Henryk Bogacki
"Papsttum als ökumenische Frage",
München-Mainz 1979 : [recenzja]
Collectanea Theologica 51/2, 207-208
C ollectanea Theologica 51 (1981) fase. II
R E C E N Z J E
P a p sttu m als ö ku m e n isc h e Frage, w y d aw ca : A rb e itsg e m e in sc h a ft ö k u m e n i
sch er U n iv e rsitä ts in stitu te , M ü nchen-M ainz 1979, C hr. K a ise r V erlag ·— M a t- th ia s-G rü n e w a ld -V e rla g , s. 327.
D nia 28 k w ie tn ia 1967 r. P a w e l VI w p rzem ó w ien iu do członków S e k r e ta r ia tu Jed n o ści C h rze śc ijan n az w a ł p ap iestw o n a jw ię k sz ą p rzeszkodą n a drodze k u jedności chrześcijan. Nie dziw i więc, że p ap iestw o sta je się coraz częściej przed m io tem w y m ian y poglądów m iędzy podzielonym i c h rz e śc ija n a m i — ta k o ficjaln y m i p rze d staw ic ie lam i K ościołów , ja k b ad aczam i z różnych d y scy p lin teologicznych. R ów nież u n iw ersy te ck ie in s ty tu ty ek u m en ic zn e z R FN odbyły pod k oniec p aź d ziern ik a 1977 r. w H eid e lb e rg u sesję p o św ię coną te m u zagadnieniu.
O pu b lik o w an e re f e ra ty g ru p u ją się w czterech k rę g a c h te m aty cz n y ch . Z ag ad n ien iem egzegetycznym pośw ięcone są w y stą p ie n ia dw óch p ro te s ta n tó w (E dm und S с h 1 i n k, G rundlagen eines G esprächs ü b er das A m t der
u n iv e rsa le n k irc h lic h e n E in h eit, s. 13—32; E ric h G r ä s s e r, N e u te sta m e n tlic h e G rundlagen des P a p sttu m s? , s. 33—58) oraz jednego k a to lik a (Josef B l a n k , P etru s u n d P aulus im N e u en T e sta m e n t, s. 59—103). H istoryczne za g ad n ien ia
dotyczące p rze jaw ó w p ry m a tu w pierw szy ch trz e c h w iek a ch om aw ia je z u ita W ilhelm d e V r i e s (Die E n tw ic k lu n g des P rim a ts in den ersten drei
J a h rh u n d e rte n , s. 114— 133). D yskusję n a te m a t in te rp re ta c ji dogm atów S o
b o ru W aty k ań sk ieg o I o p ap iesk im p ry m ac ie ju ry s d y k c ji oraz nieom ylności p rz e d sta w ia ją (pod ta k im sam y m ty tu łe m : B ila n z der D isku ssio n u m die
v a tik a n isc h e P rim a ts-u n d U n fe h lb a rk e itsd e fin itio n ) k a to lik (O tto H e rm a n n
P e s c h , s. 159—211) oraz p ro te s ta n t (H e in rich O t t , s. 212—233). W reszcie p ersp e k ty w y p o w sta n ia „ekum enicznego” p a p ie stw a rozw aża p ro te s ta n t (Jü rg e n M ol t m a η n, E in ö ku m e n isc h es P ap sttu m ? , s. )251—261) i k a to lik (H ein rich S t i r n i m a n n , Ö ku m en isch e s P a p sttu m — ö ku m e n isc h e r P e tru s
dienst, s. 262—288). Po k aż d y m k rę g u te m aty cz n y m opu b lik o w an a została
tre ść w y stą p ień w d y sk u sji (odpow iednio s. 104—113, 134—158, 234— 250, 289—327).
Dość obszerny tom zb iera w y n ik i w spółczesnych b a d a ń egzegetycznych n a te m a t o b raz u św. P io tra w N ow ym T estam encie, a zw łaszcza te k stó w uży w an y ch w u za sa d n ien iu z B iblii Boskiego pochodzenia p ry m a tu . Znaleźć m ożna ta k ż e w iele cennych uw ag k ry ty c z n y c h w o d n ie sie n iu do w y p ad k ó w z pie rw sz y ch w ieków istn ie n ia K ościoła, w y su w an y c h ja k o a rg u m e n ty n a korzyść p ry m a tu b isk u p ó w rzym skich. In te re s u ją c e są rów n ież u w agi do tyczące k o le jn y ch etapów in te rp re to w a n ia u ch w a ł S o boru W a ty k ań sk ieg o I o w ład zy papieża w K ościele.
Je d n a k ż e s tu d iu ją c poszczególne re fe ra ty , a zw łaszcza za p o zn ając się z głosam i, ja k ie p ad ły w d y sk u sji, tru d n o oprzeć się w ra ż e n iu , że isto tn a tru d n o ść w u zgodnieniu p rze z c h rz eśc ija n poglądów n a te m a t p ry m a tu p a pieskiego tk w i w b r a k u w łaściw ego u ję c ia ro zw o ju w K ościele zrozum ienia O bjaw ien ia. W r e f e ra ta c h oraz in n y c h w y stą p ie n ia c h (także k atolików ) nie w id a ć spo istej k o n cep cji tego rozw oju. T ym czasem w y ja śn ie n ie w łaśn ie tego p u n k tu (zresztą ściśle zw iązanego z n ależ y ty m u ję cie m sam ego O bjaw ienia)
208
R E C E N Z J Eznacznie pom ogłyby rozw iązać in n e k w e stie n a d a l sp o rn e m iędzy c h rz e śc ija nam i. T rz eb a p rzyznać, że p ro b lem tzw . ro zw o ju d ogm atów je s t isto tn ie n ie łatw y. M imo w ielu p u b lik a c ji n a te n te m a t, d o tą d b ra k ta k ie j te o rii, k tó ra zn alazłab y u zn an ie choćby w śró d teologów k ato lic k ich . Bez te j te o rii tru d n o 0 p raw d ziw e teologiczne podejście do z a g ad n ien ia p ry m a tu , sa m e n a to m ia st a rg u m e n ty egzegetyczne i h isto ry c zn e n ie m ogą rozw iązać p ro b lem u . E fe k to w ne ro zró żn ie n ia ro zw o ju iu x ta , p ra eter lu b contra E v a n g e liu m n ie z a stą p ią w łaściw ej te o rii ro zw o ju w K ościele zro zu m ien ia O bjaw ienia«.
ks. H e n r y k B ogacki S J, W arszaw a
W ik to r G RA M A TOW SK I, Z ofia W IL IŃ S K A , K a ro l W o jty ła w św ie tle p u b li
kacji. B ib lio g rafia, C ittà d el V atican o 1980, L ib re ria E d itric e V atica n a, 8°
ss. 280.
D zieło w y d a n e w dw óch języ k ach , polskim i w łoskim , za w iera b ib lio g ra fię działalności K a ro la W o j t y ł y do d n ia 16 X 1978 r., czyli do d a ty w y b o ru k a rd y n a ła na* S tolicę A postolską. D zieli się n a dw ie zasadnicze części: b ib lio g ra fię podm iotow ą (działalność p isa rs k a K a ro la W ojtyły) o b ejm u ją cą 635 pozycji i b ib lio g ra fię p rze d m io to w ą (o p raco w an ia o K a ro lu W ojtyle) o b e jm u ją c ą 855 pozycji.
P rz ed m o w a (s. 8— 14) zaw iera w y ja ś n ie n ia co do sto so w an ej m etody 1 z a k re su obecnej bib lio g rafii. N ato m iast W p ro w a d ze n ie (s. 18—49) za jm u je się p o sta cią K a ro la W ojtyły i ją c h a ra k te ry z u je w asp ek c ie poety (Z ygm unt K u b i a k ) , filozofa (Tadeusz S t y c z e ń ) , teologa (S ta n isła w N a g y ) , p a s te rz a (C zesław D r ą ż e k ) . S ą to zw ięzłe o p rac o w a n ia, sam e w sobie cenne, ale w b ib lio g ra fii n ie są p o trze b n e, gdy chodzi o ta k z n a n ą postać ja k J a n P a w e ł II.
U zup ełn ien iem b ib lio g ra fii je st o bszerny in d ek s alfa b e ty c z n y (s. 259—280), o b ejm u ją cy h asła osobow e i rzeczow e, b ardzo pożyteczny i w y k o n an y p r a w idłow o. U łatw i on k o rzy sta n ie z dzieła.
O m aw ia n a bibliografia, je st zasadniczo r e je s tra c y jn a , p o sia d a je d n a k a d n o ta c je ta m , gdzie one b y ły pożyteczne. Z założenia a u to ró w je s t to b ib lio g ra fia k o m p le tn a . W yk o rzy stała dotychczasow e b ib lio g ra fie o K a ro lu W o jty le, a n a d to in n e d ostępne źródła, ja k b ib lio g ra fie p ry m a rn e polskie i w łoskie, p o lo n ik a zag ran iczn e, czasopism a, dzieła zbiorow e itp . P rz y ta k obszernej b az ie źródłow ej tru d n o w yszukać w dziele ja k iś pow ażn iejszy b r a k in fo rm a - cji, k tó ry pow in ien się w n im zaw ierać.
Ze w zględu n a zasięg w yd aw n iczy n ależy zaznaczyć, że b ib lio g ra fia r e je s tr u je n ie ty lk o te k sty w ydaw niczo sam o istn e, a le ta k ż e a r ty k u ły w cza so p ism ac h i dziełach zbiorow ych, a n a d to fra g m e n ty p iśm ienniczo i w y d a w n i czo n ie sam o istn e , w chodzące w sk ła d w iększych całości obcego p ió ra. U w zględ n ia rów n ież rec en zje i p o lem iki n a te m a t w ażn iejszy c h dzieł.
M ożna dysk u to w ać, czy n ależało z a re jstro w a ć w b ib lio g ra fii podm ioto w ej k ró tk ie a k ty a d m in istra c y jn e (d ek rety , k o m u n ik a ty itp.), k tó re zazw y czaj p rzy g o to w u je k a n c e la ria k u r ii b isk u p iej, n ie ra z w edług u sta lo n y c h w zo ró w (zob. poz. 166, 167, 190, 219 i i.), ale a u to rz y p ra g n ę li podać w szelkie p rz e ja w y d ziałalności K a ro la W ojtyły.
W ielką zasługą au to ró w dzieła je st p o d aw a n ie opisów b ib lio g raficzn y ch z au to p sji, co pozw oliło n a w y elim in o w an ie błędów i pom yłek, od k tó ry c h zazw yczaj n ie są w olne n a w e t n ajlep sze biblio g rafie.
D ru k i p a p ie r om aw ianego dzieła je s t dobry, u k ła d p rz e jrz y sty , co u ła tw ia szybkie i ła tw e k o rz y sta n ie z niego. B ędzie ono c e n n ą pom ocą do pozna n ia m yśli i życia J a n a P a w ła II w ok resie p rze d jego w y b o rem n a S tolicę A postolską.
