Prawa i obowiązki świadka
,, Świadomy moich słów i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam uroczyście, że będę mówił szczerą prawdę, niczego nie ukrywając z tego co jest mi wiadome’’.
Aleksandra Polak
POJĘCIE ŚWIADKA- znaczenia
• W sensie znaczeniowym nadanym w przepisach prawa
dowodowego – to źródło dowodu. Jego ustne relacje składane w toku postępowania stanowią środek dowodowy, który może zostać
wykorzystany w procesie dokonywania ustaleń faktycznych.
• W formalno- prawnym rozumieniu, świadkiem jest każdy, kto w tym, charakterze został wezwany przez organ procesowy do
złożenia zeznań lub został w tym charakterze włączony do postępowania w przypadku zgłodzenia się bez wezwania
( zarządzono jego dopuszczenie i przesłuchanie w charakterze
świadka)
Prawa i obowiązki świadka
POJĘCIE ŚWIADKA- znaczenia
Nie zawsze taka osoba nie jest bezpośrednim świadkiem zdarzenia ( czyli świadkiem w znaczeniu faktycznym testis ex visu ), może mieć charakter pochodny np. ze słyszenia ( testis ex auditu).
Świadek może również nie posiadać żadnych informacji
dotyczących bezpośredniego zdarzenia, stanowiącego przedmiot
postępowania, ale ma np. informacje o faktach ubocznych związanych z
postępowaniem , istotnych dla niego ( np. kurator, który przeprowadzał
wywiad środowiskowy)
Prawa i obowiązki świadka
POJĘCIE ŚWIADKA- znaczenia
Świadek jest jednym z podstawowych źródeł
dowodowych w każdej sprawie karnej. Świadkiem w
postępowaniu karnym może być każda osoba, która -
w ocenie organu prowadzącego postępowanie - może
posiadać informacje przydatne dla rozstrzygnięcia
sprawy i została wezwana do postępowania w celu
złożenia zeznań. Świadkiem może być także osoba,
która zgłosi bez wezwania się do organu
procesowego w celu złożenia zeznań.
Prawa i obowiązki świadka
KTO MOŻE ZOSTAĆ ŚWIADKIEM ?
Świadkami są przede wszystkim osoby obecne przy
zdarzeniu przestępnym lub jego fragmencie,
posiadające na jego temat wiedzę, bądź specjaliści
przybrani lub uczestniczący w czynnościach oględzin,
eksperymencie czy przeszukaniu (art. 206 § 2 k.p.k.),
także osoby, które przeprowadzały wywiad
środowiskowy (art. 216 k.p.k.) lub dostarczały do niego
informacji (art. 214 § 5 k.p.k.).
Prawa i obowiązki świadka
KTO MOŻE ZOSTAĆ ŚWIADKIEM ?
rolą sędziego ławnika
oskarżyciela publicznego
protokolanta i stenografa
tłumacza i oskarżonego w jednym postępowaniu
zaś
specjalistę
lub kuratora, przeprowadzającego wywiad środowiskowy można przesłuchiwać tylko na okoliczności dotyczące przeprowadzanych przez siebie czynnościWYŁĄCZENIA:
Roli świadka nie można łączyć z :
Prawa i obowiązki świadka
KTO MOŻE ZOSTAĆ ŚWIADKIEM ?
ZAKAZY DOWODOWE
Zakaz przesłuchania w charakterze świadka duchownego, co do faktów, o których dowiedział się podczas spowiedzi.
Zakaz przesłuchania w charakterze świadka, obrońcy ,adwokata lub radcy prawnego działającego na podstawie 245§1 k.p.k. co do faktów, o których dowiedział się, udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę ( 178 ust.1 k.p.k.)
Zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka osoby, która skorzystała z prawa odmowy zeznań ( art.182 k.p.k.)
Zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka osoby, która uzyskała zwolnienie od obowiązku złożenia zeznań ( art.185 k.p.k.)
Zakaz przesłuchania osób obowiązanych do zachowania tajemnicy państwowej na okoliczności objęte tą tajemnicą
Zakaz przesłuchiwania w charakterze świadka ze względu na tajemnicę
służbową, zawodową lub funkcyjną
Prawa i obowiązki świadka
KTO MOŻE ZOSTAĆ ŚWIADKIEM ?
Natomiast mogą być przesłuchiwani w charakterze świadka:
oskarżyciele posiłkowi lub prywatni
powód cywilny
przedstawiciel społeczny
Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 roku. o świadku koronnym
(Dz. U. Nr 114, poz. 738 z późń. zm.) wprowadza szczególną
formę świadka, jakim może być podejrzany, dopuszczony
postanowieniem sądu na wniosek prokuratora do przesłuchania
w charakterze świadka (świadek koronny). Instytucję świadka
koronnego stosuje się jedynie wyjątkowo i to w sprawach
szczególnej wagi
Prawa i obowiązki świadka
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. Obowiązek stawienia się na wezwanie organu procesowego i pozostawania do dyspozycji tego organu do czasu zgody prowadzącego postępowanie na oddalenie się z miejsca czynności
2. Obowiązek złożenia przyrzeczenia przed złożeniem zeznań przed sądem
3. Obowiązek złożenia prawdziwych zeznań, z
ujawnieniem wszystkich wiadomych świadkowi
okoliczności w sprawie, w której został wezwany do
złożenia zeznań.
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK STAWIENIA SIĘ NA WEZWANIE:
1.1 Wynika wprost z art. 177§1 k.p.k., natomiast obowiązek pozostawania po stawieniu się w miejscu czynności do czasu wyrażenia zgody na wydalenie się z tego miejsca, wynika z samej istoty i funkcji przesłuchania oraz z art. 258§1 k.p.k.
niestawienie się bez usprawiedliwienia, w tym uporczywe niestawianie się na wezwania, jak też wydalenie z miejsca czynności bez zezwolenia, pociąga za sobą konsekwencje ( kary porządkowe)( na świadka, który bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie albo bez zezwolenia oddalił się z miejsca czynności przed jej zakończeniem można nałożyć pieniężna karę porządkowa w wysokości nawet do 3000 zł, a nadto zarządzić jego zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie (art. 285 k.p.k.). W ciągu tygodnia od daty
doręczenia postanowienia o wymierzeniu kary porządkowej, świadek
może usprawiedliwić swoja nieobecność, a wówczas nałożona kara ulega
uchyleniu (art.286 k.p.k.); )
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK STAWIENIA SIĘ NA WEZWANIE:
1.2 Przesłuchanie w charakterze świadka- nie zawsze w miejscu w którym czynność ma być przeprowadzana, czy przed organem, który prowadzi postępowanie.
w postępowaniu przygotowawczym czynność ta może zostać powierzona organowi ścigania w miejscu stałego pobytu świadka, przy czym organ ten, może w uzasadnionych przypadkach przeprowadzić przesłuchanie w miejscu zamieszkania, w miejscu pracy, lub w innym miejscu pobytu świadka ( np. w szkole).
• W postępowaniu sądowym czynność przesłuchania, może zostać powierzona- w drodze tzw. rekwizycji sądowej, innemu sądowi w miejscu stałego pobytu świadka,
• Albo też przesłuchanie może zostać przeprowadzone w miejscu
pobytu świadka przez sędziego delegowanego lub przez sąd
rozpoznający sprawę ( zwykle ma to związek z wiekiem, lub chorobą
uniemożliwiająca stawienie się świadka w sądzie 177§2 k.p.k.)
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK STAWIENIA SIĘ NA WEZWANIE:
WYJĄTEK stanowi przesłuchanie na odległość przy użyciu urządzeń technicznych ( zwłaszcza świadków incognito)
184§4 k.p.k.
177§1 a k.p.k. Uprawnienia organu procesowego do
przesłuchania świadka przy użyciu urządzeń umożliwiających przeprowadzenie tej czynności na odległość. Z wykładni
gramatycznej tego przepisu wynika, że może to być zarówno
przekaz telewizyjny, internetowy, telefoniczny, jak też innego
rodzaju przekaz audiowizualny lub tylko dźwiękowy.
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA:
2. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA
Zgodnie z art. 188§1 k.p.k. ,, Świadomy moich słów
i odpowiedzialności przed prawem, przyrzekam
uroczyście, że będę mówił szczerą prawdę, niczego
nie ukrywając z tego co jest mi wiadome’’.
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA:
2. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA:
2. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA:
2. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA
Przyrzeczenia nie odbiera się: ( art. 189 k.p.k.)
1. od osób, które nie ukończyły 17 lat,
2. gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że świadek z powodu zaburzeń psychicznych nie zdaje sobie należycie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia,
3. gdy świadek jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego w ścisłym związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania, albo gdy za to przestępstwo został skazany,
4. gdy świadek był prawomocnie skazany za fałszywe zeznanie lub
oskarżenie
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
1. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA:
2. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRZYRZECZENIA
Złożenie przyrzeczenia jest obowiązkiem świadka, a
odmowa złożenia, może skutkować wymierzeniem
kary pieniężnej, tytułem kary porządkowej
(sankcjonowana pieniężna kara porządkowa do 3000 zł
- art.287 § 1 k.p.k. )
3. OBOWIĄZEK ZŁOŻENIA PRAWDZIWYCH ZEZNAŃ I UJAWNIENIA WSZYSTKICH ZNANYCH ŚWIADKOWI FAKTÓW ISTOTNYCH W SPRAWIE
OBOWIĄZKI ŚWIADKA
UPRAWNIENIA ŚWIADKA
Do uprawnień procesowych świadka należy zaliczyć:
1. Prawo świadka do poszanowania powagi i godności osobistej oraz przesłuchania z wyłączeniem jawności
2. Prawo świadka do ochrony prawno materialnej
3. Prawo świadka do zachowania jego adresu do wyłącznej dyspozycji organu procesowego
4. Prawo świadka do ubiegania się o szczególną ochronę przez nadanie mu statusu świadka anonimowego(incognito) i prawo takiego świadka przed dekonspiracją
5. Prawo świadka, który nie ukończył 15 lat ( nie tylko pokrzywdzonego), do ochrony zarówno przed szkodliwymi skutkami wielokrotnego
przesłuchania, jak też przesłuchania bez niezbędnej ochrony
psychologicznej w sprawach określonych rodzajowo ( okoliczności
mogą negatywnie oddziaływać na psychikę małoletniego).
UPRAWNIENIA ŚWIADKA
Do uprawnień procesowych świadka należy zaliczyć:
1. Prawo świadka do poszanowania powagi i godności osobistej oraz przesłuchania z wyłączeniem jawności
2. Prawo świadka do ochrony prawno materialnej
3. Prawo świadka do zachowania jego adresu do wyłącznej dyspozycji organu procesowego
4. Prawo świadka do ubiegania się o szczególną ochronę przez nadanie mu statusu świadka anonimowego(incognito) i prawo takiego świadka przed dekonspiracją
5. Prawo świadka, który nie ukończył 15 lat ( nie tylko pokrzywdzonego), do ochrony zarówno przed szkodliwymi skutkami wielokrotnego
przesłuchania, jak też przesłuchania bez niezbędnej ochrony
psychologicznej w sprawach określonych rodzajowo ( okoliczności
mogą negatywnie oddziaływać na psychikę małoletniego).
UPRAWNIENIA ŚWIADKA
Do uprawnień procesowych świadka należy zaliczyć:
6. Prawo świadka do zachowania tajemnicy jego zeznań w szczególnych sytuacjach warunkowanych jego ustawowo określonym interesem prawnym
Prawo do uchylenia się od odpowiedzi na pytanie( bez podania przyczyny) w sytuacji gdyby udzielenie takiej odpowiedzi mogło rodzic niebezpieczeństwo pociągnięcia świadka lub osoby dla niego najbliższej do odpowiedzialności karnej (art. 183 § 1k.p.k.),
Prawo do odmowy zeznań ( art. 182 k.p.k.) 7. Prawo świadka do zwrotów kosztów postępowania
8. Ustawa z dnia 26 czerwca 1997r. o świadku koronnym (Dz. U. Nr 114 poz. 738 ze zm.) wprowadza szczególna formę świadka, jakim może być podejrzany, dopuszczony postanowieniem sadu na wniosek
prokuratora do przesłuchania w charakterze świadka (świadek
koronny) . Instytucje świadka koronnego stosuje się jedynie wyjątkowo
i to w sprawach szczególnej wagi.
UPRAWNIENIA ŚWIADKA
1. Prawo świadka do poszanowania powagi jego osoby oraz godności osobistej
Stanowi realizację konstytucyjnej zasady poszanowania czci i dobrego imienia ( art. 47 Konstytucji RP)
Do procesowych środków gwarantujących, że prawo to będzie przestrzegane, należy zaliczyć zwłaszcza
Powinność doręczenia wezwania w taki sposób, by jego treść nie była dostępna dla osób postronnych, a także podanie w wezwaniu, w jakim charakterze, miejscu i czasie ma się świadek stawić i czy jego stawiennictwo jest obowiązkowe ( uprzedzenie o skutkach niestawiennictwa art. 128§2 i art. 129§1 k.p.k.)
Piecza przewodniczącego składu orzekającego nad prawidłowym przebiegiem postępowania , a tym uprawnienie przewodniczącego do uchylenia pytania, gdy uznaje je za niestosowne ( art. 370 §4 k.p.k.)
Odpowiedzialność dyscyplinarna adwokatów, radców prawnych i prokuratorów, w razie dopuszczenie się w toku czynności procesowych ściganego z oskarżenia prywatnego czynu karalnego zniesławienia lub obrazy.
Konstytucji)