OSRODEK DOKUMENTACJI
ZABYTKOW W WARSZAWIE KARTA EWIDENCYJNA ZABYTK6W ARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA
LObiekt
A B D H K
DOM MIESZKALNY (KAMIENICA MIESZCZANSKA)
11. Zdjecia, rzut, przekroj, sytuacja, onentacja
M N O R T U V w X Y Nr
2. Czas powstania
2 pot. XVI (?), pocz. XVIII, ok.1860,ok.1925
3. Miejscowosc
BRZEG
4. Adres d. Dhlga 35
nr hipoteczny i^ ^
5. Przynaleznosc administracyjna
wojewodztwo opolskie
powiat, Brzeg gmina ItliaStO
6. Poprzednie nazwy miejscowosci
Brieg
7. Przynaleznosc administracyjna przed 1 V11975
wojewodztwo opolskie powiat Brzeg
8. Wlasciciel i jego adres
Miejski Zarz^d Mienia Komunalnego
ul.Towarowa6
49-300 Brzeg
9. Uzytkownik i jego adres
j.W.
10. Rejestr zabytkow
Nr data
12. Autorzy, historta obiektu, okreslenia stylu
Parcela wytyczona w okresie lokacji miasta w 2 pot. XIII w. Pierwotna zabudowa drewniana lub ryglawa. Budowa obecnej kamienicy na pocz. XVIII w., bye moze z wykorzystaniem murow wczesniejszych, jednakze nie starszych niz 2 pot. XVI w. Wg rysunkow F.B. Wernhera z pot. XVIII w. wydtuzona parcela, opierata si§ od pd. o linie. murow obronnych. Jej wn§- trze uzytkowane bylo jako ogrod. Ogrod ten rozci^gat sie. rowniez na teren posesji przyle- grej od wsch. Sama kamienica byla skromna (takze w stosunku do zabudowy sasiedniej), dwukondygnacyjna. Posiadata uklad szczyto- wy. Wiehczyt ja. prosty szczyt sci^ty naczot-
kiem dachu. Ponadto fasada rozczlonkowana
byla dwoma poziomami gzymsow oraz cztere- ma osiami prostokataych okien. Na osi dru- giej, liczac od zach. znajdowaty sie drzwi do sieni zamkniete tukiem petnym. Do dnia dzi- siejszego z kamienicy tej zachowany ogony uktad przestrzenny, z dwoma izbami przedni- mi, rozdzielonymi sienia. prowadzaca. do klat- ki schodowej i l^cz^c^ sie. z przechodem przy- legtym do obszernej izby tylnej. Z budowli wczesniejszej moga. pochodzic sklepione kole- bkowo piwnice pod traktem frontowym. Prze- budowy budynku dokonano ok. 1860. Podwyz- szono go wowczas o dwie kondygnacje i przy- kryto niskim dachem o kalenicy rownolegtej do osi ulicy. Z tego okresu pochodzi forma fa- sady, powyzej poziomu partem. W roku 1867 zaczeto rozbierac mury obronne. Granica pd.
parceli oparta zostala o nowopowstal^. na tere- nach pofortecznych ul. B.Chrobrego. Wg dzie- wietnastowiecznych map, od tego momentu za czeto -takze zabudowywac wnefrze dziatki.
Kolejna przebudowa kamienicy miata miejs-
dokonczenie na wkladce nr 1
13.Opis (sytuacja, materia* i konstrukeja, rzut, bryfa elewacje, wnetrze, wyposazenie, instalacje)
Sytuacja. Usytuowany wobrebie historycznego srodmiescia, wjego pd. czesci, w bloku zabudowy ogra- niczonym ulicami Dtuga. (od pn.), B. Chrobrego (od pd.), Lekarska. (od wsch.) i E. Platter (odzach.).
Stojacy w zwartej zabudowie pd. pierzei ul. Dhigiej, jako trzeci liczac od skrzyzowania z ul. Lekarska..
Parcela pierwotnie na planie wydtuzonego prostokata. Jej gramce obecnie w znacznym stopniu zatarte na rzecz obszernego, wewnattzblokowego podworka. Od wsch. i zach. przylegle saaednie kamienice (nr 33 i 37). Wczesci pd., oddalona ok. 20 m. wspotczesna plomba, wpostaci budynku mieszkalno ustugowego wpisanego w naroznik ulic B. Chrobrego i Lekarskiej. Podworko miedzy kamienicami przy ul. Dlugiej i plomba. zagospodarowane na parking, z wewnefrzn^ drogq. wylozona. kostka. betonowa^.
Materia*, konstrukeja Zbudowany z cegty strychowanej, z uzyciem cegty prasowanej. Obustronnie otynkowany. Skromny detal wpostaci gzymsow oraz opasek okiennych profilowanych wtynku. Gzymsy profilowane na ceglanym rdzeniu. Wprzyziemiu podciag na belkach stalowych. Wpiwnicach, w trakcie frontowym trzy pomieszczenia sklepione wydtuzonymi kolebkami o uktadzie prostopadtym do osi ul. DIu giej. Wtrakcie tylnym sklepienia odcinkowe wsparte na lekach o tuku koszowym. Kondygnacje nadziem- ne w wiekszosci przykryte stropami drewnianymi z podsufitka^. Jedynie potpietra klatki schodowej oraz fragment traktu srodkowego partem i pieter przykryte stropami odcinkowymi na belkach stalowych.
Wiezba dachowa o konstrukeji stolcowej - nad traktem frontowym obudowana scianami uzytkowego pod- dasza. Poszycie calosci papa.. Podlogi: w piwnicach posadzka ceglana, w sieni i przechodziejastrych
cementowy, we wnece wejscia gtownego lastryko, w sklepach wspotczesna terakota, w pomieszczeniachpieter, w klatce schodowej i na poddaszu podtogi z desek Schody do piwnicy murowane z cegty, trzybie- gowe, powrotne z dwoma podestami - dwa wyzsze biegi krotkie, dwu i trzystopniowe. Na pietra murowa ne natekach wspartych nastalowych dwuteownikach, z drewnianymi stopniami. Dwubiegowe, powrotne z podestem. Biegi na potpietra szerokie, z potpieter na pietra wezsze. Nad klatka^ schodowa. przeszklony swietlik. Balustrada drewniana o toczonych slupkach. Dolny stupek wyprofilowany wolutowo. Na wyz- szych odcinkach balustrady sporadycznie zachowane cienkie, toczone tralki. Otwory. Otwory okienne od strony wnettza lekko rozglifione, zamkniete odcinkowo, od strony zewnefrznej sprowadzone do formy prostok^ta. Stolarki skrzynkowe, czterodzielne z przechodzacym slemieniem. Wfasadzie dwie witryny o stolarkach wspotczesnych. Otwory drzwiowe prostok^tne, niektore umieszczone w ptytkich wnekach zam- knietych odcinkowo. Stolarki ramowo-ptycinowe, przewaznie wspotczesne (do sieni i przechodu, do jed- nego ze sklepow oraz do niektorych mieszkah). Drzwi na strych o konstmkcji j.w. z dekoracyjnymi zawia- sami hakowymi (1 pot. XIX w.). Nad otworami wejsciowymi do obu sklepow od frontu potokr^gte supra- porty z podziatami szczeblinowymi (ok. 1925) W piwnicy zachowane drzwi panceme, ttoczone z blachy
(ok. 1925).
Plan. Na planie zblizonym do wydtuzonego prostoka.ta, o krotszych bokach rownolegtych do osi ul. DIu
giej. Uktad trzytraktowy, poprzeczny do dlugosci. Naosi traktu frontowego sieh dochodza^ca do klatki schodowej w trakcie srodkowym, przy schodach zatamujaca si? pod katem i ta.cza.ca sie z przechodem
dokonczenie na wkladce nr 1
14. Kubatura 15. Powierzchnia uzytkowa
2287 m3 490 m2
18. Prace budowlane i konserwatorskie, ich przebieg i dokumentacja
Po 1945 w budynku nie prowadzono powazniejszych remontow. Wymie- niono jedynie stolarki - drzwi do przechodu (1. 70), drzwi do sieni, dojedne-
go ze sklepow oraz witryny (1. 90). W1. 70 i pocz. 80 rozebrano zabudowa- nia w gtebi parceli. Podobne rozbiorki dotyczyty rowniez dzialek sa.siednich.W wyniku tych prac powstalo obszerne, wewnajrzblokowe podworko otwar-
te w kierunku ul. B. Chrobrego. W 1. 90 jego czesc (naroznik ul. B. Chrobre go i Lekarskiej) zajeta wspotczesna plomba.16. Przeznaczenie pierwotne
kamienica mieszczanska
17. Uzytkowanie obecne
budynek mieszkalno-uslugowy
19. Stan zachowania (fundamenty, sciany zewnetane, scianywewnetrzne, sklepienia, stropy, konstrukcje dachowe, pokrycie dachu, wyposazenie i instalacje)
Ogolnie budynek zaniedbany.
Fundamenty pracuja.prawidlowo. Na scianach nie widac spekan.
Dolne partie murow mocno zawilgocone wskutek braku izolacji poziomej. W partii piwnic liczne wykwity soli rozpuszczalnej w wo- dzie. Tynki zewnetrzne w wielu miejscach odspojone i skorodowane.
Zniszczenia tynkow widoczne takze w sieni i przechodzie.
Sklepienia i stropy w stanie dobrym.
W poszyciu dachu nieszczelnosci.
Rynny i rury spustowe przerdzewiale
Stolarki okienne cz^sciowo do wymiany, cz^sciowo do naprawy.
20. Najpilniejsze postuiaty konserwatorskie
Wymagany remont kapitalny. Ochronie konserwatorskiej podlega bryte
kamienicy, forma fasady, uklad przestrzenny parteru oraz sklepienia.
Budynek stanowi integralny element ul. Dlugiej, bedacej glownym, hi-
storycznym traktem miasta. Zachowal zabytkowa. forme, w tym unika-lny juz w Brzegu uklad parteru kamienicy mieszczanskiej.Interesuja.ca.
form? posiadaja. takze piwnice w trakcie frontowym, z trzema sklepio-
nymi pomieszczeniami. W zwia.zku z tym wskazane jest wpisanie budynku do rejestru zabytkow wojewodztwa opolskiego.
21 Akta archiwalne (rodzaj akt, numer imiejsce przechowywania)
12. Biblioteka
A. Wodzinska, J. Ilkosz - Studium Historyczno-urbanisty-
czne miasta Brzeg, Wroclaw 1986 (maszynopis23. Zrodtei ikonograficzne i fotografia (rodzaj,miejsce przechowywania, sygnatury)
1. F.B. Wernher - Widok kamienic przy ul. Dlugiej (obecne numery 31,33,35,37,33,41,43) - w Topographia Silesiae, II, k. 349 (87), ok.
pol. XVIII w.
2. Kamienica widoczna jesttakze na widokowkach przedstawiajacych ul. Dluga^ pochodzacych z 1905, ok. 1920, ok. 1943. Widokowki publikowane w Brzeg na starej pocztowce, Opole 1998, s. 59, 64,70.
24. Uwagi rozne
25. Opracowa*
tekst mgr Jerzy Skarbek, marzec 2000
piany, rysunki mgr Jerzy Skarbek, marzec 2000, orient, wg planu 1:10000 zdjecia, fotografie mgr Jerzy Skarbek, marzec 2000
miejsce przechowywania negatywow U autora
KARTA PO WYPEtNIENIU PODLEGA OCHRONIE NA PODSTAWIE PRAWA AUTORSKIEGO
26. Adnotacje o inspekcjach, informacje o zmianach (daty, imiona, nazwiska wypefniajacych
27. Zataczniki
Wkladki do karty ewidencyjnej zabytkow architektury
i budownictwa - szt. 2
* wkladka nr 1 - dokonczenie historii i opisu. fotografie
* wkladka nr 2 - fotografie
WKtADKA DO KARTY EWIDENCYJNEJZABYTK6WARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA 1. Miejscowosc
BRZEG
2. Obiekt
DOM MIESZKALNY
(KAMIENICA MIESZCZANSKA)
ZAtACZNIK NR 1 3. Zawartosc:
dokohczenie historii i opisu, fotografie
dokohczenie "Autorzy, historia..."
ce ok. 1925. Objeto niq. przede wszystkim parter. Sien zostala przesuniete ku wsch., na os wzdluzna. budynku, co pozwolito na uzyskanie dwochpo- mieszczeh sklepowych o zblizonej powierzchni. Pomieszczenia te powiekszono takze w kierunku pd., kosztem traktu srodkowego. W tym celu roze- brano konstrukcyjnq. sciane. miedzy traktami i zastaj)iono ja. podciajiem na belkach stalowych. Wejscia do sklepow oraz do sieni umieszczono w obszer- nej wnece na osi fasady.
dokonczenie opisu
w trakcie tylnym, poprowadzonym wzdluz sciany wsch. Od frontu, po bokach sieni, symetrycznie dwa duze pomieszczenia (sklepy), obecnie powie- kszone w kierunku pd., kosztem traktu srodkowego - w tym miejscu, na poziomie partem sciane. konstrukcyjn^ zastapiono podciajiem. Wejscie do sieni i do sklepow poprzedzone gleboka. wneka. w fasadzie. Wne.ka w ksztalcie trapezu, z podstawa. w linii fasady, zwezajaca si§ symetrycznie w kie runku sieni. W trakcje tylnym na osi wsch. przechod, na osi zach. jedna obszema izba, obecnie adaptowana na sklep. Na piefrach mieszkania dost^pne z klatki schodowej.
Bryla. Budynek o bryle zwartej, podpiwniczony, czterokondygnacyjny, przykryty dachem dwuspadowym o niewielkim nachyleniu potaci. Kalenica da chu rownolegla do osi ul. Dlugiej. Czwarta kondygnacja od frontu o charakterze mieszkalnym, od strony pd. o charakterze strychowym
Elewacje. Fasada (pn.) czteroosiowa, zwienczona profilowanym gzymsem. Drobne gzymsy rowniez miedzy kondygnacjami - na 2 i 3 piefrze umiesz- czone na poziomie parapetow okien. Otwory okienne, drzwiowe, oraz witryny prostokatae. W przyziemiu, na osi duza, prostoka.tna wneka wejscia do sieni i do sklepbw. P bokach witryny. Catosc zwienczona drobnym gzymsem. . Okna pieter w profilowanych opaskach. Kazdy z otworow 1 i 2 pietra ozdobiony odcinkiem profilowanego gzymsu nadokiennego. W partii nadprozy, pod liniq. gzymsow nadokiennych prostoka.tne tablatury w tynku. Po dobne tablatury pod gzymsowymi parapetami okien 1 pietta. Elewacja pd. trojosiowa, zwienczona profilowanym gzymsem. Otwory okienne i drzwi prostokajne. W przyziemiu, na osi srodkowej okno wieksze od pozostatych, na osi wsch. drzwi do przechodu. Na 1 pietrze, na osi zach. okno umiesz- czone w kwadratowej, ptytkiej wnece
Wnftrza w wiekszosci pozbawione zabytkowego charakteru. Wyj^tkiem piwnice. W trakcie frontowym zachowane trzy sklepione kolebkowo pomiesz- szczenia - £rodkowe wieksze i krotsze, boczne waskie, w formie wydluzonych tuneli (bye moze 2 pot. XVI). Piwnica traktu tylnego w formie jednoprze- strzennej hali (obecnie wtornie przepierzonej), podzielonej na trzy przesla sklepione odcinkowo. Sklepienia wsparte na koszowych tekach. Prz§sto srod- kowe szersze, boczne wezsze. Z okresu dziewietnastowiecznej przebudowy zachowane gome partie klatki schodowej. Balustrada dolnego biegu z wolu- towym stupkiem wykonana zapewne w okresie przebudowy partem w 1. 20 XX w. Z tego okresu takze troje drzwi we wnece wejscia gtownego, z pot- okrajtymi supraportami oraz profilowanymi gzymsami w partii nadprozy. Uktad otworow symetryczny - na osi srodkowej drzwi do sieni, w scianach bo- cznych drzwi do sklepow.
Instalacje: elektryczna, wodna, kanalizacyjna, gazowa, w niektorych mieszkaniach etazowe co.
Wkladke zalozyl: mgr Jerzy Skarbek, marzec 200 Miejsce przechowywania negatyw6w : u autora
Fasada - parter Fasada - gome kondygnacje
Elewacja pd
Wneka w fasadzie Piwnica pod traktem frontowym
~ - ~
WKtADKA DO KARTY EWIDENCYJNEJ ZABYTK6WARCHITEKTURY I BUDOWNICTWA 11. Miejscowosc
BRZEG
Piwnica - fragment sklepienia w trakcie frontowym
2. Obiekt
DOM MIESZKALNY
(KAMIENICA MIESZCZANSKA)
Balustrada schodow na parterze
Wkladke zatozyt: mgr Jerzy Skarbek, marzec 2000 Miejsce przechowywania negatywow : u autora
3. Zawartosc:
fotografie
Klatka schodowa - ostatnia, kondygnacja
ZAtACZNIK NR 2
Poddasze
