p rz e m a w ia za ty m p o ż y te k , s to s o w a n ie — w ra z z te r y to r iu m — in n y c h k ry te rió w , ja k np. o b rz ą d k u , n a ro d o w o śc i itp ., o k re ś la ją c y c h w s p ó ln o tę w i e r n y c h 48.

O d o m ó w io n e j z a s a d y d o p u s z c z a ln e są w y ją tk i, o k tó r y c h d e c y d u je S to lic a A p o sto lsk a , w y s łu c h a w s z y z d a n ia z a in te re s o w a n y c h K o n f e r e n c ji B isk u p ó w . I ta k , n a ty m sa m y m te r y to r iu m m o g ą b y ć e ry g o w a n e ró ż n e d ie c e z je lu b p r a ł a t u r y w e d łu g k r y t e r iu m o d m ie n n e g o o b r z ą d k u w ie r n y c h czy te ż in n y c h m o ty w ó w . Z in n y c h r a c j i n iż o d m ie n n o ść o b r z ą d k u m o g ą b y ć ta k ż e u s ta n a w ia n e — d la p e w n e j g r u p y w ie rn y c h — P r a ł a t u r y P e rs o n a ln e , n ie o z n aczo n e ż a d n y m t e r y t o r i u m 47.

C) P o d zia ł K o śc io łó w p a r ty k u la r n y c h i z r ó w n a n y c h z n im i w s p ó ln o t a) P a r a f ie

K a ż d a d ie c e z ja lu b in n a , z ró w n a n a z n ią w p r a w ie w s p ó ln o ta w in n a b y ć — g d y ch o d z i o te r y to r i u m — p o d z ie lo n a n a p a ra f ie , k tó r e rów nież, s ą w s p ó ln o ta m i w ie rn y c h czyli c z ą s tk a m i L u d u B ożego, k tó r e g o p ie c z ę d u s z p a s te r s k ą p o w ie rz a się p ro b o szczo m . N a le ż y zaz n a c z y ć iż s c h e m a t z n o si p o d z ia ł n a p a r a f ie i q u a s i — p a ra f ie .

E re k c ja , z n o szen ie i w sz e lk ie in n o w a c je d o ty c z ą c e p a r a f ii z a s trz e ż o n e s ą w y łą c z n ie B isk u p o w i d ie c e z ja ln e m u (re z y d e n c ja ln e m u ), p rz y w s łu c h a n iu z d a n ia R a d y K a p ła ń s k ie j. W ik a riu s z g e n e r a ln y i W ik a riu s z b is k u p i n ie m o g ą d o k o n y w a ć te g o ro d z a ju a k tó w p ra w n y c h b e z s p e c ja l

n e g o m a n d a tu .

Z a sa d n ic z o p a r a f ie w in n y b y ć u tw o rz o n e w e d łu g p o d z ia łu t e r y to r i a l

n eg o . J e d n a k p r z e w id u je się ta k ż e m o żliw o ść u s ta n o w ie n ia p rz e z B is k u p a d ie c e z ja ln e g o — p o w y s łu c h a n iu z d a n ia R a d y K a p ła ń s k ie j — p a r a f ii p e rs o n a ln y c h , gdy, i j a k d łu g o , w y m a g a te g o p o ż y te k d u s z p a s te rs k i. T a k n p . w y m ie n ia się w s p ó ln o tę o b rz ą d k u , n a ro d o w o ść i ję z y k ja k o p r z y k ła d o w e k r y t e r ia w tw o rz e n iu p a r a f ii p e rs o n a ln y c h . N ie je s t to je d n a k w y lic z e n ie ta k s a ty w n e s c h e m a tu , g d y ż w s p o m in a się p o n a d to o g ó ln ie o in n y c h p rz y c z y n a c h . N ie je s t ju ż w ięc w y m a g a n y in d u lt S to lic y A p o sto lsk ie j do e re k c ji p a r a f ii p e rs o n a ln y c h , w y m a g a n y z p rz e p is u k a n . 216 § 4 4S.

E ry g o w a n a k a n o n ic z n ie p a r a f ia n a b y w a z sa m e g o p r a w a o so b o w o ść p ra w n ą .

46 P o r. P rin c ip ia q u a e C odicis Iu r is C a n o n ici re c o g n itio n e m d ir ig a n t, C iv. V a tic a n a 1957, s. 15; Zob. „ C o m m u n ic a tio n e s ” 1 (1969) 84.

47 P o r. P r e s b y te r o r u m o rd in is, n . 10 o ra z E cclesia e S a n c ta e , n. 4.

48 P o r. E cclesia e S a n c ta e , n. 21 § 3.