1
S P I S Z A W A R T O Ś C I T E C Z K I — . t L .k Ć ? ... ...
.. S^c.yJk. ...
... O ę ź j j i f i i c 1/1. Relacja i/
I/2. Dokumenty (sensu stricto) dotyczące osoby relatora —
I/3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące osoby relatora —
II. Materiały uzupełniające relację —
111/1 - Materiały dotyczące rodziny relatora
III/2 - Materiały dotyczące ogólnie okresu sprzed 1939 r. — III/3 - Materiały dotyczące ogólnie okresu okupacji (1939-1945) — III/4 - Materiały dotyczące ogólnie okresu po 1945 r.
III/5 -in n e ... —
IV. Korespondencja
V. Nazwiskowe karty informacyjne —
VI. Fotografie —
2
3
I M ' , W
R E L A C J A
H e l e n a S k o c z y l a s - S z k u t n i k ps. L i d a w o k r e s i e o k u p a c j i b y ł a s e k r e t a r k ą / K o n s p i r a c y j n e j K o m e n d y M i a s t a . M i e s z k a ł a p r z y ul.
D o l n e j P a n n y M a r i i i tam w jej m i e s z k a n i u był p u n k t k o n t a k t o w y K o m e n d y M i a s t a i K o m e n d a n t a ps. K m i c i c . Z o s t a ł a a r e s z t o w a n a 7 w r z e ś n i a 1944 r. w " k o t l e " na S t a r y m M i e ś c i e u " M a r t y n y " . Z a b r a n o ją do U r z ę d u B e z p i e c z e ń s t w a p r z y ul. S w i ę t o d u s k i e j . Ta m s i e d z i a ł a w p i w n i c y - s a m a : - i b y ł a d u ż o p r z e s ł u c h i w a n a . S t a m t a d w s z y s t k i c h w i ę ź n i ó w p r z e n i e s i o n o na Zamek. T a m z n o w u śl e d z t w a . H e l e n a ma c z y s t e s u m i e n i e - n i k o g o nie w y d a ł a , a to co u w a ż a ł a za s t o s o w n e " z w a l i ł a " na n i e ż y j ą c e g o c z ł o n k a K o m e n d y .
W m i ę d z y c z a s i e m i ę ł a też k o n f r o n t a c j ę z K m i c i c e m i j e g o z a s t ę p ca. W o g ó l e do n i c z e g o się n i e p r z y z n a w a ł a . N a s t ę p n i e H e l e n ę , K m i c i c a i z a s t ę p c ę p r z e n i e s i o n o z n o w u do U r z ę d u B e z p i e c z e ń stwa p r z y ul. S z o p e n a 18. T a m b y ł a b a d a n a z u ż y c i e m o r ą d u e l e k t r y c z n e g o , a g e n e r a ł , k t ó r y ja p r z e s ł u c h i w a ł - w y b i ł jej zęby. Z ul. S z o p e n a p r z e d B o ż y m N a r o d z e n i e m z a w i e z i o n o ja z n o w u na Zamek. W d n i u 9 s t y c z n i a 1 9 ^ 5 £*. o d b y ł się w j a k i e j ś celi sąd " k a p t u r o w y " . S k a z a n o H e l e n ę na B lat w i ę z i e n i a i u t r a t ę p r a w h o n o r o w y c h i o b y w a t e l s k i c h , z art. 1. D e k r e t u P . K . W . N . S ę d z i o w i e ppor. Szpcrl.uk, ppor. S z m i d t i ppor. Sz y- m o r o w s k i . Bez p r o k u r a t o r a i o b r o ń c y .
W mies. c h y b a m a r c u 1 9 4 5 r. z o s t a ł o d o k o n a n e z Z a m k u o d b i c i e ki l k u w i ę ź n i ó w - m i ę d z y i n n y m i - K m i c i c a . W z w i ą z k u z tym
H e l e n ę z a w l e c z o n o do p r a l n i w i ę z i e n n e j i tam na s t o l e p: u b o w c ó w b i ł o ja b e z l i t o ś n i e . U s z k o d z o n o jej w t e d y k r ę g o s ł u p i noai.
Z p o w o d u tej u c i e c z k i w ty m o k r e s i e więźniem p o l i t y c z n y m w s t r z y m a n o w i d z e n i a i p a c z k i ż y w n o ś c i o w e . H e l e n k ę j e d n ą cała d o b ę
4
p r z e t r z y m a n o w c e l i ś m i e r c i .
18 m a j a 1 9 4 5 r. w y w i e z i o n e w s z y s t k i e w i ę ź n i a r k i po w y r o k a c h w r a z z o g r o m n a li c z b a w i ę ź n i ó w b y d l ę c y m i w a g o n a m i . P o d r ó ż t r w a ł a 3 dni. Do k o ń c a s a d z i ł y ś m y , że j e d z i e m y na Sy bir . K o n w o j o w a l i na s S o w i e c i w p o l s k i c h m u n d u r a c h , z o s a m i . D a w a n o na m t y l k o g o r ą c ą w o d ę do pi cia . W r e s z c i e w y ł a d o w a n e n a s we W r o n k a c h k. P o z n a n i a . B y ł y ś m y tam p i e r w s z y m i w i ę ź n i a m i w "wol nej " P o l s c e . T a m też d o c z e k a ł y ś m y a m n e s t i i . H e l e n a z o s t a ł a
z w o l n i o n a w g r u d n i u 1 9 ^ 5 r. i w r ó c i ł a do L u b l i n a . D ł u g o nie m o g ł a d o s t a ć pr acy, p ó ź n i e j o r a c c w a ł a w " S a m o p o m o c y C h ł o p s k i e a n a s t ę p n i e w P r ze ds . Prcd. L e ś n e j "L as" w L u b l i n i e . O b e c n i e j e s t e m e r y t k a , m i e s z k a sa ma i jest b a r d z o s ł a b e g o z d r o w i a z u w a g i na p r z e b y t e u r a z y głowy, k r ę g o s ł u p a i nóg. Ma p r z y z n a n e i n w a l i d z t w o z o g ó l n e g o s t a n u z d r o w i a I g r u p y o r a z i n w a l i d z t w o w o j e n n e Tli grupy.
R e l a c j ę u s t n a o p r a c o w a ł a w XI I 1 9 9 9 r.
Z o f i a W ó j t o w s k a - D z i e r z k o w s k a ps. T er ka .
