Dygo,
Marian
"Bericht über den sechzehnten
Österreicher Historikertag in
Krems/Donau veranstaltet vom Verband
Österreichischer Geschichtsvereine in
der Zeit vom 3. bis 7. September 1984",
Wien 1985 : [recenzja]
Przegląd Historyczny 78/4, 813-814
1987
Artykuł umieszczony jest w kolekcji cyfrowej bazhum.muzhp.pl,
gromadzącej zawartość polskich czasopism humanistycznych
i społecznych, tworzonej przez Muzeum Historii Polski w Warszawie
w ramach prac podejmowanych na rzecz zapewnienia otwartego,
powszechnego i trwałego dostępu do polskiego dorobku naukowego
i kulturalnego.
Artykuł został opracowany do udostępnienia w Internecie dzięki
wsparciu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach
dofinansowania działalności upowszechniającej naukę.
Z A P I S K I
Bericht über den sechzehnten österreichischer Historikertag in Krems/Donau veranstaltet vom Verband österreichischer Geschichts vereine in der Zeit vom 3. bis 7. Septem ber 1984, Veröffentlichungen des Verbandes österreichischer Geschichtsvereine 25, Wien 1985, s. 776. P am iętnik XVI Zjazdu Historyków A ustriackich zawiera m. in. kilkanaście prac z zakresu zastosowań kom puterów w naukach historycznych. Są (to rozwa żania teoretyczne, publikacje przeglądowe, wreszcie wcale liczne prezentacje w y ników. Wiele z tych prac powstało w ram ach kooperacji międzynarodowej, głów nie historyków austriackich i zachodnioniemieckich. Prace te koordynuje A rbeits gem einschaft Quantifizierung in der Geschichtswissenschaft. Firm uje ona nastę pujące publikacje: Stefan K a r n e r, „Zur A usgabenstruktur einer österreichischen K leinstadt am Beginn der Neuzeit (Bad St. Leonhard in K ärnten): M öglichkeiten beim Einsatz der EDV”, s. 599'—©08 (pełny tekst tej pracy znajduje się w „Vier teljah rsch rift fü r Sozial- und W irtschaftsgeschichte” t. LXXI, 1984, z. 3, s. 357— 376); H einrich B e s t (Köln), „Der »Ausschluss« — E litenstruktur und kleindeutsche Lösung 1848/49. Ergebnisse einer kollektiven Biographie der A bgeordneten der F ran k fu rter N ationalversam m lung”, s. 609—619; Michael D a u n t o n (London), Michael W a g n e r , „...Jederm anns Geldgeschäfte prom pt, sicher und billig <zu besorgen. Die Bestimmumgs gr össen unterschiedlicher R entabilität öffentlicher Un
ternehm ungen am Beispiel d er britischen und österreichischen Postsparkasse 1885— 1914”, s. 620—633; Josef E h m e r (Göttingen), „Ein »intelektueller Totpunkt«? Zur A ussagekraft von Personenstand listen und zur »Wiener D atenbank zur europäischen Fam iliengeschichte«”, s. 634—643; Johannes D r e s s e i , „Sozialstruktur einer NS- -Elite: Die österreichischen Abgeordneten zium Grossdeutschein Reichstag 1938. Erarbeitung von Köllektivlbiographien im P rojektstudium ”, is. 644—655.
W Pam iętniku zamieszczono także teksty referatów wygłoszonych na posie dzeniu A rbeitsgem einschaft w trakcie XVI Zjazdu, mianowicie: Mainfred T h a l l e r (Göttingen), „Einleitung·’, s. 657—662; A lbert M ü l l e r , „Zeitschriften zur
Quantifizierung und Com puteranw endung in den G eschichtswissenschaften”, s. 663 —666; G erhard B o t z , „Quantifizierende Geschichte als Gegenstand (inter-) u n i versitärer W eiterbildung”, s. 667—675; Josef E h m e r , „Erfahrungen m it EDV- -gestützten Projekten als G rundlage fü r die Konzeption einer Lehrveranstaltung »Einführung in die EDV fü r H istoriker«” s. 676—683; Stefan K a r n e r , „E rfahrun gen m it Q uantifizierung und EDV in der Lehre”, s. 684—686; Bettina C a i l l e s (Regensburg), Lothar K o l m e r (Regensburg), „Verarbeitung und Edition m ittelal terlicher Eide”, s. 687—692; · M anfred T h a l l e r , „Der Computer und die Quelle”, s. 693—697; Gregor W e s t e r m a n n (Köln), „M iorocom puterunterstützte D aten erfassung in der Historischen Sozialforschung”, s. 698—703; P eter M a l i n a , „EDV am In stitu t für Zeitgeschichte der Universität Wien. Ein E rfahrungsbericht”, s. 704—711; Gerhard J a r i t z , „»Packed With Fresh Ideas«. Einige Bemerkungen zum Verhältnis zwischen H istoriker und M icro-Computer”, s. 712—7114.
Należy również zwrócić uwagę na pracę opublikow aną w ram ach obrad 5 Sekcji (Siedlungsgeschichte, Landesgeschichte und geschichtliche Landeskunde): Heide D i e n s t , „Aspekte von S tru k tu r und M entalität niederösterreichischer
814
Z A P IS K Ivölkerung im H ochm ittelalter: Methoden und Ergebnisse einer EDV-Auswertimg der Kilostemeuburger Tradition”, s. 181—189.
M. D.
Josef K l i m a , Zákony Asýrie a Chaldeje. Pokračovatelé Cham- murapiho. Academia, Praha 1985, s. 336.
Badaniom nad mezopotamskim piśmiennictwem praw nym J. K l í m a poświę cił praw ie całą swoją dotychczasową działalność naukową. Dokonał również wiele w zakresie popularyzacji tej problem atyki, czyniąc to zawsze z właściwą tylko wybitniejszym badaczom um iejętnością łączenia przystępności form y z wysokim poziomem naukowym treści wykładu, dotyczącego zwykle zagadnień specjalistycz nych i bardzo skomplikowanych. Tego rodzaju prace Klimy są z jednej strony skarbnicam i wiedzy o sum ero-akadyjskim praw odaw stw ie i historii społeczeństw Mezopotamii dla wszystkich zainteresowanych, ale też stanow ią doskonałe pomoce naukow e dla studentów luib początkujących historyków i orientalistów.
W szystkie powyższe uwagi odnoszą się również ido prezentow anej tu jego n a j nowszej (publikacji, będącej zresztą kontynuacją lub raczej rozszerzonym uzupełnie niem w ydanej w 1979 r. pracy, „NejstarSi zákony lidstva. C ham m urapi a jeho p řed ch ů d ”. Zgodnie z zam ierzeniam i autora obie pozycje dają ukazany na szerokim tle historycznym i społecznym pełny przegląd mezopotamskiego piśm ien nictw a prawnego, w którym Kodeks Hammurabiego stanowi podstawowy punkt odniesienia. Działalność prawodawcza Hamm urabiego nie jest jednak, jak suge rują to ich tytuły, ściśle przestrzeganą cezurą chronologiczną, bowiem wśród ,.po przedników ” znajdują się jego następcy z dynastii starababilońskiej, zaś wśród „ktantynuatorów” żyjący blisko dwa wieki przed nim twórcy „statu tu ” z Kaneś. Ponadto wszystkie ważniejsze zibiory przepisów praw nych w ystępujące w om a wianej książce jako „prawa ASyrii i Chaldei” zostały już w stępnie scharaktery zowane w poprzedniej pracy? Teraz natom iast Klima poza uzupełnieniem i roz szerzeniem opracowania daje ich pełny przekład. Są to w kolejności chronologicz nej tzw. praw a staroasyryjskie, czyli fragm enty „statutu” osady kupieckiej w Kaneś w Kapadooji, praw a średnioasyryjskie, rozporządzenia władców średnio- asyryijskich dotyczące funkcjonow ania pałacu i haremu, oraz fragm enty praw neo- babilońskich. M ateriał źródłowy zaw arty w najnowszej pracy Klimy uzupełniają dość swobodnie zestawione teksty, które nie będąc przepisam i praw nym i pozwa lają jednak lepiej poznać funkcjonujący w ówczesnej Mezopotamii system p raw ny oraz pew ne realia społeczno-gospodarcze. Obok różnych dokum entów prak ty k i sądowniczo-prawnej z II i I tysiąclecia p.n.e. znajdują się wśród nich m. in. za pisy fundacyjne dla św iątyń asyryjskich, układ A sarhaddona z w ładcami medyj- skimi oraz poemat m oralno-dydaktyczny z wyraźnymi tendencjam i politycznymi — „Upomnienia dla władcy i sędziów”, zwany częściej „Radami dla księcia”.
Tłum aczenia tekstów źródłowych (część szczegółowa) oraz ich dokładna cha rakterystyka wydawnicza i opracowanie tem atyczne (rozdziały III—V części ogól nej) stanow ią niew ątpliw ie najcenniejsze fragm enty książki Klimy. Bynajm niej nie oznacza to, iż mające bardziej popularyzatorski charakter rozdziały I—II części ogólnej, podające podstawowe inform acje o historii, społeczeństwie i k u ltu rze Asyrii i chaldejskiej Babilonii, oraz cała część trzecia poświęcona dokładniej szej analizie samych społeczeństw w św ietle danych praw nych i gospodarczych, m ają mniejszą wartość naukową. Ponadto liczne przypisy um ożliw iają
