"Freie Kirche in freier Gesellschaft : Südamerika - eine Herausforderung für die Kirche Europas", Norbert Greinacher, Ferdinand Klostermann, Zürich-Einsiedeln-Köln 1977 : [recenzja]

Henryk Bogacki

"Freie Kirche in freier Gesellschaft :

Südamerika - eine Herausforderung

für die Kirche Europas", Norbert

Greinacher, Ferdinand Klostermann,

Zürich-Einsiedeln-Köln 1977 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 49/2, 179

oparte o koncepcję władzy (s. 19—50; na s. 50—99 umieszcza autor trzy eks- kursy na tem aty związane z M. C a n o). Autor krótko referuje koncepcje z XVII i X V III w ieku, zależne od poglądów wyrażonych w De locis theolo-

gicis (s. 100—115).

Mimo zapowiedzi szerokiego potraktowania tematu, w części drugiej E. K l i n g e r ogranicza się do eklezjologii początków XEX w ieku w N iem ­ czech (is. 117—239). Przedstaw icielam i jej są dla niego, nde zmami dziś, teolo­ gow ie F. O b e r t h ü r , A. G e n g l e r i P. B. Z i m m e r . Koncentrują się orni pmzede w szystkim na pojęciu religii, co w płynęło ma sposób pojm owania przez nich Kościoła. Na początku X IX w ieku Kościół jest przedstawiany przez nich jako m iejsce wychow ania człowieka w duchu religii, nośnik idei powszechnego związku ludzi z Bogiem , narzędzie zbawienia w królestw ie Bożym i czynnik służący odnowieniu życia ludzkiego.

W tej eklezjologii dopatruje się K l i n g e r prekursora idei Soboru Wa­ tykańskiego II. Trzecia część dzieła poświęcona jest koncepcji eklezjologii rozwijanej po tym soborze (s. 241—254). Dla w łaściw ego jej „zlokalizowania” zdaniem autora przydatne są w łaśnie koncepcje zrodzone na początku XIX w ieku w duchu Oświecenia.

Centralne m iejsce w rozprawie K l i n g e r a zajm uje analiza w spom nia­ nych teologów niem ieckich z początku X IX wieku. Część pierwsza dotycząca M. C a n o stanowi w łaściw ie tylko tło, które lepiej uwydatnia odmienność ich koncepcji eklezjologicznych. Natom iast część trzecia zawiera jedynie w łasne refleksje autora na tem at pojm owania eklezjologii po ostatnim soborze, bez uwzględniania kierunków, jąkie po tym soborze w ystąpiły. Tytuł dzieła, zwłaszcza zaś podtytuł zapowiada znacznie w ięcej niż zawiera dzieło. N ie można bowiem szukać w nim historii czy analizy rozwoju eklezjologii od M. C a n o po Sobór W atykański II, ale jedynie dociekań na tem at miejsca eklezjologii w system ie teologicznym M. C a n o i kilku teologów niem ieckich z początku X IX wieku.

ks. H enryk Bogacki SJ, W arszaw a

Norbert GREINACHER — Ferdinand KLOSTERMANN, Freie K irch e in freier

G esellschaft. S üdam erika — eine H erausforderung für die K irch e Europas,

Zürich-E insiedeln-K öln 1977, Benziger Verlag, s. 99 (K ritisch e T ex te 16). Autorzy odbyli w roku 1976 siedm iotygodniową podróż do kilku krajów A m eryki Południowej dla zapoznania się z tam tejszym życiem społecznym, politycznym i kościelnym . Na podstaw ie obserwacji m odyfikują oni dawne hasło „Wolny Kościół w w olnym państw ie”, lansow ane przez francuskich tzw. katolików liberalnych z X IX wieku, na: „Wolny Kościół w w olnym spo­ łeczeń stw ie”.

Ich uwagi na tem at sytuacji gospodarczej, społecznej, politycznej, reli­ gijnej czy kościelnej w Ameryce Południowej nie są nowe. N iestety, przyzw y­ czailiśm y się już do relacji o tragicznym położeniu kontynentu, który w ca­ łości jest nom inalnie katolicki. Autorzy opisują zaobserwowane fakty oraz odwołują się do w cześniejszej literatury przedmiotu. Na tle opisanych realiów tytuł książki szokuje swoim optymizmem: czy rzeczyw iście można liczyć, że istotnie pow stanie tam w olny K ościół w wolnym społeczeństwie?

A m bicje autorów idą w kierunku wyprowadzenia w niosków praktycznych dla K ościołów, przede w szystkim Europy Zachodniej. Mówią one o w spół­ odpowiedzialności tych K ościołów za sytuację w A m eryce Południowej oraz w skazują na to, że na tam tejszym kontynencie — zdaniem autorów — już realizuje się model Kościoła jutra. Kościół ten ma charakteryzować się funkcją „krytyczną” wobec społeczeństwa, oderwaniem od klas posiadających, zarzuceniem konserwatyzm u, rozwojem grup podstawowych ' Basisgruppen und -gem einden) oraz charakterem wspólnotowym...

ks. H enryk Bogacki SJ, W arszaw a