WYKONANIE ZOBOWIĄZAŃ
WZORZEC NALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
art. 354 KC
§ 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
§ 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy
wykonaniu zobowiązania wierzyciel.
WZORZEC NALEŻYTEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
1. Treść zobowiązania
♥ zdarzenie kreujące stosunek zobowiązaniowy
♥ normy prawne
2. Cel społeczno-gospodarczy
♥ przeznaczenie; uwzględniające interes społeczny oraz aspekt ekonomiczny
3. Zasady współżycia społecznego
♥ wartości/reguły moralne odnoszące się do stosunków międzyludzkich
4. Zwyczaje
♥ jeśli zostały ukształtowane dla danej kategorii stosunków zobowiązaniowych (oraz są powszechnie znanym
i aprobowanym sposobem postępowania)
NALEŻYTA STARANNOŚĆ
Zgodnie z art. 355 KC od dłużnika wymaga się staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju
dłużnik będący profesjonalistą -> należy uwzględnić zawodowy charakter działalności (zatem wzorzec staranności będzie
wyższym poziomie)
oceny należytej staranności dokonywać należy dla konkretnej sytuacji (konkretnego zobowiązania) – trzeba wziąć pod uwagę również treść zobowiązania oraz szczególne warunki
wykonywania zobowiązania (co przełożyć się może na
obniżenie bądź podwyższenie poziomu oczekiwać wobec dłużnika)
poziom wymaganej staranności pomagają określić również normy
prawne regulujące dany typ zobowiązania
WSPÓŁDZIAŁANIE WIERZYCIELA
Wierzyciel powinien współdziałać przy wykonywaniu zobowiązania w sposób określony w art. 354 KC.
Brak współdziałania może uchylić odpowiedzialność
dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie
zobowiązania.
KTO MOŻE WYKONAĆ ZOBOWIĄZANIE?
Co do zasady nie wymaga się osobistego wykonania świadczenia przez dłużnika.
Wyjątki – gdy wynika to z:
1) treści czynności prawnej (np. zastrzeżenie w umowie)
2) ustawy (np. art. 738 § 1 dot. umowy zlecenia)
3) właściwości świadczenia
WYKONAWCA
Wymaga się, by wykonawca działał za wiedzą dłużnika – gdyż ten odpowiada za nienależyte wykonanie zobowiązania.
Nie dotyczy to wymagalnych świadczeń pieniężnych (art. 356 § 2 KC).
Wierzyciel może nie przyjąć świadczenia,
które wykonuje niewłaściwa osoba – bez
narażania się na popadnięcie w zwłokę.
KTO MOŻE PRZYJĄĆ ŚWIADCZENIE?
Do przyjęcia świadczenia uprawniony jest wierzyciel oraz osoby przez niego upoważnione.
♥
upoważnienie może nastąpić w formie potwierdzenia
♥
osoba przyjmująca świadczenie musi być zdolna do przyjęcia świadczenia (jeżeli świadczenie polega na czynności prawnej – także mieć zdolność do czynności prawnych)
Skutki spełnienia świadczenia do rąk osoby nieuprawnionej:
dłużnik nie jest zwolniony z zobowiązania (wciąż musi spełnić świadczenie, czego wierzyciel może się domagać)
dłużnik zostaje zwolniony tylko w takim zakresie, w jakim wierzyciel skorzystał ze świadczenia (fakt ten musi wykazać dłużnik – art. 6 KC)
jeżeli dłużnik spełnił świadczenie do rąk osoby okazującej
pokwitowanie wystawione przez dłużnika – zwalnia z zobowiązania
(z zastrzeżeniami wskazanymi w art. 464 KC)
PRZEDMIOT WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA A SPOSÓB JEGO WYKONANIA
1. Rzeczy oznaczone co do gatunku (art. 357 KC)
2. Część świadczenia (art. 450 KC)
3. Kilka świadczeń (451 KC)
MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Dług oddawczy – dłużnik powinien dostarczyć świadczenie wierzycielowi
Dług odbiorczy – wierzyciel powinien zgłosić się
do dłużnika po odbiór świadczenia
MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Miejsce spełnienia świadczenia określa:
1) Treść zobowiązania
2) Właściwość zobowiązania
3) Reguła zawarta w art. 454 KC
MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
miejsce, w którym
miejsce zamieszkania/siedziba miejsce, w którym
miejsce zamieszkania/siedziba
MIEJSCE SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Jeżeli spełnienie świadczenia nastąpiło przez
dokonanie zapłaty na rachunek bankowy (wskazany przez wierzyciela), należy przyjąć, że miejscem
wykonania zobowiązania pieniężnego jest siedziba banku prowadzącego rachunek wierzyciela.
Zob. uchwała SN z 14.02.2002 r., III CZP 81/01
TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Termin spełnienia świadczenia określa:
1) Treść zobowiązania
2) Właściwość zobowiązania
3) Reguła zawarta w art. 455 KC
Zgodnie z art. 455 KC – jeśli termin nie jest
określony w powyższy sposób, świadczenie
powinno być spełnione niezwłocznie po
wezwaniu dłużnika do jego wykonania.
TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Termin spełnienia świadczenia określa:
1) Treść zobowiązania
2) Właściwość zobowiązania
3) Reguła zawarta w art. 455 KC
Zgodnie z art. 455 KC – jeśli termin nie jest określony w powyższy sposób, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do jego wykonania.
Zob. również art. 456 i 458 KC.
TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Zastrzeżenie terminu:
1.
Na korzyść dłużnika – dłużnik może spełnić
świadczenie przed nadejściem terminu, natomiast wierzyciel nie może domagać się świadczenia przed jego nadejściem
2.
Na korzyść wierzyciela – wierzyciel może odmówić przyjęcia świadczenia przed terminem, ale może żądać wykonania przed nadejściem terminu
3.
Na korzyść obu stron – przed nadejściem terminu dłużnik nie może spełnić świadczenia, a wierzyciel nie może się domagać jego spełnienia
W razie braku innego wskazania przyjmuje się, że
termin został zastrzeżony na korzyść dłużnika.
TERMIN SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA
Konsekwencje niespełnienia świadczenia przed upływem terminu:
1) zwłoka dłużnika (jeśli opóźnienie jest
następstwem okoliczności, za które odpowiada)
2) opóźnienie dłużnika
3) wymagalność roszczenia – wierzyciel może
dochodzić spełnienia świadczenia na drodze
sądowej
WYMAGALNOŚĆ
Roszczenie wierzyciela staje się wymagalne
z upływem terminu na spełnienie świadczenia (a więc wtedy, gdy zaktualizował się obowiązek
świadczenia).
Wymagalność oznacza, że wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia
przysługującej mu wierzytelności.
Gdy roszczenie stało się wymagalne, zaczyna się
bieg terminu przedawnienia tego roszczenia.
ŚWIADCZENIA WZAJEMNE
Chodzi o sytuację, w której:
1)
każda ze stron jest zobowiązana do spełnienia świadczenia na rzecz drugiej strony
2)
jednocześnie świadczenie jednej ze stron jest odpowiednikiem świadczenia drugiej strony
W powyższej sytuacji zasadą jest jednoczesne spełnienie świadczeń (art. 488 KC)
Exceptio non adimpleti contractus - zarzut niewykonania umowy – pozwany zarzuca powodowi, że ten nie wykonał swojego
zobowiązania wynikającego z umowy wzajemnej
ŚWIADCZENIA WZAJEMNE
Reguła określona w art. 488 KC podlega
ograniczeniom – nie stosuje się, jeśli kolejność świadczeń określa:
1) treść umowy
2) orzeczenie sądu
3) decyzja organu administracyjnego
Przepis art. 490 KC służy ochronie strony
zobowiązanej do wcześniejszego świadczenia.
POKWITOWANIE
Zgodnie z ogólną regułą (art. KC) ciężar dowodu spełnienia świadczenia spoczywa na dłużniku.
W związku z tym dłużnik może żądać od wierzyciela pokwitowania – czyli oświadczenia wierzyciela (bądź uprawnionej osoby) w formie
pisemnej, że dłużnik spełnił świadczenie.
♥
dłużnik może żądać pokwitowania w szczególnej formie (jeśli ma w tym interes)
♥
co do zasady dłużnik ponosi koszty sporządzenia pokwitowania
♥
