KS.
MARIAN
BORZYSZKOWSKI Studia Warmińskie XVII (1990)WYSTAWA BIBLIOTECZNA:
ŚWIĘTA LIPKA 1687 — 1987
Staraniem Biblioteki Warmińskiego Seminarium Duchownego Hozianum w Olsztynie, z oka
zji przypadającego w bieżącym roku trzechsetlecia rozpoczęcia budowy kościoła w Świętej Lipce i odbywającego się w Olsztynie w dniach od 28 do 29 października 1987 r. sympozjum, poświęconego dziejom Świętej Lipki, zorganizowana została wystawa biblioteczna, na temat dziejów tego sławnego sanktuarium maryjnego.
Na wystawie pokazano kopie niektórych dokumentów archiwalnych, jak i map topograficz
nych Świętej Lipki z XVII, XIX i XX w. a obok nich starodruki T. Clagiusa: Linda Mariana (1614) i Μ. F. Ciaritiusa: B. V. Μ. Lindensis (1628).
Uwagę zwiedzających przykuwała rycina z portretem biskupa K. J. A. Szembeka i widokiem sanktuarium w Świętej Lipce z połowy XVIII w., narysowana przez Macieja Majera, malarza barokowych fresków w Świętej Lipce. Nie mniejsze zainteresowanie budziła barwna litografia z napisem u dołu: Cudowny obraz Matki Boskiej w Świętej Lipce, wykonana w Poznaniu na przełomie XIX/XX w. Ekspozycję uzupełniały dziewiętnastowieczne opisy Świętej Lipki, zawarte w książce Opisanie Mieysca Święta Lipa i w XI tomie Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego oraz stare fotografie i liczne widoki z XX w.
Dalsza część wystawy była poświęcona Świętej Lipce jako zabytkowi architektury sakralnej.
Prezentowano tu najważniejsze opracowania na temat architektury kościoła, m.in A. Ulbricha, J. Poklewskiego oraz albumy z barwnymi zdjęciami ks. biskupa J. Obłąka, G. Reifferscheida.
Część publikacji oraz zdjęć dotyczyła szkoły muzycznej w Świętej Lipce, w której w latach 1887-1893 kształcił się Feliks Nowowiejski.
Sporo miejsca zajmowały programy, zdjęcia i pamiątki z koronacji obrazu Matki Boskiej Świętolipskiej w 1968 r. i uroczystości nadania kościołowi w Świętej Lipce tytułu bazyliki mniejszej.
Ostatnia część wystawy poświęcona była dziejom kultu Matki Boskiej w Świętej Lipce w czasach najnowszych. Na wystawie znalazły się formularz mszy św. o Matce Boskiej Świętolipskiej i czytania mszalne na 11 sierpnia, liczne przewodniki po Świętej Lipce i okolicy, pamiątkowe plakietki.
Wystawę uzupełniały barwne przeźrocza ze Świętej Lipki, wyświetlane przy pomocy rzutnika.
Wystawa mieściła się w holu bibliotecznym w Olsztynie, przy ul. Kopernika 47 i była czynna w okresie od 27 października do 23 listopada 1987 r.
KATALOG WYSTAWY
1. Summarium privilegiorum ac documentorum Sacrae Tiliae. I. Acta Geschichtliches vom J.
1491-1639. Archiwum Diecezji Warmińskiej w Olsztynie (= ADWO), sygnatura: Święta Lipka 6/1 k. 3.
2. Copia Donationis Sacrae Tiliae a Nobili Generoso Domino Stephano Sadorskj Venerabili Capitulo Varmiensi... Anno 1636 d. 7 Octobris, ADWO, jw. k. 27.
3. Informatio Historica de Ecclesia Lindensi in Prussia, ... ADWO, jw. k. 33.
4. Stephanus Sadorsky regni Poloniae secretarius eximius benefactor hujus loci. Foto
grafia portretu Stefana Sadorskiego ze Świętej Lipki z 1908 r. ADWO, Korespondoncja ks.
E. Brachvogela 13 X 1908.
5. Mapa Lindensis ex tempore facta. ADWO, I Acta, jw. k. lv.
6. Rysunek topograficzny Świętej Lipki. Wykonał Eustachius Kretzmcr 9 V 1612 r. ADWO, jw. k. 2V.
7. Karte von demjenigen Theile des zum Kloster zu Heiligclindc gehoerigen Landes, welcher von dem Gute Jesau acquirirt worden ist. Copiert... im 1857 durch Wichert... 1:500. ADWO, sygnatura: M 207.
S. Handzeichnung nach dem Katasterkarten... Heiligelindc... 3 III 1933, 1:4000. ADWO, sygnatura M 208.
9. Ośrodki kultu religijnego w Polsce. Opracowanie Państwowego Przedsiębiorstwa Wydaw
nictw Kartograficznych. Warszawa 1984.
10. T. C l a g i u s: Linda Mariana Sive de B. V. Lindensi Libri V. Coloniae 1659. Sygnatura: Fb 695 a i b.
11. M. F. Cia ritius: B. V. Μ. Lindensis. Vetvstissimvm et religiosissimvm in Prussia Sacellum Beatissimae Virginis Mariae Sacrum, prodigijs diuinis clarissimum. Brunsbcrgae 1626.
Fotokopia.
12. Christ. Ioan. Andreas Comes in Slupov Szembck Episc. Varm. et Samb. ... M. I. Majer Ornamentum delineavit. Andreas Ernestus Conoppi Effigiem fecit. Johann Gottfrid Haid fecit Augustae Vindclic. ADWO, Acta Cancellaria Illustrissimi Ch. J. Szembck, sygnatura A 31 k. O'.
13. Cudowny Obraz Matki Boskiej w Świętej Lipce. Zakład artyst. litogr. Pilczck i Putiatycki w Poznaniu. Format 56,5 x 40 cm.
14. Opisanie mieysca Święta Lipa, czyli Święta Lipka nazwanego, z przyłączeniem święto
bliwych uwag, duchownych ćwiczeń, i pobudek, oraz pieśni i modlitw. W Warszawie Roku 1805.
Sygnatura: IV E-624.
15. Święta Lipka,... w: Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego... tom XI. Warszawa 1890 s.
690 n.
16. Kościół w Świętej Lipce i plac przedkościelny z furmankami. Fotografia z końca XIX w.
formatu 13,7 x 10,2 cm. Sygnatura IV E-3414.
17. Kościół w Świętej Lipce. Widokówka fotograficzna „Voigtländer" b.m. i r.w. (z początku XX w.).
18. Kaplica i fragment narożny krużganków w Świętej Lipce. Widokówka fotograficzna b.m.
i r.w. (z początku XX w.).
19. Kościół w Świętej Lipce. Ilustracja z początków XX w. Format 15 x 11,7 cm.
20. Heiligelinde — Wallfahrtskirche 1687 — 1693 von den Jesuiten in Barockstil erbaut.
Widokówka, b.m. i r.w. (przed 1939 r.).
21. Kościół w Świętolipce. Fot. J. Bułhak. Olsztyn: Spółdzielnia Wydawnicza Zagon b.r.w.
(około 1950 r.).
22. Święta Lipka — Heiligclindc, barocke Jesuitenkirche (17. Jh.), heute Wallfahtszentrum.
Innsbruck: Aufnahme und Verlag Dr. W. Kunzenmann b.r.w. (ok. 1980 r.). Widokówka barwna.
23. Widok Świętej Lipki z klasztorem. Na odwrocie informacja: Sanktuarium maryjne w Świę
tej Lipce... oraz Modlitwa do Matki Bożej Świętolipskiej. B.m. i r.w. (około 1986 r.).
24. Warmia. Św. Lipka pod Reszlem pow. Kętrzyn. Klasztor pojezuicki. Fot. J. Bułhak.
Pocztówka. Polskie Towarzystwo Krajoznawcze b.r.w. (około 1950 r.).
25. Św. Lipka. Fot. E. Falkowski. (Warszawa:) Czytelnik 1950. Widokówka.
26. Święta Lipka — Widok ogólny kościoła. Fot. Z. Grabowski. Jasio: Foto-Wydawnictwo b.r.w. (około 1966). Widokówka.
27. Święta Lipka (pow. Kętrzyn). Barokowy koścół z lat 1687-1692 (proj. arch. Jerzy Ertly).
Fot. H. Grzęda. Krajowa Agencja Wydawnicza 1975. Widokówka barwna.
28. Anton U l b r i c h: Die Wallfahrtskirche in Heiligelinde. Einleitung und erster Teil. Mit 3 Abbildungen. Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doctorwürde... Strassburg 1901.
29. Józef P o k l e w s k i: Święta Lipka. Polska fundacja barokowa na — terenie Prus Książę
cych. Warszawa — Poznań 1974.
30. Józef Poklewski: Święta Lipka. Warszawa — Poznań — Toruń 1986.
31. Bp Jan Obłąk: Święta Lipka. Olsztyn 1975.
32. Bp Jan Obłąk: Święta Lipka. Olsztyn 1982.
33. Ks. Jan Obłąk: Jerzy Ertli, budowniczy Świętej Lipki, Rocznik Olsztyński tom III 1960 s. 115-131.
34. Tadeusz Dobrzeniecki: Sztuka sakralna w Polsce na Ziemiach Zachodnich i Północ
nych. Warszawa 1976 il. 90 i 100.
35. Gerhard Reifferscheid: Heiligelinde. Schönste Barockkirche Ostpreussens. Münster- -Köln 1982.
36. Georg Hermanowski: Das Ermland in Farbe. Mannheim 1983 il. 98, 99.
37. Eugen Brachvogel: Die Musikschule in Heiligelinde. Ermländische Zeitung 1916 01 23-25.
38. Ks. Marian O t a p: Szkoła muzyczna w Świętej Lipce 1722-1909. Studium muzykologicz
ne. Praca magisterska. Lublin: KUL 1981.
39. Leo Klafki: Wallfahrtskirche Hciligclinde (Św. Lipka). B.m.w. (1980).
40. Adam C h ę t n i k: Mazurskim szlakiem. Opisy, obrazki, opowieści, gadki z pogranicza Prus Wschodnich z ilustracjami i mapkami. Łomża 1939.
41. Heiligclinde Wallfahrtskirche 1681/93 von Jesuiten erbaut. Mittelschiff mit Orgel. Berlin:
Deutscher Kunstverlag b.r.w. (przed 1945 r.). Widokówka.
42. Hciligclinde (Ostpreussen). Wallfahrtskirche, erbaut 1681/93. Mittelschif und Hochaltar.
Berlin: Deutscher Kunstverlag b.r.w. (przed 1945). Widokówka.
43. Heiligelinde. Grünes Tor. Königsberg: F. Krauskopf b.r.w. (przed 1945 r.). Widokówka.
44. Monstrancja Świętolipska. Na odwrocie informacja: Święta Lipka. Srebrna monstrancja...
i Modlitwa do Matki Bożej Świętolipskiej. B.m. i r.w. (około 1986 r.).
45. Ks. Stanisław Szymański SI: Matka Boża Świętolipska. Czytanki majowe dla Diecezji Warmińskiej w przededniu Koronacji Cudownego Obrazu. Olsztyn 1967. Maszynopis.
46. Matka Boża Świętolipska zaprasza na swoją Koronację 10-11 sierpnia 1968. Plakat fotograficzny 40 x 29,8 cm.
47. Program Koronacji Cudownegp Obrazu Matki Bożej w Świętej Lipce, 11 sierpnia 1968 r.
Wykonany techniką fotograficzną, formatu 40 x 30 cm.
48. Stefan Kard. Wyszyński: „Święta Lipka — szańcem wiary”. Kazanie wygłoszone w Świętej Lipce 11 VIII 1968 r., podczas uroczystości Koronacji Cudownego Obrazu Matki Boskiej.
Warmińskie Wiadomości Diecezjalne 1969 nr 1 s. 22.
49. Album z fotografiami: Najczcigodniejszemu Arcypasterzowi Warmii i Mazur W. E. Ks.
Biskupowi Dr. J. Drzazdze za wszelką pomoc i życzliwość okazaną w przygotowaniu i prze
prowadzeniu Koronacji Μ. B. Świętolipskiej 11 sierpnia 1968 r. X. Władysław Janczak SJ, wdzięczny Prowincjał...
50. Pamiątka Koronacji. Św. Lipka k/Kętrzyna 11.VIII. 1968 r. Barwny proporczyk z rysunkiem kościoła w Świętej Lipce.
51. Ks. Władysław Janczak: SJ: Kazanie na rocznicę Koronacji Matki Bożej w Świętej Lipce 10 sierpnia 1969 r. Maszynopis.
52. Św. Lipka pow. Kętrzyn — „Częstochowa Warmii i Mazur”. Widokówka — fotomontaż, B.m. i r.w.
53. Matka Boska Świętolipska. Roma: L. Salomone b.r.w. (przed 1971). Barwny obrazek.
54. Święta Lipka — 78. Program uroczystości dziesięciolecia Koronacji Obrazu Matki Bożej Świętolipskiej. Święta Lipka 13 sierpnia 1978. Maszynopis.
55. 10-lecie Koronacji Obrazu Matki Bożej Świętolipskiej. Nadanie tytułu Bazyliki kościołowi w Świętej Lipce. Centralna uroczystość Niedzielna 13 sierpnia 1978. Program. ...wykonany techniką fotograficzną formatu 39,5 x 49,5 cm.
56. Album z fotografiami: Uroczystość 10-lecia Koronacji Obrazu Matki Bożej w Świętej Lipce 13 sierpnia 1978.
57. Sanktuarium Matki Bożej Świętolipskiej. Bazylika mniejsza w Świętej Lipce. Barwny proporczyk, dwustronny.
58. Krzysztof P a n a s i k: Mrągowo i okolice. Olsztyn. Centralny Ośrodek Informacji Turys
tycznej 1984.
59. Die 11 Augusti Bcatae Mariae Virginis Sacrotiliensis. ... Olsztyn: 1969. Formularz mszalny.
60. Lekcjonarz Mszalny. Tom VI: Czytania w mszach o Świętych. Poznań — Warszawa 1977;
s. 224: 11 sierpnia w diecezji Warmińskiej Najśw. Maryi Panny Świętolipskiej...
61. Jan Paszulewicz: Rozwój kultu Matki Bożej w Świętej Lipce. Praca magisterska.
Lublin: KUL 1980.
62. R. R e w o 1 i ń s k i: Katalog medali religijnych. Radom 1887 s. 59: Matka Boska w Lipce świętej.
63. Heiligelinde. Ein Idyll. 4 VII 1883.
64. Maria Zientara-Malewska: Warmio moja miła. Warszawa 1959 s. 142: Łosiera do Świętej Lipki.
65. Maria Zientara-Malewska: Pieśni Warmianki. Warszawa 1966 s. 40: Łosiera do Świętolipki.
68. Album z fotografiami ze Świętej Lipki z około 1960 r.
67. Pieśń ku czci Matki Bożej Świętolipskiej (Na melodię „Po górach dolinach”) Wśród jezior i lasów... Odbitka fotograficzna.
68. Pieśń ku czci Matki Boskiej Świętolipskiej. (Na melodię „Po górach, dolinach...”). Wśród jezior i lasów... Druk, b.m. i r.w.
69. Ks. Alojzy F r i d r i c h TJ: Historye cudownych obrazów Najśw. Maryi Panny w Dyecezyi Chełmińskiej i Warmińskiej. Pelplin 1914 s. 124: Święta Lipka.
70. Der Wallfahrtsort Heiligelinde in der Diözese Ermland. Dritte Auflage. Braunsberg 1924.
71. Der Wallfahrtsort Hciligelinde in der Diözese Ermland. Vierte Auflage. Braunsberg 1938.
72. Die ermländischen Wallfahrtsorte. Braunsberg 1938 s. 17: Heiligelinde.
73. Święta Lipka (Linda Mariana) Ośrodek polskiego życia religijnego na Mazurach. Warszawa:
Wydawnictwo Księży Jezuitów b.r.w.
74. Jan Semen: Święta Lipka. Rzym (?) b.r.w. około 1980 r., s. 4.
75. Ks. Franciszek Płatek: Sanktuarium Matki Bożej w Świętej Lipce. B.m. i r.w. s.4.
76. Jerzy Paszenda: Święta Lipka. Przewodnik. Gdańsk: Krajowa Agencja Wydawnicza 1984.
77. Jan B a ł d o w s k i: Święta Lipka. Warszawa: Wydawnictwo PTTK 1985.
78. Ks. Jerzy P a s z e n d a: Sanktuarium Matki Bożej w Świętej Lipce. B.m. i r.w. (po 1983 r.).
79. Kalendarz ścienny 1977 Święta Lipka.
80. Obrazek: Matka Boska Świętolipska. Obraz w głównym ołtarzu bazyliki... Modlitwa do Matki Bożej Świętolipskiej.
81. Obrazek: Święta Lipka. Imitacja drzewa lipowego ...Modlitwa do Matki Bożej Świętolips
kiej.
82. Plakietka z plastyku z obrazem Matki Boskiej Świętolipskiej i napisem M. B. Świętolipska.
83. Plakietka z plastyku z widokiem na bazylikę i napisem: Święta Lipka.
84. Plakietka z plastyku z objawiającą się Matką Boską na tle drzewa lipowego i napisem:
Święta Lipka.
BIBLIOTHEKSAUSSTELLUNG: HEILIGELINDE (ŚWIĘTA LIPKA) 1687-1987
ZUSAMMENFASSUNG
Ende Oktober und Anfang Novembr 1987 wurde in der Bibliothek des Ermländischen Priesterseminars Hosianum in Olsztyn, anlässlich der von 300. Jahren gebauten Kirche in Heiligelinde, eine Ausstellung über Heiligelinde veranstaltet. Auf dieser Ausstellung wurden alte Landkarten von Heiligelinde, Altdrucke von T. Clagius und Μ. F. Ciaritius, sowie Bilder von Μ. Majer, gedruckte Aufnahmen und Bücher aus dem 19, und 20. Jahrhundert, gezeigt. Ein Teil dieser Ausstellung war der berühmten Barockarchitektur der Kirche gewidmet und zwar in Bildern und Büchern geschrieben von A. Ulbrich, J. Poklewski, J. Obłąk und G. Reifferscheid. Ein anderer Teil dieser Ausstellung veranschaulichte die kirchlichen Feierlichkeiten in Heiligelinde, anlässlich der Krönung des Gnadenbildes im Jahre 1968, sowie auch aus der späteren Zeit. Es wurden ferner verschiedene Bücher, auch liturgische, sowie Andenken über die Maricnverehrung in der Kirche zu Heiligelinde aus neuster Zeit zur Schau gebracht.
