2. Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie szkolnictwa wyższego w Polsce

2

Spis treści

1. Wstęp ... 3

2. Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie szkolnictwa wyższego w Polsce ... 3

3. Typy uczelni i ich charakterystyka ... 3

4. Struktura studiów wyższych ... 4

5. Egzamin maturalny i warunki rekrutacji na studia ... 5

6. Opis wyszukiwarki studiów CDZdM ... 8

7. Bibliografia ... 11

3

1. Wstęp

Przewodnik po wyszukiwarce studiów w Poznaniu jest efektem realizacji zadania w projekcie Kwalifikacje zawodowe kluczem do sukcesu – wspieramy rozwój kształcenia zawodowego w Miejskim Obszarze Funkcjonalnym Poznania polegającego na stworzeniu wyszukiwarki informacji edukacyjnych dotyczących studiów oraz innych form zdobywania kwalifikacji zawodowych. Wyszukiwarka umożliwia w szybki i łatwy sposób sprawdzenie możliwości edukacyjnych i informacji o studiach na uczelniach państwowych w Poznaniu.

2. Podstawy prawne regulujące funkcjonowanie szkolnictwa wyższego w Polsce

Aktualnie szkolnictwo wyższe jest w trakcie wdrażania reformy nazwanej Konstytucją dla Nauki.

Główne zmiany dotyczą ustroju uczelni i sposobów ich finansowania, trybu uzyskiwania doktoratu, a także zwiększenia autonomii uczelni, zmiany zasad ewaluacji nauki oraz wydłużenia studiów prowadzonych w trybie niestacjonarnym. Celem reformy jest również zagwarantowanie zrównoważonego rozwoju szkolnictwa wyższego w Polsce.

Podstawowym aktem prawnym regulującym system szkolnictwa wyższego i nauki w Polsce jest ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, ustawa z dnia 3 lipca 2018 r.

– Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz szereg rozporządzeń dostępnych pod adresem https://konstytucjadlanauki.gov.pl. Ponadto, akty prawne regulujące szkolnictwo wyższe oraz naukę dostępne są na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego:

https://www.gov.pl/web/nauka/prawo.

3. Typy uczelni i ich charakterystyka

W Polsce uczelnie tworzą fundament systemu szkolnictwa wyższego i nauki. Dzielą się na placówki:

a) publiczne – tworzone przez organ państwa i niepubliczne – zakładane przez osobę fizyczną albo osobę prawną niebędącą jednostką samorządu terytorialnego lub państwową albo samorządową osobą prawną,

b) akademickie i zawodowe.

Uczelnie akademickie to uczelnie, które:

- prowadzą działalność naukową i posiadają kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej jednej dyscyplinie naukowej albo artystycznej,

- prowadzą studia pierwszego oraz drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie, - mogą prowadzić kształcenie doktorantów,

- nie mogą prowadzić kształcenia specjalistycznego.

4 Uczelnie zawodowe to uczelnie, które:

- nie posiadają kategorii naukowej A+, A lub B+ w żadnej dyscyplinie, - prowadzą studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym,

- mogą prowadzić studia drugiego stopnia lub jednolite magisterskie o profilu praktycznym, - mogą prowadzić kształcenie specjalistyczne.

Wykaz uczelni publicznych – Państwowych Wyższych Szkół Zawodowych oraz publicznych uczelni akademickich w Polsce dostępny jest na stronie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego https://www.gov.pl/web/nauka/uczelnie-publiczne/.

Natomiast miasto Poznań – jeden z największych ośrodków akademickich w kraju - oferuje możliwość podjęcia studiów na dwudziestu pięciu uczelniach, w tym na ośmiu publicznych uczelniach wyższych¹, którymi są:

 Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,

 Uniwersytet Ekonomiczny,

 Uniwersytet Przyrodniczy,

 Uniwersytet Medyczny,

 Politechnika Poznańska,

 Akademia Wychowania Fizycznego,

 Akademia Muzyczna,

 Uniwersytet Artystyczny.

4. Struktura studiów wyższych

Polski system szkolnictwa wyższego umożliwia podjęcie nauki na studiach:

 jednolitych magisterskich,

 pierwszego stopnia (studia licencjackie lub inżynierskie),

 drugiego stopnia (uzupełniające magisterskie),

 trzeciego stopnia (studia doktoranckie).

Jednolite studia magisterskie trwają 5 lat (od 9 do 12 semestrów) i kończą się uzyskaniem tytułu zawodowego magistra. W przypadku niektórych jednolitych studiów magisterskich okres nauki jest dłuższy i wynosi 6 lat (12 semestrów), na przykład na kierunku lekarskim. Studia licencjackie trwają 3 lata (co najmniej 6 semestrów), studia inżynierskie trwają 3,5 roku (co najmniej 7 semestrów).

Uzyskany dyplom licencjata albo inżyniera upoważnia do podjęcia studiów drugiego stopnia (magisterskich). Jest jedocześnie potwierdzeniem posiadania wyksztalcenia wyższego.

Na studia drugiego stopnia (uzupełniające magisterskie) mogą aplikować osoby posiadające dyplom ukończenia studiów I stopnia, na podstawie którego mają prawo podejmować studia drugiego

1 Na podstawie informacji zamieszczonych na portalu Miasta Poznania

https://www.poznan.pl/mim/studia/miasto-studentow,p,16033,16520.html data dostępu: 27.05.2020

5

stopnia. Studia drugiego stopnia uzupełniające magisterskie trwają 2 lata (od 3 do 5 semestrów) i kończą się uzyskaniem dyplomu magistra.

Do podjęcia studiów trzeciego stopnia (doktoranckich w szkole doktorskiej) upoważnia dyplom magistra. Studia doktoranckie trwają 4 lata (8 semestrów) i kończą się obroną pracy doktorskiej i uzyskaniem stopnia naukowego doktora.

Studia mogą być prowadzone w formie stacjonarnej lub niestacjonarnej. Realizowane są na podstawie programu studiów, który określa:

 efekty uczenia się,

 opis procesu prowadzącego do uzyskania efektów uczenia się,

 liczbę punktów ECTS przypisanych do zajęć.

Podstawowym warunkiem rozpoczęcia studiów jest pomyślne przejście przez proces rekrutacyjny (więcej informacji o rekrutacji na studia znajduje się w punkcie czwartym). Natomiast warunkiem ukończenia studiów i uzyskania dyplomu jest:

 uzyskanie efektów uczenia się określonych w programie studiów, którym przypisano liczbę punktów ECTS zgodną z przepisami ustawy,

 złożenie egzaminu dyplomowego,

 pozytywna ocena pracy dyplomowej – w przypadku studiów drugiego stopnia i jednolitych studiów magisterskich, a w przypadku studiów pierwszego stopnia, o ile przewiduje to program studiów.

5. Egzamin maturalny i warunki rekrutacji na studia

Egzamin maturalny określa zakres wiadomości i umiejętności realizowanych w procesie kształcenia, następnie weryfikowanych w zadaniach egzaminacyjnych. Pełni on trzy podstawowe funkcje²:

 wyznacza poziom spełniania przez zdających wymagań programowych w zakresie przedmiotów, z których przystępowali do egzaminów,

 stanowi poświadczenie osiągnięcia przez zdającego wymaganego prawem poziomu wiadomości i umiejętności w zakresie języka polskiego, matematyki i wybranego języka obcego – w przypadku zdania wszystkich egzaminów obowiązkowych w części pisemnej (na poziomie podstawowym) oraz w części ustnej (bez określania poziomu) ,

 zastępuje egzamin wstępny do szkół wyższych, które wykorzystują wyniki egzaminu maturalnego z danego przedmiotu lub przedmiotów – przede wszystkim na poziomie rozszerzonym – jako kryteria w procesie rekrutacji.

Składa się z dwóch zasadniczych części – pisemnej (cztery egzaminy) oraz ustnej (dwa egzaminy).

Zdający zobowiązany jest przystąpić do:

 dwóch egzaminów w części ustnej - z języka polskiego i języka obcego nowożytnego,

2 Informacje Centralnej Komisji Egzaminacyjnej www.cke.pl data dostępu: 20.05.2020

6

 czterech egzaminów w części pisemnej z:

- języka polskiego na poziomie podstawowym, - matematyki na poziomie podstawowym,

- języka obcego nowożytnego na poziomie podstawowym,

- wybranego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym.

Oprócz jednego obowiązkowego egzaminu z przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym, można przystąpić do egzaminów z nie więcej niż pięciu kolejnych przedmiotów.³ W części pisemnej są to:

- biologia (na poziomie rozszerzonym) , - chemia (na poziomie rozszerzonym) , - filozofia (na poziomie rozszerzonym) , - fizyka (na poziomie rozszerzonym), - geografia (na poziomie rozszerzonym), - historia (na poziomie rozszerzonym) ,

- historia muzyki (na poziomie rozszerzonym), - historia sztuki (na poziomie rozszerzonym), - informatyka (na poziomie rozszerzonym) ,

- język angielski (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język francuski (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język hiszpański (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym), - język niemiecki (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język rosyjski (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język włoski (na poziomie rozszerzonym ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język łaciński i kultura antyczna (na poziomie rozszerzonym) ,

- język białoruski jako język mniejszości narodowej (na poziomie rozszerzonym), - język litewski jako język mniejszości narodowej (na poziomie rozszerzonym) , - język niemiecki jako język mniejszości narodowej (na poziomie rozszerzonym), - język ukraiński jako język mniejszości narodowej (na poziomie rozszerzonym) , - język łemkowski jako język mniejszości etnicznej (na poziomie rozszerzonym) , - język kaszubski jako język regionalny (na poziomie rozszerzonym) ,

- język polski (na poziomie rozszerzonym) , - matematyka (na poziomie rozszerzonym),

- wiedza o społeczeństwie (na poziomie rozszerzonym).

W części ustnej:

- język angielski (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym), - język francuski (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język hiszpański (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język niemiecki (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język rosyjski (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język włoski (bez określania poziomu ALBO na poziomie dwujęzycznym) , - język białoruski jako język mniejszości narodowej (bez określania poziomu) ,

3 Na podstawie informacji Centralnej Komisji Egzaminacyjnej https://cke.gov.pl/egzamin-maturalny/egzamin- w-nowej-formule/o-egzaminie/ data dostępu: 5.06.2020

7

- język litewski jako język mniejszości narodowej (bez określania poziomu), - język niemiecki jako język mniejszości narodowej (bez określania poziomu) , - język ukraiński jako język mniejszości narodowej (bez określania poziomu) , - język łemkowski jako język mniejszości etnicznej (bez określania poziomu) , - język kaszubski jako język regionalny (bez określania poziomu) .

Aby zdać egzamin i otrzymać świadectwo maturalne należy spełnić następujące kryteria:

 uzyskać co najmniej 30% punktów z egzaminu z każdego przedmiotu obowiązkowego w części ustnej,

 uzyskać co najmniej 30% punktów z egzaminu z każdego przedmiotu obowiązkowego w części pisemnej,

 przystąpić do egzaminu z wybranego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym w części pisemnej (bez określonego progu zaliczenia dla tego przedmiotu).

Harmonogram matur ustalany jest przez Centralną Komisję Egzaminacyjną (CKE). Szczegółowe informacje dotyczące warunków i przebiegu matury publikowane są przez CKE na stronie www.cke.gov.pl .

W procesie rekrutacji na studia, oprócz uwzględniania wyników z egzaminu maturalnego, istnieje również możliwość sprawdzenia uzdolnień artystycznych, sprawności fizycznej kandydatów lub szczególnych predyspozycji do podejmowania studiów. Wyniki egzaminu wstępnego sprawdzającego uzdolnienia artystyczne i sprawność fizyczną mogą stanowić do 100% całościowego wyniku uzyskanego w toku rekrutacji przez kandydata obok posiadania świadectwa dojrzałości. Taką procedurę rekrutacji stosują, między innymi, uczelnie artystyczne przeprowadzając praktyczny egzamin wstępny na studia.

Ustawa – Prawo o szkolnictwie wyższym reguluje przyjmowanie kandydatów na studia również poza standardowym procesem rekrutacji. W tym wypadku studentem można zostać także przez⁴:

 potwierdzenie efektów uczenia się,

 przeniesienie z innej uczelni lub uczelni zagranicznej.

Niezależnie od trybu przyjęcia, ustawa określa wymagania dotyczące dokumentów uprawniających do ubiegania się o przyjęcie na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magisterskie. Na te studia można przyjąć osobę, która posiada odpowiednie:

 świadectwo dojrzałości lub

 świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów, lub

 świadectwo dojrzałości i dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika, lub

4Dane uzyskane z: Przewodnik po systemie szkolnictwa wyższego i nauki. Część I, op. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2019

8

 świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów oraz dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe w zawodzie nauczanym na poziomie technika, lub

 świadectwo lub inny dokument uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia zgodnie z przepisami o systemie oświaty, lub

 świadectwo lub dyplom uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za dokument uprawniający do ubiegania się o przyjęcie na studia zgodnie z umową bilateralną o wzajemnym uznawaniu wykształcenia, lub

 świadectwo dojrzałości i dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technika, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub

 świadectwo dojrzałości i zaświadczenie o wynikach egzaminu maturalnego z poszczególnych przedmiotów oraz dyplom zawodowy w zawodzie nauczanym na poziomie technika, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub

 świadectwo lub inny dokument uznany za równorzędny polskiemu świadectwu dojrzałości na podstawie przepisów obowiązujących do 31 marca 2015 r. W przypadku studiów drugiego stopnia wymogiem formalnym przyjęcia na te studia jest posiadanie dyplomu ukończenia studiów pierwszego stopnia, drugiego stopnia lub jednolitych.

Każda uczelnia ma opracowany swój własny tryb, zasady i harmonogram rekrutacji. Szczegółowych informacji należy szukać na stronach internetowych uczelni w przeznaczonych do tego miejscach.

Zasady rekrutacji określone są również w uchwałach rekrutacyjnych opublikowanych na stronach uczelni. Informacje można zdobyć również przez bezpośredni kontakt z pracownikami uniwersytetów, którzy są odpowiedzialni za sprawy związane z ubieganiem się o przyjęcie na studia.

Proces rekrutacji odbywa się drogą elektroniczną.

6. Opis wyszukiwarki studiów CDZdM

Wyszukiwarka zawiera informacje o studiach. Zebrane dane można przeszukiwać na wiele sposobów.

Podzielone są one na kilka kategorii:

a) tryb studiów (inżynierskie, licencjackie, magisterskie);

b) grupy zainteresowań:

 architektura i budownictwo,

 dziennikarstwo i media,

 ekonomia i biznes,

 filologie,

 humanistyka i nauki społeczne,

 kultura i sztuka,

 matematyka,

 fizyka i statystyka,

 medycyna,

 farmaceutyka i weterynaria,

 prawo i administracja,

9

 rolnictwo, leśnictwo i rybactwo,

 sport i turystyka,

 środowisko naturalne, biologia i chemia,

 technika, inżynieria i IT,

 transport i logistyka;

Grupy zainteresowań w wyszukiwarce Centrum zostały stworzone na podstawie grup zainteresowań wyszukiwarki www.wybierzstudia.gov.pl Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

c) przedmioty zdawane na maturze:

 biologia,

 chemia,

 filozofia,

 fizyka,

 geografia,

 historia,

 historia muzyki,

 historia sztuki i kultura antyczna,

 informatyka,

 język angielski,

 język białoruski,

 język francuski,

 język grecki,

 język hiszpański,

 język litewski,

 język mniejszości narodowej,

 język niemiecki,

 język obcy,

 język polski,

 język rosyjski,

 język ukraiński,

 język włoski,

 język łaciński,

 matematyka,

 wiedza o społeczeństwie,

 wiedza o tańcu,

 wiedza o teatrze,

10

Wyszukiwarka nie uwzględnia podziału ze względu na poziom egzaminu (podstawowy lub rozszerzony lub dwujęzyczny), do którego uczeń planuje przystąpić lub przystąpił do egzaminu maturalnego.

Po zaznaczeniu określonej kategorii (jednej lub kilku), według których ma się odbyć wyszukiwanie uczeń otrzymuje określone „propozycje”. Każdy opis kierunku studiów zawiera informacje o nazwie kierunku (np. architektura), trybie studiów (np. inżynierskie), grupie zainteresowań (np. architektura i budownictwo) oraz przedmiotach uwzględnianych w procesie rekrutacji na kierunek. Poniżej przykład opisu:

11

Dodatkowo, można zapoznać się z charakterystyką studiów, która oprócz ogólnego opisu, zawiera również informacje dotyczące wybranych przedmiotów realizowanych w trakcie studiów, perspektyw zawodowych dla absolwentów kierunku oraz inne informacje, na przykład dotyczące dodatkowych egzaminów. W opisie można również znaleźć dane teleadresowe oraz nazwę wydziału, na którym realizowane są studia. Przykład opisu dla kierunku architektura na Politechnice Poznańskiej:

Należy pamiętać, iż wyszukiwarka jest pewnego rodzaju bazą informacji o kierunkach studiów na uczelniach państwowych w Poznaniu. To narzędzie wspomagające proces poszukiwania podstawowych wiadomości o możliwościach edukacyjnych. Wynik wyszukiwania ma charakter orientacyjny. Szczegółowe informacje dotyczące zasad rekrutacji (w tym sposobów przeliczania punktów), progów punktowych, programów studiów oraz harmonogramu rekrutacji należy szukać na stronie internetowej danej uczelni lub kontaktując się bezpośrednio z pracownikiem uniwersytetu.

7. Bibliografia

Przewodnik po systemie szkolnictwa wyższego i nauki. Część I, op. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Warszawa 2019

Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce

www.konstytucjadlanauki.gov.pl www.gov.pl/web/nauka/

www.cke.gov.pl www.cdzdm.pl