Artykuł fachowy
1 - 2017
Pokrycie klejem pod płytkami
Jaka jest wystarczająca przyczepność pod płytkami?
Opracowanie badacza Seniora, Arne Nesje, SINTEF Byggforsk, na zlecenie Instytutu Ceramiki Budowlanej.
Czy puste przestrzenie miedzy płytkami i podłożem mogą być uznane za reklamację, ponieważ brak kontaktu płytki z klejem może osłabić konstrukcję? Doświadczyliśmy, że szczególnie przy dużych formatach płytek mogą być obszary, w których można usłyszeć głuchy odgłos kiedy się stuka w płytki. W artykule omówiono pojęcie "wystarczający"
kontakt kleju z płytką i podłożem.
Foto 1: Wystarczający kontakt kleju?
Ogólnie - technika klejenia
Zadaniem kleju jest zapewnienie płytce stałej przyczepności do podłoża. Przy ukłdaaniu płytek rozprowadzamy klej przy pomocy szpachli zębatej i wciskamy płytke w nałożony klej.
Podłoże nie zwsze jest równe i dlatego fachowiec układający płytki reguluje grubość warstwy kleju. Producent zawsze informuje o koniecznej ilości kleju jaką nalezy nałożyć w/g typu szpachli zębatej. Czasami wykonawca
oszczędza na kleju w celu redukcji kosztów.
Ponadto wybiera się coraz wieksze płytki np.
ponad 600x600mm. Kiedy przykleja sie takie płytki, powierzchnia jest tak duża, że powstaną puste przestrzenie między płytką i klejem, które nie znikną po wciśnieciu płytki na miejsce. W takich miejscach, po utwardzeniu bedzie slyszalny głuchy odgłos przy stukaniu w płytkę. Płytka jest jednak przyklejona mocno do podłoża. Sama wiec rejestracja głuchego odgłosu przy stukaniu w płytki nie jest jednoznacznym wskaźnikiem czy płytki mają wystarczające pokrycie klejem lub fachowości procesu ułozenia płytek.
Foto 2: Płytki o dużym formacie mogą mieć niewielkie obszary bez kontaktu z klejem a mimo to być wystarczajaco mocno przyklejone do podłoża.
Przepisy dotyczące układania płytek.
Norweski Standard 3420 część N o murowaniu i układaniu płytek opisuje co jest wymagane podczas wykonywania prac.
W części generalnej NH o układaniu płytek, o materiałach jest powiedziane:
(po polsku poniżej)
W części generalnej NH o układaniu płytek, o wykonaniu jest powiedziane:
W części generalnej NH2, układanie płytek, opisano zasady dotyczące niezbędnej przyczepności.
Standard jest więc oparty na funkcjonalności gdzie przyczepność, siła i wytrzymałość musi być zadowalająca. NS 3420 precyzuje, że w takich obszarach użytkowych jak baseny pływackie, mokre podłogi przemysłowe i kuchnie produkcyjne pełny kontakt zaprawy z płytką jest ważniejszy niż w innych miejscach.
Techniki klejenia
Przy nakładaniu kleju stosuje sie dwie różne techniki klejenia:
Pojedyńcze klejenie – przyklejanie płytek gdzie zaprawę klejącą nakłada się tylko na podłoże.
Podwójne klejenie - przyklejanie płytek gdzie zaprawę klejącą nakłada się zarówno na podłoże jak i na spodnią powierzchnię płytki.
c1.5) Dla konstrukcji zewnętrznych oraz dla konstrukcji które narażone będą na duże mechaniczne obciążenia lub duże obciążenie wodne (baseny pływackie, mokre podłogi przemysłowe i kuchnie produkcyjne), prace muszą być wykonane w taki sposób, aby zapewnic całkowity kontakt między płytką i zaprawą klejącą na całej powierzchni płytki.
Wykonanie
c1) Przyczepność między masą klejącą i podłożem oraz między masą klejącą i płytką musi byc wystarczająco duża, aby zapewnić wytrzymałosć wymaganą dla danego podłoża.
ceramicznego.
b2.4) Masę klejącą należy tak dobrać, aby zapewnić dobrą przyczepność z materiałami klejonymi oraz wystarczajacą siłę i wytrzymałość na określone lub przewidywane obciążenia.
Foto 3: Klej na spodniej powierzchni płytki zapewnia dobrą przyczepność między płytką i podłożem.
W/g NS3420 można wybrać tę technikę, którą uznaje się za najlepiej nadającą się.
Jeśli nie jest to podane w specyfikacji, może rzemieślnik sam wybrac metodę klejenia, którą uzna za najbardziej odpowiednią.
Zwykle wiele czynników odgrywa tutaj rolę. Ponieważ producenci ceramiki wytwarzają coraz wieksze formaty płytek, zaczęli producenci zapraw klejących produkować typy kleju o
podwyższonej rozpływalności (klej rozpływalny) specjalnie nadających się do tego formatu płytek. Kleje rozpływalne o płynnej konsystencji mogą być stosowane na podłodze, aby zapewnić dobry kontakt, lecz nie mogą być stosowane na ścianach ze wzgędu na wyciekanie przed utwardzeniem się zaprawy klejącej.
Pojedyńcze klejenie jest najprostsze i najszybsze podczas gdy podwójne nakładanie kleju zapewnia najlepsze pokrycie klejem płytki oraz zapewnia najlepszą przyczepność.
Podwójne nakładanie kleju trwa dłużej oraz zużycie kleju jest większe. Rzemieślnik jest generalnie zainteresowany aby płytki miały dobry kontakt z podłożem i nie będą się odklejać, a układanie nie musi być powtarzane.
Lecz czasami widzimy przykłady pojedyńczego nakładania kleju gdzie naturalną metodą powinno być podwójne nakładanie kleju. Reklamacje kosztują drogo i dlatego powinno się zawsze wybrać odpowiedni typ kleju oraz technikę klejenia.
Test przyczepności
Rezonans akustyczny jaki daje stukanie młotkiem w płytki mówi wiele o płaszczyźnie pokrycia płytki klejem. Używanie metody odgłosu stukania jako kontroli wystarczającej przyczepności płytek do podłoża, wymaga doświadczenia w prawidłowym tłumaczeniu słyszanego dźwięku. Przykładowo, jeśli cienka warstwa masy wyrównującej podłoze puściła, (odwarstwienie itp.) lub warstwa folii czy też dren w podłożu może dawać podobny odgłos jak brakujący kontakt między płytką i klejem. Również w miejscu gdzie jest przewód ciepłej wody ułożony w osłonie izolacji, odgłos będzie inny niż w miejscu betonowego podłoża.
Kontrola oraz interpretacja słyszanych dźwięków jest jednym z kryteriów oceny wystarczającej wielkości płaszczyzny kontaktu płytek z klejem.
Wielkość obszaru pustych przestrzeni
Głuchy odgłos na większym obszarze świadczy o przesunięciach deformacyjnych podłoża które spowodowały przerwy w przyczepności. Niektóre obszary mogą się z czasem
powiększać. Często używa się różne ilości kleju w celu wyrównania nierówności podłoża co stwarza puste przestrzenie gdyż powierzchnia musi być płaska. Jeśli rejestruje się puste
przestrzenie w przypadkowych miejscach, np. wzdłóż brzegów płytek lub narożników, przyczyną mogą być małe przestrzenie gdzie warstwa kleju nie była wystarczająco gruba.
Jeśli puste przestrzenie występują regularnie np. na środku płytek dużego formatu, przyczyną może być to, że płytki były kładzone płasko i powstały przestrzenie powietrza, ktore nie zostało wyciśnięte spod płytki (Foto 2). Może tak się zdarzyć mimo, że klej był nakładany na płytkę i podłoże oraz kiedy płytka jest nieco krzywa. Mimo to płytki mogą mieć bardzo dobrą przyczepność do podłoża oraz spełniać wymogi NS 3420.
Niektóre wytyczne w celu osiągnięcia odpowiedniej płaszczyzny kontaktu kleju z płytką
W zależności od stanu podłoża, typu kleju, ilości kleju, techniki układania, formatu płytek mogą występować obszary gdzie płytka nie ma całowitego kontaktu z klejem.
Nasze doświadczenie pokazuje, że zarówno płytki ścienne jak i podłogowe trzymają sie bardzo dobrze pomimo, że zaobserwowano pojedyńcze płytki lub niewielkie obszary w których można słyszeć różnicę w odgłosie kiedy stuka sie w płytki.
Niektóre wytyczne w celu osiągnięcia zadowalającej płaszczyzny kontaktu:
• Na obszarach o dużym mechanicznym obciążeniu gdzie wysoka przyczepność jest konieczna oraz na obszarach z ciągłym kontaktem z wodą jak baseny, ceramika na zewnątrz budynku, podłogi przemysłowe oraz kuchnie przemysłowe, jest w
Norweskim Standardzie 3420 sprecyzowana ważność faktu aby zapewnić całkowity kontakt między klejem oraz płytką na całej powierzchni. Na tego rodzaju obszarach użytkowania nie może być pustych przestrzeni pod płytkami. Podwójne nakładanie kleju powinno być koniecznie stosowane.
• Na powierzchniach w suchych pomieszczeniach oraz w zwykłych mokrych
pomieszczeniach standard 3420 nie definiuje jak duży obszar o całkowitym kontakcie kleju z płytką powinien być zapewniony. Głuchy dźwiek (pusta przestrzeń) pod płytką nie jest jednoznacza z wadliwym położeniem płytek i wymogiem ponownego
ułożenia ceramiki. Jeśli zarejestruje się puste przestrzenie pod płytką należy rozważyć konsekwencje tego:
Jak duży zakres jest z udziałem płytek dających głuchy odgłos?
Czy zaobserwowano z czasem powiększanie się obszaru z głuchym odgłosem płytek czy też sytuacja jest stabilna?
Czy ustalono przyczynę tego stanu rzeczy (technika klejenia, typ kleju, wielkość płytek, podłoże, ewentualne ruchy podłoża itp.)?
Czy obszar jest narażony na większe obciążenia niż zakładano?
• Na podłodze i ścianach w obszarze prysznica dobre pokrycie płytek klejem jest zdecydowanie korzystne gdyż unika się napełnienia pustych przestrzeni pod płytkami wodą. Na podłodze może przenikanie wilgoci z pustych przestrzeni oraz rowków w warstwie klejącej powodować pojawienie się kamienia na fugach.
Duża wilgotność w warstwie kleju w obszarach prysznicowych, może w najgorszym razie na niektórych typach płytek spowodować odbarwienia pod glazurą.
• Podłoże musi być stabilne przed klejeniem, aby uniknąć odwarstwiania co daje w efekcie luźne płytki. Na świeżo wylanych podłożach lub grubych wylewkach należy zaczekać z układaniem ceramiki aż proces początkowego kurczenia się podłoża zakończy. Ponadto powierzchnie należy gruntownie oczyścić i ewentualnie zaimpregnować, aby zapewnić dobrą przyczepność.
• Podłoże przed układaniem płytek powinno być tak samo płaskie jak ma być po ułożeniu płytek. W ten sposób uniknie się stosowania zróżnicowanej grubości warstwy klejącej w celu zniwelowania różnicy wysokości w celu uzyskania równej powierzchni płytek.
• Stosuj podwójne nakładanie kleju tam gdzie jest to konieczne. Np. dla płytek o dużym formacie zalecane jest stosowanie podwójnego nakładania kleju zarówno na płytkę jak i na podłoże w celu zapewnienia dobrej przyczepności do podłoża.
Literatura:
• Standard Norweski NS 3420- N :2012 Opisy tekstowe przy budowie urządzeń i instalacji
• Książka o układaniu płytek, SINTEF Byggforsk 2011
• NS 14411 Płytki ceramiczne
• NS-EN 12002 Klej do płytek Foto: NBKFs foto archiwum
Tłumaczenie z norweskiego na j. polski – ing. Marian S. Knop
