WOJEWÓDZK! URZĄD STATYSTYCZNY W OPOLU
Do w y łączn eg o u ż y tk u a d r e s a t a Ega .Nr .
WOJEWÓDZTWO OPOLSKIE W 40-Ieciu PBL
/ p l & C r ó Z
O p o le 1984
ZNAKI U M O W N E
Kroska /-/ - zjawisko nie występuje»
Zero /0/ - zjawisko istnieje, jednakże w ilościach.
mniejszych od liczb, które mogły być w y rażone uwidocznionymi w tablicy znakami cyfr owymi.
'ronka /./ - zupełny brak informacji, albo brak infor
macji wiarygodnych.
Znak /x/ - wypełnienie pozycji., ze względu na układ tablicy, jest niemożliwe lub niecelowe,
"5i tym" - oznacza, że nie podaje się wszystkich składników sumy ogólnej.
WAŻNIEJSZE SKRÓTY
i i tysiąc m - metr
raln - milion km — kilometr
mld - miliard m 2 — metr kwadratowy
zl - zloty ha — hektar
szt - sztuka 1 - litr
q kwintal m -’ metr sześcienny
t — tona k m — J kilowa togodzina
PRZEDMOWA
¥ojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, oddaje do użytku czytelni
k ó w publikację wydaną w roku, stanowiącym 40~letn± okres Istnie™
nła Polaki ludowej.
Publikacja w syntetycznym tekstowym i tabelarycznym ujęciu przedstawia charakterystykę sytuacji społeczno - !gospodarczej Opolszczyzny w większości przypadków po powstaniu - w 1950 r, - województwa, a tam gdzie było to możliwe, aa lata wcześniejsze . Niektóre dane przedstawione na tle kraju, pozwalają na ocenę udziału Opolszczyzny w procesie rozwoju kraju,
¥ publikacji - z uwagi n a jej charakter - nie podano uwag i w y jaśnień metodycznych, ograniczając się wyłącznie do niezbędnych informacji w formie notek umieszczonych pod tablicami.
Wydając niniejszą publikację w okresie trwania kampanii wyborczej do rad narodowych., Wojewódzki Urząd Statystyczny uważa, że pre
zentowane informacje mogą byó pomocne kandydatom na radnych Wojewódzkiej Eady Narodowej, a. także dla aktywu wyborczego, do oceny rozwoju gospodarczego i społecznego województwa opolskiego,
mgr Ludwik Ochęduszko Dyrektor
Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Opolu
Opole, ia&j 1984 r.
S P I S R Z E C Z Y
Str.
Ludność . . . k- 6 Zatrudnienie . . . 6 - 8 Imrestyc je . . . 8- 9 Przemysł . . . 10-13
Rolnictwo . . . 14-18 Transport i łączność . . . 18-19 Handel wewnętrzny . . . 19-21 Szkolnictwo . . . 21-22 Kultura . . . 22-23 Ochrona zdrowia . . . 23-24
SPIS TABLIC
1. Ludność /1946, 19.50, 1960, 1970, 1975, 1980, 1983/ 4 2. Ruch naturalny ludności /1946, 1950, 1960, 1970,
1980, 1 9 8 0/ 5
3. Ludność' w wieku produlcoyjnym i nieprodukcyjnym /1 9 5 0, 1 9 6 0, 1 9 7 0, 1983/ . ... . . . 4» Pracownicy pełn o z a t m d n i e n i i niepełnezatrudnieni
w głównym miejscu pracy /1 9 5 0, 1983/ . . . 6 5. Pracownicy pełnozatrudnieni w gospodarce uspołecz
nionej według wykształcenia /1958, 1983/ . . . 7
str.
6. Nakłady inwes tyćyjne w gospodarce uspołecznionej /1956-1960, 1 9 6 1-1 9 6 5, 1966-1970, 1971-1975,
1976-1980, 1981-1983/ i . - . 9
7, Mieszkania oddane do użytku /1966-1970, 1971-1975,
1976-1980, 1 9 8 1 - 1 9 8 3 / . . 9
8» Zaltłady i zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym
W 19 s 5 Z*, . . . e . , . . , * , . . , . - ® , , 10 9« Produkcja globalna przemysłu uspołecznionego
/1960, 1965, 1970, 1975, 1 9 8 0/ 12 10. Przeciętne zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym
/1960, 1970, 1976, 1980, 1981, 1982/ ... . 1 3 11. Produkcja ważniejszych -wyrobów /1955, 1960, 1970,
1980, I9 8 3/ * . e «• « G e IV * _ » . . *» , . » » w . . . 13 12. Plony 4 zbóż, ziemniaków i buraków oukrowydh
/1937, 1 9 5 0, 1954, 1958, 1962, 1966, 1970, 1974,
1976, 1982, 1 9 8 3 / ... 14 13. Struktura powierzchni zasiewów /1950, 1983/ . . . . 15 14. Zwierzęta gospodarskie na 100 ha użytków rolnveh
/1937, 1946, 1950, 1960, 1970, 1975, 1980, 1982,
1983/ 16
15. Skup ważniejszych produktów rolnych na 1 0 0 ha powierzchni /1 9 6 0, 1965, 1970, 1975, 1 9 8 0, 1982,
1983/ 17
1 6. Powierzchnia użytków rolnych /1950, 1960, 1970,
1 9 8 0, 1983/ . ... i . . . ... 18
17. Sieć punktów sprzedaży detalicznej handlu rynkowego
/1950, 1960, 1970, 1980, 1983/ . . . 19 18. Zaltłady gastronomiczne /1950, 1 9 6 0, 1970, 1980,
1983/ . . . 2 0 19. Zaopatrzenie ryntm w niektóre towary / 19 61, 1970,
1 9 8 0, 1983/ . . . 2 0 20. Internaty i domy studenckie /1957/58, 1964/65,
1962/83, 1 9 8 3/8 4/ . . . 22 2 1. Personel służby zdrowia /1950, 1963/ . . . 2] 22. Zgony według wybranych przyczyn / 1 9 6 1 , 1983/ . .' 24
L U D N O Ś Ć u 1946 r. na terenie znajdującym się aktualnie w granica cli administracyjnych w o j e w ó d z t w opol
skiego zamieszkiwało ok. 705*4 tys. ludności, z tego ok. 50 $> ludności rodzimej, ok. 3 8 5$ re
patriantów, reemigrantów i osadników z województw centralnych oraz ok. 12 ?ó Niemców. ¥ końcu 1983 r. ludność Opolszczyzny wynosiła 996,3 tys. osób, w tym ok. 70 /ó urodzonych w województwie opolskim.
¥ porównaniu z 1946 r. nastąpił wzrost liczby ludności o ok. 3 0 0 tys. osób.
Na skutek emigracji ubyło z województwa w latach 1950-1983 ok. 150 tys. osób.
Na 1 km^ w 1983 r. przypadało 11? osób, w 1946 r. - 83 osoby.|
Rozwój ludności w województwie ilustruje tablica 1.
Tabl.1. Ludność
Wyszczególnienie
Ogó
łem
M ę ż czyź
ni
Ko
bie
ty
Mia
sta Wieś Lud
ność miej-
Kobie—
ty na 100 męź- ozyzn
w tysiącach w %
Dane spisów Ia/
14 XX 1946 705,4 290,7 4l4,7 181,0 524,4 29,0 144 3 XII 1 9 5 0 706,1 324,5 381,6 228,1 478,0 32,3 1 1 9 6 XII 1 9 6 0 816,3 381,6 424,7 314,3 5 0 2 , 0 38,5 114 8 XII 1970 929,7 446,9 481,8 399,9 528,8 44,1 108 Dane szacunkowe
według stanu w dniu 31 m :
1975 971,3 469,2 502,1 455,4 515,9 46,9 10?
1980 975,0 472,1 502,9 484,6 490,4 49,7 106
1983 996,2 484,3 512,0 504,4 491,9 50,6 103
a/Według podziału administracyjnago z 1 T E 1975 r.
Głównym czynnikiem przyrostu ludności był przyrost naturalny, k t ó ry za lata 1946-1983 wyniósł 486,2 tys. osób, a ukształtowany zos
tał głównie przez wysoką.liczbo urodzeń, znacznie przekraczającą liczbę zgonów. Najwięoej, bo aż 23,3 tys. dzidci urodziło s i y w 1958 r , , najmniej /16,2 tys. dzieci/ w 1970 r. Najwyższy współ
czynnik urodzeń na 1000 ludności wystąpił w 1952 r.i wynosił 31,6/4= , najniższy w 1970 r./17,6 ¢ 0/'. Najniższy współczynnik urodzeń w wo
jewództwie opolskim jest wyższy od współczynników urodzeń jakie
*.1932 r. wystąpiły w N B D / 1 4 , 4 ¢ , / 1 w Czechosłowacji /1 5 , 2 ¢,/.
Uspółezynniki urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego przedsta
wione zostały w tablicy 2„ Tabl. 2, Ruch- nr. uralny ludności
Wyszcz egółnienie <
1946 1950 1 9 6 0 1970 1 9 8 0 1983' •
na 1 0 0 0 ludności
Urodzenia żywa 2 2 , 0 28,4. 2 7 , 0 17,6 19,4 2 0 , 0
Zgony 9,0 11, 2 8 , 1 7,6 9,3 9,0
Przyrost'naturalny " 13,0 17,2 18,9 1 0 , 0 1 0 , 1 1 1 , 0
¥ konstafcwencji z— i;-.a jakie miały miejsce w ruoh.fi naturalnym ludno
ści wystąpił liczebny wzrost osób w wieku zdolności, do pracy oraz w wieku poprodukcyjnym przy zmniejszonej liczebności osób w wieka przedprodukcyjnym. Obrazuje to tablica 3.
Tabl,3» Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym8^
Wyszczególnienie Ogółem w tys.
¥ wieku przed-
pro- tiuk- nynv3/
pro-.
duk- nymv/
i i (¾
A P. P 0ti....
w 5» ogółu ludności Dane spisów %
3 XXX 1 9 5 0 706,1 35,8 56,4 7,8
6 XXX 1 9 6 0 816,3 36,1 55,5 8,4
8 XXX 1970 928,7 35,2 54,4 10,4
31 XXX 1 9 8 3*/ 996,3 3 0 , 0 59,8 1 0 , 1 a/bedług podziału administracyjnego s 1 ¥X 1 9 7 5 r, b/¥ wieku 0 . - 1 7 lat, c/¥ wieka zdolności do pracy5 mężczyźni 18-64 .lata, k o biety 18-59 lat. d/Mężczyźni w wieku 6 5 lat i w i ę c e j , kobiety 60 lat i więcej. e/Dane szacunkowe,
Udział ludności w wieku 60 lat i więcej wzrósł z 9,4 % w 1950 r.do 1 1 , 6 J w 1 9 8 3 r, ¥ podziale ra płeć udział ten wyniósł odpowiednio:
dla mężczyzn 8 , 6 i 8,7, dla kobiet 1 0 , 2 i 14,3.
¥ wyniku rozwinięcia różnorodnych ferm kształcenia,systematycznie zwiększała się liczba osób posiadających wykształcenie ponadpodsta
wowe. Zmniejszała się natomiast liczba osób, które nie ukończyły szkoły podstawowej. Według danych spisów powszechnych, charaktery
zujących. ludność w wielcu 1 5 lat i więcej według pbziomu wykształce
nia , wykształcenie wyższe posiadało w 1960 r. - ok„ 7,0 tys. osób ,
w 1 9 7 8 r. - 24,3 tys, osób, 0 0 stanowi odpowiednio 1 , 1 i 3,4 ogólnej liczby ludności w tym vielcu. Liczba osób, które nie ukończyły szkoły podstawowej zmniejszyła się. z 1-1 7 , 8 tys, osób w 1 9 6 0 r. do 4 4, 1 tys„ w '1978 r . , . 0 0 stanowi odpowiednio: Ig,O % i 6i 1 ogólnej liczby ludności w wieku 1 5 łat. i więcej,
Z A T R U D N I E N I E Rozwój" gospodarczy, województwo, miał istotny wpływ na strukturę Zatrudnienia, a przede wszystkim ca dynamikę aktysmoićd. zawcdbwej ludności wiejskiej, dynamikę zatrudnienia kobiet oraz udział zatrudnionych, w gospodarce uspołecznionej.
i; 1 9 5 0 r. 5 2; 5 % czynnych zawodowo zatrudnionych 'było w rolnic
twie , natomiast w 1982 r. ozyrnii zawodowo w roluiotwie stanowili 31 ,3 ?° ogółu zatrudnionych,
Poczynając od 1976 r, następowało zmniejszenia aktywności zawodo
wej ludności, m.xn„ w wynika wprowadzonyełi przemiłejów -omożliMia—
jącyoh| niektórym grupom .pracujących' pz*3ejśoie ret woaaśniejszą emeryturę oraz korzystanie z urlopów związanych, z wychowywaniem dzieci /w 1 9 8 3 r„ na urlopach wychowawczych przebywało 2 6 tym.
kobiet/. y
Zatrudnienie w gosptidarce uspołecznionej w latach 1950 i 1983 przedstawia tablica 4.
Tabl.4. Pracownicy peŁnozatrudniąni i niapelnozatrudnlenij w głównym miejscu praoy^/ i
Stan w dniu 31 XXX
1 9 5 0 1 9 8 3 1 9 5 0 19 8 3 1 9 5 0 1 9 8 3 . Działy gospodarki!
narodowej . w. liczbach bezwzględ
nych
w odsetkach n a 1 0 0 0 l u d n o ś c i O gółam i 1 7 8 3 4 4 3 3 4 9 3 6 O 1 0 0 ,0 2 5 2 , 6 3 3 6 , 2
w tym:
Przemysł 7 6 4 9 6 1 3 0 8 4 8 4 ^ ,9 3 9 ,1 1 0 8 ,3 1 3 1 ,3 Budownictwo 1 4 4 4 9 2 5 5 4 4 8 , 1 7 , 6 2 0 , 5 2 5 . 6 Rolnictwo 16371 3 3 3 7 8 9 , 2 1 0 , 0 2 3 , 2 3 3 , 5 Leśnictwo 4 9 2 4 4 6 9 6 2 , 8 1 ,4 7 , 0 4 , 7 Transport i łączność 1 7 6 3 8 2 8 6 0 9 r 9 , 9 8 , 5 2 5 , 0 2 8 , 7 Handel 1 8 7 7 5 3 3 5 5 8 1 0 , 5 1 0 , 0 2 7 , 0 3 3 , 7 Go s p o d a r k a komuno. In s.
i mieszkaniowa 2 5 4 8 1 4 2 7 0 1 , 4 4 , 3 3 , 6 1 4 , 3 Oświata, nauka i k u l
t u r a ' 7 9 3 2 2 9 3 7 0 4 , 4 8 , 8 t 1 . 2 2 9 , 5 Ochrona z d r o w i a , o p i e k a
s p o ł e c z n a i k u l t u r a
fizyczne 49.43 2 0 7 4 9 2,8 6 , 2 7 , 0 2 0 , 8
“ ' a/W każdorazowym podziale administracyjnym i kJUUry^ik.ioj gospodarki u e w d o w e j .
W latach 1950-1983 w ,gospodarce uspołecznionej nastąpił prawie 2- fcrotny wzrost ogólnej' l i c z b y 'zatrudnionych przy zróżnicowanej dy
namice war©,! tu zatrudnienia.w po czególnych działach gospodarki narodowej. Podwojeniu liczby zatrudnionych.w aferze produkcji ma
terialnej towarzyszył 4-krotny wzrost zatrudni omyoh w podstawo- wyeh działach sfery poza produkcją materialną, jak oświata i och
rona z d r o w i a ’©ras Obniżenie o.blisko połowę liczby zatrudnionych w administracji państwowej j. wymiarze sprawiedliwości oraz organi
zacjach politycznych i społecznych.
V omawianym Okresie nastąpił poważny wzrost aktywności zawodowej kobiet; w gospodarce ispełeoznionej zatrudnienie kobiet wzrosło z 54,9 tys.tf 1950 r, do 145,9 ty a. w 1983 r„ ,t j„ prawic j-krotnia.
Udział kobiet w ogólnej liozbie zatrudnionych wzrósł z 31,4 $ w 1950 r. do 43,6 % w 1983 r. Wzrost ten .występuje we wszystkich
iz lalach gospodarki, przy czym najwyższy wzrost udziału kobiet w y stąpił w handlu /z 48,0 w 1950 r. do 72,9 w 1983 r„/, oświacie, nauoe i kulturze / rz 5 6 , 1 do 7-5,1/ oraz; ochronie zdrowia, opiece społecznej i kulturze fizycznej /z 76,7 do 84,4/,
Dopływ absolwentów szkół ^ponadpodstawowych' do zakładów pracy wpły
nął zasadniczo na wzrost kwalifikacji zatrudnionych w gospodarce uspołecznionej, W «983 r« liczba pracowników z wykształceniem wyż
szym była 4—krotnie wyższa niż w 1958 r . , a z wykształceniem śre
dnim zawodowym i zasadniczym zawodowym 5-krotnie. Zwiększył się również udział tych grup w ogólnej liczbie zatrudnionych. Zmniej
szeniu uległa liązba pracowników posiadających wykształcenie pod
stawowe ukoAcsscme i nie ukończ;cne', a udział tej grapy w ogólnej liozbie zatrudnionych zmniejszył się z 79,9 % w 1958 r, do 39,1 ^ w 1983 r.
Zmiany w poziomie wykształcenia zatrudnionych w gospodarce uspołe
czni cne j zawiera tablica 5.
Tabl.5. Pracownicy pełnozatrwonieni w gospodarce uspołecznionej
Według wykształcenia^/ •
1958 1983 1958 1983 Wysscżegć .lnianie
w.liczbach
bezwzględnych w odsetkaeh Ogółem
w tym z wykształceniem: 210198 315856 100,0 100,0
wyższym 4865 22548. 2 , 3 7 , 1
średnim zawodowym 13785 . 67265 ' 6,6 21,3
śrędpiń ogólnokształcącym 5501 I6 3 6 9 . 2,6 5,2 Zas adni czym żawcdcłiym 18023 8 6 1 0 8 8 , 6 I 27,3
ą/W każdorazowym podziale administracyjnym.
Sy tua o Ja na rynku pracy oterakteryżowala się prhemagą wolnych, miejsc pracy nad liczbą csób postokujących pracy, ¥®rosla dyspro
porcja między popytem a podażą Tm rynko, pracy .W I9S3. r. na 1 etę-Ą- czyznę zarejestrowanego poszukującego pracy oczekiwało 595 of e r - pracy, a na 1 kobietę - 128 ofert,
INWESTYCJE Potrzeby inwestycyjne województwa w pierwszych.
latach po wojnie były ogromne„ Śląsk. Opolski na skutek działań wojennyoh poniósł• dotkliwe straty w majątku trwałym. Zniszczeniu uległo ponad 12 tys. budynków mieszka lny oto w miastach i de, 21 tys, bu
dynków mieszkalnych i inwentarskich na wsi, ponad 10 tys.km linii niskiego i wysokiego napięcia, większość urządzeń, w zakładach przemysłowych.
¥ tych warunkach szczególnie szybko należało odbudować potencjał gospodarczy„¥ niewielkim stopniu 'dokonano tego w latach 1946-1949.
Zdecydowane przyśpieszenie tempa inwestowania nastąpiło w okresie planu 6—letniego, tj. w latach,1950-1955 i następnych.
¥ latach 1951-1960 nakłady inwestycyjne w gospodarce uspołecznio
nej województwa opolskiego wyniosły ok. 20" mld zł. Tempo wzrostu nakładów inwestycyjnych w tym okresie, szczególnie po 1955 r,było wyższe ni* przeciętne w kraju, co wiąże się z polityką aktywizacji rozwoju "gospodarczego Ziem. Zachodnich. ¥ kolejnym dziesięcioleciu
/1 9 6 1-1 9 7 0/ nakłady inwestycyjna «legły podwojeniu, a w latmoh
1971-1.980 zwiększyły się 7-krotnie w porównaniu z okrasom 1951-
-1 9 6 0. Począwszy od 1977 r. zmniejsza się" poziom inwestowania
/w cenach stałych/ i w 1980 r, nakłady inwestycyjne stanowią 59 ^ nakładów zrealizowanyoh w 1973 r. ¥ latach 1981 i 1982 następuje dalsze ograniczanie poziomu inwestowania, w wyniku czego wL.trzy - mano szereg rozpoczętych inwestycji. 3a koniec 1982 r. wstrzyma — nyoh było na terenie województwa 29 inwestycji o łącznej wartości kosztorysowej 22 mld zł, są to m,in.: budowa rafinerii w Zakła - dach Chemicznych "Blachownia* w Kędzlerzynie-Koźlu, fabryki domów w Kędzierzynie-Koźlu, zakładu Opolskioh Fabryk Mebli w Prudniku, autostrady B —22 oraz modernizacja i rozbudowa 'Zakładów Urządzeń- Przemysłowych w Sysie oraz Fabryki Maszyn i Urządzeń ,rFamakrt w Kluczborka.
¥ 1. 983 r. nakłady inwestycyjne w porównaniu z rokiem poprzednim
wzrosły o ok, 8 %
Najwyższy udział w-eiągu miniony oh. lat w wartości inwestycji mia
ły przemysł., yelnłeirro i gospodarka mieszkaniowa» Ilustruje to tablica 6,
Tabl„6, Nakłady Inwestycyjna w gospodarce uspołecznionej Działy gospodarki
narodowej "
1956- - 1 9 6 0
1 9 6 1- - 1 9 6 3
1 9 6 6- -1970
1971- . -1975
1976- -1980
1 9 8 1- - 1 9 8 3 w odsetkach
Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
w tym 3
Przemysł 6 3 , 0 58,3 4 5 , 2 49,8 4 9 , 2 40,1 Ro.lniot"v,’0 9 , 0 13,5 1 5 , 9 13,1 19,2 14,7 Gospodarka' miesz
kaniowa 10,4 9,7 i.1,9 9,2 1 0 , 5 17f0
¥ uyuikn działalności inwestycyjnej dokonano nie tylko odbudo
w y istniejącego potencjału przemysłowego, ale również uruchomi.ono produkcję wielu nowych., dotychczas nie produkowanych wyrobów, od
budowano i rozbudowano sieó urządzeń komunalnych socjalnych i kultura lny oh.,..
Ocalałe z wojny zasoby mieszkań!owe reprezentowały różny standard, a nowe budownictwo w pierwszych latach po zakończeniu działań wo
jennych nie byłe wielkie,
'¥ .latach 1950-1960 oddano do użytku 2 6 tys, mieszkań o 95,4 tys.
izb, a w następnym dziesięcioleciu /1961-1970/ - 2 5 tys. mieszkań o 187 tys. izb,
Stopień poprawy warunków mieszkaniowych, określały przede wszystkim rozmiary nowego budownictwa. Rozwój budownictwa mieszkaniowego przedstawia tablica 7=
Tab!»7. Mieszkania oddane do użytku
liy 3zez egó Ini eni 0 1 9 6 6 - 1 9 7 0 1 9 7 1 - 1 9 7 5 1976-1980 1981-1983
Mieszkania 2 2 6 9 1 26195 284o4 11484
w tym w gospodarce
uspołecznionej 17774 20648 21253 8200
Izby w tys. 71,7 . . 92,3 109,7 45,1
w ty* w gospodarce
uspołecznione j • 49,6 6 5 ,5 73,8 . 28,2
Wraz Z przyśpieszeniem tempa budownictwa mieszkaniowego zmniejszy
ło się w kolejnych okresach zagęszczenie mieszkań i.podczas gdy w 1 9 5 0 r, na 1 izbę przypadało 1,35 osób to w 19S2 r. 0,95 osób.
P R Z E M Y S Ł Na skutek zniszczeń -wojennych przemysł Opol
szczyzny poniósł dotkliwe straty. Wyłączonych było z eksploatacji ok.48 ^ zakładów, W czyn
nych zakładach uszkodzonych było wielo budyń - ków, "budowli i -urządzeń technicznych. Zdolność produkcyjna maszyn i urządzeń była niewielka, park maszynowy był przestarzały 1 zde
kompletowany.
Stan zakładów i zatrudnienie w lipcu 1945 r,przedstawia tablica 8.
Tabl.8. Zakłady i zatrudnienie w przemyśle uspołecznionym w 1945 r,.
Stan w lipcu
Gałęzie przemysłu1
Zakłady
Zatru-i dnie
nie - OgÓ-j
łem
w tym n i e - ! czynne W licz
bach bez
względ
nych
w %
Ogółem! 1233 389 47,7 7187
w tym:
Przemysł mineralny 125 100 . 79,4 913
Przemysł hutniczy. 3 3 100,0 X
Przemysł metalowy 151 71 4 7 , 0 935
Przemysł elektrotechniczny 13 .4 3 0 , 3 112
Przemysł optyczny i precyzyjny 7 5 ■ 7-1,4 2
Przemysł " chemiczny 19 9 47,4 348
Przemysł włókienniczy 22 15 68,2 360
Przemysł papierniczy 8 8 100,0 X
Przemysł poligraficzny 24 9 37,5 166
Przemysł skórzany 3 2 4 o ,o 21
Przemysł drzewny 2 1 9 142 64,8 5 1 8
Przemysł instrumentów muzycz-
nyeh i zabawek' 2 — — 11
Przemysł spożywozy 306 177 35,0 2304
Przemysł odzieżowy 44 19 43,2! 108
W 1945 r. uruchomiono 5 7 ważniejszych zakładów, ar.in. Hutę Szkła Okiennego w Murowie, Zakłady Przemysłu Pończoszniczego w Budkowi - ca cli i Dylakaoh, Śląskie Zakłady Obuwia: w Otmęoie, culcrownie w Ot
muchowie , Lewinie Brzeskim i Baborowie.
'J ia ta oh. 194?— 19^9 .przekazano do eksploatacji dalszych 35 dużych.
Zakładów, wóró^ hich* Zakłady Urządzed Przamylowych * Nysie, Za
kłady Papiernicze v Brujp&mricąch^Stccmuic Bzecene w Koźlu.
V Okresie idnnu ó^lotnlego, obejmującego lata 1930-1955 przepro
wadzono intensywną budowę noiwyoh Obiektów produkcyjnych. Przys - tąpióno de offiradowy i rekonstrukoji doszcsętńi© zniszczonyoh za
kładów, azctw/ych z Ęodziarzynis, Na bazie byłej cukrowni w Brze
gu powstały. Badodrza^skie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego.
Lata 1 9 5 6 - 1 9 6 0 okr e ś l a . kolejny plan wieloletni jako okres trwa
nia m a l i z a o j i sserokiego programu inwestycyjnego w przemyśle»
K okresie tym przekazano do. ekeplcataoji m.in. Blektrównip "Bla- dhoMnla? W Kędzi.orzynie-ICożlu. Hutę ŚSsteła w Jedlicach,"
Rozbudowane zostały ffi.in. 5 Zakłady Azotowa v Kędzierzyrie-Koźlu, Zakłady Celulozowo—Papiernicze w Krapkowicach, Cementownia "Odra"
■w Opolu t zakłady przemysłu wapienni czego w Górażdżeoh i Strzel - ca eh Opolski oh,-
wyniku lewZhwdbwy i rekonstrukcji zakładów przemysłowych -rastę- poBs.l wzrost produkcji.
M porównaniu z 1950 r« ;vraytoóó produkcji globalnej w 1 9 6 0r.wzra- sła 4-krótnie. "r 197 0 z*, ponad 8.5-kro tnie.
W lataoh 1 9 7 6 i 1977 oddano ti.o • eksploatacji dwie nowe cementownie i Strzelca oh Opolskie', oraz w C h e m i i .
Obecnie udział produkcji cementu województwa opolskiego wynosi o Sc, 27 % pTocmkoji krajowej.
Wraz r rozwojem przemysłu przeobrażeniom ulegała jego struktura Zwiększa, się udział gałęzi przemysłu rozbudowanych w okresie po~
wójezmyci: to nich należą przede wszystkim przemysł chemiczny, przomjsł me.ssyn.owy, przemysł mptalowy. Jdzieł tiajm: .;dazej gałęzi nc?»«mysł«, jakim jest przemysł chemiczny, w 196 0 r, wyniósł 8,4 r prredtifcoji przemysłowej .województwa, v 1970 wzrósł do Y6,1 a w 1 9 8 0 r. 1 1 , 8 <.
Tendencję malejącą % udział w ..'redukcji - 'jevódzvia wykazuje prza- Trrysł spęf"'?:-,-, preer .-/zł włókio;,'uiczy oraz przemysł skórzany.
Strrifctar-e produkcji globalnej , w cena di ■oró vnyv-?a i n ych, w latach v 900-198© trefił.tg .golęai przemysłu przedstawia tablica 9.
0cSi łł y.-łoat-.eji globalnej przemysł-u województwa w pro-
•' ji orólł<kp% jo\%j, w oenatii stałych, zwi ększył sic z 2 ,6 %"
> 195' V i-' 9 1 9 6 0 1 w 970 .
Tabi.9; Produkcja globalna jarzwmyalu U<spęłęcanione, f,3
— --- — --- --- Gałęzie przemysłu.
/'grupowania metodą zakładową/
1960 1965 1970 1975 T 1980 w odsetkach
Ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
w tym:
Przemyśl - paliw i kokso
chemiczny 5,5 4,6 6,1 6,5 7,4
Przemysł hutnictwa żelaza 3,5 " 2,8 4,5 5,2 4,3
Przemysł maszynowy 7,1 11,8 15,2 13,3 13,1
Przemysł elektrotechniczny■ 2,6 2,4 2,1 1,6 1,3 Przemysł środków transportu 3,2 4,6 7,2 6,8 5,9
Przemysł metalowy 4,6 4,8 . 5,6 6,8 7,2
Przemysł chemiczny 8,4 13,1 16,1 13,8 11,8
Przemysł materiałów budow
lanych 8,7 7,2 5,7 6,9 5,6
Przemysł szklarski i cera
miki szlachetnej 0,4 0,7 0,6 0,6 0,9
Przemysł drzewny 4,2 4,2 3,3 4,3 3,9
Przemysł papierniczy 4,0 3,3 2,3 2,3 2,1
Przemysł włókienniczy 7,8 6,8 5,8 5,8 5,0
Przemysł odzieżowy 1,7 3,2 2,2 2,4 1,9
Przemysł skórzany 7,9 3,9 4,1 4,4 4,3
Przemysł spożywczy 25,2 20,3 15,0 15,4 17,8
Przemysł poligraficzny 0,2 0,2 0,2 0,1 0,2
Inne gałęzie przemysłu 0,7 1,5 1,5 0,5 0,7
W_przeliczeniu aa 1 mieszkańca osiągnięta w 1970 r. '.fartoś6 pro
dukcji globalnej przemysłu uspołecznionego w województwie była o 25,3 % wyższa od. przeciętnoj krajowej, oo stawiaŁoi Opolszczyz
nę po województwie katowickiom /ni.a licząc pięciu miast stanowią
cych. województwa/ na.drogim miejsou W kraju. W 1975 r. pa 1 mie
szkańca województwa przypadało 59 tyo. z ł 'produkcji globalnej,tj.
o 15,7 % powyZej przeciętnej krajowej, w 1980 r. o 1 6 , 0 % więcej niż w kraju, a w 1982 r. o 1 7 , 2 ¢,
Od 1978 r. tempo przyrostu produkcji globalnej zmalejaza się, co w pewnym stopnia wiąże się ze spadkiem zatrudniania w przemyśla.
Przeciętne zatrudnienie /bez uczniów i| Wykonujących pracę nakład
czą/ przemyśle uspołecznionym w latach i 960-1982 przedstawia ta
blica 10.
Wyszczególniania" | /grupowanie metodą
praeĄsiębiorstsy
1960 1970 1976
...
1 9 8 0 '
1981 1982
1? tysiącach
Ogółem 94,1 125,5 137,4 135,3 134,4 1 2 7 , 1
w. tym:
Robotnicy grupy przemysłowej
i rozwojowej 74,6 97,5 102,7 101 ,1 99,7 93,5
Pracownicy inży- niaryjno-teełi-
niczid. 7,4 13,8 15,7 1 6 , 2 1 6 , 0 15,3
Administracyjno-
-blurowl 5,7 7,1 8,1 8,0 8,1 8,2
1 9 7 6 = 1 0 0
ogółem I 68,5| 9 1 , 3 1 100,Ot 98,5| 97,8| 92,5
¥raa z rozwojom przemysłu następował wzrost ilościowej produkcji wyrobów. Ilustrują to dane w tablicy 11.
Tabl.11. Produkcja ważniejszych wyrobów
1955 1960 1970 1980 1983
Wyroby
w liczbach bezwzględnych 1955=
=100
Polska
= 100 Koks w tys.t 738,8 7 6 6 , 6 2195,3 5036,3 4942,9 6 6 9 , 0 2 8 , 9 Energia elektry
czna w min Klfh 149,8 2 6 6 2 , 2 3 1 0 0 , 6 2027,4 1518,9 tOrazy 1,2 Samochody cięża
rowe i ciągniki
drogowe w tys.szt - 2,2 8,1 8,5 6,5 X 15,3
Nawozy azotowea'
254,3 5 6 3 , 9
W tys.t 45,1 135,0 2.31,9 249,8 19,0
Cement w tys. t 1125 1371 1468 4 3 1 0 4325 384,4 26,7 Wapno w tys.t 523 6 0 1 99 0 1224 1079 206,3 2 5 , 6 Szkło okienne
ciągnione^/ ,, 2330 2436 3183 3911 4142 1 6 3 , 7 6,6 Tarcica w tys.m" 373,6 335,4 285,6 311,5 261,5 70,0 4,0 Papier w tys.t S5,3 90,2 113,3 105,0 99,1 151,8 9,7 Tkaniny bawełniane
i bawełnopodobne
w min m 4o,o ' 46,6 59,7 55,2 43,2 1 0 8 , 0 5,8 Obuwie /bez gumo™
wego/ w min par 7,8 9,2 10,3 10,9 9,8 1 2 5 , 6 6,9 Produkty uboju
przemysłowego
62,4 60,3 376,9
w tys.t ,
Cukier z buraków
1 6 , 0 29,3 24,2 3,5
84,2d/ 4,7*/
w tys.t 65,1 80,6 9 6,6 84,1 X
Tłuszcze roślinne konsumpcyjne
w tys.t — 15,5 23,7 33,0 29,5 X 11,5
a/W^ przeliczeniu na czysty składnik. b/W przeliczaniu na 2 mm..
!o/W okresie kampanii, w przeliczeniu na cukier biały, d/Dane z 1982r
R O L N I C T W O wojna, światowo, dokonała ogromny oh zniszczeń w gospodarce rolnej Śląska. Opolskiego.W części południowo-zachodniej województwa zniszczenia sięgały 50 % budynków gospodarczy oh i mieszkal
nych., niewiele lepiej przedstawiała się sytuacja na pozostałym- terenie,-
Straty w inwentarzu żywym oszacowano na ponad 70 % w porównaniu za stanem z 1937 r . , przy czym nieme,1 całkowicie wytępione było po- głowie trzody chlewnej, •
¥ latach. 1945-1949 zasiedlono ok. 48 tya. gospodarstw opuszczonych lub nowo utworzonych z rozparcelowanych I poniemieckich majątków, zagospodarowując w ten sposób Ok. 286 tya. ha ziemi.
Odbudowa zniszczeń wojennych, trwała wiele lat. V zakresie prodizk ~ cji roślinnej wskaźnikami obrazującymi stopniową odbudowę i roz
wój rolnictwa są plony podstawowych ziemiopłodów, Kształtcsranie się plonów w porównaniu z poziomem przedwojennym przedstawia fcab - lica 12.
Tabl.12.. Plony 4 zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych k zboża
,
Ziem— Buraki L a t a '
ogó- ijpsze-
łem jnica żyto jęcz
mień owies
.nialcl cukrowe
przeciętne plony z 1 ha i? ła-tiLniaZach.
1937 19,1 18,7 17,7 19,9 21,0 2C3 363
1950 13,4 14,7 14,1 12,9 io,a 130 211
1954 15,4 16,3 14,0 i 6 i ' 16,3 137 179
1958 17,4 17,6 15,8 17,4 19,7 1^7 272
1962 23,5 25,3 20,1 24,4 24,6 148 253
1966 22,6 23,5 19,9 22^ 4 24.0 181 316
1970 27,3 29,1 21,3 30,0 27,6 212 334
1974 33,3 34,1 24,5 3 3 6 31,2 204 300
1978 35,9 37,7 28,0 37,8 30,2 223 330
1982 34,5 36,2 3 C .. ’• 35 2 31,5 i # " 389
1983 37,5 I ' 42,7 32,5 _ 35,6 29,6 16.3. 3 5 2
Uwaga, Dane w każdorazowy® podziale a d m i n i : c y j c r m . Przeciętne wieloletnie plony podatai
następująco:
4 zbci - z 1 5 , 1 q/ha w lateph 1 9:
1966-1970 i do 32,8 g/ha w latach 19?9-19t3
194 ą/ha
34] q/bl ziemniaków - tr nałogi crznych okresach - 120 q/ha,
i 1?4 q/ha,
"buraków cukrowych - w analcgicznycli okreśach-173 ą/ha i 339 ą/ha.
Przeciętne plony h zbóż z lat 1979— 1983 w województwie opolskim były wyższe w porównaniu z przeciętnymi plonami krajowymi o 7,9 q/ha /o 31 »7 fj/, ziemniaków - o 12 ą/ha /o 7,4 ¢/, buraków cu
krowych - o 37 q/isa /o 12,3 ¢/.
Rozwój rolnictwa Opolszczyzny w okresie powojennym postępował w znacznie szybszym tempie aniżeli'przeciętnie w kraju. Od wielu lat rolnictwo naszego województwa należy do przodujących w kraju.
Tf 1983 r,powierzchnia użytków rolnych województwa opolskiego sta
nowiła 2,8 y> użytków rolnych, w kraju, natomiast zbiory zbóż wyno
siły 3,8 % zbiorów krajowych, zbiory oleistych - 15,7 ¢, a zbiory buraków cukrowych - 6,5 % zbiorów w kraju.
Zmiany dokonane w strukturze powierzchni zasiewów w latach 1950
i 1 9 8 3 W kraju i w województwie przedstawia tablica 1 3.
Tabl.13» Struktura powierzchni zasiewów
Zbożowe Pirs eraysł owe
0g-5- w tym Ku-
ku-
w tym bu
raki cuk—
rowe Pas
tew
ne / Ziem
nia
ki
Pozos
tałe Lata lem razem
psze
nica żyto
razem upra
wy
w odsetkach
1950 1983
1950 1983
i Polska.
1 0 0 , 0 6 3,6| 9>9| 33,8| 0 , 0 4,1 1,9| 13,6| 17,4
1 0 0 , 0 5 6, ol 1 0,fi! 23,9l 3,0 6 , 0 3,4! 16,31 15,4
'¥ 0j ewćdztwo ti polskie*5
1 0 0 , 0 61,71 16,3123,5 * 7,1 4 , 5 13,6
1 0 0 , 0 51,61 19,41 9,1 6 , 1 16,4 7,2 1 2 , 2
15,5|
11,31 1.3 3.3
2 , 1 2 . 4 S/Tifa ziarno i na zielonkę. b/Łączn±e 3© strączkowymi pastewnymi jir ziarno, c/Dane w lcaldoi^ssowyta podziała adminl3'tiis.cyjn/m.
Zmiany w produkcji zwierzęcej obrazują dane czerwcowych spisów rolniczych w zaka-csie obsady zwierząt gospodarskich na 100 ha użyt
ków rolnych przedstawione w tablicy 14.
Tabi, 14. Zwierzęta gospodarskie na 10O ha użytków r o l n y c h ^ Stan w czerwcu
Łata !
Bydło Trzoda
chlewna Owce Konie
w sztukach
1937 60,0 93,0 5,1 13,2
1946 1 8 , 8 9,4 0 6,2
1950 42,0 51,7 3,7 12,7
1960 53,9 75,5 12,2 13,7
I970 6 5 , 1 68,2 8,8 11,9
1975 80,2 118,6 9,2 8,0
1980 77,4 1 2 6 , 9 14,5 3,0
1982 75,6 117,1 ■ 13,1 4,7
1983 74,8 101,9 14,2 4,3
a/Do 1960 r. w każdorazowym podziale administracyjnym. Od
1 9 7 0 r. dane w obecnych granicach, administracyjnych.
ii kraju obsada bydła na 100 ha użytków rolnych kształtowała się następująco: 1 9 , 1 szt. w 1946 r«. ,'66,8 szt. w 1980 r . , i 5 9 »7 szt,
w 1 9 8 3 r , , a obsada trzody chlewnej w analogicznych, okresach wyno
siła: 1 3 , 1 szt., 112,6 szt. oraz 82,6.szt.
Produkcja żywca rzeźnego /w przeliczeniu na wagę mięsa/ na 1 ha użytków rolnych w 1982 r. wynosiła 1 6 6 k g i była o 2 9 k g / 0 21 ¢/
wyższa niż średnio w kraju, a produkcja mleka wynosiła 787 1 i by
ła nieznacznie wyższą od średniej krajowej,
¥ 1 9 8 2 r. produkcja żywca w przeliczeniu na wtigę mięsa stanowiła
3,5 % produkcji krajowej, a produkcja mleka - 2,9
Województwo opolskie charakteryzuje wysoka towarowość produkcji rolniczej. Przeciętna towarowa produkcja rolniossa na '1 ha użytków rolnych w latach 1980-1982 ,/w cenach stałych. 1982 r./ wynosiła 66,9 tys. zł, tj. o .18,.0. ty», tsł. więcej niż średnio w kraju /pią
te miejsce w kraju/,
Dane o skupie ważniejszych produktów rolnych przeliczonych aa 100 ha powierzchni w latach 1960-1983 obrazuje tablica 15,
V 1 9 8 3 r. skup 4 zbóż /z mieszankami zbożowymi/ im 1:00 ba grńńtóz
ornych był o 36,1 t / o 103 /»/ wyższy niż średnio w kraju,okap żyw
ca /w przeliczaniu na wagę mięsa/ na IOO bc użytków rólaaych. był o 3,8 t / 0 hO %/wyższy od średniej krajowej,a skup ml _ko» na 100 hu użytków rolnych kształtował się na pozićgjtlfj skupił, krajowego.
