Surfaktanty i kosmetyki

(1)

POLITECHNIKA ŚLĄSKA

WYDZIAŁ CHEMICZNY

Opracowała:

Dr inż. Ewa Zielińska

KATEDRA TECHNOLOGII CHEMICZNEJ ORGANICZNEJ I PETROCHEMII

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH:

Surfaktanty i kosmetyki

Laboratorium z przedmiotu: Lekka Synteza Organiczna - Fakultet Kierunek: FAKULTET

Stopień: I.

Semestr: VI.

Miejsce ćwiczeń: s. 305/n1

(2)

Uwagi wstępne

1. Wszystkie kosmetyki muszą być wykonane w idealnie czystych naczyniach. W tym celu zlewki, łyżeczki, bagietki, lejki oraz pudełka i butelki, powinny być wyparzone.

2. Znak „q.s.” jest skrótem łacińskich słów „quantum satis” i oznacza „w ilości potrzebnej”, w niniejszej instrukcji oznaczającej bardzo niewielką ilość.

3. Pod pojęciem etanol należy rozumieć alkohol etylowy 96%, nie skażony.

4. Należy zwrócić uwagę na preparaty w których objętość liczy się do 100 ml.

CZĘŚĆ PIERWSZA

1. Preparaty chemii gospodarczej oraz preparaty do pielęgnacji twarzy i rąk 1.1. Kostka zapachowa do odświeżania pomieszczeń

Woda 125 ml

Agar 4 g

Zapach 2,5 g

Wodę i agar zagotować. Po wystudzeniu dodać kompozycję zapachową.

1.2. Płyn do naczyń

Rokanol L-10 10 g

ABS Na 6 g

Woda destylowana 82 ml

Zapach q.s.

Barwnik q.s.

Wymieszać w temperaturze około 40^oC. Barwnik powinno dobrać się stosownie do zapachu (żółty do cytryny, zielony do jabłka itp.)

1.3. Woda kolońska

Etanol 40 ml

Kompozycja zapachowa 2 g Wymieszać.

1.4. Płyn po goleniu

Etanol 40 ml

Gliceryna 3 g

Kwas mlekowy 0,1 g

Mentol 0,1 g

Aseptin 0,1 g

Ałun 0,1 g

Alantoina 0,1 g

Rokanol LN-75 (dla cery suchej) 0,5 g

Zapach q.s.

Woda destylowana do 100 ml

Olejek zapachowy i aseptin rozpuścić w etanolu. Dodać resztę składników i wymieszać.

(3)

1.5. Toniki

Składnik Do cery tłustej Do cery normalnej Do cery suchej

Etanol 20 ml 15 ml 0-10 ml

Gliceryna 2 g 3 g 3 g

Kwas cytrynowy 0,1 g 0,05 g 0,01 g

Rokanol LN-75 - - 0,5 g

Ałun 0,5 g - -

Alantoina 0,2 g 0,2 g -

Kamfora 0,5 g 0,2 g -

Napar z ziół do 100ml do 100 ml do 100 ml

Zapach q.s. q.s. q.s.

Zioła do cery tłustej: mięta, szałwia, skrzyp polny. Zioła do cery normalnej i suchej:

rumianek. Zioła należy zaparzać, a przed sporządzeniem toniku – przesączyć. Składniki wymieszać.

1.6. Płyn do płukania ust

Etanol 20 ml

Tymol 0,03 g

Mentol, anetol q.s.

Wymieszać. Stosować w rozcieńczeniu z wodą 1:10.

1.7. Płyn przeciw komarom

Etanol 40 ml

Kamfora 1 g

Eugenol 1 g

Olejek goździkowy 1 g

Wszystkie składniki dokładnie wymieszać.

1.8. Płyn do rąk

Woda kolońska 10 ml

Gliceryna 50 g

1.9. Cytrynowa galaretka do rąk

Gliceryna 30 g

Żelatyna 4 g

Zapach cytrynowy q.s.

Bardzo niewielka ilość żółtego barwnika Sok z cytryny + woda destylowana do 100 ml

Żelatynę namoczyć w zimnej wodzie. Ogrzać do rozpuszczenia, ale tak by nie doprowadzić do wrzenia. Dodać glicerynę, zapach, przesączony sok i resztę wody. Wymieszać i przelać do słoika. Stosować na świeżo umyte ręce.

1.10. Zmywacz do paznokci

Aceton 1,25 g

Octan etylu 10,5 g

Olej rycynowy 0,75 g

Składniki dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.

(4)

1.11. Olej pielęgnacyjny do paznokci

Olej rycynowy 2,5 g

Olej migdałowy lub oliwa z oliwek 17,5 g

Lanolina 2,5 g

Olej z kiełków pszenicy 2,5 g

Witamina E 0,1 g

Witamina A 0,1 g

Zapach q.s.

Składniki dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.

1.12. Błyszczyk

Olej parafinowy 10,0 g

Olej rycynowy 1,5 g

Lanolina 1,0 g

Wosk pszczeli 0,8 g

Wazelina 0,8 g

Barwnik spożywczy q.s.

Zapach q.s.

Barwnik wymieszać z olejem rycynowym i dodać do stopionych tłuszczy. Ochłodzić do 55ºC, dodać kompozycję zapachową i wlewać bezpośrednio do opakowania.

2. Emulsje kosmetyczne typu W/O

2.1. Mleczko zmywające – do demakijażu oczu i twarzy

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Lanolina

Alkohol cetylowy Olej parafinowy Stearyna

0,75 0,25 4,00 2,50

Wodna Trójetanoloamina

Woda destylowana

1,0 do 50

Dodatki Zapach q.s.

W osobnych zlewkach odważyć fazę tłuszczową i fazę wodną. Ogrzać je w łaźni wodnej do temperatury 75ºC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Do fazy tłuszczowej dodać fazę wodną, energicznie mieszając. Ochłodzić do około 40ºC i dodać zapach.

2.2. Krem natłuszczająco – nawilżający

Faza Składniki > 30 lat [g] < 30 lat [g]

Tłuszczowa Wosk Oliwa

Olej patafinowy Lanolina

Cholesterol Aseptin

3,5 15,00

5,00 6,00 0,30 0,10

3,50 15,00

6,00 5,00 0,15 0,10

Wodna Boraks

Woda destylowana

0,35 20,00

0,35 20,00 Dodatki Witamina A

Witamina E Zapach

6 kropli 4 krople

q.s.

4 krople 4 krople

q.s.

(5)

W jednej zlewce odważyć składniki fazy tłuszczowej, w drugiej wodnej. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być całkowicie stopiona i dokładnie wymieszana. Fazę wodną wlać cienkim strumyczkiem do tłuszczowej, silnie mieszając.

Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach.

Otrzymuje się około 50 g kremu.

Uwaga: 1) część oliwy (1-8 g) można zastąpić masłem kakaowym 2) zamiast oliwy można użyć olej słonecznikowy lub sojowy

2.3. Krem do opalania do twarzy

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Wosk Lanolina

Alkohol cetylowy Olej parafinowy Oliwa

Masło kakaowe Aseptin

5,00 2,00 1,50 10,00

7,50 5,00 0,25

Wodna Boraks

Woda destylowana

Witamina E Zapach

5 kropli 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę wodną wlać cienkim strumyczkiem do fazy tłuszczowej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.

2.4. Krem do stóp

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Wosk

Olej patafinowy Lanolina

Alkohol cetylowy Aseptin

3,50 11,00 12,00 1,50 0,10

Wodna Boraks

Mocznik

Woda destylowana

0,40 0,50 22,00 Dodatki Witamina A

Witamina E Zapach

5 kropli 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę wodną wlać cienkim strumyczkiem do fazy tłuszczowej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.

(6)

2.5. Krem do golenia

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa 1 Masło kakaowe Kwas mirystynowy Stearyna

3,00 4,00 30,00 Wodna Wodorotlenek potasu

Wodorotlenek Sodu Gliceryna

Woda destylowana

6,60 0,90 6,00 Do 100 ml Tłuszczowa 2 Crodamol OHS

Stearyna

2,00 4,80

Dodatki Zapach q.s.

Fazę Tłuszczową 1. stopić do temperatury 80° C. Fazę wodną rozpuścić w zimnej wodzie i ogrzać do temperatury 80°C. Następnie fazę wodną powoli wlewać do fazy Tłuszczowej 1.

do zmydlenia. Proces trwa co najmniej jedną godzinę w temperaturze 80°C. Fazę Tłuszczową 2. ogrzać do 80°C, po czym dodać porcjami do kremu, mieszając.

Mieszaninę powoli ochłodzić. W temperaturze 40°C dodać kompozycję zapachową.

2.6. Łagodny płyn do mycia ciała

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa 1 Sulforokanol Kwas stearynowy Aseptin

6,00 3,00 0,05 Tłuszczowa 2 Olej parafinowy

Alkohol cetylowy

3,50 1,00 Wodna Woda destylowana

Karboksymetyloceluloza Trietanoloamina

35,00 0,25 0,10

Dodatki Zapach q.s.

Fazę wodną podgrzać do 65ºC, do fazy wodnej dodać fazę tłuszczową 1., mieszać do rozpuszczenia. Składniki fazy tłuszczowej 2. również ogrzać do 65ºC. Następnie energicznie mieszając połączyć mieszaninę faza wodna+faza tłuszczowa 1. ze składnikami fazy tłuszczowej 2. Po ochłodzeniu do 40ºC dodać zapach.

(7)

CZĘŚĆ DRUGA

1. Preparaty do mycia ciała 1.1. Sól kąpielowa

Węglan sodu 88 g

Boraks 10 g

Zapach 2 g

Fluoresceina 0,2 g

Węglan sodu i boraks podsuszyć w suszarce. Ucierać w moździerzu z barwnikiem i zapachem. Przesypać do suchego słoika.

1.2. Żel do włosów

Poliwinylopirolidon 1,5 g

Karagen 0,5 g

Gliceryna 1,0 g

Zapach, barwnik q.s.

Poliwinylopirolidon rozpuścić w 25 ml wody, lekko ogrzewając. Karagen rozpuścić w 25 ml wody, doprowadzić do wrzenia. Oba roztwory zlać, dodać glikol, barwnik i zapach.

Dobrze wymieszać i natychmiast przelać do słoika.

1.3. Żel do mycia ciała

Sulforokanol 15 g

Rokanol L-10 10 g

Rokanol LN-75 5 g

MEA KOK 5 g

Gliceryna 2 g

Karagen 1 g

Kwas cytrynowy 0,2 g

Mocznik 0,5 g

Sorbitol 1 g

Alantoina 0,2 g

Zapach q.s.

MEA KOK – monoetanoloamid kwasów oleju kokosowego

Karagen rozpuścić w 30 ml wody, doprowadzić do wrzenia. Resztę składników rozpuścić w 30 ml wody, ogrzewając do rozpuszczenia. Oba roztwory zlać, dobrze wymieszać i dodać zapach. Przelać do pojemniczka.

1.4. Płyn pieniący do kąpieli

Laurylosiarczan sodu / Sulforokanol 12,5 g

MEA KOK 0,75 g

NaCl 0,32 g

Rokanol LN 75 0,5 g

Zapach q.s.

Barwnik q.s.

Składniki mieszając podgrzać do rozpuszczenia.

(8)

1.5. Olejek do kąpieli

Olej parafinowy 5,0 g

Mirystynian izopropylu 2,0 g

Rokanol LN 75 1,25 g

Zapach q.s

Składniki rozpuścić ogrzewając i dokładnie wymieszać. Przelać do słoiczka.

1.6. Szampon

Laurylosiarczan sodu/ Sulforokanol 20,0 g

MEA KOK 1,5 g

Chlorek sodu 1,0 g

Gliceryna 1,0 g

Kwas cytrynowy do regulacji pH 6,5-7,0

Woda destylowana do 50 ml

Zapach q.s.

Składniki rozpuścić ogrzewając, dokładnie wymieszać. Dodając kwasu cytrynowego sprawdzać pH przy pomocy papierka lakmusowego. Uzupełnić wodą destylowaną do 100ml. Następnie dodać zapach.

2. Emulsje kosmetyczne typu O/W 2.1. Krem nawilżający do twarzy

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Oliwa

Olej parafinowy Lanolina

Masło kakaowe Stearyna

Alkohol cetylowy Cholesterol Aseptin

8,00 6,00 7,00 3,00 3,00 3,00 0,30 0,10 Wodna Trietanoloamina

Woda destylowana

Witamina E Zapach

6 kropli 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g kremu.

2.2. Krem lanolinowy

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Stearyna Lanolina

3,00 10,00

3,00 0,10 Wodna Gliceryna

Trietanoloamina

3,00 2,00

(9)

Woda destylowana 30,00 Dodatki Witamina A

Zapach

5 kropli q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 50 g kremu.

2.3. Śmietanka do zmywania twarzy

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Oliwa

Wazelina Stearyna

11,00 5,00 5,00 4,00 3,00 2,00 0,10 Wodna Trietanoloamina

Kwas mlekowy Woda destylowana

Witamina E Zapach

4 krople 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g śmietanki.

2.4. Krem do rąk

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Oliwa

Wosk Wazelina Stearyna

Gliceryna Alantoina

Woda destylowana

2,00 3,00 0,20 57,00 Dodatki Witamina E

Zapach

5 kropli q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać

(10)

cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g kremu.

2.5. Balsam do ciała po kąpieli

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Oliwa

Wazelina Stearyna

Alkohol cetylowy Cholesterol Aseptin

Kwas mlekowy Woda destylowana

Witamina E Zapach

4 kropli 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g balsamu.

2.6. Emulsja do opalania (do ciała)

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Wosk

Masło kakaowe Olej parafinowy Wazelina Lanolina

Alkohol cetylowy Stearyna

Aseptin

2,00 10,00

5,00 4,00 5,00 2,00 3,00 0,15 Wodna Trietanoloamina

Woda destylowana

Witamina E Zapach

6 kropli 8 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g emulsji.

Uwaga: do fazy wodnej można dodać 1 g PABA (kwasu p-aminobenzoesowego).

(11)

2.7. Balsam po goleniu

Faza Składniki [g]

Tłuszczowa Oliwa

Stearyna

10,00 7,00 7,00 3,00 3,00 0,10 Wodna Trietanoloamina

Alantoina Kwas mlekowy Woda destylowana

2,00 0,20 0,20 67,00 Dodatki Witamina A

Witamina E Zapach

6 kropli 5 kropli

q.s.

W dwóch zlewkach odważyć składniki dwóch faz. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być idealnie stopiona i wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do fazy wodnej, silnie mieszając. Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach. Otrzymuje się około 100 g balsamu.

2.8. Krem do golenia

Faza Składniki Pieniący [g] Niepieniący [g]

Tłuszczowa Stearyna Wazelina Olej parafinowy Lanolina

Oliwa

20,00 1,00 2,00 - 8,00

- 0,20

20,00 3,00

- 4,00

- 1,00 0,20 Wodna Gliceryna

Trietanoloamina Mydło

Alantoina Kwas mlekowy Woda destylowana

4,00 2,00 5,00 0,20 0,20 58,00

6,00 2,00

- 0,20 0,20 64 Dodatki Witamina E

Zapach

6 kropli q.s.

- q.s.

W jednej zlewce odważyć składniki fazy tłuszczowej, w drugiej wodnej. Obie zlewki umieścić w łaźni wodnej i mieszając ogrzać do 75^oC (termometr umieszczamy w łaźni, a nie w zlewce ze składnikami kremu!). Faza tłuszczowa musi być całkowicie stopiona i dokładnie wymieszana. Fazę tłuszczową wlać cienkim strumyczkiem do wodnej, silnie mieszając.

Zdjąć z łaźni i mieszać do ostygnięcia. Poniżej około 40^oC dodać witaminy i zapach.

Otrzymuje się około 50 g kremu.