Scenariusz zajęć
IV etap edukacyjny, język polski, zakres podstawowy
Temat: Bądź wierny – poetycka moralistyka w twórczości Zbigniewa Herberta
Treści kształcenia:
II. Analiza i interpretacja tekstów kultury. Uczeń zna teksty literackie i inne teksty kultury wskazane przez nauczyciela.
4. Wartości i wartościowanie. Uczeń:
1) dostrzega związek języka z wartościami, rozumie, że język podlega wartościowaniu, (np.
język jasny, prosty, zrozumiały, obrazowy, piękny), jest narzędziem wartościowania, a także źródłem poznania wartości (utrwalonych w znaczeniach nazw wartości, takich jak: dobro, prawda, piękno; wiara, nadzieja, miłość; wolność, równość, braterstwo; Bóg, honor, ojczyzna; solidarność, niepodległość, tolerancja).
Cele operacyjne:
Uczeń:
● Analizuje wiersz Zbigniewa Herberta „Przesłanie Pana Cogito”,
● Redaguje notatkę,
● Wyraża opinię,
● Rozwija sprawność współdziałania w grupie.
Nabywane umiejętności:
● Kreatywnego nastawienia do analizy świata przedstawionego przez podmiot liryczny,
● Rozpoznawania problematyki utworu,
● Dostrzegania związku języka z wartościami,
● Porównywania własnego zdania z opinią interlokutorów.
Kompetencje kluczowe:
● Porozumiewanie się w języku ojczystym,
● Umiejętność uczenia się,
● Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
● Kserokopia wiersza Zbigniewa Herberta „Przesłanie Pana Cogito”1,
● Sprzęt multimedialny: rzutnik, ekran, tablica interaktywna,
● Zasób multimedialny: filmy „Przesłanie Pana Cogito” oraz „O czym mówi Pan Cogito?”.
1 Proponowane źródło: Zbigniew Herbert, Przesłanie Pana Cogito, [w:] Osiemdziesiąt dziewięć wierszy. Biblioteka Poetycka Wydawnictwa a5, Wydawnictwo a5, Kraków 1998, t. 30, s. 168.
1
Metody nauczania:
● Problemowe: rozmowa kierowana, mapa skojarzeń,
● Praktyczne: ćwiczenia redakcyjne, praca z tekstem,
● Eksponująca: film.
Formy pracy:
● Zbiorowa,
● Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Odpowiednio wcześniej przed zajęciami uczniowie zostali poproszeni o zgromadzenie informacji o Zbigniewie Herbercie.
Lekcja rozpoczyna się powitaniem, zapisaniem tematu na tablicy i krótkim omówieniem przez nauczyciela jej celów. Następnie polonista prosi, by każdy uczeń wygłosił jedno zdanie związane z osobą poety lub jego twórczością. Ważne, aby wiadomości się nie powtarzały – prowadzący zapisuje je w hasłach na tablicy wokół nazwiska poety. Powstaje w ten sposób
„mapa” informacji o Herbercie. W razie konieczności nauczyciel uzupełnia potrzebne dane.
Etap realizacji
Nauczyciel rozdaje uczniom kserokopie wiersza Herberta i jednocześnie zapowiada projekcję filmu z zasobu multimedialnego z interpretacją aktorską wiersza „Przesłanie Pana Cogito”. Zadaniem młodzieży jest zanotowanie lub podkreślenie na kartkach słów-kluczy, osobistych skojarzeń, które wywołała interpretacja tekstu Herberta, np. godność, honor, odwaga, pogarda dla zła, upór, wierność tradycji, gniew w obronie poniżonych i bitych, działanie, aktywność życiowa.
Następnie uczniowie w parach porównują swoje opinie – nauczyciel raz jeszcze odtwarza aktorską interpretację wiersza. Młodzież tworzy 4-osobowe zespoły: konstruują swoisty dekalog, 10 zasad, według których powinni postępować ludzie honoru. Po chwili odczytują zapisany kodeks.
Nauczyciel uruchamia kolejny film z zasobu multimedialnego. Uczniowie (nadal pracujący w 4-osobowych zespołach), mają zanotować poglądy krytyk literackiej i zastanowić się, czy jej opinia jest im bliska. Po upływie wyznaczonego czasu liderzy odczytują notatki i komentarze.
Na koniec polonista prosi uczniów, aby przygotowali trzy pytania do Herberta, na które chcieliby uzyskać odpowiedź, i zapisali propozycję tematu lekcji pasującą do podejmowanych na zajęciach zagadnień. Chętni odczytują przygotowane prace.
2
Etap końcowy
Nauczyciel dziękuje za zaangażowanie i pyta uczestników zajęć o wnioski końcowe z przeprowadzonej lekcji.
Zadaniem domowym jest napisanie wywiadu ze Zbigniewem Herbertem lub Panem Cogito na temat podjęcia wysiłku, jakim jest bycie moralnym, i przyjęcia postawy Prometeusza.
Dodatkowo:
Prowadzący zachęca, aby uczniowie zapoznali się z katalogiem przygotowanym na wystawę w ZN im. Ossolińskich w 2008 roku „Twarze Pana Cogito”, obejrzeli dokument Piotra Załuskiego o Zbigniewie Herbercie „Herbert. Fresk w kościele” z 2005–2006 roku, przeczytali listy, pocztówki, obejrzeli reprodukcje fotografii poety zebrane przez Magdalenę Czajkowską w zbiorze z 2006 roku „Herbert i Kochane Zwierzątka”.
Chętni uczniowie mogą przygotować prezentacje wymienionych publikacji.
3
