S C H E M A T B IO G R A F I C Z N Y A D A M A C H M IE L O W S K IE G O ( B R A T A A L B E R T A )
20 V III 1845 — dzień urodzenia w Igolom ii w p ow . m iechow skim , syn W ojciech a i J ózefy z Borzysław skich.
26 V III 1845 — och rzczon y z w ody w Igolom ii . 17 V I 1847 — dopełnienie cerem on ii chrztu sw. w k o
ściele N ajśw. M aryi Panny w ^ ar- szawie*
15 IX 1851 — Józefa Chm ielowska odbyw a piel
grzym kę z Adam em do C udow nego Pana Jezusa w M ogile i przyodziew a go w habit cysterski '.
25 V III 1853 — śm ierć ojca — W ojciech a C hm ielow skiego w W arszaw ie4.
1857 — rozp oczęcie studiów w K orpusie Ka- tetów w Petersburgu za namową ojca chrzestnego Jana K łod n ick iego.
1858 — p ow rót do W arszawy. K ontynuuje stu
dia gimnazjalne w szkole średniej im.
Pankiew icza.
29 V III 1859 — śm ierć matki J ózefy z B orzysław skich C h m ielow sk iej5. O piekę nad dziećm i ob ejm u je ciotka Petronela K obylań - ska.
1861__1863 — studia w Szkole R oln iczo-leśn ej w Pu
ławach.
22 I __ 30 IX 1863 — udział Adama C hm ielow skiego w p o wstaniu styczniow ym .
(oddział Pulaw iaków p od dow . Leona F rankow skiego w ob ozie p od K u r o wem napadli na p o cztę rosyjską, udział C hm ielow skiego w bitw ach pod Słup- czą, pod G rochow iskam i).
1 M etryka — fo to k o p ia z księgi metr. Igołom ia . Ks. K . M i c h a l s k i , Data urodzin Brala A lb erta, ..Nasza Przeszłość , t. 3: 1947 «. 213 n.
* Odpis w ASA. Przedruk m etryki w arszawskiej zoh. ..Nasza Mysi , K. 4 : 1936 s. 101: M i c h a l s k i , art. cy t. jw .. ». 314— 5.
’ Br. W ł.. C udow ny w izerun ek w M ogile a Brat A lb ert. ,.[Nasza My»l » R. 1: 1933 dod . do nr 2 i 3.
4 Napis na g rob ow cu rodzinnym w ^ arszawie.
* jw .
III— V 1863
30 IX 1863 1 X 1863 1864
V II 1865
1866— 1867 1868
1869— 1874
IV 1870
1874 1875—
1875— 1877
1876
— niew ola w O łom uńcu. U cieczk a. P o w rót d o powstania.
__ ranny w bitw ie pod M ełchow em .
— am putacja lew ej nogi*.
— Paryż, leczy nogę i otrzym u je p rotezę, studiuje m alarstwo.
— W arszawa, studia w Szkole R ysunków (je g o k o le d zy : Maks G ierym ski, B ene- d yk tow icz).
Składa egzam in d ojrza łości.
— studia inżynierskie w G andawie . __ Paryż, studia u malarza K arla G oet-
za) 8* .. c i
— studia m alarskie w A kadem ii Sztuk P ięk n ych w M onachium (dzięki p rzy
jaźni z L. Siem ieńskim i i stypendium W łodzim ierza D z ie d u szy ck ie g o )'.
__ pierw szy obraz C hm ielow skiego .,Sie- sta w łoska“ na wystawie T o w . Sztuk P ięk n ych w K r a k o w ie 10
— Z arzecze
— Paryż, studia m a la rsk ie)11.
__ mieszka w W arszawie w H otelu E u ro pejskim razem z C hełm ońskim , P io trow skim i W itk iew iczem , potem z P iotrow sk im przy pl. św. A leksan
d r a ” . . .
__ ukazał się artykuł Adam a Chmielow-- skiego O istocie sztuki, („A te n e u m II).
« S. M agdalena K a c z m a r z y k . I d z i a l Adama C h m ielow skiego w p o w itaniu styczn iow ym . ..Nasza P rzeszłość” , T . 18: 1963 s. 19 . J. ° “ , k i Udział Adama C h m ielow skiego w pow stań,u styczn iow ym , „G lo s Brata A lb erta ” . R. 8: 1939 s. 148— 153. Por. też list C h m ielow skiego d o czlon k ow K om itetu p " e , M . W i n o w . k , , F rere A lb e r ,
°u U h c e M o ll ^znajom ość z Bratem A lb ertem , „G ło s Brata A lberta” . R. 8: 1939 nr 1 s. 6— 8.
• Czas” z d. 21 X 1874 nr 240.
•• ”zob. „C za s" z d. 1 V 1870; „ K r a j” z d. 30 IV 1870 nr 98.
II ? o |,' A ^ P i o t r o w s k i , Z e w spom nień o A dam ie C h m ielow skim , „ N o wa R e fo rm a " z d. 4 I 1917; przedru k : „N asza Myśl” , R. 5 : 1936 s. 159— 162.
14 K S. ALFO NS SCHLETZ
1877— 1880 — K raków , C horostków (u W ilhelm a Sie- m ieńskiego), p o d ró ż do W en ecji, Lw ów (maluje razem z L. W yczółk ow skim ), rek olek cje u jezuitów w Tarnopolu.
D ecyzja wstąpienia do jezuitów . 24 IX 1880 — 5 IV 1881 — w now icjacie 0 0 . Jezuitów w Starej-
wsi, p rzyjęty do zakonu przez p ro wincjała o. Michała M ycielskiego. M i
strzem now icjatu jest o. W ojciech Bau- diss. Opuszcza now icjat „ o b m orbu m , praecipue oh perturbatam rationem “ 13.
17 IV 1881 — 22 I 1882 — leczy się w K rajow ym Zakładzie dia U m ysłowo Chorych w K u lparkow ie (Lw ów ). Diagnoza lekarska stwierdza u ch orego: h ypoch on drię, m elancholię, obłęd religijny, lęk, przeczulicę psy
chiczną, dysprasia neurologica. „C h o roba wystąpiła zrazu z licznym i w yrzu
tami sumienia, potępianiem się, własną trwogą przed niechybną śmiercią, wiecznym potępieniem , niegodnościa należenia do jezu itów “ . C hory „n ie ma poczucia ch orob y psychicznej (...)“ ,
„m ałom ów n y, smutnego u sposobie
nia44
1882 — 1884 — K u dryńce, u swego brata Stanisława Chm ielowskiego, rozwija w tym o k re
sie ożywioną działalność malarską (p e j
zaże, malarstwo religijne, restauracja obrazów w ok oliczn ych k ościołacn) i szerzy tercjarstw o franciszkańskie.
(K udyńce, Zawale, Żw aniec). Ze strasz
nych skrupułów w yleczył go ks. prałat L eop old Pogorzelski ze Szarogrodu.
13 Catalogus N ovitiorum S. J. in Starawieś; Diariusz now icjuszy T. J.
w Starejwsi (data ob łóczy n Adama Chm ielow skiego — 10 X 1880 w u roczy
stość św. Franciszka B orgiasza); tamże pod d. 5 IV 1881: „C . Chmielowski (frater) dimissus est hodie” ; Spis rzeczy kandydatów (1856— 1884) — Stara
wieś, rkpsy w Arch. T. J. w Starejwsi. F otok opia w A N P, zawdzięczani je uprzejm ości O. Ludwika Piechnika T. J. Por. rów nież listy o. M aurycego G ło
w ackiego T. J. do Stanisława Chm ielow skiego z d. 11 IV i 15 IV 1881 r. oraz wspom nienia o. W . Baudissa T. J. (22 III 1920 i br. J. K ozieła T. J. (8 IX 1931) w ASA.
14 Opis historii ch orob y wraz z orzeczeniem o przebiegu ch orob y Adam a Chm ielow skiego, w yd. przez Zakład dla U m ysłow o Chorych w K ulparkow ie, w ASA.
K raków , zatrzym uje się u kapucynów , początek pracy nad bezdom nym i (ul.
Basztowa, przy ul. Długiej u p. B o chenkow ej)
Obiit Adamus Chmielowski, natus est Fr. Albertus, przyw dziew a habit terc- jarski szary w kaplicy loretańskiej OO.
K apucynów w K rakow ie. P rzyjm uje imię A lb e r t 15.
członek K on feren cji św. Jana K antego Tow . św. W incentego a Paulo w K ra kow ie.
sekretarz K on feren cji św. Jana K an
tego Tow . św. W in centego a Paulo w K ra k o w ie 16.
Brat A lbert składa śluby na ręce kard.
A lbina D unajewskiego, pierwsze śluby.
Z ałożenie Zgrom adzenia B raci A lb er
tynów .
w druku ukazał się Przewodnik (wiejt- szy) do reguły Ill-go Zakonu św. Fran
ciszka Serafickiego (K r a k ó w )17.
Pierwsze obłóczyn y SS. A lbertyn ek dokonanych przez kapucyna o. B er
narda Kluzka w kaplicy d om ow ej kard.
A lbina D unajewskiego. Przem ów ienie wygłosił kard. D u n ajew ski18.
15 Ks. L e w a n d o w s k i w niedrukow anym życiorysie Br. A lberta, s. 135 (cytu ję wg maszynopisu w A N P ) pod a je ja k o datę ob łóczyn 25 V III 1886. W g relacji starszej Zgrom . SS. A lbertynek s. H eleny W ilkolek (opow iedzia ł je j to sam Br. A lbert) akt pow yższy miał m iejsce 25 V III 1887. Ks. M i c h a l s k i ( Brat A lb ert, K raków 1946 s. 110) p od a je także r. 1887 wkładania habitu tercjarskiego.
Ks. Lewandowski, a za nim ks. Michalski podają w swych życiorysach Br.
A lberta, że obłóczyn dokonał o. Stefan kapucyn. O tóż takiego ojca w ow ych latach w ogóle nie było. Wg katalogów A rch . 0 0 . K apucynów żył w tych la
tach br. Stefan Rębiszewski, ale ten chyba nic w ch odzi w rachubę, bo trudno przypuszczać, aby brat dokonał ob łóczyn . K ron ika klasztoru m ilczy o fakcie ob łóczy n Br. Alberta. W edług ustnej relacji 0 0 . K apu cyn ów krakow skich opartej na tradycji miał w kładać habit pow stańcow i Chm ielowskiem u także b. pow staniec z 1863 r., kapucyn o. W acław Nowakow ski.
16 P rotok oły K on feren cji św. Jana K antego Tow . św. W in cen tego a Paulo w K rakow ie z r. 1888. F otok op ie w ASA.
17 Z ob. recenzję krytyczną w „E ch u T rzeciego Zakonu św. Franciszka” , R. 5: 1888 nr 9 s. 530— 543 oraz odp ow iedź Br. Alberta, tamże, nr 11 s. 669—
678, wreszcie replikę recenzenta, tamże, s. 678— 695. Brat A lb ert opracow ał swój P rzew od nik razem z jezuitą o. Pydynkow skim .
18 „C zas” z d. 4 II 1891; „N ow a R eform a ” z d. 1 II 1891; s. A m brozja S t e l m a c h , S. Anna Lubańska, pierw sza albertynka (1844— 1913), „Nasza Przeszłość” , T. 14: 1961 s. 175— 189.
X 1884 1886
25 V III 1887
27 1 1888 — 22 II 1889
30 V I — 23 X I 1888
25 V III 1888
1888
15 I 1891
16 KS. ALFONS SCHLETZ
2 X I 1892 — otw arcie D om u dla K alek i N ieuleczal
nie C horych we L w ow ie: oddział m ę
ski pod kier. B raci A lbertyn ów , oddz.
dla kohiet pod kier. Sióstr A lb e rty n e k 1’ .
12 V III 1893 — Brat A lbert wpisał się do Stow arzy
szenia Straży D uchow nej N iepokalane
go Serca Maryi, ustanow ionego dla na
w rócenia grzeszników przy kościele SS. Felicjanek w K rakow ie (za p ro m o tora ks. Ignacego P olk ow skiego *®.
° 8 V I 1914 — Rada Instytucji Czci i Chleba w Pary
żu przyznaje Br. A lbertow i pensję d o żywotnią w w ysokości 250 fr. roczn ie dla zasług p ołożon ych dla O jczyzny.
W ystarał się o to W ładysław Z am oy
s k i” .
25 X II 1916 — Zgon Brata A lberta w K rak ow ie na K a zim ierzu 52.
° 8 X II 1916 — pogrzeb Brata A lberta przy w spółu dziale biskupa krakow skiego Adama Stefana Sapiehy, biskupa sufragana Anatola N owaka, kapituły, duch ow ień stwa św ieckiego i zakonnego, p rezy
denta miasta K rakow a dra L eo, p r o fe sorów U. J. oraz rzeszy u bogich . Nad trumną na cm entarzu przemów ił ks.
bp A natol N owak
Na krzyżu nad mogiłą um ieszczono na
stępujący napis:
„B ra t A lb ert — wierny Sługa B oży — opiekun sierót i nędzarzy — założyciel
K r o n ik . 0 0 . K apu cyn ów nie . .n o t o w .l a tego faktu.^ O. K U i« k .m « rl w K rakow ie 16 V I 1897 r., m ając 1. 39, pow . 19. Z o b . „Czas z 19 V I 1897.
« Z ob. um ow ę Br. A lberta z magistratem m. Lwow a * d. 2 X I 1 8 ^ , L e w a n d o w s k i , N otatki kronikarskie, t. I s. 33 rkps ASA.
20 K op ia dokum entu w A SA . a s a
» List W. Zam oyskiego do Brata A lberta z d. 29 V I 1914 w ASA.
L iber m ortuorum parochiae SS. C orp on s Christi, T . V I p. 4^3 nr . 153 — p od a n o błędn ie dzień śmierci 26 X I I ; K arta skonu Adama Chm ielów-
.lU .g , < ...k o p i . ^ Mbtri K, . vs. m , ,
byl naocznym świadkiem ostatnich ch w il Br. A lberta i p og rzeb u ). Z ob . tez
„N ow a R eform a” z d. 29 X II 1916.
PRZEWODNIK
(WIĘKSZY)
do R E G U Ł Y 1119° Z A K O N U
Ś. FRANCISZKA SERAFICKI IWO.
u r n u n W A N Y N.\ f o p S T A W I K „ M A S r * l . r , TKK TII o u m n i s e t c . ' 1>. I I H A K I . t . o , JHtKTOliA S\V. TKI IT/Hill I f K A W A K.VNOM( JSSftK
/ K / « i lt< >M A H Z K M A >\\KY>KIK« .0 Ol) K A l T l Y NÓW.
W y da l
B R A T ^ L B E K T
i i i s*1 z a k o n u ś w . F r a n c i s z k a.
W K RA KO WI E,
W h u t K A K S I Br z . \ s u - I II. K M T Z Y f K I K ł i O i s r jmmI /.ar*;idcm .)<.✓.<•!';» I . n k o tiń - k iit ro .
2. K arta tytułow a „P rz e w o d n ik a " Brata A lberta.
3. Mapka o k olic Balina
Braci i Sióstr III zakonu św. Francisz
ka — walczył za Ojczyznę w r. 1863, nr. 22 VIII 184624 zmarł 25 X II 1916 — niech spoczywa w pokoju.
1926 — zatwierdzenie konstytucji Sióstr A l
bertynek.
15 IX 1932 — ekshumacja zwłok Br. Alberta i prze
łożenie ich do nowej trumny na cmen
tarzu rakowickim 25.
1932 — Leon Wyczółkowski wykonał portret
Br. Alberta (o le j)26.
1933 — tenże artysta maluje drugi portret Chmielowskiego z dzieckiem rachitycz
nym, również olejny, niedokończony2'.
5 X I 1934 — rozpoczęcie prac przygotowawczych do procesu beatyfikacyjnego Brata A l
berta. Postulatorem mianowany został ks. Stefan Król C. M.28
IX — X 1938 — Wystawa zbiorowa dzieł Adama Chmie
lowskiego w Tow. Przyjaciół Sztuk Pięknych w K rakow ie29.
11 X I 1938 — Prezydent B. P. Ignacy Mościcki na
dał pośmiertnie Br. Albertowi Wielką wstęgę orderu Odrodzenia Polski „za wybitne zasługi w działalności niepod
ległościowej i na polu pracy społecz
ne j“ 30.
26 III 1839 — Dekoracji portretu wspomnianym or
derem dokonał w Warszawie w czasie uroczystej akademii ku czci Brata A l
berta min. Świętochowski31.
31 V 1949 — przeniesienie zwłok Brata Alberta z cmentarza rakowickiego w Krakowie
24 Data błędna, ma b yć 1845.
25 P rotok ół aktu przełożenia zw łok Br. Alberta, ABA. O becni b y li: ks. W l.
Staicb, dr J. Owsiński, naczelnik wydz. IX sanit. m. Krakow a, ks. Cz. Lew an
dow ski, ks. Stefan K ról, br. Marian W ojciech ow sk i, starszy albertynów , arcb.
K . J. Stroka oraz grono Braci, Sióstr A lbertynek i p rzyja ciół Br. Alberta.
26 L. W y c z ó ł k o w s k i, L isty i w spom nienia, opr. M. T w a r o w s k a , W rocław 1960 8. 136.
2‘ Obydwa portrety są w posiadaniu Braci A lbertynów .
“H Pism o K urii M etropolitalnej do SS. A lbertynek z d. 5 X I 1934. ASA.
“9 J. S i e n k i e w i c z , Adam C hm ielow ski — Brat A lb ert (1846— 19 1 6), K raków 1939.
30 „M on itor polski” z d. 10 X I 1938 nr 238 s. 1.
31 „G lo s Brata A lberta” , R . 8: 1939 s. 1, 87.
^ Nasza P r z e s z ło ś ć t. 21
do krypty kościoła 0 0 . K arm elitów B osych **.
12 V 1963 — W m urow anie tahlicy pam iątkow ej na fasadzie kościoła 0 0 . K arm elitów B o sych w K rakow ie ku czci o. Bafała K a
linow skiego i Br. A lberta z płasko
rzeźbam i obydw u z następującym na
pisem :
W 100-LECIE
P O W S T A N IA STY C ZN IO W E G O JEGO B O H A T E R S K IM U CZESTN IKO M
SŁUGOM B O Ż Y M O. R A F A Ł O W I K A R M E L IC IE BOSEMU
(J. K A L IN O W S K IE M U )
BR. A L B E R T O W I OJCU U BO GICH (A. C H M IELO W SK IEM U ) Z Ł Ą C Z O N Y M W Ę ZŁE M P R Z Y J A Ź N I W W A LC E O W OLN OŚĆ O JC ZY Z N Y W H EROICZN EJ SŁU ŻBIE BOGU I B LIŹN IE M U
DU C H O W IE Ń STW O I W IE R N I A R C H ID IE C E ZJI K R A K O W S K IE J 33
29 X 1963 — od było się uroczyste nabożeństw o w kościele parafialnym w Lelow ie ku uczczeniu setnej roczn icy udziału A da
ma Chm ielowskiego w powstaniu stycz
niow ym . Z tej okazji um ieszczono ta
blicę pamiątkową z następującym na
pisem :
32 „T y g . Pow szechny” z cl. 10 V II 1949 nr 27.
33 Z ob . ks. bp K . W o j t y ł a , D waj pow stań cy, „T y g . Pow szechny” z d- 18 V III 1963 nr 33.
P A M IĘ CI U C ZE STN IK A W A L K P O W S T A Ń C ZY C H SŁUGI BO ŻE G O B R A T A A L B E R T A
A D A M A C H M IE LO W SK IE G O
* 1815 — 1916 * C IĘ ŻK O R A N N E G O
PO D M E ŁCH O W E M 30 W R ZE Ś N IA 1863 W SE TN Ą ROCZNICĘ P O W S T A N IA STY C ZN IO W E G O
OBJAŚNIENIE SKRÓ TÓ W
A B A = Archiw um Braci A lbertyn ów w K rakow ie
A M K = Archiw um Księży M isjonarzy w K rakow ie na K leparzu AN P = Archiw um „N aszej P rzeszłości” .
ASA = Archiw um Sióstr A lbertynek w K rakow ie na Prądniku
Bibl. K órn. PAN = Biblioteka K órn icka P olskiej Akadem ii Nauk w K órniku Ossol. — Biblioteka Zakładu N arodow ego im. Ossolińskich we W rocław iu
