Władysław Szewczyk
"Poradnictwo pastoralne a
zaburzenia osobowości", Richard P.
Vaughan, przekł. Stanisław
Kuczkowski, Kraków 1999 :
[recenzja]
Studia nad Rodziną 4/2 (7), 187-188
III. R E C E N Z J E
I
S P R A W O Z D A N I A
S tu d ia n a d R o d z in ąU K S W 2000 R . 4 n r 2(7)
Richard E Vaughan SJ, Poradnictwo pastoralne a zaburzenia osobowości, przeki. Stanisław Kuczkowski SJ, Wydawnictwo WAM, Kraków 1999.
Z przekonaniem bierze się do rąk książkę na tem at trudnej sztuki pom agania, je śli jej autorem jest ktoś, kto we w stępie mówi o sobie: „od przeszło 25 lat w charakte rze kapłana i psychologa angażuję się w różne sytuacje poradniane: poradnictw o p a storalne, kierownictwo duchow e, poradnictw o psychologiczne i psychoterapię” (s. 7). To osobiste wyznanie A utora, który jest znany i ceniony nie tylko w Stanach Z jed noczonych, jest równocześnie prezentacją Jego poglądów n a tem at rozum ienia p o radnictw a pastoralnego, w odróżnieniu od poradnictw a psychologicznego i psycho terapii. Z daniem V aughana „zadaniem doradców pastoralnych (poradnictw a pasto ralnego) jest pom agać ludziom wiary trwać w niej i w niej wzrastać i/lub rozwiązywać swe problem y w jej świetle; zadaniem psychiatrii i psychologii jest pom agać ludziom pokonać jakiegoś rodzaju psychiczne czy em ocjonalne zaburzenia” (s. 20). W ynika z tego, że rozum ienie poradnictw a pastoralnego Vaughan łączy bardziej z teologią, niż z psychologią. Psychologia dostarcza tylko narzędzi - technik pom agania człowie kowi przeżywającemu trudne problemy, ale celem całego procesu jest nie tylko psy chologiczny dobrostan-ulga psychiczna, ale pom oc w dobrym , zdrowym przeżywaniu życia religijnego. Tak określone zadanie poradnictw a pastoralnego wyznacza wyraź nie jego specyfikę, odróżniając je od większości ujęć poradnictw a tzw. świeckiego, któ re chce być „wolne od w artości” (value free). V aughan, broniąc się przed przewi dywanym zarzutem , że rozum ie on poradnictw o pastoralne konfesyjnie i narzuca w artości, odpow iada bardzo przekonywująco: „ci, którzy szukają porady pastoralnej, potrzebują pomocy do zm agania się z osobistymi, społecznymi, małżeńskimi, powo- łaniowymi lub duchowymi problem am i w duchu własnej wiary i w zgodzie z wyzna w aną hierarchią w artości” (s. 18). Postawa jednoznacznej tożsamości religijnej d o radcy pastoralnego oraz uw zględnianie i szanow anie przekonań religijnych i w arto ści osoby zgłaszającej się po pom oc, jest głównym wyróżnikiem poradnictw a p asto ralnego, od poradnictw a wyłącznie psychologicznego, „świeckiego”.
U k ład rozdziałów książki oparty jest na sform ułow anej przez A m erykańskie To warzystwo Psychologiczne typologii zaburzeń, opracow anej w 1987 r., tzw. D SM III-R (D iagnostic and Statistical M anuel o f M en tal D iso rd ers - Podręcznik D ia- gnostyczno-Statystyczny Z ab u rzeń Psychicznych). N iew ątpliw ą zasługą A u to ra jest n ie tylko to, że w oparciu o przedstaw ioną typologię om aw ia i analizuje dw anaście opisanych tam zaburzeń, ale także i to, że ukazuje te zaburzenia w odniesieniu do u tru d n ie ń życia religijnego, jakie m ogą być ich następstw em o raz po d aje praktycz n e w skazania - ja k pom óc.
188
V aughan analizuje następujące zaburzenia osobowości: osobow ość zależna, bierno-napastliw a, narcystyczna, histeryczna, schizoidalna, stroniąca, antyspołecz na, obsesyjno-kom pulsyw na, p aran o id aln a, graniczna, schizotypalna i depresyjna.
W niniejszej recenzji nie je st możliwe, ani celowe om ów ienie tych dw unastu za burzeń. N a uw agę zasługuje sposób ich prezentow ania. D la każdego z zaburzeń A u to r ustala w osobnej tabeli jego cechy charakterystyczne (zazwyczaj w ym ienia 7- 10 tych cech), zaznaczając, przy zaistnieniu ilu z nich m ożna ju ż mówić o zab u rze niu, a n ie tylko tendencji osobow ościowej. N a przykład ktoś może m ieć osobow ość skłonną do sam otnictw a, ale d o p iero skrajne nasilenie tej skłonności m ożna n a zwać zaburzeniem schizoidalnym .
W arto podkreślić w alory praktyczne książki. A u to r jak o dośw iadczony doradca, po om ów ieniu każdego z zaburzeń, wskazuje na k o n k retn e sposoby pom ocy, u k a zuje trudności i p rzestrzega przed pułapkam i, k tó re m ogą przy danym zaburzeniu- przypadku zaistnieć. N a uznanie zasługuje rzeczowy język A u to ra i bard zo rzetel n e tłum aczenie.
N iedoskonałością książki - której należałoby u niknąć w ew entualnym n a stę p nym jej w ydaniu - jest b rak ujednolicenia brzm ienia i kolejności punktów w spisie treści i w sam ym tekście. C hodzi o punkty 3 i 4 w spisie treści (s. 191) i odpow iada jące sform ułow ania na stronach: 30, 32, 42, 47.
D la wszystkich zajm ujących się poradnictw em , duchow nych i świeckich, książka ta m oże być znakom itym przew odnikiem do działań pom ocow ych - owocnych i skutecznych. Z achęcam do lektury. A R edakcję i T łum acza ośm ielam się zach ę cić do u d o stęp n ien ia polskim czytelnikom innej, znakom itej, choć wcześniejszej pracy R .V aughana - Basic skills fo r Christian counselors. A n introduction for P a storal M inisters, Paulist Press, N ew York 1987. O d 10 lat, w iele korzystam z tej książki w prow adzeniu szkoleń i w praktyce terapeutycznej.
K siążka V aughana została w ydana w pionierskiej serii „Psychologia i form acja” , w W ydawnictwie A postolstw a Modlitwy.
ks. Władysław Szewczyk
M arie-Jo Thiel, Vivere da vivi. A sterischi sulla terza eta, Edizioni San Paolo 19951,181s.
„Żyć jak żywi”, oto treść książki M a rie -J o T hiel zatytułow anej „V ivere da vivi. A sterischi sulla terza e ta ” , opublikow anej w wersji włoskiej w 1995 r. W ydana przez Edizioni San Paolo książka jest 29 publikacją z interesującej serii zatytułow anej P ro g etto fam iglia. D a ta w ydania zdaje się sugerow ać, że książka jest zbyt „stara” ,
