Lokalne uwarunkowania akceptacji i stosowania płatności bezgotówkowych w Polsce Białe plamy w akceptacji kart płatniczych a wykluczenie ﬁnansowe

(1)

Lokalne uwarunkowania

akceptacji i stosowania płatności bezgotówkowych w Polsce

Białe plamy w akceptacji kart płatniczych

a wykluczenie ﬁnansowe

Dr Agnieszka Huterska

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Fundacja Warszawski Instytut Bankowości

www.wartobezgotowkowo.pl

(2)

2

Czwarta tura badania

kart płatniczych na obszarach wiejskich w Polsce

w akceptacji Białych plam

www.wartobezgotowkowo.pl

Warto bezgotówkowo na zlecenie

Warszawskiego Instytutu Bankowości zrealizowała dr Agnieszka Huterska

Termin realizacji badania:

wrzesień - październik 2021 r.

Próba: n= 838 osób Zasięg badania:

Polska

Badanie w ramach kampanii

z zespołem

(3)

„Białe plamy” – miejscowości,

w których jest przynajmniej jeden punkt handlowo–usługowy (PHU), ale mieszkańcy nie mogą w nim zapłacić bezgotówkowo, tzn.

sprzedawcy akceptują tylko gotówkę.

www.wartobezgotowkowo.pl 3

.

24

9 3 8

1 3 7

3 9 3

2

7

2 2 4

0

6 20 22

40 28

21 20 13

24 22 12

15 35 22

26 24 37

9 Legenda:

liczba miejscowości bez punktów handlowo-usługowych (PHU)

liczba miejscowości bez możliwości

zapłaty bezgotówkowej – „białe plamy”

(4)

Główne wnioski z badania (2021 r.)

W 53,70% wsi z badania mieszkańcy nie mogą

zapłacić bezgotówkowo

(w badaniu w 2018 r. 58,75%).

W 45,47% wsi

z badania nie ma

sklepów (w badaniu w 2018 r. 39,21%).

W 8,23% wsi z badania jest przynajmniej jeden sklep, ale można w nim

zapłacić wyłącznie gotówką (w badaniu w 2018 r. 19,54%).

W 46,30 % wsi z badania mieszkańcy mogą zapłacić bezgotówkowo

w sklepie w swojej miejscowości

(w badaniu w 2018 r. 41,25%,

w 2019 r. 42,26%, w 2020 r. 44,20%)

��

46%

44%

42%

41%

2019 2020

2021 2018

(5)

Główne wnioski z badania

8,23% ludności mieszka

w miejscowościach, w których jest przynajmniej jeden

punkt handlowo-usługowy, ale mieszkańcy mogą

zapłacić tylko gotówką

(w badaniu w 2018 r. 14,75%), czyli:

.

Średnia odległość do najbliższego bankomatu pozwalającego na pobranie gotówki oraz stacji paliw, na której można bezgotówkowo zapłacić za zakupy od badanych miejscowości to około 7 km.

Średnia odległość do najbliższego marketu, w którym mieszkańcy

mogą zapłacić za zakupy

bezgotówkowo, od badanych miejscowości to około 7 km (w latach 2018–2020 14 km).

Co dwunasty mieszkaniec z przebadanej próby wsi ma w swojej miejscowości infrastrukturę handlowo-usługową, ale nie może płacić bezgotówkowo

(w 2018 roku co siódmy).

7 km

5

(6)

Mieszkańcy 71,56%

miejscowości, w których nie ma sklepów i „białych plam” mają możliwość zrobienia zakupów

w przyjeżdzającym do wsi sklepie samochodzie.

Mieszkańcy 68,74%

miejscowości z próby

mają możliwość zrobienia zakupów w przyjeżdżającym do wsi sklepie-samochodzie.

W 86,65 % przypadków sklep-samochód

przyjeżdża do miejscowości, w których nie ma sklepów i „białych plam” regularnie.

W 87,83% przypadków sklep-samochód

przyjeżdża regularnie.

Tylko w 2,26% przypadków sprzedawcy w sklepach- -samochodach akceptują rozliczenia bezgotówkowe..

Główne wnioski z badania

Tylko w 1,23% przypadków sprzedawcy w sklepach-

-samochodach przyjeżdzających do miejscowości, w których

nie ma sklepów i „białych plam” akceptują rozliczenia bezgotówkowe.

(7)

Główne wnioski z badania

Pandemia COVID-19 w jej początkowym etapie (2020 rok) spowodowała, że sprzedawcy zaczęli preferować, aby klienci rozliczali się w sposób

bezgotówkowy (prawie 63%). Jednakże już w 2021 roku udział ten spadł do 34%.

W 32,5% miejscowości sprzedawcy zachęcali klientów do rozliczeń bezgotówkowych z powodu

pandemii COVID-19.

2020 2021

(8)

Udział miejscowości w badaniu

Udział miejscowości, w których mieszkańcy

nie mają możliwości dokonania płatności bezgotówkowych:

53,70% (450 miejscowości)

w tym:

Udział miejscowości, w których

nie ma punktów handlowo-usługowych:

45,47% (381 miejscowości)

Udział miejscowości, w których są punkty handlowo–usługowe, ale w żadnym z nich

nie można zapłacić bezgotówkowo:

8,23% (69 miejscowości)

(9)

miejscowości bez punktów handlowo-usługowych

45,47%

„białe plamy”

8,23%

możliwość zapłaty bezgotówkowej

46,30%

Udział miejscowości w badaniu

9

(10)

www.wartobezgotowkowo.pl 10 brak punktów

handlowo-usługowych „białe plamy” suma

2021 dane w %

2020

2019

2018

Udział miejscowości w badaniu

100

100 46

44

42

45

46

8

10

12

41 39 20

(11)

Udział miejscowości [w%]

„białe plamy”

miejscowości bez punktów handlowo-usługowych

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50

2018 2019 2020 2021

dane w %

(12)

Miejscowości bez punktów

handlowo-usługowych według charakteru miejscowości

94,75 % (361 miejscowości) to miejscowości o charakterze wiejskim

4,20 % (16 miejscowości) to miejscowości o charakterze podmiejskim

1,05% (4 miejscowości) to miejscowości

o charakterze turystyczno-wypoczynkowym

1,05%

94,75%

45,47 % badanych miejscowości (381 miejscowości) nie ma punktu handlowo-usługowego, w tym:

turystyczno-wypoczynkowa

4,20%

podmiejska wiejska

(13)

„Białe plamy” według

charakteru miejscowości

91,30% % (63 miejscowości) to miejscowości o charakterze wiejskim

7,25 % (2 miejscowości) to miejscowości o charakterze podmiejskim

1,45% (1 miejscowość) to miejscowość

o charakterze turystyczno-wypoczynkowym

8,23 % badanych miejscowości

(69 miejscowości) to „białe plamy”

w akceptacji kart, w tym:

1,45%

91,30%

turystyczno-wypoczynkowa

7,25%

podmiejska wiejska

(14)

Możliwość robienia zakupów

w sklepie-samochodzie (handel obwoźny)

72 73 69

25 24

27

3 3

5

nie

nie wiem tak

80 70

60 50

40 30

20 10

0

Wszystkie miejscowości z badania

„Białe plamy”

+ miejscowości bez PHU Miejscowości bez PHU

dane w %

(15)

Czy sklep-samochód przyjeżdża do miejscowości regularnie?

nie

nie wiem tak

80 90

70 60

50 40

30 20

10 0

87 87

88

7 7 7

7 6 6

dane w %

„Białe plamy”

(16)

Możliwość zapłaty bezgotówkowej w sklepie-samochodzie

nie

nie wiem tak

80 70

60 50

40 30

20 10

0

1+1+2+0+76+74+79+0+23+25+19

„Białe plamy”

1 1

2

76 74

79

23 25 19

dane w %

(17)

3,33%

25,11%

71,56%

Możliwość robienia zakupów

w sklepie-samochodzie (handel obwoźny) w miejscowościach pozbawionych

punktów handlowo-usługowych i „białych plamach”

Tylko w 1,23% tego typu sklepów

(z badanej próby cztery odpowiedzi) można zapłacić kartą.

tak

nie

nie wiem

17

(18)

ODDZIAŁ BANKU STACJA PALIW SUPERMARKET BANKOMAT

mediana

7 7,12 1

7 7,18 1

6 6,77 0,5

7 7,41

0,5 20

20 20 40

średnia minimum maksimum

Odległości w kilometrach do najbliższego bankomatu, stacji paliw, supermarketu (2021 r.) – „białe plamy”

i miejscowości bez punktów handlowo-usługowych

dane w km

(19)

73,11%

miejscowości bez punktów handlowo usługowych

18,96%

„białe plamy”

7,93%

Udział ludności (w %) w miejscowościach

19

(20)

www.wartobezgotowkowo.pl 20 brak punktów

handlowo-usługowych „białe plamy” suma

2021

dane w %

2020

2019

2018

Udział miejscowości w badaniu

73

75

19

17

16

8

9

71 14 15

100

(21)

„Białe plamy” zapłacić bezgotówkowo^Można Wszystkie miejscowości Brak punktu

handlowo - usługowego

mediana łączna liczba ludności

150 202 2 000

350 466 2 600

500 764 4 000

280 76 887 32 176 296 474 405 537

484 4 000 7

7 90 20

średnia maksimum minimum

Liczba ludności

w poszczególnych kategoriach miejscowości

(22)

Dostępność płatności bezgotówkowych oraz luki w akceptacji kart płatniczych według branż

dane w %

wynajem pokoi ^/ agroturystyka supermarket

stacja paliw kosmetyczka

fryzjer

punkt gastronomiczny

kwiaciarnia punkt apteczny ^/

apteka sklep wielobranżowy

27 73 100

0 79

6 43

57 47

53 80 20 58

42 98 2 84

16 79

21

sklep spożywczy

luki w akceptacji płatności bezgotówkowych dostępność płatności bezgotówkowych

(23)

Dostępność płatności bezgotówkowych oraz luki w akceptacji kart płatniczych według branż (zmiana roczna)

dane w %

wynajem pokoi ^/ agroturystyka supermarket

stacja paliw kosmetyczka

fryzjer

zmiana 2020 2021

punkt gastronomiczny

kwiaciarnia punkt apteczny ^/

apteka sklep wielobranżowy

23 +4

27 +24 76 100 85 +9

94 36 +7

43 28 +19

47 86 -6

80 46 +12

58 86 +12

98 68 +16

84 +24 55 79

sklep spożywczy

(24)

Czy sprzedawcy w miejscowości zaczęli

z powodu COVID preferować aby kupujący płacili kartą, a nie gotówką?

12 12

2 51

28 23

21 41

7 4

2020 2021

60 50

40 30 20

10 0

dane w %

ani tak, ani nie raczej nie zdecydowanie nie zdecydowanie tak raczej tak

(25)

Czy sprzedawcy w miejscowości

zaczęli z powodu pandemii COVID-19 zachęcać kupujących do płacenia

w sposób bezgotówkowy ?

3% zdecydowanie nie ani tak, ani nie 40%

raczej nie 24%

8% zdecydowanie tak

raczej tak 25%

(26)

Lokalne uwarunkowania akceptacji i stosowania płatności bezgotówkowych w Polsce Białe plamy w akceptacji kart płatniczych a wykluczenie ﬁnansowe