• Nie Znaleziono Wyników

"Melodje na psałterz polski z r. 1580", Mikołaj Gomółka, wyd. Józef Reiss, Kraków 1923 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Melodje na psałterz polski z r. 1580", Mikołaj Gomółka, wyd. Józef Reiss, Kraków 1923 : [recenzja]"

Copied!
6
0
0

Pełen tekst

(1)

Adolf Chybiński

"Melodje na psałterz polski z r. 1580",

Mikołaj Gomółka, wyd. Józef Reiss,

Kraków 1923 : [recenzja]

Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce

literatury polskiej 27/1/4, 347-351

(2)

r ę k o p i s y B i b l j o t e k i J a g i e l l o ń s k ie j n r . 1 4 8 2 , 1 9 6 5 i 2 6 5 2 , z a w i e r a Î4 c e t r a k t a t J a k ó b a d e C e s s o li s i p o e m a t „ D e lu d is s c a c c o r u m , v e r s ib u s l e o n i n i s “ , z r. 1 4 2 2 , n a s t ę p n i e r o z e j r z e ć s i ę d o k ła d n ie j w l it e r a t u ­ r z e w ł o s k i e j i f r a n c u s k ie j , — p r a c a t o w d z i ę c z n a i w a r t a t r u d u ; p r o f. K r z y ż a n o w s k i n a l e ż y d o n i e w i e l u u n a s b a d a c z y , k t ó r z y m o g l i b y j ą d o s k o n a l e w y k o n a ć .

Bronisław Gubrynowicz.

M i k o ł a j G o m ó ł k a : M e lo d j e n a p s a łt e r z p o l s k i z r. 1 5 8 0 . W y d a ł

Dr. Józef Reiss.

W K r a k o w ie . S t a r a n ie m i n a k ł a d e m R o ­ m a n a F e r k a . 1 9 2 3 . 8 ° , 1 8 6 s t r o n n i e li c z b . (!). P u b l i k a c j a d o c . d r a J. R e is s a j e s t p i e r w s z e m z u p e ł n e m w y d a n i e m p s a łt e r z a M ik o ła j a G o m ó łk i, z a w i e r a j ą c e g o 1 5 0 c z t e r o - g ł o s k o w y c h p i e ś n i p s a lm o w y c h z t e k s t a m i J. K o c h a n o w s k i e g o . J a k k o l w i e k to w y d a w n i c t w o m a d a t ę „ 1 9 2 3 “ , to j e d n a k w c a ło ś c i u k a z a ł o s i ę w r. 1 9 2 8 , w y c h o d z ą c o d r. 1 9 2 3 z e s z y t a m i j a k o n u ­ t o w y d o d a t e k d o k r a k o w s k ie g o c z a s o p i s m a m u z y c z n e g o „ M u z y k a i ś p i e w “ p o d r e d a k c j ą p . R o m a n a F e r k a , k t ó r e g o t e ż k o s z t e m u k a z a ł a s i ę c a ło ś ć w y d a w n i c t w a , w i lo ś c i 2 5 0 e g z e m p l a r z y n u m e ­ r o w a n y c h . Z a d a n ie m n i n ie j s z e g o r e f e r a t u j e s t o m ó w i e n i e t y l k o t e c h n i k i e d y c y j n e j , j a k ą p o s ł u g i w a ł s i ę w y d a w c a , b e z z a j m o w a n ia s i ę j a k i e m i k o l w i e k k w e s t j a m i, k t ó r e d o t y c z ą z a g a d n i e ń w s f e r z e t w ó r c z o ś c i M . G o m ó łk i i jej z n a c z e n i a w h is t o r j i p o ls k ie j m u z y k i X V I w i e k u . Z a g a d n i e n ia t e n i e n a l e ż ą j e s z c z e d o d e f i n i t y w n i e z a ­ ł a t w i o n y c h , m im o ż e u k a z a ł o s i ę j u ż k i l k a p r a c im p o ś w i ę c o n y c h . N i e m o ż e m y r ó w n i e ż w y d a n i a , d o k o n a n e g o p r z e z d r a R e is s a , u w a ż a ć z a o s t a t n i w y r a z t e g o , c o m o ż n a b y w z a k r e s ie t e c h n i k i e d y c y j n e j u w a ż a ć z a z b l i ż o n y d o i d e a łu t y p w y d a w n i c z y d a w n y c h d z i e ł t w ó r c z o ś c i m u z y c z n e j c z y z e s t a n o w i s k a w y m a g a ń n a u k o w y c h , c z y „ p r a k t y c z n y c h “ , c z y t e ż j e d n y c h i d r u g ic h . N a u k o w y c h a r a k t e r m i a ło b y t o w y d a n i e p s a l m o w y c h p i e ś n i M . G o m ó łk i, k t ó r e o d p o w i e d z i a ł o b y n a s t ę p u j ą c y m w y m a g a n io m , w n a u k o w y c h p u b lik a c j a c h d a w n e j m u z y k i p r z y j ę t y m : 1 . z a c h o ­ w a n i e o r y g i n a l n y c h w a r t o ś c i n u t , 2 . z a c h o w a n i e o r y g in a ln y c h k l u c z y , 3 . u j ę c ie c a ło ś c i w p a r t y t u r ę , 4 . d o k ł a d n e z a z n a c z e n i e p e w ­ n y c h w ł a ś c i w o ś c i n o t a c j i m e n s u r a ln e j ( lig a t u r y ) , 5 . d o k ł a d n e u s u ­ n i ę c i e b ł ę d ó w d r u k u p i e r w o t n e g o o r a z r e k o n s t r u k c j a w ą t p li w y c h s z c z e g ó ł ó w z z a c h o w a n i e m w i e r n o ś c i s t y l i s t y c z n e j w m y ś l p r a k t y k i e p o k i ( w z g l . je j o k r e s u ) , 6 . p o d p i s a n ie ( u m i e s z c z e n ie ) t e k s t u s ł o w ­ n e g o p o d k a ż d y m g ł o s e m , 7. s p o r z ą d z e n i e ( n a k o ń c u w y d a w n i c t w a ) z e s t a w i e n i a b ł ę d ó w „ o r y g in a łu “ w r a z z u z a s a d n i e n i e m . C h o d z i z a t e m o m o ż l i w i e ja k n a j ś c i ś l e j s z e z b l i ż e n i e s i ę d o o r y g in a łu , a b y t e n , k t o p r a g n i e z a j ą ć s i ę n a u k o w o p i e ś n i a m i p s a lm o w e m i G o m u łk i, m ó g ł p o w i e d z i e ć , iż s i ę g a n i e d o o r y g in a łu j e s t z b y t e c z n e . G d y b y ś m y z t e g o s t a n o w i s k a m ie li r o z p a t r y w a ć w y d a n i e d r a R e is s a , z a u w a ­ ż y l i b y ś m y , ż e w y d a w c a u c z y n i ł z u p e ł n i e z a d o ś ć w a r u n k o m w y m i e ­ n i o n y m p o d 1 , a w z n a c z n e j m i e r z e w a r u n k o m w y m i e n i o n y m p o d 5 i 7 , z t e m , ż e u z u p e ł n ił o p u s z c z o n e w o r y g in a le l i c z n e z n a k i c h r o m a t y c z n e , i t o w s p o s ó b n i e p o z o s t a w i a j ą c y n i c d o ż y c z e n i a .

(3)

3 4 8 III. RECENZJE. J u ż z t e g o w i d z i m y , ż e z a m ia r e m w y d a w c y n i e b y ł o s p o r z ą d z e n i e w y d a n i a d la c e l ó w n a u k o w c h , j a k k o l w i e k z j e g o p u b lik a c j i m o g ł y b y d o p e w n e g o s t o p n i a k o r z y s t a ć i z a m ie r z e n i a n a u k o w e ( j e d n a k ż e z p o m o c ą o r y g in a ln e g o d r u k u z r. 1 5 8 0 ) . W y d a n ia d la c e l ó w a r t y s t y с z n y e h ( p r a k t y c z n y c h ) , m a j ą c e t e m s a m e m c e l p o p u l a r y z a c y j n y , n i e t y lk o m o g ą , a l e i m u s z ą o d s t ą p i ć o d n i e k t ó r y c h w a r u n k ó w o b o w ią z u j ą c y c h w p u b l i k a c j a c h 0 n a u k o w y m c h a r a k t e r z e . A b y s p e ł n i ł y n a l e ż y c i e s w e z a d a n i e , m u s z ą p r z e s t r z e g a ć n a s t ę p u j ą c y c h z a s a d : 1 . u j ą ć c a ło ś ć w fo r m ę p a r t y c j i lu b „ w y c i ą g u “ , 2 . p o z o s t a w i ć o r y g in a ln e w a r t o ś c i n u t lu b z m n i e j s z y ć je w o d p o w i e d n i s p o s ó b l u b w o d p o w i e d n i c h w y p a d k a c h , 3 . o g r a n i c z y ć s i ę d o z a s t o s o w a n i a t y l k o d w ó c h k l u c z y ( w i o l i n o w e g o 1 b a s o w e g o ) , 4 . u s u n ą ć b ł ę d y d r u k a r s k ie o r y g in a łu , 5 . d o p i s a ć z n a k i b r a k u j ą c e w o r y g in a le , 6 . u m i e ś c ić t e k s t s ł o w n y p o d k a ż d y m g ł o s e m , p r ó c z n i e li c z n y c h , w y j ą t k o w y c h w y p a d k ó w z u p e ł n e j i z o r y t m j i w g ł o ­ s a c h , 7 . d o d a ć z n a k i t e m p a i d y n a m ik i (d la c e l ó w w y k o n a w c z y c h ) , b r a k u j ą c e w d r u k a c h i r ę k o p i s a c h z r e g u ł y d o r. 1 6 0 0 . W a r u n k i t e , s t a n o w i ą c e p o d s t a w ę p o p u l a r y z a c j i d z i e ł m u z y c z n y c h d a w n y c h w i e k ó w , s ą w p r a w d z ie z a s a d n ic z e , j e d n a k ż e m o g ą w i l o ś c i o w y m s e n s i e b y ć n a w e t p o w i ę k s z o n e . I t a k : p o d c z a s g d y n a u k o w e w y ­ d a n ie m u s i z a c h o w a ć a b s o lu t n ą w y s o k o ś ć t o n ó w c z y l i n i e z a w i e r a ć t r a n s p o z y c y j , w y d a n i e „ p r a k t y c z n e “ m o ż e z p o w o d u o b e c n e j p r a k ­ t y k i c h ó r a ln e j o d s t ą p i ć o d te j z a s a d y , ja k t o n . p . c z y n il i i c z y n i ą n i e k t ó r z y d z i s i e j s i w y d a w c y d a w n e j m u z y k i ( c h o ć b y p e w n y c h p s a lm ó w G o m ó łk i) . W y d a w c a p o p u la r n e j p u b lik a c j i m o ż e n a w e t n i e z a z n a c z y ć g r a f ic z n ie p e w n y c h ( u z a s a d n i o n y c h ) o d s t ę p s t w o d o r y ­ g i n a ł u j a k o r a c j o n a ln ie d o k o n a n y c h k o r e k t u r b ł ę d ó w , k t ó r e z n a j d u j ą s i ę w o r y g i n a l e ; m o ż e t e ż n i e u m i e s z c z a ć w y k a z u t y c h b ł ę d ó w i u z a s a d n i e ń z m ia n . C h o d z i b o w ie m p r z e d e w s z y s t k i e m o to , a b y t a k n a u k o w e , ja k p r a k t y c z n e w y d a n i e d a n e g o z a b y t k u b y ło w r e ­ z u l t a c i e d ź w i ę k o w y m z g o d n e z o r y g in a łe m i z p r a k t y k ą w y k o n a w c z ą t y c h c z a s ó w , z k t ó r y c h p o c h o d z i z a b y t e k . T y lk o b o w ie m c o d o s w y c h c e l ó w r ó ż n ią s i ę o b y d w a t y p y w y d a w n i c t w p o m i ę d z y s o b ą . J e ś l ib y z a ś w z i ą ć p o d u w a g ę p u b lik a c j ę d r a R e i s s a z e s t a n o w i s k a p r a k t y c z n y c h c e l ó w , to z a u w a ż y ć b y n a l e ż a ł o , ż e p u b lik a c j a ta s p e ł n i a n a j z u p e ł n i e j t e z p o ś r ó d w y ż e j ( w t y m u s t ę p ie ) p o d a n y c h w a r u n k ó w , k t ó r e w y m i e n i l i ś m y p o d 1 , 2 , 3 , 5 — i n n e z a ś t y l k o c z ę ś c i o w o (4 , 6 ) , a o s t a t n i w a r u n e k p o z o s t a ł b e z u w z g l ę d n i e n i a , n i e b e z p o w a ż n e g o u t r u d n i e n i a d la p o p u l a r y z a c j i w y d a w n i c t w a , n a k t ó r ą o n o b a r d z o z a s ł u g u j e . T a k w i e c p u b lik a c j a ta , n i e b ę d ą c w m y ś l s w e g o c e l u n a u k o w ą , n i e s p e ł n i a w s z y s t k i c h z a s a d p u b lik a c j i p o p u la r n o - p r a k t y c z n e j , j a k ­ k o l w i e k w b ł ę d z i e b y l i b y c i, k t ó r z y b y s ą d z i l i, ż e t y l k o z p o w o d u s w e g o n i e z d e c y d o w a n e g o c h a r a k t e r u n i e p r z y c z y n i d o w i ę k s z e g o s p o p u la r y z o w a n i a t w ó r c z o ś c i G o m ó łk i. J e ś li j e d n a k u z n a m y , ż e n a j ­ w y ż s z y m c e le m p o p u la r y z a c j i d a w n e j m u z y k i j e s t d a n ie g o t o w y c h p o d s t a w d o w y k o n a n i a je j w o b e c s z e r s z e g o a u d y t o r j u m , to r ó w n o ­ c z e ś n ie u z n a m y , iż w p u b lik a c j i d r a R e i s s a p o d s t a w y t e n i e s ą

(4)

w c a ło ś c i w y p r a c o w a n e . D y r y g e n c i c h ó r ó w n i e z a w s z e s i ę g a j ą d o p u b lik a c y j t e g o r o d z a j u , w o l ą b o w ie m m ie ć d o c z y n i e n i a z „ g o t o ­ w y m m a t e r j a le m n u t o w y m “ ; n i e w s z y s c y t e ż b y l i b y w m o ż n o ś c i o p r a c o w a ć d z i e ł a d a w n e j m u z y k i d la c e l ó w w y k o n a w c z y c h ta k , a b y ic h w y k o n a n i e d a ło s i ę p o g o d z i ć z w a r u n k a m i s t y l o w e g o w y k o n a n i a , l i c z ą c e g o s i ę z t e m , ż e p s a lm y G o m ó łk i p o w s t a ł y w X V I, a n i e w X I X lu b X X w i e k u . P r ó c z w y d a ń z u p e ł n i e n a u k o w y c h lu b z u p e ł n i e p r a k t y c z n y c h i s t n i e j ą j e s z c z e w y d a n i a k o m p r o m i s o w e , k t ó r e g o d z ą lu b p r z y n a j ­ m n ie j s t a r a j ą s i ę a ż d o g r a n ic m o ż li w o ś c i p o g o d z i ć z s o b ą o b y d w a c e l e . M im o , ż e p u b lik a c j a d r a R e is s a s p e ł n i a n ie k t ó r e w a r u n k i „ n a u k o w e “ i n i e k t ó r e „ p r a k t y c z n e “ , t o j e d n a k „ k o m p r o m i s o w ą “ n i e j e s t , a l b o w i e m z a s a d ą te j o s t a t n ie j b y ł o b y s p e ł n i e n i e w s z y s t k i c h w a r u n k ó w p i e r w s z e g o i w s z y s t k i c h w a r u n k ó w d r u g i· g o r o d z a j u . Ż e j e d n a k , p o w t a r z a m , p u b lik a c j a d r a R e is s a m im o to p r z y c z y n i s i ę d o s p o p u l a r y z o w a n i a p s a lm ó w G o m ó łk i w p e w n y c h p r z y n a j ­ m n ie j s f e r a c h , t o z d a j e s i ę n i e u l e g a ć w ą t p l i w o ś c i . B a r d z ie j p r z e d ­ s i ę b i o r c z y d y r y g e n c i c h ó r ó w , k t ó r y m z a l e ż e ć b ę d z i e n a w y k o n a n i u m n ie j d o t y c h c z a s s p o p u l a r y z o w a n y c h u t w o r ó w G o m ó łk i, z a d a d z ą s o b i e n i e w ą t p l i w i e t r u d u , b y je o p r a c o w a ć d la c e l ó w w y k o n a w ­ c z y c h . M o ż e m y o b e c n i e p r z e j ś ć d o o m ó w i e n i a m e t o d y c z n e j s t r o n y p u b lik a c j i. T r u d y , j a k i e p o n o s i ł w y d a w c a , n i e b y ł y w c a l e m a łe . D r u k p s a łt e r z a G o m ó łk i z r. 1 5 8 0 j e s t n i e w ą t p l i w i e j e d n y m z n a j ­ o b s z e r n i e j s z y c h , j a k i e u k a z a ł y s i ę w P o ls c e m i ę d z y r. 1 5 0 0 i 1 8 0 0 w z a k r e s i e d r u k a r s t w a m u z y c z n e g o , m o ż e n a w e t n a j w ię k s z y m , j e ś l i p o m i n i e m y d r u k i lit u r g i c z n e . J e g o z e w n ę t r z n y w y g l ą d w z b u d z a z a u f a n i e n a p i e r w s z y r z u t o k a . N i e s t e t y — p r z y s p o r z ą d z a n i u p a r ­ t y c j i o k a z u j e s ię , ż e z a w i e r a w p r o s t n i e z m i e r n i e w i e l k ą i l o ś ć b ł ę d ó w d r u k a r s k i c h n a j r ó ż n ie j s z e j k a t e g o r j i, t a k iż w o l n o p r z y p u ś c ić , ż e k o m p o z y t o r a lb o n i e p r z e p r o w a d z i ł s a m k o r e k t y , a lb o t e ż u c z y n i ł to z b y t p o w i e r z c h o w n i e . ( P r z y j m u j ę p i e r w s z ą a l t e r n a t y w ę ) . R z e c z j a s n a , i ż u s u n i ę c i e b ł ę d ó w d r u k a r s k ic h w t e k s t a c h l it e r a c k ic h , j e s t o w i e l e ł a t w i e j s z e , n iż w t e k s t a c h m u z y c z n y c h , p o n i e w a ż w s k ła d n i g r a m a t y c z n e j i s t n i e j e o w i e l e m n ie j m o ż l i w o ś c i d o p r z y j ę c ia , n iż w s k ł a d n i m u z y c z n e j . W tej o s t a t n ie j n i e k i e d y t r u d n ie j j e s t r o z p o z n a ć , c z y m a m y d o c z y n i e n i a z b ł ę d e m , p o p e ł n i o n y m p r z e z d r u k a r z a ( s z t y c h a r z a ) , c z y t e ż z t e c h n i c z n y m b łę d e m k o m p o z y t o r a , k t ó r y to b ł ą d n i e k i e d y j e s t t y l k o p o z o r n ie w y k r o c z e n i e m p r z e c iw n o r m o m t e c h n i k i k o m p o z y t o r s k ie j d a n e g o o k r e s u , d a n e j s z k o ł y lu b d a n e g o k o m p o z y t o r a . W c h o d z ą tu z a t e m w r a c h u b ę n a w e t s z c z e g ó ł y z a ­ g a d n i e ń s t y l i s t y c z n y c h , o i le w y p a d n ie r o z s t r z y g n ą ć , c z y p e w i e n w ą t p l i w y s z c z e g ó ł j e s t i s t o t n y m c z y m o ż e t y l k o p o z o r n y m b ł ę d e m . P o m o c ą s t a j e s i ę g ł ó w n i e m e t o d a p o r ó w n a w c z a w o b r ę b ie d z i e ł a n a l o g i c z n y c h lu b p o d o b n y c h . D o p ie r o b a r d z o s z c z e g ó ł o w e z a s t o s o ­ w a n i e m e t o d y f i lo lo g ic z n e j m o ż e d a ć r e z u l t a t y n i e w ą t p l i w e j w a r t o ­ ś c i . W t y m t e ż k ie r u n k u s z ł y s t a r a n ia w y d a w c y , u w i e ń c z o n e p o - z y t y w n e m i w y n ik a m i, c h o ć w c a l e n i e w y c z e r p u j ą c e w s z y s t k i c h

(5)

t y c h c o r r ig e n d o w , j a k ie n a s t r ę c z a d r u k z r o k u 1 5 8 0 , n i e w ą t p l i w i e j e d e n z n a j b o g a t s z y c h w b ł ę d y z p o ś r ó d d r u k ó w w i e k u X V I w o g ó l e . W y d a w c a w y k a z a ł n a k o ń c u s w e j p u b lik a c j i n i e s p e ł n a . .. 9 0 b ł ę d ó w d r u k u , i to b ł ę d ó w n a j r o z m a i t s z e g o r o d z a j u . W r z e c z y w i s t o ś c i j e d n a k j e s t ic h p o n a d s t o , p o n i e w a ż w y d a w c a w i d o c z n i e s ą d z i ł , ż e n i e k t ó r e lu b n a w e t w s z y s t k i e i n n e b ł ę d y d r u k u , p r z e z n i e g o n i e w y k a z a n e , s ą b łę d a m i t e c h n i c z n e m u k t ó r e n a l e ż y z a p is a ć n a r a c h u n e k k o m ­ p o z y t o r a . P o m ię d z y t y m i b łę d a m i z n a j d u j ą s i ę t a k i e , k t ó r y c h G o m ó łc e n i e m o g l ib y ś m y ju ż z t e g o p o w o d u p r z y p is a ć , p o n i e w a ż w a n a l o ­ g i c z n y c h m ie j s c a c h i n n y c h p s a lm ó w k o m p o z y t o r i c h n ie p o p e ł n ia . R o d z a j z a ś t y c h b ł ę d ó w d r u k a r s k ic h j e s t p ra w n e z a w s z e j e d n a k o w y , w i ę c t e m m n ie j b u d z ą c y w ą t p l i w o ś c i : p e w n a n u t a a lb o p e w n e n u t y s ą u m i e s z c z o n e o t e r c j ę z a n i s k o lu b z a w y s o k o , a z a t e m j e d e n z „ n a jp o p u la r n i» j s z y c ń “ b ł ę d ó w d r u k a r s k ic h , j a k ie p o p e ł n ia l i i p o p e łn ia j ą s k ła d a c z e n u t o w i w s z e l k i c h c z a s ó w . P o p e łn ił j e t a k ż e s k ła d a c z p u b lik a c j i... d r a R e is s a . O tó ż te b łę d y p r z y p i s y w a n o d o ­ t y c h c z a s k o m p o z y t o r o w i i s t ą d w y n i k a ł y u j e m n e n i e k i e d y s ą d y o j e g o t e c h n i c e k o m p o z y t o r s k ie j , k t ó r a z p e w n o ś c i ą n ie b y ł a im p o ­ n u j ą c a , a le n i e b y ł a t e ż t a k s ła b ą , i ż b y r ó w n o l e g ł e u n i s o n y lu b r ó w n o l e g ł e o k t a w y p u s z c z a ł a p ła z e m . D la t e g o ż a ło w a ć n a l e ż y , ż e w y d a w c a , k t ó r y t y l e s t a r a n n o ś c i w y k a z a ł w k r y t y c e t e k s t u n u t o w e g o , n i e p o s t ą p i ł w e w s z y s t k i c h w ą t p l i w y c h w y p a d k a c h z c a łą k o n s e ­ k w e n c j ą , w y m a g a n ą c h o ć b y z t e g o p o w o d u , ż e p r z e c ie ż w g r ę w c h o d z ą s p r a w y t e c h n i k i k o m p o z y t o r s k ie j , j a k o j e d n e g o z c z y n n i k ó w s t y l u . N a s z c z ę ś c i e d o t y c z y to t y l k o n i e w i e l u p s a lm ó w G o m ó łk i, m i a n o w i c ie (o i le d o t y c h c z a s s ą d z i ć m o g ę ) p s a lm ó w : 9 , 4 9 , 5 0 , 8 4 , 8 5 , 1 0 8 , 1 1 3 , 1 1 4 , 1 1 8 , 1 1 9 , 1 2 1 , 1 2 2 , 1 2 5 , 1 3 0 , 1 3 9 , 1 4 5 . P r z y n i e k t ó r y c h p s a lm a c h z w r a c a w y d a w c a u w a g ę n a t a k ie w ą t p li w e ( c z y w e d ł u g n i e g o m o ż e n i e w ą t p l i w e ) s z c z e g ó ł y , j a k z a b r o n i o n e p a r a l e l e k o n s o n a n s ó w d o s k o n a ły c h . P o d t y m w z g l ę d e m j e d n a k ż e p a n u j e p e w n a n i e j e d n o l it o ś ć : n a j e d n e b ł ę d y z w r a c a u w a g ę p r z y p s a lm a c h , n a i n n e w k o ń c o w y m i c h w y k a z i e , n a n i e k t ó r e z a ś n ie z w r a c a o s o b n e j u w a g i. W o b e c t e g o , ż e n i e k i e d y w y r a ź n i e z a z n a c z a , iż z n a j d u j ą s i ę „ w o r y g i n a l e “ , m ó g ł b y c z y t e l n i k p a r t y c j i, n i e z n a j ą c y „ o r y g i n a ł u “ , p r z y p u ś c ić , ż e t y l k o t e b ł ę d y z a c h o d z ą w „ o r y g in a le “ , n a k t ó r e w y d a w c a w s k a z u j e , i n n e n a t o m i a s t n ie . J e s t j e d n a k ż e p r z e c iw n i e . S y t u a c j a s t a j e s i ę n i e j a s n ą t a k ż e z t e g o p o w o d u , ż e w p u b lik a c j i d r a R e is s a z n a j d u j e s i ę s z e r e g b ł ę d ó w d r u k a r s k ic h , k t ó r e w d r u k u z r. 1 5 8 0 n i e z a c h o d z ą , a d la k t ó r y c h w y d a w c a n i e d o d a ł o s o b n e j r u b r y k i „ E r r a ta “ . D o t y c z y t o p s a l m ó w : 9 , 2 0 , 2 1 , 1 1 9 , 1 2 1 , 1 2 5 , a p r z e d e w s z y s t k i e m 5 , w k t ó r y m s k ła d a c z w y ­ d a w n i c t w a d ra R e is s a p o p e ł n i ł z u p e ł n i e i d e n t y c z n y b łą d , j a k s k ła ­ d a c z d r u k u z r. 1 5 8 0 w p s a lm i e 1 3 9 , b łą d p o l e g a j ą c y n a w p r o w a ­ d z e n i u p a r a le l o k t a w o w y c h , p r z e z G o m ó łk ę n i e p o p e ł n i o n y c h . Na k ilk a j e s z c z e s z c z e g ó ł ó w z w r ó c i ć m o ż n a u w a g ę . W p s a lm ie 1 4 u m i e ś c ił w y d a w c a a ż d w a z n a k i t a k t u ; w d r u k u z n a j d u j e m y m y łk ę w o z n a c z e n i u t a k t u . W in ie n b y ć t a k t p a r z y s t y i o d p o w i a d a j ą c y m u j e d e n t y l k o z n a k t a k t u . W p s a lm ie 4 5 b j e s t m y l n y z n a k t a k t u ; 3 5 0 n i. RECENZJE.

(6)

w o r y g i n a l e j e s t p o p r a w n y . W p s a lm i e 6 6 w t. 8 w g ł o s i e s o p r a ­ n o w y m w p r o w a d z a w y d a w c a p o p r a w k ę , k t ó r a z e s t a n o w i s k a s t y ­ lis t y k i II p o ł o w y X V I w i e k u j e s t m y l n a ( s k o k n a d y s s o n a n s z a k c e n t o w a n e j ć w i e r c i n a n i e a k c e n t o w a n ą ) . C o d o z n a k ó w c h r o ­ m a t y c z n y c h u z u p e ł n i o n y c h , t o w p s a lm i e 2 0 p o w in n o w t a k c i e 1 2 w h a s ie b y ć

es,

n i e

e,

w p s . 3 8 w t. 7 w s o p r a n ie m a b y ć

h,

n ie

b,

w p s . 1 3 9 w t a k c i e p r z e d o s t a t n im w b a s ie m a b y ć

es,

n i e

e.

C h r o m a ly k a w p s . 5 0 i 9 5 j e s t b a r d z o w ą t p li w a . P o n a d t o m y łk i d r u k a r s k ie ( n ie p o c h o d z ą c e j e d n a k z o r y g in a łu ) z a c h o d z ą (p r ó c z w y ż e j z a u w a ż o n y c h ) w p s . 4 4 (t. 5 ), 4 5 b (t. 3 0 ) , 5 9 , 1 4 5 (t. 1 4 ) , o r a z w t e k ś c i e s ł o w n y m w p s . 2 8 , 7 6 i 1 3 5 . D o b r a k ó w , k t ó r e r ó w n i e ż u t r u d n i ć m o g ą s p o p u la r y z o w a n i e p s a łt e r z a G o m ó łk o w e g o , n a e ż y j e d n o r a z o w e t y l k o p o d ł o ż e n i e t e k s t u (z w y j ą t k ie m p s . 4 5 ja k o b a r d z ie j p o l i f o n i c z n e g o ) . W s k u t e k t e g o n i e k i e d y p a n u j e n i e ­ z g o d n o ś ć w o d p o w i e d n i e m o d n i e s i e n i u p o s z c z e g ó l n y c h z g ło s e k d o o d p o w i e d n i c h n u t t y c h g ł o s ó w , p o d k t ó r e t e k s t u n ie p o d ł o ż o n o . T a k i s t a n r z e c z y m u s ia ł w y n i k n ą ć z p o w o d u z a s t o s o w a n i a s y s t e m u „ w y c i ą g o w e g o “ z a m ia s t p a r t y t u r o w e g o . N a t e m m o ż n a b y n i n i e j s z e s p r a w o z d a n i e z a k o ń c z y ć . W y n ik a z n i e g o w k a ż d y m r a z ie j e d n o : ż e p o p r a w n e w y d a n i e p s a łt e r z a G o m ó łk i, o d p o w i a d a j ą c e c z y n a u k o w y m c z y p r a k t y c z n y m , c z y j e d n y m i d r u g im w y m a g a n io m , j e s t n a d a l a k t u a ln e . J e s t e m p r z e k o n a n y , ż e w y d a w c a b y ł b y n i e w ą t p l i w i e s p r o s t a ł t y m w y m a g a n io m , g d y b y n i e b y ł s k r ę p o w a n y w z g l ę d a m i t e c h n i c z n e m i, p o z o s t a j ą c e m i z a p e w n e w z w i ą z k u z w z g l ę d a m i o s z c z ę d n o ś c i o w e m u S z e r e g j e d n a k w ł a ­ ś c i w o ś c i j e g o w y d a n i a n i e b y ł o d n i c h z a l e ż n y . N ie m n ie j s p e ł n i j e g o p u b lik a c j a s w e z a d a n i e j a k o p o ś r e d n ie o g n i w o w p o p u l a r y z o ­ w a n i u t w ó r c z o ś c i G o m ó łk i w t e r a ź n i e j s z o ś c i i p r z y s z ło ś c i , k t ó r a n i e w ą t p l i w i e p r z y n i e s i e z s o b ą i d e a ln e w y d a n i e p s a łt e r z a , b ę d ą c e w t o k u o p r a c o w a n i a .

A dolf Chybiński.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Pociąg posuwa się w olno, ślizgajac się ja k wąż po zboczach zielonych wzgórz,, Do wzgórz przytulają się schludnie zabudowane w io ski i folw arki, bielą

Tym czasem w oddali ukazują się białe punkciki, które po pewnej chwili zamieniają się w strzeliste wieże kościołów, kopuły cerkiew i kom iny

zacyjnych, w których m ogłaby znaleźć rozrywką, zdrowy ruch, dopełnienie wiedzy i wreszcie oparcie w pracy samo- w ychow aw czej. A jednak młodzieży to nie

ro po dłuższym czasie dla stwierdzenia, czy chleb zapleśniał. Przynosi go gospodarzowi najdzielniejsza ze wszystkich żniwiarek, zwana przodownicą. Ten wieniec

Musiała połączyć się w najistotniejszych pierwiastkach z największemi duchami Polski minionych wieków, a narodowi przypomnieć i uprzytomnić Mickiewiczowską wiarę

niu najniezbędniejszych czynności, wraca do zajetej przez wojska pruskie Warszawy i pędzi lekki żywot prywatnego człowieka, stając się nawet przywódcą ówczesnej

chanym synem. P rzedew szystkiem um iłował pracę i poświęcenie się dla drugich, dla ogółu. Jako u ta ­ lentow any pracow nik bibljoteki gim nazjalnej, celował

Tu poeta pociesza się, że kiedyś, później skoczy nagle ku gwiazdom, „jak zraniony dzikus, - który wielkiem zdumieniem powitał swą wolność - i spowiada się niebu w