Jan Dąbrowski
Pałac Kazimierzowski : gmach
główny Uniwersytetu Warszawskiego
Ochrona Zabytków 2/1 (5), 51-55
T w arz M atki Boskiej ze sceny głów nej była d w u k ro tn ie przem alo w ana. O becnie tw arz M adonny m a pierw otny koloryt. Ryc. 47. p rzed staw ia fragm ent tła ze „Z m artw y ch w stan ia“, na k tó ry m w idać część usuniętego przem alow ania z XVII w ieku. O ryg in aln a polichrom ia ma kolor pięknej zieleni.
Ryc. 51. płaskorzeźby „C h ry stu s w otchłani“ przedstaw ia fragm ent szaty anioła przem alow anej olejno na kolor ciemno-zielonawy. O ry g i nalny kolor jest jasny, cieplo-szary.
N a ryc. 49, która przed staw ia fragm ent płaskorzeźby „C hrystus wśród uczonych“ rękaw jednej z fig n r przem alow any na kolor ciemno-zielony, po zdjęciu przem alow ania okazał się jasno-żółtym . Jak w idać z Jego dokonane przem alow ania b y ły bardzo dowolne i d ąży ły do zgaszenia pierw otnej polichromii Stwosza, dostosow ując się do w spółczesnych gustów . Podobnych p rzy k ła d ó w dostarcza każda płaskorzeźba i każd a fig u ra ołtarza.
O s ta tn im e tap em p ra c y b ęd zie p u n k to w a n ie , o g ran iczon e ty lk o do m iejsc rz e c z y w isty c h u szk o dzeń . U koń czen ie p ra c p rz e w id u je się na k o n iec bieżącego ro k u.
PAŁAC K A ZIM IERZ O W SK I
G M A C H G Ł Ó W N Y u n i w e r s y t e t u w a r s z a w s k i e g o
J A N D Ą B R O W S K I '
N a te re n a c h d aw n eg o z w ie rz y ń c a Ks. M azow ieckich, w m iejscu, gdzie stoi d z isia j P a ła c K azim ierzo w sk i, w y b u d o w a ł W ła d y sła w IV o k a z a ły g m ach, zniszczo ny d o tk liw ie pod czas w o jen szw ed zk ich . Jan K a z im ierz o d b u d o w a ł ten p a ła c , ro zsz e rz a ją c jego w y m ia ry , u rz ą d z a ją c jed n o c z e śn ie w s p a n ia ły p a rk o zdobiony ta ra sa m i, fo n ta n n a m i, rzeź- bjaimi itp .
nym znaleziono w piw nicy, w ziemi, w miejscu pogłębianym na ko tłownię k ilk a sztuk bloków k u ty c h w piaskow cu z napisem T. A. S. 1736 i liczbą 9 w zaokrąglonej górnej części bloku. Od Sułkow skich n ab y ł pałac Stanisław A ugust i urządzi! tam Szkołę R ycerską, „K orpus Ka detów “. K om endantem Szkoły był Adam Ks. C zartoryski, kształcił się tam Kościuszko i Kńiaziewicz. Po oku pacji pru sk iej (1806) pałac i b u d ynki przyległe p rzejął F u nd usz E d u k acy jn y , odbudow ując po pożarze daw ne b u d y n k i koszarow e w liczbie ty lk o 5 szt. (»m achy te były zajęte przez U niw ersytet do r. 1831, tj. do zam knięcia U niw ersytetu przez Rosję. Po r. 63-ym użytkow ała te gm achy przez lat pięć Szkoła G łów na, potem U niw ersytet Rosyjski, wreszcie U niw ersytet Polski.
W spalonym przez Niemców pałacu Kazim ierzowskim zachow ały się trzy elew acje barokow e (wschodnia, południow a i północna) z czasów Sułkow skiego o zniekształconych otw orach w końcu XIX w. (Ryc. 32 i 56). Zachodnia elew acja uległa całkow itej przebudow ie w r. 1813 lub 1824 w edług projektu H ilarego Szpilowskiego. E lew acja ta u trz y m ana w stylu klasycznym zachow ała się w stanie dobrym . (Ryc. 55). Z w nętrz nie pozostało nic, co by mogło św iadczyć o bogactw ie d a w nego w yposażenia.
O dbudow ę pałacu K azim ierzow skiego U niw ersytet zaczął w 1946— 47 r. B adania K onserw atorskie w stępne i podczas robót, oraz p ro jekt odbudow y i robocze ry su n k i w ykonał „Zakład H istorii A rch itek tu ry i S ztuk i“ Politechniki W arszaw skiej pod kierow nictw em prof. dr P. Bie
gańskiego. ,
R y c . ï2. W a r s z a w a , p a ł a c K a z i m i e r z o w s k i , e l e w a c j a w s c h o d n i a p o o d b u d o w ie .
przekreśliłoby w ykonanie osiowego w ejść.a do sal, jedynie właściwego, poniew aż w ysokość podciągu p rzekraczała grubość stropu. Postano wiono zgodnie z obliczeniem prof. H em pla w ykonać w spom nianą ścianę, ja k o podw ieszoną do podciągu żelbetowego, opartego n a m urach na w y sokości podłogi drugiego piętra. Do podciągu w betonow ano pręty stalow e, stanow iące szkielet ściany i przek azu jące ciężar tej ściany na górny podciąg.
dru-giej). W ykonano konstru kcję dachow ą, nowoczesną, zachow ując kształt dachu, dostosow any do c h a ra k teru elew acji (ryc. 53).
N a odw iązanie dachu zużyto 109 m 3 tarcicy p rzy rzucie poziomym dachu — 1200 m 2. Tego ty p u k o n stru k cja zużyw a znacznie więcej gw oź dzi i śrub, gdyż cała p raca ko n stru k cji o p arta jest głów nie na w y trzym ałości gw oździa i śruby, Ryc. 54. W a r s z a w a , p a t a c K a z i m i e r z o w s k i , d okładnie rozm ieszczonych we- r y s u n e k o r i e n t a c y j n y u m o c o w a n i a k o ń c a J h lg rysun kó w szczegółowych.
w ię za r a . _ °
wbe-R y c . 55. W a r s z a w a , p a ł a c K a z i m i e r z o w ski, e l e w a c j a z a c h o d n i a p o o d b u
d o w ie .
tonow ano d w a żelaza o średnicy 24 mm odgięte w betonie, a na końcu w olnym nagw intow ane. W przygotow ane gniazdo ustaw iono koniec w iązara, ow inięty bitum iną. Żelaza o bejm u ją w ięzar z 2-ch stron i p rze chodzą n a w ylot, po p rzekątn ej przez płatew . Po nałożeniu n a żelaza n ak ład k i i m uter oraz uzupełnieniu betonu um ocowanie w iązara jest zakończone. Całość ko n stru k cji n a
sycono karbolineum . Poddasze dzię- R y c . 56. W a r s z a w a , p a ł a c K a z i m i e
-ki tej k o n stru k c ji jest przejrzyste, r z o w s k i, f r a g m e n t e l e w a c j i w s c h o d n i e j
a ry z a lit środkow y na pow ierzchni P° o d b u d o w i e ,
około 210 m2 jest całkowicie wolny od nośnej ko n struk cji pionowej. Św iatło n a poddasze dostarczają cztery Iu k arn y od strony p ark u , do stosow ane do barokow ych elewacji. Prostopadle do kalenicy dachu w ykonano cztery kominy, sym e trycznie rozstaw ione, o bogatych gzym sach. D o tych kom inów bę dzie ściągnięta, za pomocą k a n a łów poziom ych, cała sieć w entyla cyjna.
Roboty budow lane prow adzi Spółdzielnia „D źw ignia“. K ierow ni kiem robót z ram ienia „D źw igni“ jest inż. J. Żychliński, bardzo do k ła d n y i ostrożny realizator pro je k tu ; odw iązanie dachu w yko nał m istrz ciesielski A. Zieliński.
